27 september - Indochinees

Terwijl het ene deel van de wereld met wateroverlast kampt, is het
in andere delen vele jaren droog. Juist langdurige droogte levert de
grootste problemen, zegt hoogleraar Eddy Moors.
D
S
ervië, Pakistan en India worden geteisterd door overstromingen, terwijl Californië
kampt met extreme droogte.
Twee uitersten van klimaatverandering. Eddy Moors houdt zich aan de
VU als deeltijdhoogleraar water en
klimaat vooral bezig met de kans op
en gevolgen van droogte. “Het is een
maatschappelijk probleem dat langdurige schade teweeg kan brengen.
Terwijl het effect van een overstroming meestal van kortere duur is.
Droogte kan een versterkend effect
hebben op hitte. Eén jaar is vaak nog
te overzien, maar meerdere jaren
achtereen heeft langslepende gevolgen,” aldus Moors.
Is er een schuldige aan te wijzen voor
watertekort in Californië?
“De schuldvraag is lastig. De neerslag is namelijk moeilijk jaren vooruit te voorspellen. Er wordt wel reke-
‘Droogte is een
maatschappelijk
probleem dat
langdurige effecten
kan hebben’
De Chinezen in
Indië investeerden
vooral in kennis
ning gehouden met wat er elk jaar
nodig is. Daar wordt het beleid op afgestemd. Maar als droogte langer
dan een jaar duurt, wordt het moeilijk. Waterreservoirs worden namelijk niet alleen voor opslag gebruikt
voor bijvoorbeeld irrigatie van landbouw, maar ook voor het afvlakken
van piekaanvoer van regen in de winter, om overstroming te voorkomen.
Dat maakt het beheer ingewikkeld.”
U houdt zich bezig met verdeling van
Indochinees
eze week bezocht ik een
nieuwe tandarts. Liggend in de stoel gluurde
ik naar hem. Hij zag er
een beetje uit zoals ik.
Toen hij achter de computer
mijn gegevens verwerkte, durfde
ik te vragen of hij Indochinees is.
“Ja,” zei hij zonder op te kijken,
“net als jij.”
“Helemaal?” vroeg ik.
“Nee half. Mijn vader is Chinees,
mijn moeder hoogblond.”
Inderdaad net als ik.
Onze voorouders woonden generaties in Indonesië en waren
succesvolle handelaren. De Joden
van het Oosten. Bij politieke onrusten werden velen vermoord en
werd hun bezit afgenomen. Keerde de rust terug, dan leefden de
verschillende bevolkingsgroepen
naast elkaar verder alsof er niets
was gebeurd. Totdat de volgende
rellen uitbraken.
Omdat ze voor hun leven en bezit steeds vreesden, investeerden
Chinezen in kennis. Ze lieten hun
kinderen studeren. Meestal medicijnen, want dokters zijn altijd en
overal nodig.
Mijn grootvader, vader en broer
werden arts.
De eerste en tweede generatie
Indochinezen moesten wennen in
Nederland. Alles was anders. De
tekst PETER DE JAEGER
foto RINK HOF
Is dat een indirect pleidooi voor biologische landbouw?
“Dat is wel erg kort door de bocht.
Maar biologische en geïntegreerde
landbouw proberen wel meer rekening te houden met seizoensinvloeden en kijken naar wat de plant echt
nodig heeft. Dat beperkt het gebruik
van chemische stoffen en water.”
Anne-Mei The
Op welk moment wordt
droogte echt schadelijk?
U hebt bewezen dat intensivering van
de landbouw een even groot effect
heeft op de opwarming van de aarde
als ontbossing. Een factor die lang
over het hoofd is gezien.
“Toepassing van pesticiden, kunstmest en irrigatie blijkt een even groot
broeikaseffect te hebben als het omzetten van bos in akkerland of stedelijk gebied. De groeiende behoefte
aan voedsel kan dus bijdragen aan
versterking van de klimaatverandering. Historische veranderingen in
landbedekking in Europa en de Verenigde Staten zijn daarom onterecht
minder zwaar meegewogen in de politieke onderhandelingen dan de
meer recente ontbossing in ZuidAmerika en Zuidoost Azië.”
43
wetenschap
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 2014
Eddy Moors
Dakar (Senegal), 19 juli 1958
1985
1985-1993
1993
2014
afgestudeerd in cultuurtechniek aan Wageningen Universiteit
medewerker Wereld Meteorologische Organisatie in Niger en Barbados
onderzoeker bij Alterra in Wageningen sinds 1993
deeltijdhoogleraar water en klimaat aan de VU
water in tijden van schaarste. Hoe
werkt dat?
“De aanpak verschilt per regio. Dat
kan zijn door water een prijskaartje
te geven en de gebruiker te laten betalen. Een andere manier is rantsoenering, zoals het verbod op de tuin
sproeien en auto wassen in Nederland in 2003. De beheerder moet rekening houden met het type watergebruik. Voor een fruitteler ijlt de
droogteschade in de boomgaard jaren na, terwijl het effect voor een akkerbouwer met een eenjarig gewas
beter is te overzien.”
Wereldwijd zijn er grote onzekerheden
over de gevolgen van de toenemende
kans op droogte. Uw onderzoek moet
die lacune opvullen. Hoe pakt u dat
aan?
“Ik hoop de regionale beschikbaarheid in de tijd, dus per seizoen, beter
te kunnen voorspellen. Dat doen we
aan de hand van satellietbeelden,
weersvoorspellingen en computermodellen. Cruciaal is te weten wat er
aan vocht in de bodem zit. Als je de
verdamping kent, kun je vervolgens
uitrekenen wat er beschikbaar
komt.”
“Die kennis is ook van belang voor
ecosystemen. Ik wil kijken wanneer
droogte schadelijk wordt voor de natuur. Wortels staan soms in contact
met grondwater. Als het jaren achtereen droog is, kunnen planten afsterven. Ik wil weten waar het omslagpunt ligt en het ecosysteem blijvende
schade oploopt.”
“Dat onderzoeken we onder meer
op de Veluwe. Daar zie je dat aan de
randen de vegetatie afhankelijk is
van het grondwater. Meer verdamping, minder neerslag of een toename van grondwateronttrekking door
de landbouw verlaagt de grondwaterstand en beschadigt de vegetatie. Hetzelfde geldt in rivierdalen.
Hoe verder weg van de rivier, hoe
kwetsbaarder het ecosysteem.”
Is droogte een blijvend probleem?
“Heel opmerkelijk is dat het kan
omslaan. Kijk naar Marokko. Dat
land kampte jaren met droogte. Maar
de laatste jaren is er weer voldoende
neerslag. Ook Zuidoost-Engeland
ging lang gebukt onder droogte. Vorig jaar en dit jaar is daar bovenmatig
veel regen gevallen. Voorspellen
blijft lastig. Gebruik van statistieken
over voorgaande jaren kan helpen.”
generatie van mij en mijn tandarts
assimileerde. Wat bleef was het
uiterlijk en eventuele interesse in
achtergrond.
Op straat speur ik om me heen:
is dat een Indochinees? Helemaal? Half? Een kwart?
Mijn vader sprak niet over vroeger. Hij werkte hard. Dat adviseerde hij ook zijn kinderen: niet klagen, dubbel presteren. Pas toen ik
mijn antropologiestudie afsloot
met een scriptie over Indochinese
artsenfamilies in Nederland, leerde ik de geschiedenis van mijn
voorouders kennen.
Mijn tandarts is niet het type om
met zijn achtergrond bezig te zijn,
zegt hij. Zijn vader vertelde er niet
over en wilde nooit terug naar Indonesië. Wel hoorde hij verhalen
van anderen.
Vreemd eigenlijk, zegt hij dan. Je
hoort eigenlijk nooit iets over Indochinezen in Nederland.
Hij heeft gelijk. Het is een stille
minderheid, maar niet onbekend.
Want wie kent niet een dokter Oei,
Tan of Lie?
[email protected]
Hoogleraren Anne-Mei The (zorg
en dementie, UvA) en Jaap Seidell
(voeding en gezondheid, VU) schrijven om beurten over hun vakgebied.

Download Report