Aan de slag met gezondheidsbevordering op de werkplek

Aan de slag met gezondheidsbevordering op
de werkplek
A. van Leeuwenhoeklaan 9
3721 MA Bilthoven
Postbus 1
3720 BA Bilthoven
www.rivm.nl
KvK Utrecht 30276683
T 030 274 91 11
F 030 274 29 71
[email protected]
Vraag
De vraag van GGD Hollands Midden voor advies op maat is opgedeeld in
twee fasen, deze worden in onderstaand verslag aansluitend besproken.
Fase 1
GGD Hollands Midden oriënteert zich op het toepassen van
gezondheidsbevordering bij de weknemers van bedrijven in de regio. In het
kader hiervan is er behoefte aan advisering bij het verduidelijken van:
1. De wijze waarop de GGD Hollands Midden bedrijven kan
ondersteunen bij gezondheidsbevordering op de werkplek?
2. Wat heeft de GGD in huis om bedrijven aan te bieden (competenties
van medewerkers, en producten en diensten)?
3. Welke contacten zijn er al met bedrijven vanuit de diverse afdelingen
van de GGD?
4. Aanpak voor gezondheidsbevordering op de werkplek
Aanpak
Een interne verkenning is uitgevoerd om de vragen twee en drie te
beantwoorden. Hiervoor vonden de volgende activiteiten plaats:
1.
Voorbereidend gesprek met expert Tamara Raaijmakers
2.
Documentanalyse
3.
Team brainstorm (binnen de afdeling gezondheidsbevordering)
4.
Afdeling brainstorm (GGD-breed)
5.
Opstellen management memo
Verslag Team brainstorm
Met het team is nagedacht over de volgende vragen:
1.
Wat verstaan we onder gezondheidsbevordering op de werkplek?
Stimuleren van een gezonde leefstijl en het voorkomen van ziekten en
aandoeningen tijdens werktijd maar ook in privésfeer. Op een integrale
wijze door in te zetten op de 5 pijlers: (1. Inrichting van de omgeving, 2.
Regelgeving en handhaving, 3. Voorlichting en educatie, 4. Signalering en
advies, 5. Ondersteuning). Hierbij wordt ingezet op de BRAVO thema’s maar
mogelijk spelen ook aanvullende thema’s een rol.
2.
Welke uitdagingen zien we?
Er is één term nodig voor Gezondheidsbevordering op de werkplek, die
omschrijft wat we doen vanuit GGD Hollands Midden (missie, visie, doel).
Aanvullend is een slogan zinvol, die de term aansprekend invult: mogelijk
per sector die we willen bedienen (bijv. MKB, groot, metaal, lage SES
bedrijven). ‘Oog voor gezonde werknemers, ook voor degenen met een
21-01-2014
GEZONDHEIDSBEVORDERING OP DE WERKPLEK
Pagina 1 van 9
Gezondheidsbevordering op de werkplek
aandoening’. Aandachtspunten zijn per sector/setting verschillend. Bij MKB
zijn er bijvoorbeeld problemen bij de bezetting en de daarbij behorende
financiële risico’s. Vanuit dat oogpunt is het voor het MKB belangrijk
werknemers gezond te houden. Grote bedrijven hebben weer grote moeite
met de werving van specialistisch personeel.
In het kader van marketing en communicatie is nagedacht over het
opzoeken van contrasten. Bijvoorbeeld: sociaal, maar toch zakelijk. En het
moet triggeren, denk aan ‘stevig ouderschap’
Tips:
•
•
Laat communicatie-collega’s meedenken.
Zorg dat op de website van de GGD het onderwerp gezond op
werk meer op de voorgrond komt.
3.
Wat gaan we aanbieden?
Beleid en advies
•
Hulp bij het opstellen en uitlijnen van nieuw, beginnend en
bestaand beleid, visie en doel.
•
Adviestraject Gezondheidsbevordering op de Werkplek voor
werkgevers: welke mogelijkheden zijn er binnen het bedrijf.
•
Scan: wat speelt er in een bedrijf, waar moet je op inzetten? Hoe
gezondheidsproof is beleid?
•
Bijdrage aan formuleren gedragsregels (bijv. op gebied van
voeding, traktaties, genotmiddelen).
•
Handreiking Gezondheidsbevordering op de Werkplek: kort en
bondig. Een regionale vertaling van o.a. landelijk aanbod.
Maatregelen bedrijf
•
Aanbieden van de GGD Hollands Midden in huis heeft zoals
o Opvoedondersteuning, stoppen met roken trainingen, advies
over binnenmilieu
•
Attenderen/adviseren bij implementatie van een omgeving die
simuleert zoals
o Gezonde bedrijfskantine, werkfruit, fietsregeling,
lunchwandelen, gezonde bedrijfsuitjes en rookpreventie
Netwerken
•
GGD Hollands Midden kan de schakel zijn tussen vraag en
aanbod door vragen uit te zetten bij andere organisaties zoals
thuiszorg en verslavingszorg
Makelaarsrol
•
Sociale kaart met zowel regionaal als lokaal aanbod.
4.
Sterkte – zwakte analyse
Wat helpt en wat helpt niet om vanuit de GGD HM richting bedrijven een
aanbod op gezondheid te hebben?
21-01-2014
GEZONDHEIDSBEVORDERING OP DE WERKPLEK
Pagina 2 van 9
Gezondheidsbevordering op de werkplek
SWOT-Analyse
Intern
Behulpzaam bij bereiken doel
Belemmerend voor bereiken
doel
-kennis interventies en
geschiktheid
-methode gezonde school/epode
-interventies op de plank
-expertise GB + epi
-goed zicht op regionaal aanbod
-bestaand netwerk SW-partners
regio
-GGD als betrouwbare organisatie
-projectmatig werken
-afstand tot setting werk: weinig
bekend met structuren, procedures,
belangen (inzicht/overzicht)
-power om positie te verwerven?!
Bijv. gesprek met
bedrijfsmanagement: Calimero
Gevoel*
-weinig formatie
*professioneel, betrouwbaar
*regionaal
!INTERN VERKOPEN!
Extern -bedrijven willen gezonde (vitaal
en duurzaam) werknemers
(check!)
-langer doorwerken
(pensioenleeftijd)
-privaat moet oppakken want
publiek neemt af (wegbezuinigd)
-betrouwbaar
-voordeel contacten/netwerk
-minder commercieel
-subsidies (overzicht is lastig nu),
Syntens, SZW
-marketing kracht ontbreekt
- interne samenwerking nog verder
te ontwikkelen met oog op deze
nieuwe setting-weinig ervaring
uitvoering Gezondheidsbevordering
op de Werkvloer
-weinig kennis wet- en regelgeving
-niet weten hoe / welke bedrijven te
werven
*nieuweling
*’softe sector versus harde sector
-tegenvallende financiering
landelijk, gemeente en
zorgverzekeraar
-bedrijven geen tijd hebben/willen
maken: geen prioriteit GBW
-preventie is een lastige boodschap:
lange termijn, niet concreet en geen
wettelijke taak bedrijven
-visie vanuit gemeente richting GGD
over inzet publiek geld.
-concurrentie bestaande aanbieders
en tegenvallende samenwerking
door wegvallen financiering
Conclusie en Resultaat fase 1
1.
Wat zijn de voordelen voor de GGD Hollands Midden om te
starten met Gezondheidsbevordering op de werkplek?
Met Gezondheidsbevordering op de werkplek kan de GGD een nieuwe markt
aanboren; en mogelijk een aanvullende bron van inkomsten. Daarnaast sluit
inzet op Gezondheidsbevordering op de werkplek aan op de volgende
maatschappelijke ontwikkelingen. Werk is een belangrijk levensdomein van
burgers en blijft dat steeds langer (stijging pensioenleeftijd). Daarnaast
wordt er steeds meer nadruk gelegd op werk en participatie vanuit o.a.
ziektewet, participatiewet en Wmo.
21-01-2014
GEZONDHEIDSBEVORDERING OP DE WERKPLEK
Pagina 3 van 9
Gezondheidsbevordering op de werkplek
2.
Is de markt voor de GGD Hollands Midden eenvoudig te
bereiken?
Voor een groot deel is dit het geval. De GGD heeft al veel kennis, expertise
en producten in huis om bedrijven te bieden. Dit is veelal aanvullend op de
diensten van commerciële bedrijven en biedt daarom kansen. Ook heeft de
GGD Hollands Midden al contacten met een verscheidenheid aan bedrijven
en organisaties. Het is echter wel een nieuwe setting waar men binnen de
GGD nog geen tot weinig ervaring mee heeft; dit brengt andere
competenties (zoals commercieel denken en doen, inzet van marketing
technieken) met zich mee, die nog ontwikkeld moeten worden. Daarnaast is
de GGD niet vanzelfsprekend een natuurlijke partner voor bedrijven.
3.
Is Gezondheidsbevordering op de werkplek het investeren
waard voor de GGD Hollands Midden?
Deelnemers aan de inventarisatie geven aan dat Gezondheidsbevordering
op de werkplek kansen biedt en voor alle uitvoerende afdelingen van
meerwaarde kan zijn. Een bedrijvenbenadering is een aanvullende
vindplaats voor een belangrijke doelgroep van de GGD Hollands Midden: de
18-plussers en hun gezinnen, met kwetsbare groepen als prioriteit. Wel lijkt
GGD-breed draagvlak vooralsnog smal.
Bovenstaande punten zijn verwerkt in een managementmemo (zie bijlage)
met daarbij een A3 overzicht van mogelijke diensten, producten en
contacten. De memo is positief ontvangen door het management. Verdere
uitwerking in de vorm van het opstellen en uitvoeren van een plan van
aanpak voor Gezondheidsbevordering op de werkplek was gewenst. De
trekkersrol ligt hiervoor bij de afdeling Onderzoek, Beleid en
Gezondheidsbevordering binnen de GGD Hollands Midden.
De GGD heeft met name voor de sector Onderzoek, Beleid en
Gezondheidsbevordering een helder beeld van de
ondersteuningsmogelijkheden aan bedrijven. Er is inzichtelijk gemaakt
welke producten en diensten in huis zijn en wat we bedrijven kunnen
bieden. Ook de kansen en bedreigingen zijn goed in kaart gebracht.
Opvallend is dat meer collega’s hun enthousiasme over dit thema hebben
geuit dan vooraf was verwacht.
21-01-2014
GEZONDHEIDSBEVORDERING OP DE WERKPLEK
Pagina 4 van 9
Gezondheidsbevordering op de werkplek
Fase 2
Vraag
GGD Hollands Midden vroeg aanvullend ondersteuning bij het opstellen van
het plan van aanpak. De expert Tamara Raaijmakers helpt bij het formuleren
van een kansrijke aanpak richting bedrijven en het laten aansluiten van de
juiste personen (vooral intern, bijv. de verbinding met Algemene
Gezondheidszorg). Daarnaast geeft de expert aan welke kennis de GGD
Hollands Midden nog in huis moet halen om met Gezondheidsbevordering
op de werkplek aan de slag te gaan.
Doelstellingen zijn:
Kennis en inzicht in de bedrijven in de regio en marketing richting
bedrijven.
Kennis over relevante onderwerpen om met
Gezondheidsbevordering op de werkplek aan de slag te gaan zoals:
arbeid en gezondheid, wet- en regelgeving sociale zekerheid,
gezondheidsmanagement en duurzame inzetbaarheid.
Beoogd eindresultaat:
De GGD Hollands Midden heeft concrete handvatten (in de vorm van een
plan van aanpak) om binnen de setting ‘werk’ met gezondheidsbevordering
aan de slag te gaan.
Aanpak
1.
Werksessie met projectteam
Het GGD projectteam Gezondheidsbevordering op de werkplek heeft een
werksessie van Tamara Raaijmakers gevolgd om te komen tot een
gespreksmodel en overzichtelijk A4 van het aanbod vanuit de GGD. Het
gespreksmodel is een schematische weergave van hoe de GGD bedrijven
kan ondersteunen op het gebied van werk en gezondheid. Tamara stuurde
voorafgaande aan de sessie verschillende modellen toe. Deze beoordeelden
we op plus en minpunten om zo tot criteria voor ons GGD model te komen.
Zie bijlage voor het gespreksmodel van de GGD Hollands Midden.
2.
Workshop: Bedrijven en duurzame inzetbaarheid wat speelt er en
waar moeten we rekening mee houden?
De wens is er om meer inzicht te krijgen in wat er binnen bedrijven speelt op
het gebied van duurzame inzetbaarheid, met welke wet- en regelgeving
moet je rekening houden en wie kan de juiste ingang kan vormen binnen
bedrijven. In een workshop met een aantal mensen vanuit de GGD Hollands
Midden is hier op ingegaan. Tijdens deze workshop werd de afdeling
Algemene Gezondheidszorg enthousiast over het thema. Dit heeft geleid tot
aansluiting van deze afdeling bij het traject.
Verslag Workshop
Inhoud: kaders, wet & regelgeving, actuele ontwikkelingen binnen bedrijven
Workshopleider: Tamara Raaijmakers, Centrum Werk Gezondheid
Wat willen we weten?
21-01-2014
GEZONDHEIDSBEVORDERING OP DE WERKPLEK
Pagina 5 van 9
Gezondheidsbevordering op de werkplek
•
•
•
•
•
•
•
•
Behoefte binnen bedrijven? Bewustzijn binnen bedrijven krijgen.
Hoe krijg je ze warm voor GBW? Vraaggestuurd: hoe kan je vraag
en aanbod samenbrengen?
Zijn we niet redelijk laat? Veel bedrijven zijn hun GBW activiteiten
aan het afbouwen (geen regelingen voor fitness meer etc.)
Arbeidsvoorwaarden verslechteren.
Scholing van medewerkers nodig? Aansluiting competenties van
de GGD HM bij bedrijven.
Cultuur binnen bedrijven: MKB-groot
Actuele thema’s binnen bedrijven
Thema’s mentaal & fysiek -> welke producten en diensten
hebben we hier voor.
Samenwerken met gemeenten – link naar gemeenten (transitie)
Arbodiensten: welke andere aanbieders zijn er?
Presentatie Tamara
•
In de toekomst werkt nog maar 1 op de 4 personen in NL als
gevolg van de vergrijzing. Dit is voor bedrijven een belangrijke
reden om oudere werknemers tot 67 goed gezond te houden. Bij
veel bedrijven wordt veel geïnvesteerd in de jonge werknemers
en niet in 45-plussers.
•
Mentale klachten komen veel voor in de zorg & onderwijssetting.
•
Het is NIET verplicht voor bedrijven om een arbodienst te
hebben. De meeste arbodiensten richten zich op grote bedrijven.
•
Momenteel vind er veel wisseling plaats bij werkgevers. De tijd
dat men tot aan het pensioen bij dezelfde werkgever zit is
voorbij. Dit is voor werkenden een argument om goed gezond te
blijven. Een arbeidsperiode van 7 jaar is voor werkgever/nemer
aantrekkelijk.
•
Bedrijven moeten voldoen aan de arbowetgeving. Hier staan
kaders beschreven. Sommige branches hebben een catalogus
beschikbaar met arbo-afspraken. Hier staan ook mentale risico’s
beschreven. Psychosociale arbeidsbelasting is opgenomen in de
arbowet.
•
Een bedrijf met meer dan 25 werknemers is verplicht om een
gecertificeerd arbodeskundige in te zetten om naar het Plan van
aanpak bij de risico-inventarisatie te kijken. Daarnaast moet het
bedrijf een preventiemedewerker aanstellen (dit kan bijvoorbeeld
een leidinggevende zijn die dit onderdeel in zijn pakket heeft).
•
1/3 van de uitval is fysiek, 1/3 psychosociaal, 1/3 overig
•
Bedrijven weten via de risico- inventarisatie vaak wat er speelt
maar weten niet altijd hoe dit verder aan te pakken.
•
Wie is je aanspreekpunt binnen een bedrijf?

Groot bedrijf: arbo coördinator of
gezondheidsmanager of HR manager

Klein bedrijf: vaak directie (eindverantwoordelijke)

LET OP: arbo arts = niet gespecialiseerde arts. Niet
te verwarren met de bedrijfsarts (sociaal
geneeskundige opleiding).
21-01-2014
GEZONDHEIDSBEVORDERING OP DE WERKPLEK
Pagina 6 van 9
Gezondheidsbevordering op de werkplek
•
•
•
•
De risico-inventarisatie binnen een bedrijf wordt lang niet altijd
teruggekoppeld aan het personeel. Met een participatieve risicoinventarisatie verkrijg je veel meer draagvlak vanuit de
werknemers.
Veel bedrijven huren bedrijfsartsen in (er zijn nog weinig
bedrijven met een eigen bedrijfsarts).
Idee: jongeren zijn totaal niet met hun pensioen e.d. bezig. Een
workshop over het belang van gezond blijven voor o.a.
continuering inkomsten zou interessant kunnen zijn.
Slaapkwaliteit is een populair thema.
Aangrijpingspunten om met bedrijven in gesprek te gaan:
•
Belangen aangeven
•
Productiviteit omhoog
•
Ziekteverzuim omlaag
•
Betrokkenheid bij werknemers van belang
•
Werknemers die goed in hun vel zitten (meer veerkracht)zijn
flexibeler, kunnen beter tegen veranderingen, innovatie en
anders in hun werk zitten flexibelere werknemers.
•
De resultaten van de verplichte risico- inventarisatie gebruiken
als aanknopingspunt.
•
Ziekteverzuimcijfers
•
Vergrijzende medewerkers: beter voor hen zorgen want ze
moeten nog lang mee
•
LUISTEREN! En VRAGEN!
Scholen koepels: hier is de GGD al een gesprekspartner; hier speelt:
•
Vergrijzing
•
Arbeidskrapte
•
Verpleging & verzorging: ook hier zijn contacten
•
Voeding
•
Mentaal
Aandachtspunten:
•
Mindset GGD: bescheiden -> omslag.
•
We moeten ons onderscheiden in kwaliteit. Prijs is niet het
belangrijkst. Wat is de marktprijs voor elk product? Dit kunnen we
inventariseren door bij aanbieders te informeren (stagiair?).
•
Pro-actieve benadering. GB vraagt van nature een pro-actieve
benadering.
3.
Feedback op gespreksmodel en plan van aanpak
De expert gaf na de sessie per e-mail en telefoon feedback op het
gespreksmodel en het A4 met het aanbod vanuit de GGD Hollands Midden.
4.
Advies op basis van gesprekken
De GGD Hollands Midden toetste in twee gesprekken met bedrijven het
model en het aanbod (inmiddels geen A4 maar een klein gidsje). Deze
ervaringen zijn per e-mail en telefonisch besproken.
21-01-2014
GEZONDHEIDSBEVORDERING OP DE WERKPLEK
Pagina 7 van 9
Gezondheidsbevordering op de werkplek
Resultaat
De GGD Hollands Midden heeft meer kennis en inzicht over wat er speelt
binnen bedrijven en met welke wet- & regelgeving rekening gehouden moet
worden. Daarnaast is er een gespreksmodel tot stand gekomen (zie bijlage)
en is er een concept-aanbod gidsje voor bedrijven in ontwikkeling. De GGD
heeft inmiddels de eerste 2 gesprekken gevoerd (intern en extern), waarbij
concrete actiepunten voor een vervolg geformuleerd zijn. De GGD is bezig
met het leggen van nieuwe contacten binnen bedrijven en heeft 3
gesprekken met andere organisaties op de planning staan. Daarnaast is er
een fee-afspraak gemaakt met een externe aanbieder van
interventieaanbod. Afspraken met andere partijen moeten nog gemaakt
worden.
Tips
•
•
•
•
•
•
Maak een schema dat als aanknopingspunt dient in het gesprek
bij bedrijven zoals het gespreksmodel van GGD Hollands Midden.
Een soortgelijk schema kan overzichtelijk weergeven hoe je als
organisatie tegen gezondheidsbevordering op de werkplek
aankijkt en hoe bedrijven hierin ondersteund kunnen worden.
Sluit aan bij de ontwikkelingen en problemen binnen bedrijven:
vraaggericht.
Organiseer een brede brainstorm: nodig collega’s van
verschillende afdelingen en met verschillende expertise uit. Zo
kom je snel tot een breed palet aan mogelijkheden voor
Gezondheidsbevordering op de werkplek en bestaande contacten
met bedrijven en organisaties die mogelijk uitgebreid kunnen
worden.
Begin bij de warme contacten, organisaties die in het eigen
netwerk zitten en waar je een pilot kunt doen, zowel in de
gespreksvoering als in de uitvoering van diensten. Het is
aantrekkelijk om hierbij met ‘gesloten beurs’ te werken.
Start met diensten en producten die al op de plank liggen.
En uiteindelijk: gewoon doen! Begin met kleinschalig
experimenteren en pak door waar je kleine successen boekt.
Valkuilen
•
•
•
Te lang wachten op besluitvorming of alles in kannen en kruiken
willen hebben. Uiteindelijk moet je ervaringen opdoen en
experimenteren.
Denken dat je met gezondheidsbevordering op de werkplek een
goudmijn aanboort. Op de markt zijn veel spelers actief
(commercieel, arbodiensten, verzekeraars) en het is niet zo dat
alle bedrijven staan te springen om leefstijlactiviteiten.
Te direct zijn in de gespreksvoering. Tast eerst af welke
informatie de organisatie waarmee je in gesprek bent wel/niet wil
delen.
21-01-2014
GEZONDHEIDSBEVORDERING OP DE WERKPLEK
Pagina 8 van 9
Gezondheidsbevordering op de werkplek
Hoe verder?
Het komend half jaar geeft de GGD Hollands Midden dit thema verder vorm.
Deze periode wordt benut om de aanpak verder te ontwikkelen en ervaring
op te doen met de aanpak richting bedrijven. Naast een intern traject streeft
de GGD om in deze periode minimaal 8 adviesgesprekken met bedrijven te
voeren waaruit minimaal 2 externe trajecten volgen.
Meer informatie:
De GGD Hollands Midden deelt haar ervaringen op GGD Kennisnet in de
groep ‘gezondheidsbevordering in de setting werk’. Binnenkort verschijnt
daar ook het aanbodgidsje van de GGD HM.
Contactpersoon: Caroline Kruyt, GGD Hollands Midden ([email protected])
21-01-2014
GEZONDHEIDSBEVORDERING OP DE WERKPLEK
Pagina 9 van 9

Download Report