Z BELGISCHE PRIMEUR: SUBCUTANE DEFIBRILLATOR IN HET UZ GENT Minder risico’s, minder complicaties In het UZ Gent werd bij een hartpatiënt een onderhuidse of subcutane defibrillator geplaatst – meteen een Belgische primeur. Bij zo’n subcutane defibrillator hoeft de elektrode niet tot in het hart worden gebracht. Zo worden complicaties vermeden. Bij een klassieke ICD wordt de elektrode tot in het hart geschoven (boven). Bij de subcutane ICD gaat ze onderhuids, naast het borstbeen. ZORG 17 Een onderhuids implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) vermijdt risico’s voor 30 procent van de ICD-patiënten. E en implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) moet levensbedreigende hartritmestoornissen opsporen en meteen aanpakken. Dr. Liesbeth Timmers (Dienst Cardiologie): ‘Hij wordt ingeplant bij hartpatiënten die al een hartstilstand hebben gehad, maar ook bij patiënten die door een verworven of aangeboren hartaandoening een verhoogd risico op levensbedreigende ritmestoornissen hebben.’ SHOCKS EN PACING Een klassieke ICD wordt net onder het sleutelbeen geplaatst en verbonden met een elektrode die via een bloedvat tot in het hart wordt geschoven. Een sensor registreert daar continu het hartritme. Bij ritmestoornissen geeft het toestel een krachtige elektrische shock af om het normale hartritme te herstellen. Omdat zo’n shock niet onschadelijk is, hebben ICD’s ook een functie voor anti-tachy pacing. Daarmee kan het toestel een reeks snelle en pijnloze elektrische prikkels afgeven. Pas als het niet lukt om met die prikkels het hartritme te herstellen, krijgt de patiënt een shock toegediend. Aan de traditionele defibrillator zijn nadelen verbonden. De zwakke schakel is de elektrode die tot in het hart moet worden gebracht. ‘Daarbij kan een long worden aangeprikt of kunnen bloedvaten of de hartwand worden geperforeerd’, zegt dr. Timmers. ‘Op lange termijn kan de elektrode beschadigd raken, bijvoorbeeld door slijtage of doordat de draad door herhaalde bewegingen onder het sleutelbeen wordt afgekneld. Als de batterij van de defibrillator moet worden vervangen, kan die procedure infecties veroorzaken. In dat geval moet het hele systeem uit het lichaam worden verwijderd – een risicovolle ingreep.’ NIET VOOR IEDEREEN Bij de subcutane ICD wordt de elektrode niet in het hart aangebracht, maar onderhuids: naast het borstbeen aan de buitenkant van de ribben. Dr. Guy Vandenplas (Dienst Cardiochirurgie): ‘De elektrode komt dus niet in contact met de bloedbaan of het hart, wat de complicaties bij het plaatsen ervan en het gevaar op infecties vermindert. Mochten zich toch infecties voordoen, dan levert het verwijderen van de elektrode veel minder risico’s op. De elektrode is ook steviger en minder onderhevig aan slijtage. De ingreep zelf gebeurt zonder x-stralen, die bij een klassieke ICD wel nodig zijn. Dat neemt overigens niet weg dat de ingreep voor de patiënt pijnlijk kan zijn: we moeten de sonde immers onder de huid gaan tunnelen. Daarom voeren we de ingreep – die ongeveer een uur duurt – onder algemene verdoving uit.’ Niet elk patiënt komt voor een UZ GENT IN ASSOCIATIE CARDIOLOGIE Patiënten die nood hebben aan pacing komen niet voor een subcutane ICD in aanmerking. Eind 2013 werd de Associatie Cardiologie opgericht, een samenwerkingsverband tussen de hartcentra van UZ Gent, AZ Sint-Lucas (Gent) en AZ Nikolaas (Sint-Niklaas). De associatie kwam er als gevolg van nieuwe federale en Vlaamse regelgeving. Die bepaalt dat ziekenhuizen een hartcentrum mogen opstarten voor diagnostische en interventionele procedures (B1-B2), op voorwaarde dat ze zich associëren met een hartcentrum dat ook chirurgie aanbiedt (B3). Doordat AZ Sint-Lucas en AZ Nikolaas zich als partner aansluiten bij het UZ Gent, kunnen beide ziekenhuizen voortaan zelf ook hartkatheterisaties uitvoeren en stents plaatsen. Patiënten die in aanmerking komen voor hartchirurgie zullen ze preferentieel doorverwijzen naar het Hartcentrum in het UZ Gent. REGIONAAL NETWERK Prof. dr. Katrien François (diensthoofd Cardiochirurgie in het UZ Gent) is ook diensthoofd van de nieuwe Associatie. ‘Het is de bedoeling om patiënten met een acuut coronair syndroom zo dicht mogelijk bij hun woonplaats te kunnen behandelen. Ook andere ziekenhuizen in de regio worden in het netwerk van de Associatie betrokken. Een patiënt die bijvoorbeeld in Eeklo terechtkomt, wordt zo voor katheterisatie verwezen naar het dichtstbijzijnde centrum. Zo vermijden we dat kostbare tijd verloren gaat.’ De drie partners van de Associatie delen via intranet hetzelfde multidisciplinaire kwaliteitshandboek, met protocols voor de diverse behandelingen van acute cardiale pathologieën. Ook wisselen ze kennis en expertise uit. Prof. dr. François: ‘Elke week gaan twee consulenten hartchirurgie van het UZ Gent naar AZ Sint-Lucas en AZ Nikolaas. Daar kunnen patiënten pre- of postoperatief op poliklinisch consult komen. Onze stafvergaderingen zullen we via videoconferencing uitbreiden naar de twee andere centra. Daarnaast hebben we natuurlijk informeel telefonisch overleg, waarbij we bijvoorbeeld beelden van de patiënt meteen op computer kunnen bekijken.’ subcutane defibrillator in aanmerking. Dr. Timmers: ‘Anders dan de klassieke ICD heeft de subcutane geen pacingfunctie: hij kan alleen een shock afgeven. Patiënten die nood aan pacing hebben omdat hun hartritme te traag is of bij wie anti-tachy pacing de ritmestoornissen makkelijk kan opvangen, komen dus niet in aanmerking. Toch verwachten we dat we bij meer dan 30 procent van de patiënten die een ICD nodig hebben een subcutane defibrillator te kunnen plaatsen.’ Sinds 2014 worden ook subcutane defibrilatoren door het Riziv terugbetaald. OOK TELEMONITORING Sinds enkele jaren biedt het UZ Gent patiënten met een defibrillator telemonitoring aan. De patiënt krijgt een zender mee naar huis die op het nachtkastje wordt geplaatst. Die zender maakt ‘s nachts contact met de defibrillator en kan opgevraagde gegevens naar het ziekenhuis doorsturen. Dr. Timmers: ‘Patiënten met een defibrillator komen twee keer per jaar op controle voor hun toestel. Met telemonitoring kunnen we tussentijds problemen opsporen: ritmestoornissen, een beschadigde elektrode, een batterij die aan vervanging toe is. Als de zender een probleem opmerkt, verstuurt hij automatisch een e-mail.’ Het UZ Gent volgt via telemonitoring zowat 350 patiënten op – daar zitten ook patiënten uit verwijzende ziekenhuizen bij die hun defibrillator in het UZ Gent kregen ingeplant. ‘Per dag lopen zowat 10 mails met meldingen binnen’, zegt dr. Timmers. ‘Twee verpleegkundigen en drie artsen volgen de telemonitoring elke dag op. Bij problemen nemen we contact op met de behandelende cardioloog. Telemonitoring is zeer arbeidsintensief en wordt niet terugbetaald, maar wij geloven rotsvast in de meerwaarde ervan. (Noot: lees meer over sensortechnologie in de rubriek Dialoog op p. 20.)’
© Copyright 2024 ExpyDoc
