NIMNIEUWS

NIMNIEUWS
EDITIE wetenschap, onderzoek en kennisontwikkeling
januari 2014
Om de blijvende kwaliteit van het
maatschappelijk werk te garanderen, is het
noodzaak en is daarom zelf een onderzoeksprogramma gestart. Hierin is nadrukkelijk
de samenwerking met partners opgezocht. Door dit onderzoeksprogramma wordt er
belangrijk dat er meer wetenschappelijke onder-
een koppeling gemaakt tussen de praktijk en wetenschap ten behoeve van gefundeerde
bouwing komt en dat wordt getoetst welke ingrepen
kwaliteitsontwikkeling in de praktijk. In deze nieuwsbrief willen we een beeld schetsen
effectief zijn. Professioneel handelen zou idealiter namelijk
altijd ‘evidence-based’ moeten zijn. NIM onderstreept deze
van wat NIM doet op gebied van onderzoek en kennisontwikkeling in de breedste zin
van het woord.
Onderzoeksprogramma NIM: dit zal een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de hulpverlening
Dankzij een projectsubsidie van de Provincie Gelderland
werd het mogelijk dit ambitieuze onderzoeksprogramma uit
te voeren. Het programma zal een bijdrage leveren aan de
kwaliteit van de hulpverlening en aan de verantwoording van
ons werk. Daarnaast worden de resultaten van het programma
gedeeld met andere maatschappelijke organisaties. Hiermee wil
NIM ook een bijdrage leveren aan verdere kennisontwikkeling in het
sociaal werk. Binnen het onderzoeksprogramma lopen onderzoeken
naar meerdere onderwerpen, namelijk:
Dr. Isolde Driesen & M HC SW Pamela Besselink - projectleiders onderzoeksprogramma NIM
Sociale netwerkstrategieën
zoek naar de beschikbare kennis over kenmerken van multiproblemgezinnen en
Het werken vanuit sociale netwerkstrategieën (SNS) is een belangrijke werk-
de werkzame factoren in hulpverlening.
wijze in het maatschappelijk werk, waarbij de cliënt regie over zijn eigen leven
behoudt. NIM is twee jaar geleden gestart met het werken vanuit SNS. De
verwachtingen van deze werkwijze zijn groot, met als belangrijkste verwachting
dat de hulpverlening minder zwaar ingezet hoeft te worden
en dus efficiënter wordt ingericht. Het is belangrijk om dit te
toetsen en de invoering van deze werkwijze te volgen. NIM
verricht momenteel kwalitatief onderzoek naar de werkzame
Individuele en maatschappelijke baten Algemeen Maatschappelijk Werk
Om meer inzicht te verkrijgen in de resultaten van de hulpverlening (‘outcome’)
Hiermee wil NIM ook
een bijdrage leveren aan
verdere kennisontwikkeling
in het sociaal werk.
is er een onderzoek gestart naar de individuele baten van het
AMW. Omdat er nog geen passend meetinstrument voorhanden
is, heeft NIM zelf een meetinstrument ontwikkeld. Het meetinstrument meet de zelfredzaamheid op verschillende levensgebie-
bestanddelen van SNS, mede als voorbereiding op het effectiviteitonderzoek in
den volgens de cliënt zelf voor en na de hulpverlening (voor- en nameting). Na dit
2014 (zie verderop in deze nieuwsbrief).
onderzoek wordt er verder kwalitatief evaluatieonderzoek gedaan.
Dit onderzoek heeft twee doelstellingen: 1) het doorontwikkelen en valideren
Mulitiproblemgezinnen
van het meetinstrument; 2) de onderzoeksresultaten aanvullen met kwalitatie-
Een steeds belangrijkere cliëntengroep binnen het maatschappelijk werk is de
ve gegevens over resultaten en zelfredzaamheid volgens de cliënt en andere
multiproblemgezinnen. De verwachting is dat er aan deze gezinnen steeds meer
stakeholders, zodat duidelijk wordt waarom en onder welke omstandigheden de
preventieve eerstelijnshulp geboden zal worden. Om een goede aanpak van de
zelfredzaamheid toeneemt.
problematiek rondom deze cliëntengroep te kunnen bieden, doet NIM onder-
Stichting Sociaal Werk voor wetenschappelijk onderzoek en effectmeting maatschappelijk werk
Op 16 december 2013 is met het ondertekenen van een oprichtingsacte
onderzoek gedaan naar de professionalisering, profilering en positionering van
de Stichting tot bevordering van wetenschappelijk onderzoek Sociaal
de sociale werker.
Werk, kortweg Stichting Sociaal Werk, opgericht.
Leerstoel Sociaal Werk
Initiatiefnemers voor de oprichting zijn NIM Maatschappelijk Werk en de
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Het doel van de stichting is
het vestigen van een bijzondere universitaire leerstoel Sociaal Werk voor
het in beeld brengen en ontwikkelen van de maatschappelijke baten van
sociaal werk in Nederland. Daarnaast zal er ook een academische werkplaats Sociaal Werk worden opgericht. Vanuit deze werkplaats wordt

lees verder op de volgende pagina
De reden voor het vestigen van een bijzondere leerstoel Sociaal Werk is
tweeledig. Enerzijds staat het sociaal werk in Nederland, waaronder het
maatschappelijk werk, onder grote druk om te veranderen. Ondanks de
ingrijpende bezuinigingen, reorganisaties en de transities in zorg en welzijn
wordt van de sociale professionals verwacht bij een stijgende hulpvraag toch
voldoende kwaliteit te blijven bieden. De vraag is of dat ook gebeurt?
pagina 1 van 4
NIMnieuws - januari 2014
Vervolg artikel ‘Leerstoel stichting sociaal werk..’
Prof. Dr. Hetty Dekkers
voorzitter Stichting Sociaal
Werk
Daarom is het nu nog belangrijker geworden om
met de bijzonder hoogleraar Sociaal Werk
de effectiviteit van het sociaal werk te meten
samenwerken aan onderzoeksprojecten en in de
ende maatschappelijke baten ervan in kaart te
academische werkplaats. Daardoor wordt een goede
brengen en te toetsen. Anderzijds is het voor zorg
wisselwerking tussen onderwijs, theorie en praktijk
en welzijnsorganisaties van levensbelang om hun
gegarandeerd. Praktijkcases vormen de basis voor theo-
professionals optimaal te kunnen
toerusten voor het veranderende
werk, waarbij er steeds meer zelfredzaamheid van bewoners
en cliënten wordt gevraagd. Door wetenschappelijk onderzoek kan worden nagegaan wat er nodig is op het gebied
Anderzijds is het voor zorg en
welzijnsorganisaties van levensbelang om hun professionals
retische vraagstukken. De kennis die dit
oplevert kan vervolgens weer in de praktijk
worden toegepast.
optimaal te kunnen toerusten op
het veranderende werk..
Stichting Sociaal Werk
van competenties en taakinvulling: hoe moet de professional in sociaal werk
Binnen de Stichting Sociaal Werk verenigen zich diverse instituten uit
opgeleid en begeleid worden, om zo goed mogelijk zijn toegenomen taken te
het beroepsveld (werkgevers en werknemers), het onderwijs en uit
kunnen vervullen?
de wetenschappelijke wereld. Ook bij het bedrijfsleven is interesse om
het onderzoek van de leerstoel en de academische werkplaats te onder-
Wisselwerking praktijk, onderzoek en onderwijs
steunen. In 2014 vindt een startconferentie plaats waarin het onderzoeks
Onderzoekers, professionals, opleiders, praktijkbegeleiders, studenten gaan
programma en de hoogleraren gepresenteerd zullen worden.
NIM onderzoekt de effecten van opvoedingsondersteuning
volg NIM op Twitter @NIMMW
cartoon van Ralph Büttner (NIM)
Werken vanuit Sociale Netwerkstrategieën: werkt dat?
Steeds vaker wordt in hulpverlening de nadruk gelegd op het eigen
sociale netwerk van de cliënt, zoals vrienden en familie. Zo ook bij
NIM Maatschappelijk Werk, waar een kleine groep medewerkers door
Sonestra getraind is in het werken vanuit sociale netwerkstrategieën
(SNS) en hier vervolgens intensief mee aan de slag is gegaan.
Het werken vanuit sociale netwerkstrategieën (SNS) is een basishouding
van waaruit de professional denkt en handelt. In deze werkwijze houdt
de cliënt regie over zijn eigen leven. Hij of zij doorloopt het hulpverleningsproces samen met zijn familie en sociaal netwerk, waarbij de
professional een faciliterende rol heeft. Deze aanpak werkt in de
praktijk zelfs zo goed, dat de professionals die vanuit SNS werken
hun werkwijze gaan overdragen op collega’s. Ook binnen de Sociale
Wijkteams in Nijmegen worden medewerkers getraind.

lees verder op de volgende pagina
pagina 2 van 4
NIMnieuws - januari 2014
Vervolg artikel ‘Sociale Netwerkstrategieën’
Hoewel het werken vanuit SNS in de praktijk goed uit
op reguliere wijze geholpen door NIM of Entréa. Door de resultaten te
lijkt te pakken, is er nog geen wetenschappelijk onder-
vergelijken kan een uitspraak gedaan worden over de effectiviteit van SNS.
zoek gedaan om dit expliciet aan te tonen. Daarom heeft
NIM het initiatief genomen om samen met jeugdzorg-
Het onafhankelijke onderzoek wordt ingebed binnen de Academische
aanbieder Entréa, de Radboud Universiteit
en de gemeente Nijmegen een tweejarig
Werkplaats Nijmegen, een samenwerkingsverband
Deze aanpak werkt in de praktijk
zelfs zo goed, dat de professionals
onderzoek uit te voeren naar de effectiviteit
die vanuit SNS werken hun werkwi-
van werken vanuit sociale netwerkstrategieën.
jze gaan uitrollen naar collega’s.
Het onderzoek kan worden uitgevoerd dankzij
tussen jeugdzorg, GGZ, en onderwijs- en kennisinstellingen. Het onderzoek wordt uitgevoerd bij 170
gezinnen met jongeren (8-18 jaar) en sluit aan bij
het kwalitatief onderzoek dat in uitvoering is vanuit
een toegekende subsidie van ZonMw.
het NIM-onderzoeksprogramma naar de ervaringen van maatschappelijk
werkers en cliënten met het werken vanuit SNS bij NIM.
De effectiviteit van SNS wordt getoetst door middel van een Randomized
Controlled Trial: een onderzoeksmethode waarbij deelnemers willekeurig
over twee groepen verdeeld worden. De ene groep krijgt hulp van medewerkers die getraind zijn in het werken vanuit SNS en de andere groep wordt
Werk als bron van zingeving
In het strategisch plan van NIM staat vermeld dat ‘zingeving de basis is
van waaruit we werken’. Daarmee bedoelen we zowel onze persoonlijke
motivatie bij ons dagelijkse werk, als onze aandacht voor de persoonlijk
zingeving van cliënten’. Maar wat is zingeving? En wat heeft dat met een
organisatie te maken?
In het kader van de executive opleiding Master of Business
Administration (MBA) van bestuurder Arie de Vries voert
NIM onderzoek uit naar zingeving in organisaties. Het
startpunt was een literatuuronderzoek naar het begrip
zingeving en de rol van zingeving binnen organisaties. Uit
Arie de Vries
de literatuur bleek dat zingeving in een geseculariseerde
samenleving niet meer vanzelfsprekend verbonden is met traditionele bronnen van
zingeving als religie of levensbeschouwing.
Vanuit de gedachte van co-creatie is er voor gekozen deze bevindingen
bij zowel interne als externe stakeholders te toetsen. Allereerst is een
De grote ‘zin-stichtende’ verhalen zijn naar de achtergrond verdwenen, maar de
behoefte aan zingeving niet! Zingeving is een algemeen menselijke behoefte datgene
wat ons overkomt te ordenen en te verbinden met datgene
wat het hier en nu overstijgt. Dit is meer individueel, maar geen
privézaak geworden zonder maatschappelijke relevantie. In
toenemende mate wordt werk als bron van zingeving ervaren.
Juist organisaties hebben nu een rol en verantwoordelijkheid op
kwalitatief onderzoek onder externe stakeholders uitgevoerd. Er zijn
12 interviews afgenomen (met o.a. bestuurders van de HAN, Conexus,
Verrassende uitkomst was dat alle
wooncorporaties, beleidsmedewerkers van diverse
geïnterviewden zingeving zeer
gemeenten, wethouders en een burgemeester) om te
relevant vonden en sommigen
achterhalen wat de opdrachtgevers onder zingeving
aangaven dat NIM zich hier meer
mee zou moeten profileren.
verstaan en welke rol dit moet spelen binnen een
organisatie als NIM.
dit gebied, ook als ze levensbeschouwelijk neutraal zijn. Uit het
literatuuronderzoek blijkt dat zingeving in organisaties op verschillende niveaus
van belang is, waarbij normatieve professionalisering als attitude van zingeving
een centrale rol vervult.
Verrassende uitkomst was dat alle geïnterviewden zingeving zeer relevant
vonden en sommigen aangaven dat NIM zich hier meer mee zou moeten
profileren.
Het vervolg bestond uit een kwantitatief onderzoek onder alle medewerkers van NIM, naar het belang van zingeving in een organisatie en hoe hier
vorm aan te geven. In 2014 zal op basis van de onderzoeksresultaten ‘handen en voeten’ gegeven worden aan het strategische speerpunt ‘zingeving’.
Symposium van NIM en de HAN rondom zingeving (zie volgende pagina)

lees verder op de volgende pagina
pagina 3 van 4
NIMnieuws - januari 2014
Samenwerking in onderzoek, onderwijs en de dagelijkse praktijk
De toekomst vraagt om goed opgeleide sociale professionals. NIM vindt
het niet alleen belangrijk om te investeren in onderzoek, maar ook in
onderwijs. Daarom heeft NIM initiatief genomen om de samenwerking
met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) te verdiepen en te
verbreden. In een samenwerkingsovereenkomst hebben de HAN en NIM
afgesproken om onderwijs, onderzoek en de dagelijkse praktijk meer
aan elkaar te koppelen.
“De praktijk van het sociaal werk verandert snel,” vertelt
Een mooi voorbeeld van de samenwerking in onderwijs en onder-
Kathelijne van Kammen, directeur van het Instituut So-
zoek is een geslaagd symposium over zingevende gesprekvoe-
ciale Studies aan de HAN. Dit komt bijvoorbeeld door
ring, dat afgelopen oktober gezamenlijk werd georganiseerd. “Het
de manier waarop gemeenten hun welzijnswerk in-
is goed om te zien dat er zoveel animo was voor zo’n symposium waar
richten en de maatschappelijke visie dat cliënten steeds
wetenschap en de praktijk met elkaar in verband worden gebracht”, aldus
meer de eigen regie moeten behouden in hulpverlening.
Niek Maassen.
Kathelijne van Kammen
De overeenkomst tussen de HAN en NIM zorgt ervoor dat studenten en
Onderwijs- en onderzoeksprogramma
docenten up-to-date blijven bij ontwikkelingen in het veld en tegelijkertijd
De samenwerking betekent ook dat de HAN en NIM elkaar opzoeken
professionals van NIM op de hoogte blijven van ontwikkelingen in kennis,
als gesprekspartner in de discussie over het veranderende profiel van wat
onderzoek en onderwijs. Kathelijne: “Het is voor ons heel belangrijk om samen
we nu nog de maatschappelijk werker noemen. Deze verandering gaat ook
met een organisatie als NIM voortdurend te onderzoeken of die
veranderingen iets betekenen voor het opleiden en bijscholen van
Studenten vinden lessen van
docenten ‘vers’ uit de praktijk
sociale professionals. Het helpt als je elkaar goed kent en op verschil-
ontzettend boeiend.
lende manieren met elkaar samenwerkt.”
in het onderwijs van de HAN een rol spelen. NIM denkt
actief mee over het aanpassen van het onderwijsaanbod en
beide organisaties ontwikkelen gezamenlijk mogelijkheden
voor een duale opleiding. Om de professionele ontwikkeling
van studenten MWD te ondersteunen, neemt NIM ook deel aan gesprekken
Gastlessen en symposia
met nieuwe studenten aan het begin van hun opleiding.
Niek Maassen is contactpersoon voor NIM bij de oplei-
Niek Maassen
ding maatschappelijk werk en dienstverlening (MWD)
Naast deze samenwerking op onderwijsgebied, wordt er ook samengewerkt
aan de HAN. . Hij ziet de samenwerking met NIM als
op het gebied van onderzoek. De belangrijkste ontwikkeling binnen deze
“een groot pluspunt”, onder andere om nieuwe trends bin-
samenwerking is de oprichting van de Stichting Sociaal Werk – waarover
nen de hulpverlening nauwgezet te kunnen volgen. “We kijken er als opleiding
elders in deze nieuwsbrief meer te lezen is. Deze stichting gaat zich bezig-
naar uit om NIMmers in te zetten als gastdocenten. Studenten vinden lessen van
houden met het koppelen van theorie en praktijkkennis en streeft ernaar om
docenten ‘vers’ uit de praktijk ontzettend boeiend. Andersom biedt het een mooie
een leerstoel Sociaal Werk op te richten. De HAN is een van de founding
gelegenheid om docenten weer hernieuwd kennis te laten maken met het maat-
partners van deze leerstoel en is actief betrokken bij de verdere ontwikkeling.
schappelijk werk en hun kennis op te frissen”.
Onderzoek naar armoede
NIM-medewerker Pamela Besselink heeft in samenwerking met het
Zo hebben de veerkrachtige ouders in armoede vaak geen langdurige hulp
kenniscentrum Community Care & Youth, Saxion University of Applied
nodig en kunnen zij zelfstandig hun problemen oplossen. De strijdvaardige
Sciences onlangs een onderzoek naar de leefwereld van ouders in ar-
ouders in armoede hebben meer hulp nodig, waarbij er aandacht is voor
moede afgerond. Dit onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke
de financiële moeilijkheden enerzijds en de wijze van coping anderzijds. De
tijdschrift Journal of Social Intervention.
hulp aan de terneergeslagen ouders is het meest intensief.
Pamela Besselink
Een van de resultaten van dit onderzoek was een typologie
Armoede heeft op hen een zeer ingrijpende impact, waardoor er emotio-
van drie verschillende typen ouders: 1) de veerkrachtige
nele problemen kunnen zijn. Hier moet in de hulpverlening dan ook
ouders, 2) de strijdvaardige ouders en 3) de terneergeslagen
de meeste aandacht aan worden besteed. Er is vaak sprake van een
ouders. Deze typologie biedt een denkmodel om ouders in
meervoudige probleemsituatie. Oplossing van deze meervoudige pro-
armoede beter te begrijpen en daarmee aanknopingspunten
blematiek vraagt om een integrale aanpak in de hulpverlening, gericht
voor een gedegen aanpak van armoede. Elk type ouder heeft
op meerdere levensgebieden.
een andere intensiteit van hulpverlening nodig.
Colofon
Redactie: Mattijs Vonk, Karst Heurkens (Communicatie NIM) / Ontwerp: Mattijs Vonk / Foto’s: Goedele Monnens, Yvonne Kappelle. Deze nieuwsbrief is tot stand gekomen
m.m.v.: Pamela Besselink, Ralph Büttner, Isolde Driesen, Hilde Jansen, Kathelijne van Kammen, Niek Maassen, Frank Post, Annemiek Postma, Arie de Vries.
pagina 4 van 4

Download Report