ALS EEN BOOM DIE GROEIT

ALS EEN BOOM DIE GROEIT
WAAROVER PRATEN ZIJ DAAR OP ZOLDER?
JONGERENDIENST OOSTERKERK:
‘VIER DE ZONDAG OP DE VIERDE
ZONDAG’
1
Voorwoord / Dankwoord
Op de vierde zondag van de maand is er de “Vier de Zondag” bijeenkomst voor jongeren van 12 tot
ongeveer 17 jaar. Deze bijenkomsten worden geleid door Henk Olde.
Tijdens deze bijeenkomsten zijn er gesprekken gevoerd, is er discussie geweest en hebben de
jongeren verteld over wat er op dat moment speelde in hun wereld, veraf of juist dichtbij. De impact
/ zin van deze gebeurtenissen werd “vertaald” naar aspecten uit de bijbel.
Op basis van deze input van de jongeren is er een boekje gemaakt en het resultaat daarvan ligt hier
voor u. Het biedt een inkijk in de bijeenkomsten op de “Vier de Zondag” van de afgelopen seizoenen.
Wij, als jeugdraad, vinden het bijzonder dat de “resultaten” uit deze bijeenkomsten aan u
gepresenteerd kunnen worden. We spreken onze dank uit voor het vele werk, dat hiervoor door
Henk Olde is verzet, en de bundeling van al die informatie, die tot dit boekwerk hebben geleid.
U wordt uitgenodigd om uw reactie op dit boekwerk te geven. Dit kan via de site van de Oosterkerk.
U kunt natuurlijk ook persoonlijk reageren naar Henk Olde of de jongeren.
We wensen u veel leesplezier toe.
Namens de Jeugdraad
Marinus Corée
2
Inleiding
‘Vier de zondag op de vierde zondag.’
Onder dit motto komt op de zolder van de Oosterkerk, Bagijnesingel 17 in Zwolle, elke maand
een groep jongeren bij elkaar, in leeftijd variërend van twaalf tot ongeveer zestien jaar.
De jongerendienst begint tegelijk met de dienst in de kerkzaal, de groep komt terug tijdens de
collecte en dus vóór de gebeden en zegen.
‘Daar is bewust voor gekozen: zo laten we zien dat de jongeren bij de gemeente horen. Wij
steken een kaars aan en wij beginnen elke keer in de Naam van God. Van de Vader, de Zoon en
de Heilige Geest.’
Aldus ds. Henk Olde, die de groep sinds juni 2012 leidt.
In dit boekje doen de jongeren verslag van de gesprekken en de verhalen die daarop aansluiten. De jongeren dragen zelf de onderwerpen aan en hebben ook de titel van dit boekje
bedacht. Zowel in de stroom verhalen als hun geloof is een ontwikkeling zichtbaar: ‘Als een
boom die groeit.’
Voor je verder kijkt, even dit . . . .
1. Elke vierde zondag van de maand. Van juni tot mei? Ja, want we beginnen gewoon na
Pinksteren op nieuw en houden niet op.
2. Waarom deze titel? Als je even verder kijkt is dat logisch.
3. Het verslag is nogal rommelig! Nou en? Op dat moment wou ik dat zeggen.
4. Aan het begin van elke maand (stukje) staat iets cursief gedrukt. Zo begint het. Eigenlijk
gaat dat de hele tijd door. Maar we vinden het goed dat alles elke keer toch een beetje
logisch is opgeschreven. Maar we mogen altijd zeggen dat hij (Henk) niet te lang mag
praten.
5. Wat in vakken is ingevoegd is een toegift bij die maand. Of het nou past of niet.
6. Je mag elke keer afdwalen in je gedachten (ook als je dit probeert te lezen). Misschien
is dat wel de bedoeling. Ieder heeft zo zijn eigen gedachten. Dat is groeien begrijp je.
Misschien ook wel als je volwassen bent. Als je (u) het ergens niet mee eens bent stuur
dan maar een mailtje naar [email protected]. We hadden ook al een engel die
reageerde.
7. Let even op. Meestal geven wij een onderwerp op. Bijna altijd halen we er van alles bij
uit de Bijbel, maar we beginnen altijd bij Genesis 1, 2, 3. Dan gaat het over:
Mensbeschouwing en Godbeschouwing. Snap je?! En dan groeit dat verder door de
geschiedenis. Tot je het vandaag misschien gebruiken kunt. Mooi toch! Het is een
Groei-boek. Of een lees-, denk- en doe-boek, zoals Wim Schotanus het in ander
verband eens noemde.
Speciaal verzoek aan opa’s en oma’s
Geef dit boekje aan andere kleinkinderen (als u het een beetje leuk vindt). Door heel Nederland of
nog verder. Als het goed verkocht wordt maken we misschien wel een tweede druk, die natuurlijk
weer heel anders is
3
1. De vierde zondag van juni
‘Waar moet het vanmorgen over gaan?’
… stilte
‘Is er iets wat jij belangrijk vond in de afgelopen week?’
…
‘Hé, mijn ouders waren twaalfeneenhalf jaar getrouwd…’’
In eens heeft ieder wat te vertellen:
foto’ s gekeken,
filmpje gezien,
in het stadhuis,
in de kerk.
Mijn oma en opa waren toen nog helemaal niet oud om te zien.
Maar waarom trouwden ze?
En ook nog in de kerk?
Hebben ze ook ‘samen gewoond’?
Best wel leuk om hiermee te beginnen.
Komen we meteen uit bij de stam van de boom die we willen laten groeien, bij de ‘stam’. Bij de
‘boomstam’, bij de ‘stamboom’. Ik zou dit ‘de kern van ons verhaal’ willen noemen.
Kijk direct in het eerste hoofdstuk in de Bijbel, in Genesis 1. Daar gaat het over de schepping. Je weet
wel, op de eerste dag… en de tweede dag… enzovoort.
Op de zesde dag gaat het over de schepping van de dieren en de mens. Genesis 1: 4-28. Als we dat
lezen in de vertaling van het Nederlands Bijbel Genootschap*) uit 1954, dan zien we dat de dieren
geschapen werden ieder naar hun aard, maar de mensen naar het beeld van God. Elk dier heeft dus
zijn eigen geaardheid. Maar wat is nou dat ‘beeld van God’? Welke rol heeft dat beeld gespeeld heeft
bij de schepping van de mens?
Daar is heel veel over te vertellen, maar we houden het heel simpel. In het eerste deel van de Bijbel
(je weet wel in dat deel wat we het Oude Testament noemen) vinden we de uitdrukking ‘beeld van
God’ verder helemaal niet. Wel in het Nieuwe Testament. Daar wordt Jezus, naast Zoon van God, ook
‘het beeld van God’ genoemd.
Lees het in 2 Korinthe 4:4 en Kollossenzen 3:10.
En wat is opvallend in al de verhalen die we kennen van Jezus?
Dat Hij er alles voor over heeft om de mens vast te houden!
Denk maar aan het verhaal van de Goede Herder. En welke verhalen nog meer?
Als Jezus dus ‘het beeld van God’ is dan kun je zeggen:
Zo is God! God heeft er alles voor over om de mens (reddend) vast te houden.
Zo, naar die geaardheid, heeft God de mens ook gemaakt. Wij hebben vanuit onze natuur, vanuit
onze geaardheid iets dat we er altijd op uit zijn elkaar te helpen, voor elkaar te zorgen.
Nou beginnen we niet meteen aan alle mensen te denken, maar aan man en vrouw. Kijk maar eens in
Genesis 5:1. Juist voor man en vrouw samen geldt, dat ze naar ‘het beeld van God’ geschapen zijn.
En dat is de reden dat de maatschappij uit gezinnen is opgebouwd. In de kerk geven we daar vanuit
de Bijbel nog een speciaal accent aan door op de trouwdag ook naar de kerk te gaan en te vragen om
4
bevestiging en inzegening van een huwelijk. En dan is er best wel een reden voor een moeder en een
vader om samen met kinderen een feestje te bouwen als ze twaalfeneenhalf jaar getrouwd zijn.
Zo komen we bij ons stamverhaal, daar komen wortels en takken bij.
Maar ook veel vragen:
Wat zeggen we dan bij mensen die homo of lesbisch zijn?
Die zijn toch ook naar het beeld van God geschapen?
Wat zeggen we dan als ouders gaan scheiden?
Volgende keer verder ….
PS
Ik kwam nog een leuk lijstje tegen over twee mensen die elkaar lief willen hebben en trouw willen
zijn.
Dat betekent in zeven punten aangegeven:
Elkaar gelukkig maken
Elkaar nodig hebben
Elkaar trouw zijn
Elkaar lief hebben
Elkaar vergeven
Elkaar (ook kritisch) aanvullen
Open zijn voor elkaar
*) Het Nederlands Bijbelgenootschap is een Vereniging die er voor zorgt dat de bijbel vertaald wordt
in het Nederlands. Ze begonnen in ongeveer 1850 en zijn tot op vandaag actief. Bijna elk land heeft
een dergelijke vereniging. Zie Wikipedia of beter nog: www.bijbelgenootschap.nl. Interessant is ook:
www.bijbelgenootschap.nl/gebruik-de-bijbel/bijbelleesrooster/
2. De vierde zondag van juli
‘Waar moeten we het vanmorgen over hebben?’
Geen stilte
‘U had het vorige keer toch over de schepping? Hoe zit dat dan met de schepping door
God en evolutieleer?’
Dan is het wel even stil.
Hoe moeten we het daar nu over hebben? Hoe hebben jullie het daar op school over?
‘Nou ja gewoon, dat de aarde in het kader van het zonnestelsel al miljoenen jaren
bestaat. Daarbovenuit gaat nog het melkwegstelsel en daar zijn er nog meer van. Je
kunt ook spreken van een uitdijend heelal. Aan het begin van het huidige stelsel van ons
bestaan is er soort oerknal geweest.’
‘Er is ook een leraar die zegt dat ze in sommige kerken geloven aan dat alles 6000 jaar geleden door
God in zes dagen gemaakt is. Maar dat is onzin natuurlijk.’
Nou inderdaad bestaan er mensen die alle jaartallen in de Bijbel optellen en zo vaststellen dat het
5773 jaar geleden is dat God de wereld schiep. Dat gebeurt ook in bepaalde kringen van het Joodse
volk Israël. We noemen dat de Joodse jaartelling. En inderdaad zijn er kerken en groepen die deze
methode volgen, omdat ze absoluut de Bijbel letterlijk willen opvatten.
5
Maar als jullie op school bezig zijn met de evolutietheorie dan sta ik daar 100 % achter. Want de
wetenschap (dus ook aardrijkskunde of geografie) heeft de taak met alle beschikbare gegevens de
feitelijke ontwikkeling van de aarde, het zonnestelsel en andere sterrenstelsels vast te stellen. Dan
kom je vandaag tot vaststelling dat de aarde al miljoenen jaren bestaat en een ontwikkeling kent van
diersoorten en plantensoorten. Nog steeds blijft het een spannende zaak of men wetenschappelijk
kan aantonen dat de mens uit de apen ontstaan is.
En hoe stellen we dan vast wanneer de mens een van zichzelf (en van God) bewust wezen geworden
is?
En kun je in de wetenschap ooit zeggen dat de mens naar het beeld van God geschapen is? Ik denk
het niet, dat is van een andere orde, een andere manier van denken. Van geloven misschien?
Van die andere manier van denken, van geloven dus, ga ik nu zeggen dat die heel goed naast de
eerste kan bestaan. Daarvoor gebruik ik een tekening, een schema. Een heel oud gezegde is: ‘Het
geloof zoekt kennis’. Dat wil zeggen dat het geloof in God nooit tegenóver kennis staat, maar dat je
als gelovige naar kennis zoekt. Bijvoorbeeld om via de evolutietheorie achter het feitelijke ontstaan
van de aarde, het zonnestelsel en de sterrenstelsels te komen.
Eerst de tekening, het schema:
2000
1500
1000
500
0
500
1000
1500
2000
Hier heb je het schema van de Christelijke jaartelling.
 De geboorte van Christus stellen we op het jaar 0.
 500 jaar voor Christus zijn er de profeten: Elia Jesaja, Jeremia.
 1000 jaar voor Christus zijn er de koningen: Saul David en Salomo.
 1500 jaar voor Christus leefde Mozes en begonnen de priesters.
 2000 jaar voor Christus leefde Abraham, Izaak, Jacob.
En wat voor de tijd van Abraham was is eindeloos (Genesis 1-11). Voor de Bijbelse verhalen over die
tijd, zoals het verhaal van de Ark van Noach, zijn niet exact de jaartallen vast te stellen. Zeker het
begin van de schepping, het ontstaan van de aarde, is niet in aardse mensenjaren te dateren.
In de Bijbel zijn over die tijd wel liederen gemaakt, bijvoorbeeld Psalm 90 en Psalm 104. En Genesis 1
zou ook wel eens een lied kunnen zijn waarin de zeven dagen van de schepping iets van zeven
perioden van ontwikkeling aangeven.
Ons schema kunnen we ook gebruiken tot in de tijd van vandaag.
 500 jaar na Christus: het evangelie dringt door in heel Europa
 1000 jaar na Christus: het evangelie gaat naar Azië, Afrika. Tegelijk de eerste kerkscheuring:
de Rooms-Katholieke Kerk en Oosters Orthodoxe Kerk ontstaan.
 1500 jaar na Christus: ontstaan van de Protestantse Kerken, los van de Rooms-Katholieke
Kerk
 2000 jaar na Christus: oecumenische beweging. Kerken proberen elkaar te vinden en toch
samen te gaan, ondanks verschillen.
En na 2000 is de toekomst. Ook eindeloos?
Maar wel iets van een horizon, er is wel wat zichtbaar, maar hoe het wordt weet je en zie je nog niet.
Maar de kern van het mens-zijn blijft hetzelfde…
Onze stam, ons stamverhaal staat recht overeind…
6
3. De vierde zondag van augustus
‘Waar moeten we het vanmorgen over hebben?’
Geen stilte…
‘Zeg, we hebben nog vakantie…’
‘Maar je zit hier niet op school, een zondagmorgen in de zon is voor mij inspiratie, net
als trouwens een zomeravond bij een kampvuur.’
‘Je ziet helemaal niet dat ik een vriendin bij me heb!’
‘Huh, nee! Stom hè! Alleen al die namen van jullie allemaal en die e-mail-adressen:
[email protected]. Wie is dat in vredesnaam?
‘Vriendin…, leuk dat je meegekomen bent.’.
‘Waarom heb je eigenlijk een vriendin?’
‘Je wilt zeker geen vriendje?’
Ho, zo kan het wel weer. Maar het geeft mij wel mooi de kans weer met mijn Stamverhaal aan te
komen. Daar was ik toch nog lang niet over uitgepraat. Vriendschap en relatie hebben wat met
elkaar.
Hoe was dat ook al weer?
Een mens als een beeld van God, met andere woorden: een mens heeft iets van God…
Er alles voor over hebben de andere vast te houden…
Met een mooi woord: ’relationele gevoelens’.
Maar…
Maar wat staat tegenover relatie? Wat is het tegendeel daarvan?
Wat staat er tegenover vriendschap? Juist ja!
Een prachtig scheppingsverhaal in Genesis 1 en 2.
Maar wat staat er in het derde hoofdstuk van het Genesisboek?
…
Juist ja, het verhaal van Adam en Eva en die slang.
Of dat echt letterlijk zo gebeurd is? Met die vraag zijn veel mensen bezig geweest. Ook vandaag kom
je dat nog tegen. Onder het motto van: ‘Als je de Bijbel niet letterlijk neemt waar blijf je dan?’
In Genesis 1 en 2 zit de waarheid niet in of een scheppingsdag wel 24 uur op onze klok geduurd
heeft, maar in het feit dat de mens een wezen is dat gericht is op relatie naar de ander. De mens
krijgt de opdracht te zorgen voor de schepping en voor de natuur. De mens moet een goed
beheerder zijn omdat de schepping ons is toevertrouwd. Dan is het goed!
In Genesis 3 komt het tegendeel naar voren. In het gesprek tussen de zinnebeeldige slang en Eva,
terwijl Adam erbij stond, ontstaat een afstand tussen de mens en God. Ik gebruik hier het woord
‘afstand’, maar eigenlijk kan ik beter ‘kloof’ of ‘afgrond’ kunnen zeggen. Of nog beter het Engelse
woord ‘gap’.
En waar afstand is daar groeit het kwaad.
Dat is een basisgegeven in de Bijbel en in heel het mensenbestaan.
Dat hoort bij ons stamverhaal, bij de boomstam.
Je kunt zelf de voorbeelden wel opzoeken.
Wanneer ga je iemand uitschelden?
Wanneer ga iemand pesten? En ga zo maar door…
7
Wanneer je in goede relatie staat met iemand bedrieg je hem of haar niet.
Maar wanneer die relatie ontbreekt, komen ‘zomaar’ verkeerde dingen boven.
Waar gaat het in een relatie dan fout?
Daar heb ik een leuk zinnetje voor gevonden. Samen met de mensen op Sumba, waar ik vroeger
gewerkt heb. Daar hadden ze een heel sterke stamverwantschap, waar de een de andere altijd moest
helpen.
Maar als je je hand uitstrekt naar meer dan goed voor je is, gaat het fout.
Toen heb ik het verhaal van die appel van Eva en Adam begrepen.
Dat is ‘de naakte waarheid’. Lees nou maar eens wat er staat in Genesis 3:7. Er was een afstand
ontstaan naar God en naar elkaar. Een afstand als ‘gap’ waarin het kwaad kon groeien tot op de dag
van vandaag. Dat is zonde en dat kan tot een vloek worden.
Elke keer als we de vierde zondag op zolder vieren zal dit een rol spelen. Bij alles wat je tegenkomt in
de wereld, in ons mooie leven.
Denk eens even aan hoe alcohol en drugs juist je gevoel, je aanvoelen, verdoven of zelfs
uitschakelen. Zonder gewetensbezwaar graai je naar meer dan goed voor je is… En dat is niet goed,
dat is zonde.
We zijn pas bezig met dingen aan het begin van de Bijbel. Maar het is toch goed te bedenken wat de
kern is van de boodschap van Jezus, verderop in de Bijbel.
Hij noemt als grondregel: God lief te hebben boven alles en de naaste als jezelf.
Zie in de Bijbel Lucas 10:27
Zo wil hij voor jou en de hele mensheid de relatie als grondregel neerzetten.
We lijken immers een beetje op God.
Genoeg voor vandaag, tot de volgende keer.
4. De vierde zondag van september
‘Waar moeten we het vanmorgen hebben?’
Geen stilte…
‘Dat van die Vader, Zoon en Heilige Geest zou u altijd nog eens uitleggen’.
‘En is er echt verschil tussen Allah en de christelijke God?’
‘Natuurlijk wel!’
‘Natuurlijk niet!’
‘Dat vind ik leuk dat je daar nu juist naar vraagt. Ik heb er ook wel over na zitten denken hoe we nou
verder moeten. Maar misschien kunnen we pas verder als we eerst duidelijk hebben wat we daar nu
precies onder verstaan, de drie-enige God.
Elke Kerkdienst begint ermee.
En nota bene als je gedoopt wordt, wordt er ook gezegd:
‘Ik doop jou in de Naam van de Vader, Zoon en Heilige Geest.’
Ik wil het wel proberen, zo moeilijk is het nou ook weer niet.
Maar het zijn wel twee aparte verhalen, dat van de drie-enige God, Vader, Zoon en Heilige Geest en
het verhaal van Allah.
Weet je wat me steeds meer opvalt?
8
Jullie vragen zijn best wel leuk. Maar de antwoorden die je verwacht moeten erg duidelijk zijn.
Eigenlijk een beetje pasklaar, zodat het zomaar in je hersens past. Dan is het goed en dan is er alweer
nieuwe vraag.
Kijk en wat ik zou willen is: dat je zelf zou aanvoelen wat het antwoord is, dat gewoon het antwoord
bij jullie groeit. Daar hoort wel bij dat je met elkaar in gesprek bent en elkaar aanvult.
In een gezin, met vrienden en vriendinnen…
Dat is net zoals een boom groeit…
Nou ja, net zoals een eikel of een noot of een kastanje. Die kiemt en kiemt verder en die groeit,
krijgt bladeren en bloemen en zaait weer vruchten. Zo kwamen aan de titel van ons boekje!
Het is een mooi beeld dat Jezus ook gebruikt in een vergelijking (gelijkenis) in de Bijbel. Maar dan
meer over welke verzorging een wijnstok nodig heeft. Lees het in Matteus 20 en 21 en in Johannes 5.
Zo gaan we proberen het Godsbegrip (het beeld van God) scherper te krijgen.
Ik gaf jullie al eerder mijn jaartallenlijstje van 2000 jaar voor Christus tot op de tijd van vandaag.
<<<<
2000
1500
1000
500
0
500
1000 1500 2000
>>>>
????? Abram Mozes David Profeten Christus Europa oost
r.-k.
Oecum. ?????
en
en
west prot.
Hier heb je het schema van de Christelijke jaartelling.
Tegelijk ook in vijf jaartallen de geschiedenis van het ontstaan van de Bijbel. Van Abraham (2000 v.
Chr.) tot de geboorte van Christus (rondom het jaar 0). Van de tijd voor Abraham weten we niet. Met
Christus hebben we Kerst, Pasen en Pinksteren. En na Christus rond 500: de komst van het evangelie
in Europa. Rond 1000 splitsing van de Kerk in Oosters (Grieks, Russisch) Orthodox (Constantinopel)
en Westerse Kerk (Rome)
Ik wil graag dat je de Bijbel in zijn geheel ziet. Losse verhalen kunnen wel leuk zijn of juist helemaal
niet. En je moet helemaal oppassen dat je losse teksten niet domweg buiten hun verband gebruikt.
Dan ga je goed fout.
Een dergelijke grote lijn wil ik nog een keer geven. Ik noem dat de ‘zeven stappen’ door de Bijbel:
De aanloop: Genesis 1 – 11, de eindeloze tijd vooraf
1. Geschiedenissen rond Abraham, Izaak Jacob
2. Geschiedenissen rond Mozes en de priesters van Israël
3. Geschiedenissen rond koning David en zijn opvolgers
4. Geschiedenissen rond de profeten, Elia en Jesaja
5. Geschiedenissen rond de geboorte van Jezus
6. Geschiedenissen rond het sterven van Jezus
7. Geschiedenissen rond Hemelvaart, Pinksteren
Dan de uitloop tot op vandaag en verder (de kerk)
In de loop van al die geschiedenissen gebeurt er iets, daarin zit iets van openbaring.
Een voorbeeld daarvan is het verhaal van het offer van Izaak in Genesis 22.
De mensengeschiedenis, tenminste die wij echt kennen, begint bij Abraham.
Nou vertel maar wat je van hem weet… Juist ja, hij kwam met zijn vrouw Sara in het land Kanaän.
En op één of andere manier merkte hij dat God met hem was. Zo kwam er een afspraak. Een verbond
heet dat wel in de Bijbel. Een afspraak tussen God en de mens Abraham.
9
Abraham en Sara zullen een kind krijgen!
Ze zullen het land Kanaän krijgen!
En Abraham zal tot een zegen voor alle volken worden!
Ook over dat kind krijgen kennen jullie verhalen. Of niet soms?
En over dat land Kanaän in bezit krijgen kennen jullie verhalen, tot op vandaag toe!
En waar zie je nou dat Abraham tot een zegen is voor de volken? Kun je dat ergens zien?
Altijd als ik het zo over de verhalen van Abraham heb, vanaf Genesis 12 tot Genesis 25, zeg ik er
direct bij: ‘Let op het boek Hebreeën aan het eind van de Bijbel’. In hoofdstuk 11 staan dingen
waardoor je de geschiedenis van Abraham en heel het Oude Testament beter gaat begrijpen.
Er is één verhaal van Abraham dat we niet mogen overslaan. Dat is van dat offer van zijn zoon Izaäk,
in Genesis 22. Lees dat eerst maar eens.
Er zijn veel vragen rond zo’n verhaal. Past helemaal niet meer in onze tijd. Kan God zo zijn dat Hij
dergelijke dingen vraagt om iemand op de proef te stellen? We kunnen het ons niet voorstellen.
Maar er is iets anders aan de hand. Hoe wordt God genoemd in dit verhaal?
God zei tot Abraham…
De Engel van de HEER…
De HERE God riep…
Er is hier iets aan de hand met de namen van God.
Het woord ‘God’ (met grote of kleine letter) is een algemeen godsbegrip dat in alle talen voorkomt:
El, Allah, God of god enzovoort.
Aan dat godsbegrip hangen allerlei vage ideeën. Vandaag bijvoorbeeld in het Nederlands: ‘Ik geloof
wel dat er ‘iets of Iets’ is en als iemand dat god of God wil noemen, vind ik dat best…’
Zo komt er uit dat algemene Godsbegrip/godsbegrip in het verhaal van Abraham, een algemeen
Volksgeloof, zeg maar heidens geloof te voorschijn. Om de toekomst veilig te stellen moest je het
liefste wat je had offeren, dus ook je eerstgeboren zoon. Zo komt dat verhaal op gang.
Abraham mocht leren wat het verschil was tussen het algemene godsbegrip en God de HEER die met
ons is. Want dat zie je in het verdere verloop van het verhaal, als je tenminste op de namen let die
voor God gebruikt worden.
God de Heer zal zelf wel zorgen voor veilig stellen van de toekomst. Zo groeit het verhaal van God in
de mensengeschiedenis, God de Heer die met ons is. Hij zendt zijn Zoon Jezus om letterlijk met ons
op aarde te zijn. Dat dit ook offers kan kosten zien we aan Jezus zelf, zo wordt Jezus ook het Lam
genoemd.
Die lijn willen we volgen in de Bijbel. De Openbaring van God groeit in de Bijbel.
Daarom is dat idee van een boom die groeit zo gek nog niet.
En met Jezus gaan we ontdekken dat we God ‘onze Vader’ mogen noemen, die als een Moeder er
alles voor over heeft om zich voor zijn/haar kinderen in te zetten. Zo wordt ook het beeld van de
Goede Herder duidelijk.
Daarom noem ik de geschiedenissen rondom Abraham wel eens ‘de eerste stap’ in de Bijbel, na de
aanloop in Genesis 1-11.
Dan volgen nog zes stappen: Mozes, de koningen, de profeten en Kerstfeest, Pasen en Pinksteren.
Wie weet houden we ons daar een beetje aan.
10
5. De vierde zondag van oktober
Onze boom groeit verder …. Levensboom? Stamboom?
Ik praat zomaar verder.
Als we er even vanuit gaan:
1. dat waar de mensen in liefde elkaar vasthouden (en er wat voor over hebben
elkaar te helpen) er altijd iets goeds uit voortkomt en
2. dat waar mensen elkaar loslaten (je op een afstand van elkaar komt te staan en
elkaar uit het oog verliest) er allerlei vormen van kwaad ontstaan…
Hoe gaat het dan verder?
Als mens heb je met beide te maken…
Zoek maar eens naar voorbeelden.
1. Als er liefde is en je er wat voor over hebt elkaar vast te houden, wat groeit er dan aan goede
dingen?
2. Als je elkaar loslaat en er ontstaat afstand, welke vormen van kwaad komen er dan te
voorschijn?
Ik ga nog een keer terug naar het paradijsverhaal. Met die boom weet je wel, waar Eva en Adam bij
stonden. Nu gaat het er niet om of dat een echte appelboom was of een echte appel en ook niet
wanneer dat gebeurd is. Maar het gaat er om dat de slang, die een soort duivel uitbeeldt, probeert
afstand te maken tussen God en de mens. De slang begint wantrouwen te zaaien tussen de mens en
God. Hij stelt de mens voor even groot als God te zijn.
Kijk en nou zeg ik iets nieuws bij de boom in Genesis 3: ‘Daar waar een mens zijn hand uitsteekt naar
wat meer dan goed voor hem is, daar groeit ook altijd iets verkeerds…’
Zoek zelf maar eens voorbeelden.
Is dat niet wat er bij de die boom in het paradijs uitgebeeld wordt?
Dan snap je het ook wel als ik zeg: Eten is goed, maar te veel eten, misselijk worden van teveel eten,
te dik worden… Je kunt je wel dood eten!
Of: lopen, bewegen, rijden is goed (ook met de auto) maar te snel rijden (meer kilometers dan goed
voor je is en voor het milieu) kan tot gevolg hebben dat je jezelf of een ander dood rijdt!
Gek hé, wonderlijk hé, dat in dat er in dat verhaal van die slang en die boom een stem van God is die
zegt dat dat alles met de dood te maken heeft.
Is het gek als ik zeg: Eigenlijk is de dood een soort afstand of een kloof waardoor je nooit meer bij
elkaar komt? Elkaar nooit meer kunt vasthouden en dus alle goede dingen ophouden?
Snap je nou dat, als er een beetje relatie is tussen God en mens, God wel mee blijft doen in de
mensengeschiedenis? Daarom gaan we verder in de Bijbelse geschiedenis en dan zie je dat steeds
duidelijker. Dan ontdek je wie jezelf bent en wie God is en hoe Jezus daar bij komt en hoe Gods
Geest en onze geest iets met elkaar te maken hebben.
Om daar direct al een voorbeeld van te geven wijs ik naar Mozes, de man die het volk Israel
begeleidde van Egypte naar het land Kanaän. Onderweg mocht Mozes de Tien Geboden aan het volk
Israël geven. Dat is een groot verhaal. Maar let even op als je Exodus 20 of Deuteronomium 5 leest.
10e gebod:
Zet uw zinnen niet op het huis van een ander, en evenmin op zijn vrouw, op
zijn slaaf, zijn slavin, zijn rund of zijn ezel, of wat hem ook maar toebehoort.’
Je moet je hand niet uitstrekken naar meer dan goed voor je is…
11
9e gebod:
8e gebod:
7e gebod:
6e gebod:
5e gebod:
4e gebod:
3e gebod:
2e gebod:
1e gebod:
Leg over een ander geen vals getuigenis af. Als je een keer begint met meer te pakken
dan goed voor je is, ga je ook zo maar liegen…
Steel niet .Als je een keer begint met meer te pakken dan goed voor je is, lieg en steel je
eigenlijk al …
Pleeg geen overspel. Daar krijgen we het later nog wel over. In ieder geval: als je in je
huwelijk of daarbuiten meer weet van graaien dan van aaien, dan breekt er iets…
Pleeg geen moord. Als je één keer begint met begeren dan volgen liegen en stelen en
daar komt moord en doodslag van… Wat was dood ook alweer?
Toon eerbied voor uw vader en uw moeder. Niet omdat het moet! Maar omdat dat het
plaatsje is waar twee mensen elkaar vasthielden en jij verzorgd werd. Dat is toekomst!
Houd de sabbat in ere, het is een heilige dag. Gedenk de Sabbat. Even doordenken in de
geschiedenis. Eén dag waarvoor geldt dat je aan jezelf toekomt en aan elkaar en aan
God. Snap je, dat is zorgen voor de relatie naar jezelf en elkaar en naar God.
Misbruik de naam van de H E E R , uw God, niet. Je zult de naam van God niet zinloos
gebruiken. Dan gaat het al over de naam van God…
Maak geen godenbeelden ….. Dan krijg je een idee van God, een beeld van God…
Ik ben de H EE R , uw God …. De HERE God die meegaat in de geschiedenis…
Snap je nu dat het hier niet gaat om wat je MOET, als een bevel, maar dat het voortkomt uit de
relatie die bestaat? Dat is wat Jezus bedoelt met de wet van God vervullen en dat de liefde de
vervulling van de wet is. Die regels zitten bij jou van binnen en groeien als takken aan een boom,
zodat jij een idee hebt wat je wel moet doen en wat niet. Waar je het niet weet hoe het moet ga je in
overleg met anderen op basis van relatie. Repeteer nog even hoe eerder ‘relatie’ invulden.
Een verhaal over hoe de Tien Geboden in een andere cultuur groeiden
In de Oudtestamentische verhalen van de priesters, koningen en profeten wordt beschreven hoe het
volk Israel zich al of niet aan de wetten hield. Ook in het Nieuwe Testament komt rondom Jezus
dezelfde problematiek naar voren.
Op het eiland Sumba is in de tweede helft van de vorige eeuw dit punt op een bijzondere manier aan
de orde geweest.
In de begeleiding van predikanten en evangelisten van de Sumbase kerk, die dikwijls te weinig
opleiding hadden gehad, werd materiaal voorbereid over allerlei onderwerpen uit de Bijbel. Over
bijvoorbeeld het Onze Vader en ook over de Tien Geboden. Dat konden de evangelisten op zondagen
gebruiken om de inhoud van de verkondiging te versterken. Bij het materiaal over de Tien Geboden
gebeurde iets bijzonders.
Nadat de evangelisten materiaal over de Tien Geboden ontvangen hadden, kwamen ze drie maanden
later weer bij elkaar en werd besproken of het materiaal van nut geweest was of niet. Laten we het
verslag van Elias en Manja in de volgende drie punten eens nagaan.
‘Ik kon er niet veel mee’, zei Elias. ‘Hoe moet ik aan de mensen in de bergen duidelijk maken dat de
Here hun God is, die hen uit Egypte geleid heeft en dat ze van die God geen beeld mogen maken? Wij
op Sumba zijn nooit in Egypte geweest. Uiteindelijk ben ik maar bij het tiende gebod begonnen.’
Iedereen die aanwezig was begon te lachen om dat dwaze idee. Maar Elias ging meteen verder. ‘Kijk,
begeren heb ik vergeleken met liefhebben. Liefde straalt van je gezicht, komt uit je handen als je
iemand helpt of wanneer je iemand aait, liefde komt uit je hart. Wel, dat is met begeerte ook zo, dat
komt uit je handen, maar dan ga je niet aaien, maar dan ga je graaien, roven en plunderen. Kijk, en
dat kan niet in onze adat, dat past principieel niet in onze cultuur. Toen ik dat op de eerste zondag
over het Tiende Gebod had uitgelegd was iedereen het daarmee eens of men nu al een beetje
christelijk was of niet.
12
De volgende zondag heb ik uitgelegd dat als je één keer begon te graaien, dus meer voor jezelf nam
dan je nodig had, je ook zomaar begon te liegen en dat kan ook niet volgens het Negende Gebod.
Ga zo maar door met het Achtste Gebod, als je één keer begint te graaien kom je tot liegen en tot
stelen.
En als je zo doorgaat komt daar moord en doodslag van en dat is het Zesde Gebod.
Daar was iedereen het mee eens, want dat is de basis van onze cultuur, van onze adat, dat doe je
niet binnen ons stamverband’.
‘Je slaat het Zevende Gebod over’ riep Manja die pas getrouwd was. ‘Als je als man in je huwelijk
meer weet van graaien dan van aaien pleeg je echtbreuk in je huwelijk, laat staan dat je zit te graaien
buiten je huwelijk.’
Ook dat is onze cultuur. Als je buiten je huwelijk zit te graaien komt daar ook moord en doodslag van.
Zo kom je uit bij het Vijfde Gebod. Je moet eerbied hebben voor je ouders, want dat is het plaatsje
waar jij geboren bent. Daar hadden ze er alles voor over elkaar en jou vast te houden en daar rust
een zegen op. Daarom wordt een huwelijk ook ingezegend in de kerk want die relatie is heilig. Dat
was vroeger al de betekenis van de huwelijksriten en dat wordt nu in de kerk bevestigd en
ingezegend. Bovendien man en vrouw zijn toch juist samen het beeld van God’.
Ineens deed ieder met Elias en Manja mee. ‘Dan is het Vierde Gebod ook duidelijk.
Het Vierde Gebod is geen werkverbod, maar een dag om te heiligen, dat wil zeggen te wijden aan de
relatie naar God en de medemens. Daarin licht ook op wat Jezus zegt in de samenvatting van de
geboden: Heb God lief boven alles en de naaste als jezelf. Matteus 22:34. Het punt is dat er tijd is dat
je aan jezelf, aan elkaar en aan God toekomt. Je mag de volgorde ook omkeren.
En omdat Jezus in zijn sterven, in opoffering voor ons, ons heeft vastgehouden in de dood en door de
dood heen, vieren we de dag van de opstanding en de overwinning op de dood, de zondag als de Dag
van Heer om de relatie te vieren waarin je aan jezelf en aan elkaar en aan God toekomt. Zo is God in
Jezus Christus.
In die betekenis moet je de naam van God gebruiken en snap je tenminste waarom Jezus God ‘onze
Vader’ heeft genoemd. Dat is het Derde Gebod.
Het Tweede Gebod is dat je niet een eigen beeld moet maken van God, want dan ga je goed fout.
Maar je moet het beeld van God aan laten reiken in Jezus, dan krijg je een beeld van God die het toppunt van relatie is, de Getrouwe. Dat werd al duidelijk in de tijd van Abraham. Kijk, die God is de God
die ons leidt, herkenbaar is in onze cultuur, vanuit ons eerste begin. Die laat ons leven oplichten en
bevrijdt ons van allerlei dwaze, eigen gemaakte ideeën.
Zo ben je bij het Eerste Gebod. Zo is de Here God die ons leidt uit alle verslaving en onderworpenheid
aan het kwaad, de zonde. Zo is het duidelijk dat als je begint met je handen te graaien en meer
neemt dan goed voor je is, dat dan de naam van God uit het leven verdwijnt. Dat moet dan ook
doorvertaald worden naar de politiek en in de economische wetten van ons land’.
Uit het bovenstaande is onder andere het volgende duidelijk:
* De Tien Geboden, de Leefregels, de decaloog zijn/is ingeweven in de Sumbase samenleving, in hun
eigen cultuur.
* Dat is door te vertalen naar je eigen leven. Dit maak je je eigen, dit is jouw levenspatroon, de
relatie waarin je wilt staan en groeien.
* Zo is de decaloog geen opsomming van geboden en verboden maar wordt het een verhaal van de
groei van geloof en kerk, is het een missionair verhaal.
In het verhaal van Elias en Manja kwam vanzelfsprekend Jezus Christus uit het Nieuwe Testament ter
sprake. Dit is een zaak van perspectief. Maar dit geldt ook voor de Heilige Geest. Het Oudtestamentische Pinksterfeest is een oogstfeest en dat wordt in de Bijbel steeds weer in verband
gebracht met de wet en de Heilige Geest. De groei van Bijbelverhalen in andere culturen is een zaak
van de Geest.
13
6. De vierde zondag van november
Om tien uur moeten we beginnen, maar om tien voor tien denk je: Dat wordt niks, er
komt niemand.
Toch zijn we opeens, om tien uur, met meer dan tien.
Waar over gaat het vandaag?
Eerst de kaars aansteken. Hoe doe je dat in Godsnaam? Ja met een lucifer, maar wat
zeg je erbij?
Mensen steken vandaag toch allemaal een kaarsje aan in de kerk!
Ja, waarom?
Omdat ze denken aan iemand die overleden is. Van wie ze veel gehouden hebben.
Ja en dominee leest de namen voor van alle mensen die dit jaar overleden zijn.
Waarom vandaag, op deze zondag?
Dat heeft toch te maken met het jaar van de kerk en dat is iets anders dan een kalenderjaar!
Vandaag wil ik ook wel een kaars aansteken, want twee jaar geleden is een jongen uit onze klas
Verongelukt… Okay, doen we.
Dan is dat ons onderwerp vandaag.
Even over die boom die groeit:
Is dat een gewone boom? Nee. Het is natuurlijk een vergelijking, een metafoor.
Maar wat betekent die boom dan?
Dat is het Bijbelverhaal dat groeit door de hele Bijbel heen.
Het begint met een klein plantje en dat groeit maar door
Dat ben jij zelf die groeit, door de verhalen van de Bijbel heen tot in de tijd van vandaag.
Zoiets ongeveer.
En dan nog wat over de manier waarop we onze gesprekken voeren hier op zolder.
Er blijkt een bepaalde methode in te zitten. Een methodiek.
Jullie stellen een onderwerp voor, waar het over moet gaan hier op zolder.
Is je opgevallen wat er dan elke keer weer gebeurt?
Telkens bij alles wat er dan op tafel komt, komen we altijd weer uit bij ons stamverhaal.
De mens is gemaakt naar het beeld van God.
Wat dat betekent zie je in Jezus. Hij heeft er alles voor over de mens vast te houden, te helpen.
Zo is Jezus! Zo is God, de Vader! En zo ben jij!?
En vanuit dat stam-verhaal gaan we steeds weer door de Bijbel heen.
Zo wordt ons verhaal steeds intenser. Zo groeit onze boom.
Zullen we dat eens uitproberen vandaag?
Kijk maar. Zeven punten:
1. Ons onderwerp is: geef eens de achtergrond aan van het aansteken van al die kaarsjes op
deze vierde zondag van november. Waarom doen we dat?
2. Nu gaan we dus eerst naar ons basisverhaal (stam-verhaal). Hoe is God? Hoe is de mens?
De mens wordt getypeerd als het beeld van God. God heeft er alles voor over om de mens
vast te houden. En de mens heeft er alles voor over om elkaar vast te houden. Is dat liefde?
Ja toch!
3. Dat zien we bij Abraham: in zijn relatie naar zijn neef Lot (Genesis 19:16 en verder).
Dat zien we bij Mozes: in de Tien Geboden (Deuteronomium 5 en Exodus 20).
Dat zien we bij de koningen, bij David (bijvoorbeeld Psalm 23).
Dat zien we bij de profeten (zoals in Jesaja 5, het Lied van de wijngaard).
14
4.
5.
6.
7.
Dit idee wordt een dragende gedachte, wordt leidend. Dit ideaal wordt gedragen door
Priesters, Koningen en Profeten. Dit ideaal wordt ambtelijk. Elkaar vasthouden en helpen,
omdat God Israel vasthoudt en helpt. Dat is de dragende lijn in het Oude Testament. Ook al
dreigt dit ideaal in Israel steeds weer weg te zakken, toch houdt God in Priesters en Koningen
en Profeten dat ideaal hoog.
En wat gebeurt er nu in het Nieuwe Testament? Wat gebeurt er in Jezus Christus? Hij wordt
wel Immanuel (dat is God met ons) genoemd. God komt in Jezus zo dicht bij de mens en in
de mens dat dat ideaal in de wereld nooit meer kapot kan gaan. Daarom al die verhalen over
hoe Jezus er in allerlei situaties alles voor over heeft om de mens vast te houden, te redden
of te helpen.
Dat ideaal trekt hij zover door dat je kwaad weer goed moet maken. In kwaad raak je
verwijderd van elkaar en dat kan leiden tot allerlei vormen van kwaad, zonde. Dat gaat zover
dat Jezus de dood in gaat, een verschrikkelijke dood, de kruisiging. Hij laat zien dat hij ons
zelfs vasthoudt in de dood en door de dood heen. Het kost hem zijn leven en daarom volgt
het verhaal van de opstanding. De overwinning van de relatie door de dood heen.
Zo wordt het kaarsje aansteken op de vierde zondag van november duidelijk. Let wel even
op: dat gaat niet automatisch. Automatisch gaat ons kalenderjaar van 1 januari tot 31
december. Dat hebben we zo ingedeeld in de loop van de mensengeschiedenis naar
aanleiding van de aarde die weer een keer om de zon gedraaid is. En we weer vier seizoenen
gehad hebben. Maar eind november hebben we het eind van het Kerkelijk Jaar. Je kunt
zeggen dat hebben we in een jaar tijds de hele geschiedenis van de Bijbel doorlopen, van
Kerstfeest, tot Paasfeest, tot Pinksteren tot eind november. En het resultaat daarvan is dat
we in onze eigen relaties hier op aarde ook door de dood heen de lijnen doortrekken. Dus tot
in de hemel? Tot in eeuwigheid? Dat hoort bij ons mensen! Toch? Zie het kader aan het eind
van deze zondag.
Dan tekent de volgende lijn zich af.
In het Oude Testament:
a.
de Priester die laat zien dat God en Israël er alles voor over heeft… offers.
b.
de Koning die dat moet laten zien op het gewone mensenvlak… oning/Herder
c.
de Profeet die dat moet laten horen in allerlei situaties.
In het Nieuwe Testament:
a.
Jezus als priester…
b.
Jezus als koning…
c.
Jezus als profeet … (vul maar in)
In de kerk:
a.
Kerstfeest…
Feest van relatie
b.
Paasfeest ….
Feest van de overwinning van relatie zelfs door lijden en
dood heen
c.
Pinksterfeest …. Feest van dat verhaal overal door te geven in nota bene alle
talen
Nu wordt het hele Kerkelijk Jaar zichtbaar van Advent tot de laatste zondag van het
Kerkelijk Jaar. Dan steek je zelf een kaarsje aan zelfs door het duister van de dood
heen.
In de kerkenraad:
a.
Diaken…
Relatie met armen, zieken en de hele samenleving.
b.
Ouderling… Goed overzicht over het functioneren van de hele gemeente.
c.
Predikant…
Zorgen dat er een goed verhaal komt vanuit de Bijbel voor
heel de kerk en heel de samenleving.
In jezelf:
a.
Waarin zit iets van het relationele bij jou?
b.
Heb je een voorbeeld van de overwinning van relatie bij jezelf of in je
omgeving?
15
c.
Waarin laat jij dat zelf duidelijk blijken?
Duidelijk…!?
Zo loop je door de Bijbel heen, tot op vandaag.
Zo loop je door je eigen leven heen met elkaar en met God.
De Herdersfluit
Eens ging ik langs het lage riet dat ruisen kan en anders niet,
toen langs mijn pad een herder kwam die één van deze halmen nam
en die besnoeide en besneed en maakte tot zijn dienst gereed.
Door dit gekorven rietje dat als dood hij in zijn handen had
die stemmeloze stengel, zond hij straks de adem van zijn mond,
en als hij blies zo zong het riet en als hij zweeg verstomde 't lied:
de zoete pas ontwaakte stem bestond en leefde slechts door hem.
Zo gaf ik gaarne wens en wil in 's Heeren hand en hield mij stil.
Zo dan als door een rieten fluit bij zwijgend eigen stemgeluid
Gods adem door mij henen blies, hoe grote winst bij klein verlies.
Jacqueline van der Waals.
Ontwikkeling in hoe de mens meet:
* Jaren geleden was het lichaam de maat waarmee de mensen maten: duim, el, span, voet.
* Toen werd de omvang van de aarde de maatstaf met meters, kilometers enzovoort.
* Vandaag meten we met licht in lichtjaren…
* en dat is blijkbaar het einde nog niet.
7. De vierde zondag van december
Net na Kerst. Pas op dat het niet koud is. Is de verwarming wel aangezet?
Goed kerstfeest gehad?
Ja gezellig. Bij oma en opa geweest.
Waarom was het een goed Kerstfeest?
Nou ja gewoon, omdat het gezellig was, Kerstboom en extra lekker eten.
Hou nou maar eens op over dat Kerstfeest, ik heb er genoeg van… Zeg liever wat zinnigs
over de ellende in de wereld. Laten we het maar eens over ontwikkelingswerk hebben!
Kerstfeest is één en al consumptie…
Dat lijkt me een goed idee. Goed onderwerp, ontwikkelingswerk.
O ja en ook nog dit: Ontwikkelingswerk hoeft helemaal niet christelijk te zijn dat kan iedereen doen,
dat is gewoon humaan, humanistisch…
Met dat laatste ben ik het direct eens. Moest er nog bij komen dat christenen alleen
ontwikkelingswerk deden. Ken je trouwens andere woorden voor ‘Ontwikkelingswerk’?
Ontwikkelingshulp dat is één, ontwikkelingssamenwerking dat is twee.
16
En dan heb je ook nog Werelddiaconaat. Maar dat is toch van de Kerk? Nou ja, mag toch!
Er zit wel een lijn in: eerst rond 1960 werd het ‘ontwikkelingshulp’ genoemd. Maar al vlug werd dat
te eenzijdig, alleen maar hulp van hier in het westen naar arme bieden in de wereld. Toen werd het
‘ontwikkelingswerk’ en nog weer later ‘ontwikkelingssamenwerking’. En denk maar niet dat
ontwikkelingswerk simpel is. Als ze ergens honger hebben, is het niet klaar met eten te sturen. Het
gaat erom daarginds eten te produceren.
Een mooi gezegde is: Als er honger is moet je geen vis geven, maar een hengel. En als er geen vis is
moet je samen met de mensen daarginds een systeem bedenken dat er visvijvers aangelegd en
onderhouden kunnen worden.
Wie is er mee naar Roemenië of de Oekraïne geweest?
Is dat ook ontwikkelingswerk?
Ja eigenlijk wel een beetje. Samen met mensen in Roemenië bouwen we aan een school of een
weeshuis.
En als je meegaat naar Taizé, is dat ook ontwikkelingswerk?
Dan gaat het om heel iets anders, dat is spirituele groei en ontwikkeling en zo.
Vertel op!
Juist in de week tussen Kerst en 1 januari is er elk jaar een groot jongerenmeeting van Taizé. In 2011
was dat in Rotterdam, in 2012 in Berlijn en in 2013 in Straatsburg.
In de ontmoeting met andere mensen uit andere landen groei je zelf in geloof, hoop en liefde. Je
gelooft samen ergens in en dat heeft alles met God te maken.
Het Werelddiaconaat is ontstaan als reactie op de hulp vanuit het buitenland die Nederland kreeg na
de watersnoodramp in 1953. En dat er daarom altijd rond 1 februari een collecte is voor het
Werelddiaconaat.
Diaconaat voor de oorlog was hulp aan armen en werklozen rond 1935, de Economische Wereldcrisis. Na de oorlog kwam de Algemene Ouderdomsvoorziening (AOW). Elke burgerlijke gemeente
kreeg een sociale dienst.
Tegelijk ging het diaconaat in de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken (de
voorgangers van onze Protestantse Kerk in Nederland) steeds meer samenwerken met de Sociale
dienst van de stad/gemeente. Daarbij ontwikkelde zich ook het Werelddiaconaat.
Dat alles heeft een geweldige groei doorgemaakt in de laatste vijftig jaar. Onze Nederlandse regering
stelde zelfs op een gegeven moment 3 % van het nationaal inkomen beschikbaar voor
Ontwikkelingswerk. Meer dan ze (verantwoord) kon besteden en kerkelijke organen als ICCO en
Charitas (R.K.) kregen geld van de regering om dat te besteden. Vandaag heb je honderden instanties
die in wereldverband aan ontwikkelingswerk doen.
UNICEF is de bekendste.
Tot zover de info. Er is nog veel meer …. Een keer een diaken op onze groep vragen.
Maar er is nog iets.
Ik zei toch dat we elke onderwerp dat jullie aandragen op een bepaalde manier oppakken? Dat kan
ook met dit onderwerp, kijk maar.
Weer in zeven punten.
1. Is het scheppingsverhaal ook een verhaal van Ontwikkelingswerk vanuit God in de ongeordende
chaos? Zie Genesis 1.
2. Is het werk van een priester in zijn zorg voor de zieken een vorm van ontwikkelingswerk? Dat is
een lijn in het Oude Testament.
17
3.
4.
5.
6.
7.
Israel kende na elke zes jaar een Sabbatsjaar. Dan moest alles de hele natuur rusten om op
adem te komen. En na 49 jaar (zeven maal zeven) is en een Jubeljaar, want elke slaaf moest de
vrijheid gegeven worden. En alle grond moest weer terug naar de oorspronkelijke eigenaar en
had ieder weer evenveel.
Jezus noemt zichzelf in zijn zorg voor armen en zieken een diakonos, een dienaar. Dat is één van
de bekendste kenmerken van zijn werk op aarde.
Het eerste ambt in de kerk (zie Handelingen 7) is het ambt van diaken, de zorg voor
bijvoorbeeld wezen en weduwen.
In de loop van de geschiedenis heeft de kerk vanuit het diaconaat altijd ordenend in de
samenleving gewerkt. Het onderwijs is er uit ontstaan, en ook de ziekenzorg en de sociale zorg.
Het is een doel van het Christen- en en Kerk-zijn: waar het maar enigszins mogelijk is ordenend
werkzaam te zijn. Niet om dat zelf te blijven doen, maar om het zo spoedig mogelijk door
samenlevingsverbanden te laten overnemen.
Ten slotte een vraag: kun je het werk van Jezus (Christus) ontwikkelingshulp noemen,
ontwikkelingswerk of ontwikkelingssamenwerking? Lees de brief van Paulus eens: 1 Korinthiërs
3:9.
8. De vierde zondag van januari
Gelukkig Nieuwjaar, veel heil en zegen in het nieuwe jaar.
Niks nadenken, meteen een idee op tafel…
Ik mag gaan nadenken over wat ik na de middelbare school ga doen. Er zijn wel
adviezen. Die wijzen allemaal in de richting van economie, daar ben ik op school goed in,
maar ik heb er eigenlijk geen zin in. Wat moet je dan?
Reactie: Doen waar je wel zin in hebt!
Maar dat weet ik niet… Ik heb in ieder geval geen zin in een leven waar geld de dienst
uitmaakt.
Reactie: Kun je makkelijk zeggen als je maar genoeg hebt.
Ik ga wel een beroepstest doen….
Lieve mensen dit wordt wel het onderwerp, maar hoe het moet weet ik ook niet precies.
Er zijn tegenwoordig zoveel soorten werk dat ik het niet meer kan overzien.
Bovendien krijgt alles andere namen.
Eerst maar eens een rondje met de vraag: Wat denk jij te (kunnen) gaan doen in de toekomst?
- Nou dat weet ik nog niet, en hoeft ook nog niet.
- In ieder geval iets met mensen, in de zorg of zo.
- Mijn moeder heeft veel leuker werk (onderwijzeres) dan mijn vader (zit altijd met tabellen
achter de computer.
- Ik wil liever werken met leven dan met dood. (Wat bedoel je daarmee? Dat je geen doodgraver
wil worden of zo ….)
- Ik werk liever met levende dingen: dieren, bomen, planten, natuur en mensen en zo, dan met
hout, ijzer, plastic en zo…
- Ja maar een auto is toch geen dood ding. In elke nieuw type worden allerlei nieuwe
uitvindingen verwerkt, en daar heb je toevallig wel allerlei berekeningen uit de computer voor
nodig.
- In de toekomst heb je helemaal geen vaste baan meer, maar ben je multi-inzetbaar, flexwerker
en zo.
Ik heb een idee…
18
Eerst weer een vraag: Waaraan kun je verslaafd zijn?
- Aan drugs natuurlijk. In allerlei soorten.
- Maar ook aan de drank…
- Je kunt ook een workaholic zijn. Bedoelt u dat soms?
- Aan games, dat je niet meer van ophouden weet.
- Aan snoep.
- Aan roken.
- Aan de sport. Je kunt dus ook verslaafd zijn aan iets wat goed is?
Er zijn dus machten die je totaal in beslag nemen, waar je niet meer van los kunt komen.
Hoe komt dat?
Nou nog een vraag: Zou je die machten ook ‘afgoden’ kunnen noemen?
Wat is overigens het verschil tussen goden en afgoden? Google daar maar eens op en je krijgt vele
duizenden hits.
Wie van jullie weet iets over de Griekse en Romeinse godenwereld?
Daar had je Zeus en zijn vrouw Hera. Athene was dan weer dochter of een halfdochter van Zeus.
Paulus zag in de stad Athene voor iedere god een tempel, dat is te lezen in Handelingen 17. In Rome
heetten de goden weer anders: Jupiter en Apollo bijvoorbeeld.
In deze streken werden Germaanse goden vereerd. De namen, van Wodan en Donar onder andere,
leven nu nog door in de dagen van de week.
In de Bijbel vind je ook een hele serie goden en afgoden. Elk volk heeft zijn goden en tempels, in het
Oude testament zijn daar veel verhalen over. Zo was Moloch een god bij de Moabieten. Israel
importeerde die godheid en om de toekomst veilig te stellen moesten er kinderen als offer gebracht
worden.
Ik wil nog een voorbeeld noemen: Mammon, ook een godheid van de Moabieten. Die wordt de
aanduiding voor geld, ook in het Nieuwe Testament. Zo kennen wij de uitdrukking: je kunt niet God
dienen en de Mammon, te vinden in Matheus 6:24.
Zo is een afgod iets of iemand die jou in zijn macht krijgt en je neerdrukt in ellende of eenzijdigheid,
in een figuurlijke afgrond. Daar moet je van bevrijd worden.
Wat een gegevens en wat doen we er mee?
Let op! Onze boom groeit en jij groeit mee.
Want er is verschil tussen de afgoden en de God van de Bijbel. In Genesis 1 wordt de naam God
gebruikt en in Genesis 2 de naam HERE God als Schepper, Maker. Hij brengt orde aan de in al
bestaande Chaos, Woest en Ledig. Genesis 1:1.
Die lijn kun je vasthouden door heel de Bijbel heen. Die is herkenbaar in wat de priesters en koningen
en profeten in het Oude Testament tot taak hebben. Het concentreert zich op ordening scheppen in
het leven van Israël en de volkeren.
Daarbij kunnen wetten helpen, maar in het Nieuwe Testament (in Christus) leren we dat die wetten
niet van buitenaf komen, maar in jezelf groeien.
Dus ons leven wordt gekenmerkt door iets van ‘ordening’, van ‘scheppen’, van harmonie… Dan
ontstaat er iets van wisselwerking, van groei, van productie. De woorden paradijs en hemel hebben
iets van een super harmonie waar God en mens op uit zijn.
Ik zou bij een beroepskeuze altijd willen kijken naar iets creatiefs, bestrijden van chaos, van ziekte,
van ellende, iets nuttigs maken. Dat kun je doen met levend materiaal, maar ook met dood
materiaal, dat kun je doen met getallen in allerlei formules. Dat kun je doen met je handen, met je
hoofd…
We moeten stoppen, de koster roept ons ….
Laatste commentaar: ‘Als ik dit aan mijn moeder vertel zegt ze meteen: Ruim eerst je kamer maar
eens op en of ik daar zin in heb is nog de vraag…’
19
Eens tekenden we een V-vorm op ons whiteboard:
Welke begrippen kun je in V-vorm plaatsen? En waar?
Bijvoorbeeld: Boosheid, aardig, behulpzaam, hellig ….
Leven
Liefde
………
………
dood
haat
…….
……..
……
……..
………
………
………
……..
onverschilligheid/ apathie
9. De vierde zondag van februari
We steken de kaars aan in de naam van Jezus. Als je op weg bent naar Pasen kun je niet
om Hem heen.
Onderwerp?
Even stil. Niemand.
Wat een ellende!
Daar zegt u nou wat. Nu na de voorjaarsvakantie hebben we het hartstikke druk op
school. Als je nu geen voldoendes haalt, kun je het wel schudden ….
Is dat nu zo’n ellende?
Nou ja vergeleken met alle ellende in de wereld natuurlijk niet. Maar dat hoor ik vaak
genoeg: Moet je eens denken aan kinderen in andere landen die helemaal geen
mogelijkheden hebben. En dan mag ik weer een leuk jochie zijn. En als ik daar dan helemaal geen zin
in heb…?
Goed, over ellende gesproken:
1. Zeven weken voor Pasen begint de Veertigdagentijd. Ook wel de lijdenstijd genoemd.
De hele kerk denkt bijzonder na over wat het lijden van Christus betekent. Er is een boekje in de kerk
dat voor elk van die veertig dagen een stukje bevat. Onze groep heeft daar ook wel aan meegedaan.
Met elkaar er over na denken waarom en hoe Christus alle ellende van de wereld naar zich toegehaald heeft en daardoorheen een weg probeert aan te geven voor ons allemaal.
2. In ons Stamverhaal hebben we al aangegeven (zie maand november) dat de dood, als dieptepunt
van alle ellende, voor Jezus Christus betekent dat hij zelfs de dood ingaat. In zijn opstanding geeft hij
aan dat er zelfs een weg is door de dood heen.
Maar u hebt ook een keer gezegd dat u onze vraag over alle ellende in de wereld en waarom God
daar niets aan doet een keer zou beantwoorden.
Dat jullie daar nu over beginnen…
Dan kom ik met mijn verhaal van veertig jaar geleden toen ik catechisatie gaf in Westenholte. Het
zou wel eens kunnen zijn dat een vader of moeder van jullie daarbij geweest is. Het is eigenlijk een
gek verhaal. Maar toen kwam die vraag ook op tafel. Zo van: God is toch almachtig en waarom laat
hij het dan toe dat er veel kwaad en ellende in de wereld is?
Hoe het kwam weet ik niet meer. We waren op woensdagavond wel met twintig mensen. Jeanelies
was er ook, net zestien. Ik vroeg haar: of zij al van haar kinderen hield? Lachen natuurlijk…
20
‘Ze wil niet eens een vriendje.’ Weer lachen natuurlijk. Toen de vraag er over heen: Zou God vandaag
al van jouw kinderen kunnen houden?
Ineens was het stil…
Antwoord, conclusie: ‘Dat zou best eens kunnen’.
God is immers zo: dat je kunt zeggen: De HERE God is in het verleden en is in het heden en is in de
toekomst.
Hij heeft zich al voorgesteld wie er zullen zijn in de toekomst.
EN GEEN KWAAD IN WERELD en ALLE ELLENDE BIJ ELKAAR IN DE WERELD (EN OOK DE DUIVEL NIET)
KAN GOD ER TOE BRENGEN OOK MAAR ÉÉN DAG EERDER MET DEZE WERELD, ZIJN SCHEPPING OP
TE HOUDEN DAN DAT HET LAATSTE KIND ER IS DAT HIJ ZICH HEEFT VOORGESTELD.
Zo lang krijgt de mensheid de kans er zelf wat aan te doen. Die wereld, dat heelal, Gods schepping te
bewaren en zuinig op te zijn en te ontwikkelen. Steeds meer uit te vinden hoe je ziekte en honger
bestrijdt over de hele wereld. Ook zo voor gehandicapte kinderen te zorgen dat ze uitbundig gelukkig
kunnen zijn.
Noem nou alle ellende bij elkaar maar op. In de veertig dagen voor Pasen gedenken we (of belijden
we) in de kerk dat Jezus door alle lijden heen ging. Of met andere woorden alle lijden op zich heeft
genomen. Nog niet om het weg te doen maar om aan te geven dat er een weg door alle lijden en
dood heen is.
Zet zo het kerkelijk jaar nog maar eens op rijtje:
Advent
Donker, dreigend
Kerst
Christus geboren, Licht
Epifanie
Eerste verkondiging
Lijdenstijd (40 dagen)
Helemaal donker, lijden, dood
Pasen
Opstanding, overwinning
Na Pasen
Tweede verkondiging
Hemelvaart
Over alle grenzen heen
Pinksteren
Verkondiging in alle talen
Dan verder alle zondagen
Verkondiging om dit uit te werken
door alle tijden
Paars
Wit
Groen
Paars
Wit
Wit
Wit
Rood
Groen.
Dus kom maar op met je vragen! Niet dat ik zomaar een antwoord weet, maar samen met jullie en
met God er naar zoeken kunnen we wel. In de kerk en daar buiten, maar altijd weer: met de mensen
met alle mensen en… met God. Wacht maar tot het Pinksteren wordt.
Zo kun je in het Kerkelijk Jaar heel de Bijbel samenvatten.
Maar dat kan ook nog op een andere manier: in de Geloofsbelijdenis. Soms zingen we die in de
kerkdienst. Daarin zit ook een soort samenvatting van heel de Bijbel
Je zou kunnen zeggen dat bij afronding van de evangeliën (Matteus, Marcus, Lucas en Johannes) tot
Bijbelboek rond het jaar 100 na Christus we deze geloofsbelijdenis tegenkomen, dit ‘credo’ in de
jonge kerk.
Deze Apostolische geloofsbelijdenis wordt zo genoemd omdat we er van uit mogen gaan dat hij uit
de ervaringswereld van de discipelen komt en uit de beleving van de eerste Christen gemeenten. Er
wordt wel eens gezegd dat ieder van de apostelen een artikel heeft aangedragen. Een andere naam
is: de twaalf artikelen van het algemeen ongetwijfeld christelijk geloof.
De Apostolische geloofsbelijdenis wordt aan de hand van God, drie-enig, in drie gedeelten verdeeld.
Van God, de Vader en de schepping,
van God, de Zoon en onze verlossing en
van God de Heilige Geest en onze heiliging. (Heilig is in de Bijbel dat een mens aan Gods kant staat,
maar ook dat God aan de kant van de mens staat).
21
 Ik geloof in God de Vader, schepper van hemel en aanrde
 Ik geloof in Jezus Christus, Zijn eniggeboren Zoon, onze Here
 die ontvangen is van de Heilige Geest
 geboren uit de maagd Maria,
 die geleden heeft onder Pontius Pilatus,
 gekruisigd,
 gestorven
 en begraven
 en nedergedaald ter helle
 en ten derde dage wederom opgestaan,
 uit de doden,
 opgevaren ten hemel,
 zittende ter rechterhand Gods,de almachtige Vader,
 vanwaar Hij komen zal,
 om te oordelen de levenden en de doden.
 Ik geloof in de Heilige Geest,
 één heilige algemene christelijke kerk,
 de gemeenschap van de heiligen,
 vergeving van de zonden,
 wederopstanding van het vlees,
 en een eeuwig leven.
* Opvallend zijn de zes/zeven stappen van het lijden (de vernedering) van Christus en de zes/zeven
stappen van zijn verhoging.
* Het is goed te beseffen dat de laatste vijf punten alleen ‘te doen’, ‘te geloven’ en ‘te belijden zijn’
door en vanuit de Heilige Geest.
* De kerk van de eerste eeuwen na Christus heeft daar nog de Geloofsbelijdenis van Nicea en van
Athanasius aan toegevoegd. Samen met de Apostolische geloofsbelijdenis worden ze door nagenoeg alle kerken van de hele wereld als grondslag aanvaard.
* In de zestiende eeuw hebben de kerken van de hervorming/reformatie in Nederland nog drie
andere belijdenisgeschriften vastgesteld: de Heidelbergse Catechismus, De Nederlandse geloofsbelijdenis en de Vijf artikelen tegen de Remonstranten. Samen worden ze de ‘drie formulieren van
enigheid’ genoemd.
* Lange tijd hebben de protestantse kerken hun onderwijs/catechisatie op basis van deze laatste
belijdenisgeschriften gegeven. In de Heidelbergse Catechismus staat een uitvoerige behandeling
van de Apostolische geloofsbelijdenis. Ook een behandeling van de Tien Geboden en het Onze
Vader.
Wat wij bedachten voor het 40-dagenboekje 2013?
Vrijdag 22 maart Brief voor Evangelieschrijver Lucas
Lucas hier ons nummer om te sms-en
n.a.v. Lucas 19:11-28
Hoi Lucas,
Wij zijn een jongerengroep uit de Oosterkerk in Zwolle. Ook wij zijn erbij betrokken geraakt jou een
brief te schrijven naar aanleiding van Bijbelverhalen die jij geschreven hebt. Die verhalen zijn als een
boek, dat jouw naam draagt, in de bijbel terecht gekomen. Best wel knap om dat 2000 jaar geleden al
voor elkaar te krijgen en dat wij dat dan 2000 jaar nog lezen ook. Onze opa’s en oma’s lezen soms wel
elke dag in de bijbel. Bij ons thuis ook wel, soms alleen op zondag. Wij hebben zelf ook een bijbel
gekregen van de basisschool, maar we lezen er niet zo vaak in.
En dat verhaal over die ponden en talenten vinden we niet helemaal eerlijk. Waarom krijgt de één
22
meer dan de ander? Wij vinden dat dat allemaal gelijk moet zijn. En die ene die bijna niets had houdt
helemaal niets over. Dat kan natuurlijk niet. Bovendien je moet tegenwoordig goed voorzichtig zijn
met geld naar de bank te brengen, soms gewoon tricky ….
Misschien kunt u ons nog eens een berichtje sturen over hoe dat zit in dat verhaal. U mag ons ook wel
sms-en op nr 06 40458991.
We hoorden dat u ook wel eens over engelen hebt geschreven. Of weet die andere Bijbelschrijver
Johannes er meer van? Johannes zegt toch ergens dat dominees ook wel eens engelen zijn?
O ja, wij werken in onze jongerendienst ook aan een boek. Dat moet met Pinksteren af zijn. We willen
u ook wel een exemplaar sturen.
Groet’je
WE KREGEN ANTWOORD OOK:
BONUS-CULTUUR IS VAN ALLE TIJDEN ….
10. De vierde zondag van maart
U moet toch nog eens uitleggen waarom de punten die wij aandragen om er over te
praten hier op zolder ingepast kunnen worden in een boom die groeit. Toen er pas bij
ons thuis naar gevraagd werd kon ik het niet uitleggen. En ik ben ook niet zomaar van
plan het geloven van de kerk over te nemen. En ik ga ook niet in God geloven omdat
mijn ouders dat doen.
En ik vind ook dat het geloof altijd begint bij dat de mens verkeerd, zeg maar zondig is
en dan moet er vergeving en verzoening zijn en zo. Ze zouden best eens kunnen
beginnen bij dat de mens heel veel goede dingen doet en dat God daar blij mee is. Maar
dan wordt er gezegd dat dat humanisme is en dat zo zou niet goed zijn…
Lieve mensen, hoe zal ik dat in een half uur beantwoorden. Dat kan ik niet.
Bovendien heeft één van jullie zelf die zin bedacht: ‘Dan is dat als een boom die groeit …’
Wat is het onderwerp van die zin: Dat is als een boom die groeit…
Het onderwerp is het woordje ‘dat’.
Vul nou maar in:
Geloven is als een boom die groeit …
Het woord van God is als een boom die groeit…
God is als een boom die groeit…
God, in mijn leven, is als een boom die groeit…
Zeven reacties:
1. Jezus vertelde heel veel gelijkenissen om wat hij bedoelde uit te leggen. Die verhalen ken je wel,
noem maar op… Eigenlijk is ook dat zinnetje ‘als een boom die groeit’ een vergelijking, een gelijkenis
om iets beter te begrijpen. Iets beter te begrijpen van geloven, iets beter te begrijpen van God.
2. Direct het eerste verhaal in de Bijbel laat al iets zien van een verhaal dat groeit. God zegt: Er zij
licht… In de chaos, in de duisternis. En moet je zien hoe dat licht groeit door de Bijbel heen. Heb je
wel eens een concordantie gezien? Een boek waarin de woorden die in de Bijbel voorkomen allemaal
bij elkaar gezet zijn. Moet je eens kijken bij het woord ‘licht’. Hoe dat voorkomt door de Bijbel heen.
Dat groeit maar door …. In het Nieuwe Testament noemt Jezus zich het ‘licht van de wereld’.
23
3. Zo groeit ook Het Woord van God in de Bijbel. Het groeit vanuit de schepping, verder bij Abraham,
Izaäk en Jacob. Het groeit weer verder bij Mozes en Aaron en Mirjam, hun zus. Het groeit weer
verder in de tijd van de koningen, in liederen bij koning David en ook door zijn slechte daden heen.
Het groeit verder bij de profeten, verhalen van Elia en Jesaja. En in het Nieuwe Testament zie je
uitgroeien in Jezus. Zo intens dat zijn leerlingen het als apostelen gaan doorvertellen door de hele
wereld heen. Dus als een boom die groeit. Ken je nog het liedje uit de kindernevendienst dat gaat
over ‘als een mosterdzaad dat groeien gaat’?
4. Jezus vertelt: Het Koninkrijk van God groeit als een mosterdzaad, zo klein.
We gaan naar Matteus 13, een hoofdstuk met veel bekende gelijkenissen. Speciaal letten we op het
mosterdzaadje in vers 31 en 32. Alle aandacht valt op het kleine zaadje met een geweldige groei. Zo
is het koninkrijk van God.
* Mosterdzaadje zo klein als Jezus als kindje geboren in Betlehem.
* Mosterdzaadje zo klein als dat kleine groepje discipelen bij Jezus, Hemelvaart.
* Mosterdzaadje zo klein als een martelaar in Rome rond het jaar 100 na Chr.
* Mosterdzaadje zo klein als de eerste zendeling van Alphen zich voelde op Sumba.
* Mosterdzaadje zo klein als het eerste gebedje dat met jou gebeden werd.
* Mosterdzaadje zo klein als waterdruppels bij de Doop of brood bij het Avondmaal.
* Mosterdzaadje zo klein als het beetje geld dat jij voor een goed doel uitgeeft!
Of ben je het zelf ?
5. Het Koninkrijk van God is gelijk aan: een gelijkenis over zuurdesem/gist (vers 33) dat werkt in
brooddeeg zonder dat je het ziet, in het verborgene. Zo is het met het Koninkrijk van God.
Breng nu de zeven punten hierboven in verband met dat verborgen rijzen van het brooddeeg.
* Geboorte van Jezus in het verborgen.
* De uitzending van de discipelen in de wereld.
* Ergens iemand die in de geschiedenis gemarteld is in de eerst eeuwen.
* Een diaconaal werker die je helemaal niet kent, ergens op Sumba of waar ook in de wereld.
* Dat gebedje ergens voor jij geboren werd.
* Water, brood, doop en Avondmaal.
* Iets wat ik geef voor een goed doel.
Of ben je soms zelf ? Zonder dat iemand het weet?
6. Het Koninkrijk van God is gelijk aan… In Marcus 4:26,27 vinden we nog zo’n gelijkenis. Het gaat nu
over zaad dat een boer zaait en het komt op zonder dat hij zelf weet hoe. Maar de boer gaat rustig
naar huis omdat hij zaad gezaaid heeft met een kiemkracht van zo mogelijk honderd procent.
Breng nu nog eens de zeven punten van hierboven (en mogelijk nog andere punten ook) in verband
met de kiemkracht van het zaad.
* Hoe en hoeveel kiemkracht had Jezus? Honderd procent omdat hij…
* En de discipelen? Geen honderd procent misschien, maar wel een hele hoop.
* En een martelaar.
* Een moeder en vader en een dokter die vechten voor het leven van een kind.
* Een gebed.
* Water / brood bij dopen en vieren van het Heilig Avondmaal.
* En hoeveel procent kiemkracht er in iets wat jij geeft voor een goed doel in een collecte?
7. Dus wel iets van groei. Een hoge boom of een klein plantje misschien. Toch wel leuk om het beeld
van de boom vast te houden.
Humanisme, helemaal mee eens. Prachtig. Maar wat is humaan? Wat is natuurlijk? Wat is het recht
van de sterkste plant die alles overwoekert?
24
Christendom is voor mij de ideale vorm van humanisme, omdat het ook het zwakke en het kleine
meeneemt. Ook iemand die fout is niet afschrijft, maar het goede in zo iemand naar voren haalt. Ook
waar dat vergeving en verzoening vraagt.
Is dat iets van Pasen?
Natuurlijk is, dat met de dood alles ophoudt.
Natuurlijk is, dat als iemand je bedonderd heeft je hem of haar links laat liggen.
Of houd je ergens rekening met Jezus Christus die over (natuurlijke) grenzen heen iets verder laat
groeien. Durf je dat?
Deze week vond ik een mooi zinnetje:
Begrijpen willen we allemaal en alles begrijpen ook, dat is logisch.
Maar goed is het te geloven dat de menselijke logica en de menselijke ratio niet altijd het laatste
woord heeft.
Beantwoord nou maar eens de vraag: Hoe vaak je iets weer goed moet maken? Vergelijk Matteüs
18:21 en volgende.
11. De vierde zondag van april
Leven op aarde… Wat doe ik dan met Hemelvaart?
Dauwtrappen…!
Nee, ik meen het serieus, ik wil dat nou wel eens weten van Hemelvaart en Pinksteren
….
Ineens gaat het overal over!
Als je het over de Heilige Geest wilt hebben mag je het eerst wel eens zijn over WIE en
HOE God is. Ook nog drie-enige God genoemd.
Nou, eerst wat info over menselijke voorstellingen van God, drie-enige God, Vader,
Zoon en Heilige Geest:
Eén is drie: vergelijk de Nederlandse vlag: één vlag en drie kleuren.
Eén is drie: water als H2O: vloeibaar, waterdamp en ijs.
Een opmerking: God moet wel bestaan. Anders was het volk Israel er vast niet meer geweest,
En Jezus bestaat ook, als Koning van de Kerk, anders was de Kerk er allang weggeweest (als er een
bedrijf zo slecht gerund was als de kerk zou het allang verdwenen zijn). Er moet wel een Heilige
Geest zijn, anders durfde Henk Olde nooit de preekstoel op!
Verder vertelt hij nog dat hij de Godsnaam altijd in één zin gebruikt op de preekstoel:
Bidden doe je tot God de Vader, in de naam van Jezus, in en door de Heilige Geest. Amen!
Dan komt uit de groep een pracht samenvatting:
God is voor ons dus te groot om te horen, te zien of voor te stellen, ik hoor wel van Hem , ik zie
Jezus wel in de verhalen in de Bijbel en wanneer ik van God en Jezus ga spreken is dat door de
Heilige Geest. (Die zin moet in ons boek!)
Laten we het dan eerst maar over Pinksteren hebben.
Opmerkingen vooraf:
‘Het is toch zoiets als dat de ziel van Jezus aan ons gegeven wordt’
‘Maar dat kan toch niet, Jezus is niet (meer) dood dan kan hij z’n ziel toch niet aan ons geven’
‘Ja maar het ging toch over een geluid en wind en vuur.’
Het vijfde boek uit het Nieuwe Testament is Handelingen en in het tweede hoofdstuk staat het
verhaal van Pinksteren.
25
De discipelen van Jezus waren bij elkaar, misschien ook nog wel meer mensen. Plotseling hoorden ze
een geluid (van een windvlaag of zo). Ze zagen een soort vuurvlammen (vuurtongen) die iedereen
aanraakten. Toen begonnen ze in allerlei talen te
spreken. (Ten minste heel veel mensen uit andere landen
dachten dat ze in hun eigen taal werden toegesproken)
Die volgorde van horen, zien en spreken valt ons op.
Herkennen we wel. Je hoort iets, dan zie je het en dan
zeg je iets…
Kun je dat op God betrekken? Je hoort (van) God, je ziet
God en je spreekt van God… Iets van God de Vader en
van de Zoon en van de Heilige Geest.
Kun je dan ook nog iets zinnigs zeggen over Hemelvaart? Lucas 24:50, Handelingen 2.
Ja hoor, dan komt voor de zoveelste keer de grote cirkel weer op het white board.
De grote cirkel van TIJD en RUIMTE en RELATIE
De cirkel is de grens van ruimte en tijd. Daarbinnen is de schepping en wij als mensen met besef van
relatie.
De andere lijn is de lijn van Jezus: Vanuit God, ingetreden (geboren, Kerst) in onze ruimte en tijd en
relatie.
En weer uitgetreden uit onze ruimte en tijd bij de Hemelvaart, maar de relatie blijft.
Dat Jezus Christus is: uit God en tot God en in zijn ‘God zijn’ (geheel?) in ons mens-zijn opgaat geven
we graag weer in een cirkel als grens van ons kennen in kosmische zin. Jezus is uit God en binnen de
grenzen van ruimte en tijd het toppunt van relatie. Hij houdt ons vast tot door de dood heen. Hij is
het summum van het beeld van God. Zo is God!
In relatie overstijgt de mens alles wat geschapen is, de dieren en de planten. Dat is wat bewaard
wordt in en door Jezus Christus, vanuit God: mens en vanuit mens: God.
Zie de schematische weergave hierboven, Jezus komt vanuit de onkenbare ‘bestaanswijze van God’
binnen in onze kenbare ‘ruimte’ en ‘tijd’ en geeft vorm aan het relationele. Na de Opstanding verlaat
hij met Hemelvaart weer onze kenbare ‘ruimte’ en ‘tijd’.
Je mag van mij dus best zeggen: ‘de geboorte van Jezus uit de maagd Maria kan natuurlijk niet’. Nee,
natuurlijk niet, maar er zit wel een andere kant aan, die wij natuurlijk niet kennen en niet kunnen
zien.Precies zo is het ook met de Hemelvaart van Christus. Dat kan natuurlijk niet, maar …..
ONZE ‘BOOM’ GROEIT (zoals eerder al verteld)
‘BOOM’-STAM-VERHAAL uit Genesis 3. Schepping van de mens
* Om te begrijpen wat de uitdrukking ‘de mens is naar het beeld van God geschapen’ (Genesis 1: 26)
betekent, moeten we ons eerst realiseren dat in het Oude Testament daarover verder geen
gegevens te vinden zijn. Maar in het Nieuwe Testament wordt Jezus ‘het beeld van God’ genoemd.
2 Korinthe 4:4; Kolossenzen 3:10. Een bijzondere uitwerking daarvan vinden we in de Hebreeën
brief, hoofdstuk 1:3.
* In de Evangeliën zien we Jezus als iemand die er alles voor over heeft mensen reddend vast te
houden. In het bijzonder geldt dat voor de zieken in zijn dagen, maar het komt ook duidelijk uit in
zijn gelijkenissen.
Dat ‘beschermend, reddend, verlossend vasthouden’ zien we in Jezus. Dus kunnen we zeggen: ‘Zo
is God!’. Naar dat beeld (voorbeeld) is de mens gemaakt /geschapen. Dus eerste kenmerk van de
mens is dat hij / zij een zorgend karakter heeft. Dus is de mens op relatie, op liefde ingesteld ….
* Nu kun je nog een stap verder gaan. Op de vraag: ’Waarom is Jezus aan het kruis gestorven?’ kun je
in de eerste plaats antwoorden: ’Om ons vast te houden in de dood, door de dood heen’. En vanuit
26
die relatie zal er in het vervolg van de Bijbel ook sprake van reiniging zijn, verzoening met God en
vergeving van alle zonde.
* Zo is de mens beeld van God. Is de mens juist in zijn man- en vrouw-zijn een beeld van God. Zo
groeien de vanouds bestaande huwelijksriten uit tot een christelijke inzegening van een heilige
relatie tussen de beide ‘bondgenoten’. In die relatie is er toekomst en is er de zegen van God.
* In dat relationele wordt het ook beleefbaar dat Jezus in de Bijbel ‘de Zoon van God’ wordt
genoemd, niet omdat hij uit God op menselijke manier geboren is, maar omdat het een beeld is van
een relatie die zo zuiver, zo oorspronkelijk, zo uniek is.
Dan hoor je eerbiedig dat Jezus zijn leerlingen onderwijst in dat kind-zijn en Jezus leert de
discipelen het ’Onze Vader’ te bidden.
Zo groeien we als mensen verder in de Openbaring van de kennis van God, immers wij worden
kinderen van God genoemd. Maar dan ben je helemaal aan het eind van de Bijbel, zie 1 Joh. 3:1.
Zo gaat er iets bij ons groeien. Geloof, liefde krijgen een plaats omdat het bij ons hoort. Daarom de
titel van ons boek: Als een boom die groeit!
12. De vierde zondag van mei
Zeg maar eens waarover moet het gaan vandaag?
Daar hadden we het net over. Kijk, wij met een paar ouderen doen al een paar jaar mee
in deze jongerengroep. Maar we zouden ook eens moeten denken aan die jongens en
meisjes die er dit jaar pas bijgekomen zijn. Kunnen we niet een keer een soort
herhalingscursus houden?
Okay, een goed idee. Zeker als er binnenkort weer kinderen van de Kindernevendienst
afscheid nemen en ze gevraagd worden bij onze club te komen.
En dan nog iets. We hebben nu wel een beetje idee hoe die boom groeit. Dan bedoelen
we natuurlijk hoe het geloof groeit. Maar zo’n boom groeit en dat gaat dus eigenlijk je
hele leven door. Maar hij groeit niet alleen, maar bloeit ook en er komen vruchten aan.
Daar hebben we het eigenlijk helemaal niet over gehad. Hoe gebruik je die, wat heb je eraan?
Even stil…
Even nadenken…
Hé slimmerds! We hadden het over een mensbeschouwing (mensvisie) en over een
Godsbeschouwing (visie op hoe God is). En nu vraag je naar een wereldbeschouwing, een
maatschappijvisie ….
Logisch toch…?!
Ja maar dat is niet zo simpel. Maar okay. Als je mensvisie hebt en als je Godsbeschouwing hebt
(noem dat geloof) dan groeit (komt) daar een maatschappijvisie een wereldbeschouwing uit voort.
Nu wil ik heel graag even wat vertellen. Je weet wel ik ben gek op lijntjes trekken vanaf het begin van
de Bijbel tot het eind en nog verder. Even heel kort: Het paradijs met zijn bomen aan het begin van
de Bijbel die verhalen kennen jullie. Moet je eens kijken wat een profeet in het Oude Testament
(Ezechiël 47) daarmee doet als het volk Israël verloren dreigt te gaan te midden van de volkeren van
de wereld rond 500 voor Christus. Hij laat zien dat in dat vreemde land er een soort visioen (droom)
is en dat dat paradijs nog bestaat, maar dan op een manier dat het paradijs groeit in de meest
troosteloze situatie in de woestijn met uitlopers naar de Dode Zee. En weet je helemaal aan het eind
van de Bijbel (boek van de Openbaringen hoofdstuk 21) doet de apostel Johannes (je weet wel die
leerling van Jezus) dat nog een keer. Hij heeft het over bladeren die een geneesmiddel zijn voor de
volkeren en de vruchten die je elke maand kunt plukken …..
Dan heb ik nog zo’n verhaal. Niet over een boom die groeit, maar over het wonen van God bij de
mensen. Dat groeit ook in de Bijbel.
27
Dan begin ik bij de Tabernakel die Mozes voor het volk Israël moest bouwen in de woestijn Sinaï.
Weet je nog hoe die eruit zag? De tabernakel, de tent van de Samenkomst zoals die ook wel
genoemd werd. Het waren drie delen: de voorhof, het heilige en een allerheiligste. Ook denken we
aan de wolk die aangaf dat God er was, boven en in de Verbondsark, in die Ark van de verzoening, in
die Ark van het getuigenis.
De tempel die koning Salomo (rond het jaar 1000 voor Christus) liet bouwen, zag er net zo uit, maar
dan veel groter. Daarbij vergeten we niet dat Salomo de voorhof vergrootte met een voorhof voor de
vrouwen. De vormgeving van Gods nabijheid groeide dus.
De tempel die door Ezra en Nehemia na de ballingschap (rond 500 voor Christus) werd opgericht
vertoonde hetzelfde beeld.
In de tijd van Jezus was deze tempel, mee door koning Herodes zó verfraaid en vergroot dat de
discipelen er trots op waren (Matteüs 24:1, 2). Herodes had er ook een voorhof, die toegankelijk was
voor de heidense volkeren, bij laten bouwen. In deze tempel was Jezus, als in het huis van zijn Vader
(Lucas 2:40-52). Van deze tempel zei Jezus: ´Breek deze tempel af en in drie dagen zal ik die
herbouwen.’ ‘Maar’, schreef Johannes daarbij, ‘dat zei Hij van de tempel van zijn lichaam.’ Leg dat
even uit ja, maar hier nog niet, later.
In het jaar 70 na Christus is deze tempel totaal verwoest en tot op vandaag nog nooit weer
opgebouwd. Alleen de Klaagmuur is er nog van over in Jeruzalem. Bovendien is boven op de plaats
van de tempel nu een moskee gebouwd, de Al-aksa.
Toch mag ik jullie vragen waar je vandaag de tempel zou kunnen vinden? Is die op één of andere
manier verder gegroeid?
Voor we dit beeld doortrekken tot in kosmische verbanden kijken we naar een deel uit het
Hebreeënboek.
Het Hebreeënboek aan het eind van de Bijbel staat vol met gegevens over Jezus als Hogepriester die
ingaat in het heiligdom, als in een huis van hemelse dimensies. (b.v. Hebr. 3:1-6; Hebr.7:11-28;
Hebr.9:11-15)
Als je dan een beetje doordenkt vanuit de Bijbelse Tabernakel van Mozes en de tempel van Salomo
en Jezus’ lichaam als een tempel kun je de volgende vergelijking maken:
* Waar is vandaag het Allerheiligste?
‘In de hemel waar Jezus Christus is’.
* Waar is vandaag het Heilige?
‘In de kerk waar licht, offer en gebed is’.
* Waar is de voorhof?
‘Dat is de hele wereld’.
Deze vergelijking biedt de mogelijkheid veel evangelieverhalen eigentijds neer te zetten. Denk alleen
maar aan de tempelreiniging in bv. Joh. 2:13-35; Lucas 19:45-48. De hele wereld schoonmaken!
Twee Bijbelse voorbeelden om de lijnen van groei van de boom, van de openbaring van God, van
geloven tot op vandaag door te trekken.
Dus van mensvisie en daarvan afgeleid Godsvisie naar wereldvisie, maatschappij visie.
Zullen we een aantal onderwerpen noemen waar die mensvisie /maatschappij in praktijk gebracht
moet worden?
In een gezin
Ga je gang, wel geinig dat dat ons eerste
onderwerp was in juni.
In de keuze van de (basis-)school waar je naar toegaat. Ga je gang.
Keuze van je vrienden.
Leuk dat we dat onderwerp al eens
behandelden.
Naar welke sportclub ga je?
Ga je gang. Moet dat een christelijke
sportclub zijn?
Naar welke voortgezette opleiding ga je?
Beroepskeuze. Daar waren we ook al eens
mee bezig.
Aan wat voor kerk wil je mee doen?
Is daar dan verschil tussen?
Hoe zit dat met politieke partijen?
Moet dat christelijk zijn?
Waar ga ik werken?
Is er ruimte voor mensvisie, visie op arbeid,
natuur, milieu enzovoort?
28
Zo zie je, we zijn nog lang niet uitgepraat, maar we hebben ten minste een paar lijnen te pakken waar
we misschien iets mee kunnen.
Nu stoppen, Janetta (de koster) komt er aan!
We moeten naar beneden voor de collecte!
Nee, joh, we moeten naar boven om te bidden!
Daarover hebben we het in onze groep nog nooit gehad!
Trefwoorden-register
Afgoden
Ambten
Afstand, kloof, afgrond, gap
Beeld van God
Beroepskeuze
Boomstam
Chr. jaartelling
Diaken en ouderling en predikant
Evolutieleer
Godbeschouwing
Hemelvaart
Kruisiging
Kerstfeest, Paasfeest, Pinksteren
Levensboom
Mensbeschouwing
Oecumene
Ontwikkelingshulp, -werk enz.
Oosters Orthodoxe Kerk
Protestantse Kerk
Politieke partijen
Priester, koning en profeet
Relatie
Rooms katholieke Kerk
Schepping
Stamverhaal
Tabernakel
Tien geboden
Tijd, ruimte en relatie
Vader, Zoon en Heilige Geest
Vriendschap
Wereldbeschouwing
Verslaafd
Werelddiaconaat
Zonde
jan.
nov.
aug.; okt.
juni; juli;aug.; april
jan.
zie stamverhaal
juli
nov.
juli
mei
april
nov.
april
zie stamverhaal
mei
juli
dec.
juli
mei
mei
nov.
aug.; nov.
juli
juni; juli
juni; juli; okt.; nov.; maart; april
mei
okt.
april
sept.
aug.
mei
jan;
zie: ontwikkelingsokt.; april.
29
Bijbeltekst-register
Genesis 1:1
Genesis 2
Genesis 1:24 - 28
Genesis 1:26, 27
Genesis 1,2
Genesis 1-11
Genesis 3
Genesis 3:7
Genesis 5:1
Genesis 12-25
Genesis 19
Genesis 22
Exodus 20
Deuteronomium 5
Psalm 23
Psalm 90
Psalm 104
Psalm 110
Ezechiël 47
Matteus 6:24
Matteus 7:24
Matteus 13
Matteus 18:21
Matteus 20,21
jan.
jan.
juni
april
aug.
juli; sept.
okt.
aug.
juni
sept.
nov.
sept.;
okt.; nov.
okt.
nov.
juli
juli
juli
mei
jan.
jan.
maart
maart
sept.; maart
Matteus 22: 34
Matteus 24
Matteus 24
Markus 4:2,27
Lucas 10:27
Lucas 19: 45
Lucas 24:50
Joh. 2:13
Johannes 5
Handelingen 1
Handelingen 2:1-4
Handelingen 7
Handelingen 17
1.Korinthe 3:9
2 Korinthe 4:4
Kollossenzen 3:10
Hebreeën 1:3
Hebreeën 3:1-6
Hebreeën 7:11-28
Hebreeën 9:11-15
Hebreeën 11
1Johannes 3:1
Openbaringen 21
jan.
mei
mei
maart
aug.
mei
april
mei
sept.
april
april
dec.
jan.
dec.
juni; april
juni; april
april
april
april
april
april
april
mei
Tenslotte

Heel leuk is het dat jongeren die meededen in onze groep en dan buiten Zwolle gaan werken
of studeren op een zondag toch nog een keer terugkomen. Bijzonder blij met hun inbreng en
een bewijs dat we op de goede weg zijn.

Dank aan de Jeugdraad Oosterkerk die ons met enthousiaste adviezen gestimuleerd heeft.

Dank aan de predikanten die soms actief en soms indirect meededen in onze zoektocht.

Dank aan de vele ouders die ons een goede impuls gaven.
Zwolle, april 2014
30

Download Report