Recensie NRC Handelsblad, 23/10/14, Kester Freriks

‘Broers Karamazov’ baadt in zoete hoerenkleuren
●●●○○
De Broers Karamazov
Van Fjodor Dostojevski. Door Toneelgroep Maastricht. Inl: toneelgroepmaastricht.nl
Door Kester Freriks
23 oktober 2014
Opeens slaat de perverse, onberekenbare vader Karamazov zijn hand uit als een leeuwenklauw. Hij
gromt naar zijn zoon Mitja; een oorlogsverklaring. De vader acht zich onsterfelijk, temeer daar hij
zich omringd weet door jonge aanbidsters.
In de bewerking van Erik-Ward Geerlings voor Toneelgroep Maastricht heerst vader Fjodor over een
louche bordeel. Hij is liederlijk en schatrijk. De voorstelling baadt in zoetelijke hoerenkleuren die een
sfeer van zachtheid creëren, maar gaandeweg ontaardt dit liefdesrood in bloedrood. Vlak voor het
slot zijn de zoons zo opgehitst tegen hun vader, dat een moord onontkoombaar is. Wie ontpopt zich
als de dader?
Regisseur Arie de Mol creëert met De broers Karamazov, vrij naar Dostojevski , een voorstelling met
Karamazov-kracht. Een schitterend acterende Hans Trentelman als vader toont een gekweld man. Elk
van de drie zonen belichaamt een eigen drama: de een is idealistisch, de ander religieus, de derde
ontpopt zich als gewetenloze concurrent. Hij zint op vaders kapitaal en op vaders liefje, prostituee
Groesjenka.
Martijn van der Veen zet het evenbeeld van zijn vader neer, en doet dat met gusto. Het griezeligst is
de vader jegens de lichtzinnige meisjes, Lore Dijkman en Jessie Wilms. Dijkman is voortreffelijk in hoe
zij hem dient en tegelijk haar vrijheid bevecht. In een ontroerende monoloog zegt ze dat liefde van
een vrouw „nooit te koop is”. Mimiek en stem zijn hartverscheurend.
Het probleem echter is dat de toneelversie even zwaar en rigide wil zijn als het boek. De zonen zijn
vervuld van zichzelf en tonen zoveel woede, dat de vraag naar het waarom meer dan
gerechtvaardigd is. De vader is feitelijk de enige goudeerlijke van het stel. Dat wekt verbazing.
Hoewel zijn rol gevaarlijk is, is de satanische Trentelman ook charmant. Hierdoor is de liefde van de
jonge vrouw begrijpelijk, en het gedrag van de bozige zoons minder. Zij vechten vooral met zichzelf,
met een zelfvernietigende kracht.
Een versie van dit artikel verscheen op donderdag 23 oktober 2014 in NRC Handelsblad.
Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Handelsblad BV, respectievelijk van de oorspronkelijke
auteur.

Download Report