Burgerparticipatie vormt onderdeel van bijna alle college

5-5-2014
Burger, help ons besturen | NRC Handelsblad | donderdag 1 mei 2014
Binnenland Na de indirecte democratie op verkiezingsdag volgt nu directe
invloed van burgers op het collegeakkoord
Burger, help ons besturen
Overal in het land proberen gemeenten burgers bij het lokale bestuur te
betrekken. Maar als dat lukt, hebben ze dan ook écht wat te zeggen?
Door Marije Willems
1 MEI 2014
Stadsgesprekken, inspraakrondes, beknopte beleidsakkoorden en een lege paragraaf
in het coalitieakkoord voor burgers. De lokale democratie reikt tegenwoordig verder
dan de raadszaal. Er wordt bijna geen college meer gevormd waarbij burgers niét
mogen meepraten en meedenken over het coalitieakkoord.
Het contrast met vroeger is groot. Toen zochten politici ‘de burger’ alleen in
campagnetijd op. Maar zodra de nieuwe gemeenteraad eenmaal was gekozen, doken
ze de achterkamers van het stadhuis weer in. De kiezer koos en het bestuur
bestuurde.
Dit model is op zijn retour. Steeds meer politici willen de burger een plek geven bij
de besluitvorming. En ze verwachten ook dat burgers en bedrijven meer
verantwoordelijkheid nemen.
„Burgerparticipatie bij collegevorming is heel hot”, zegt Frank Hendriks, hoogleraar
vergelijkende bestuurskunde in Tilburg. „Het is niet nieuw, maar we zien nu wel een
bijzondere opleving. In de jaren negentig heette het interactief beleid. De gedachte
was: wij als gemeente maken plannen en vinden het leuk als u, burger, meepraat.”
Inmiddels zeggen veel gemeenten dit te willen omdraaien. „Sommige zeggen
expliciet: wij doen met de burgers mee in plaats van andersom. Dat past in de
overgang van burger- naar overheidsparticipatie”, aldus Hendriks.
De brede aandacht voor burgerparticipatie en bestuurlijke vernieuwing wordt al snel
in verband gebracht met D66, die na de winst bij de raadsverkiezingen in veel
gemeenten het voortouw heeft genomen bij de collegevorming. Maar, zegt Hendriks:
„Dit is niet specifiek een D66-ding. Je ziet het ook bij lokale partijen en bij veel
GroenLinks- en PvdA-wethouders.”
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/mei/01/burger-help-ons-besturen-1371973
1/6
5-5-2014
Burger, help ons besturen | NRC Handelsblad | donderdag 1 mei 2014
Snuffelen
Inspraak moet je faciliteren. In Utrecht werd onlangs een groot ‘stadsgesprek’
gehouden, waar vierhonderd inwoners hun ideeën deelden. In LeidschendamVoorburg konden inwoners vorige week onderwerpen aandragen die zij belangrijk
vonden. In Amsterdam komt in het coalitieakkoord een lege paragraaf, die het
college samen met bewoners gaat invullen. Verder houden veel gemeenten, van
Nijmegen tot aan Delft, klassieke inspraakavonden.
Gemeenten experimenteren volop, maar de instituties zijn taai, waarschuwt
Hendriks. „Tijdens collegeonderhandelingen snuffelen politieke partijen nog altijd
aan elkaar in de besloten kring in het stadhuis. Dat is nu niet ineens opengebroken.”
In Zoetermeer mogen inwoners reageren op het onlangs gesloten akkoord tussen
D66, Lijst Hilbrand Nawijn, VVD en PvdA. Alle reacties worden ‘gewogen’ en voor
zover mogelijk verwerkt in het eindprogramma, belooft D66, de grootste partij in
Zoetermeer. „Dit hebben we nog nooit eerder gedaan”, zegt fractievoorzitter Robin
Paalvast. „We vragen inwoners niet alleen nu naar hun mening, maar blijven dat
doen. In een vroeg stadium, zodat mensen niet het idee hebben: de gemeente heeft
haar keuze allang gemaakt.”
Dat is volgens Paalvast meteen de grootste uitdaging. „Je kwetsbaar opstellen en
eerst de burger vragen waar die tegenaan loopt. Niet in die reflex schieten van eerst
zelf iets op papier zetten, want dan is het al in beton gegoten.” In vaste
inspraakavonden op het stadhuis heeft Paalvast geen trek. „Dat is echt niet meer van
deze tijd.” Liever bereikt hij mensen via Facebook of een andere keer via
businessclubs – afhankelijk van onderwerp en doelgroep. „Ruimte maken voor
inspraak is een houding die je als stad moet hebben. Laten we dat alsjeblieft niet
gaan institutionaliseren.”
Worst voorhouden
Inspraak van burgers is mooi, maar hoe zorg je dat het gaat werken? Volgens
Paalvast valt of staat alles met vertrouwen. „We leggen de plannen voor, staan open
voor signalen uit de samenleving en maken vervolgens duidelijk hoe we tot het
besluit zijn gekomen.” Verwachtingenmanagement is daarbij belangrijk: „Als het
niet kan, moet je daar eerlijk over zijn. Je moet burgers geen worst voorhouden en
zeggen dat je het later doet, terwijl het niet haalbaar is.”
„In de jaren 90 was een veelgehoorde klacht dat de raad niet meewilde en niet
meeging in de richting van ‘interactief’ beleid”, zegt Hendriks. „Het waren toen
vooral ambtenaren die vroeg draagvlak voor beleid gingen zoeken. Nu zie je dat
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/mei/01/burger-help-ons-besturen-1371973
2/6
5-5-2014
Burger, help ons besturen | NRC Handelsblad | donderdag 1 mei 2014
sommige fracties wel een knop willen omzetten. Het risico is wel dat ze tegen
dezelfde dingen aanlopen: praatcircussen die op het moment zelf veel energie en
ideeën losmaken, maar ook veel verwachtingen die maar beperkt kunnen worden
waargemaakt.”
„Inspraak schept verwachtingen”, beaamt Jan Ravesteijn, ex-GroenLinks-raadslid
en betrokken bij het Utrechtse stadsgesprek. „Je moet meteen duidelijk maken: wat
ligt binnen de mogelijkheden en wat niet?”
Hoe meer verantwoordelijkheid burgers zelf nemen, hoe kleiner de rol van de
overheid. Gemeenten moeten daaraan wennen, zegt Hendriks. „Als overheid heb je
verantwoordelijkheden. Je kunt niet op je handen gaan zitten en kijken welke
initiatieven er op je af komen. Het is zoeken: waar kun je het wel en waar kun je het
niet waarmaken? Het opknappen van een speeltuin kun je als overheid prima
ondersteunen op afstand, maar economisch investeringsbeleid is lastiger.
„Er is nu veel aandacht voor participatie, maar we weten nog niet hoe duurzaam en
succesvol dit gaat zijn”, besluit Hendriks. „Het is spannend om te zien hoe politici en
burgers elkaar gaan beïnvloeden.”
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/mei/01/burger-help-ons-besturen-1371973
3/6
5-5-2014
Burger, help ons besturen | NRC Handelsblad | donderdag 1 mei 2014
Collegeakkoord in ruim 70 procent van de gemeenten
Wantrouwen op Texel, dure wethouders in Ouder-Amstel
Texels Belang, de grootste partij van Texel, komt waarschijnlijk niet in het college
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/mei/01/burger-help-ons-besturen-1371973
4/6
5-5-2014
Burger, help ons besturen | NRC Handelsblad | donderdag 1 mei 2014
terecht. De partij koerste af op een coalitie met PvdA en VVD, maar die partijen
hadden onoverkomelijke moeite met de kandidaat-wethouder van die lokalen,
Edo Kooiman. De VVD heeft nu het initiatief overgenomen, en gaat mogelijk in
zee met een andere lokale partij, Texels 2010 – de partij waar Kooiman eerst
actief was. Maar nu Texels 2010 plots in beeld is als collegepartij, heeft zij háár
kandidaat-wethouder laten vallen bij ‘gebrek aan draagvlak’ in de partij.
In De Ronde Venen (Utrecht) onderhandelde grootste groeier D66 met grootste
partij CDA en Ronde Venen Belang (RVB) over een coalitie. Maar D66 opteerde
alsnog voor de VVD. D66 en VVD vroegen vervolgens – zonder medeweten van
CDA en RVB – aan een nieuwe externe informateur, Boele Staal (D66), om advies
uit te brengen. In Staals advies kwamen D66 en VVD niet voor: CDA onderhandelt
nu met Ronde Venen Belang (RVB) en de fracties van ChristenUnie-SGP en PvdAGroenLinks-LokaalSociaal.
Ouder-Amstel leek soepeltjes af te stevenen op een college van D66, VVD, PvdA
en GroenLinks, toen de onderhandelingen plots stukliepen. Alle partijen wilden
vier wethouders in plaats van de huidige drie, maar er ontstond verdeeldheid over
het totaalaantal fte van die vier wethoudersposten. Alles tussen de 2,0 en 3,3 fte
is toegestaan, maar hoe meer uren, hoe hoger uiteraard de kosten. De partijen
kwamen er niet uit. Nu begint Ouder-Amstel van voren af aan, en krijgt het CDA
een grotere kans op de macht.
In Almere zijn de verhoudingen bekoeld nadat de SP vorige week buiten de
onderhandelingen is komen te staan. Andere partijen zouden twijfelen over de
kandidaat-wethouders van de SP. Los van deze onderhandelingen wil D66 met alle
andere partijen ‘raadsprincipes’ afspreken: een akkoord over de manier waarop
de Almeerse raad de stad de komende vier jaar zal vertegenwoordigen. De PVV
wilde dat akkoord al niet ondertekenen. Nu weigert ook de SP, uit onvrede over
het verloop van de onderhandelingen.
Uit NRC Handelsblad van donderdag 1 mei 2014, 1.293 woorden (leestijd ongeveer 5'10)
Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Handelsblad BV, respectievelijk van de oorspronkelijke auteur.
1
0
0
★
1
LEES MEER
Burgerbemoeienis is ‘hot’ bij vorming van gemeentecolleges
Uit NRC Handelsblad van 1 mei 2014
Burgerparticipatie is 'hot' bij vorming van gemeentecolleges
nrc.nl, 1 mei 2014
Onderzoek NRC: Bijrol voor PvdA in formatie gemeentecoalities
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/mei/01/burger-help-ons-besturen-1371973
5/6
5-5-2014
Burger, help ons besturen | NRC Handelsblad | donderdag 1 mei 2014
nrc.nl, 3 april 2014
Uw mening graag, voor spek en bonen
Uit NRC Handelsblad van 21 februari 2013
SCP: aantal Nederlanders dat vrijwilligerswerk doet blijft gelijk
nrc.nl, 26 maart 2014
toon meer gerelateerde artikelen
Nieuws
Columns
Weblogs
(OVERZICHT)
(OVERZICHT)
In Beeld
Contact met de redactie
Service en bezorging
NRC Restaurant Café
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/mei/01/burger-help-ons-besturen-1371973
6/6

Download Report