november 2014

Franciscanen.nl – GVES
Facebook –Fr ancisca nen G er echt ig heid
Amsterdam
29 oktober 2014
Commissie Gerechtigheid, Vrede
en Eerbied voor de Schepping
Roland Putman ofm, secretaris GVES,
Derkinderenstraat 82,
1062 BJ Amsterdam.
[email protected]
Franciscus patroon van de ecologie
De Heer geve u vrede. Op 29 november is het 35 jaar geleden dat Franciscus tot patroon van de
ecologie werd uitgeroepen. Met de verwijzing naar Franciscus, maakte paus Johannes Paulus ll
duidelijk, dat ecologie wezenlijk ook een geloofszaak is.
1.Franciscus heeft aandacht voor elk schepseltje, omdat hij daarin Gods Hand erkend. Voor hem is al
het goede en mooie van de schepping reden om God dankbaar te zijn en lief te hebben.
2.Voor Franciscus is God, niet alleen in Jezus Christus vleesgeworden, maar Gods blijvende liefde
mogen we erkennen in de schepping, die goed is. In de Lofzang der schepselen zingt Franciscus uit,
hoe God in al Zijn nederigheid en grootsheid in de schepping aan het licht komt.
3. In zijn gebed, zien we Franciscus’ bewogenheid met de verachte en lijdende mens, waarin de
opgestane Christus op nog verborgen wijze in onze schepping aanwezig is.
De verwevenheid van Franciscus’ overgave aan de Blijde Boodschap met zijn gepassioneerde liefde
voor de schepping, verbindt sociale –en ecologische gerechtigheid met elkaar. Hij streeft naar de
goede verhoudingen niet alleen tussen mensen, maar ook met ander schepselen en de aarde zelf, tot
en met “de gehoorzaamheid “aan alle wilde en ongetemde dieren (Begroeting van de Deugden 17)
Het stelt ons vragen, hoe we in ons dagelijks leven, in dankbaarheid en in zorg omgaan met de wereld
waarin God in Zijn liefde ons omgeeft, leidt en mee vervult. Waar komt ons eten vandaan, hoe
belastend is de productie en het vervoer voor onze schepping. Onze kleding en andere producten,
worden die eerlijk vervaardigd, of betalen armen de prijs met honger, ziekte en dood vanwege de
oorlogen over de grondstoffen of door vervuiling bij het winnen van de grondstoffen? Onze zorg voor
de schepping is daarmee ook onze zorg voor de vrede. “Als u de vrede wilt bevorderen, bescherm dan
de schepping” (Paus Benedictus XVI)
Levensstijl
Op 29 november is het 35 jaar geleden dat Franciscus patroon van de ecologie werd uitgeroepen. Het
is aan het begin van de Adventstijd; het nieuwe kerkelijke jaar. Juist in de Adventstijd kunnen we een
aanvang nemen om bewuster te leven. Afhankelijke van financiële draagkracht en de persoonlijke
begrenzingen, kan men kiezen om vaker vegetarisch te eten, of door de aanschaf van biologische
groenten of scharrelvlees, het voor boeren ook financieel mogelijk te maken om diervriendelijker en
biologischer te produceren.
In het katern vindt u liturgische suggesties en teksten voor bezinning. In de Adventstijd vraagt de
Franciscaanse Vredeswacht aan de politiek en aan het publiek ook aandacht voor milieu –en vredesproblematiek, in een stille wake op 13 december van 13:00-14:00 op ’t Plein in Den Haag. Voor meer
achtergrondinformatie, suggesties –en liturgische teksten over ecologie, kunt u kijken op de websites:
www.francis35.org hierop vindt u achtergrond informatie en praktische suggesties.
www.schonekleren.nl onder aan de bladzijde ‘veel gestelde vragen” aanklikken.
www.voetafdruk.eu test en suggesties inzake milieuvriendelijk leven.
Namens de Commissie GVES
Roland Putman ofm
Franciscus van Assisi
35 jaar patroon van de ecologie
12
Suggesties voor gezangen:
- Liedboek zingen in huis en kerk (NLB), nr. 976-988
- Gezangen voor liturgie (Gvl)
- Randstadbundel (Rsb)
- Liedboek der kerken 1973 (Lbk)
Aan u behoort, o Heer der heren nr. 978 NLB, nr. 574 Gvl, 479 Lbk
De vogels van de bomen nr. 979 NLB,
Het lied van Gods aanwezigheid, nr 456 Gvl, nr. 275 NLB, nr. 375 Rsb
Lieve boetseerder nr. 983 NLB, 490 Gvl
Zolang er mensen zijn op aarde nr.981 NLB, 567 Gvl, nr. 401/481 Rsb, 488
Lbk
Psalmen en kantieken
Psalm 8, Heer onze Heer, hoe machtig is uw naam Gvl, nr. 8c NLB, nr 358
Rsb
Psalm 19-2, Gvl,
Psalm 72-2, Voor kleine mensen… Gvl, nr. 476 Rsb, 72a NLB, nr. 476 Rsb
Het lied in de vuuroven nr. 491 Gvl, nr. 255 Rsb
Franciscaanse liederen:
Lofzang der schepselen in diverse varianten
Almachtige, verheven Heer nr. 400 Lbk
*
Verantwoording:
De lezingen zijn uit: De Nieuwe Bijbelvertaling © 2004/2007 Nederlands
Bijbelgenootschap, tenzij anders vermeld.
Franciscus van Assisi
35 jaar patroon van de ecologie
De vertaling van de teksten “Voor een Eucharistieviering” is van Guy Dilweg ofm, de vertaling van de teksten “Voor een (oecumenische) gebedsviering” en “Voorbede” zijn van Hanneke ter Maat.
De vertaling is op basis van de teksten, die staan op ww.francisc35.org.
De afbeelding op het voorblad is naar een "Van Gogh" uit juni 1881 bij
Arles. Van Gogh was zoon van een dominee en is ook zelf kort dominee
geweest. Hij had in zijn schilderijen oog voor de mens binnen de natuur
waarin deze leefde en werkte.
Liturgie suggesties 29 november 2014
Franciscus 35 jaar patroon van het milieu
Allerhoogste, almachtige, goede Heer,
van U zijn de lof, de roem, de eer en alle zegen.
U alleen, Allerhoogste, komen zij toe,
en geen mens is waardig uw naam te noemen.
Wees geprezen, mijn Heer, door al uw schepselen,
vooral door mijnheer broeder zon
die de dag is en door wie Gij ons verlicht.
En hij is mooi en straalt in grote pracht;
Van U, Allerhoogste, draagt hij het teken.
Wees geprezen, mijn Heer, door zuster maan en de sterren.
Aan de hemel hebt Gij ze gevormd, helder en kostbaar en mooi.
Wees geprezen, mijn Heer, door broeder wind
en door de lucht, bewolkt of helder, en ieder jaargetijde
door wie Gij het leven van uw schepselen onderhoudt.
Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water
die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis.
Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur
door wie Gij voor ons de nacht verlicht;
en hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.
Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster moeder aarde,
die ons voedt en leidt,
en allerlei vruchten voortbrengt, bonte bloemen en planten.
Wees geprezen, mijn Heer,door wie omwille van uw liefde
vergiffenis schenken, en ziekte en verdrukking dragen.
Juni 1881 Bij Arles. Van Gogh was zoon van een predikant. Hij
had in zijn schilderijen oog voor de mens binnen de natuur waarin
deze leefde en werkte.
GVES-kaart november 2014
Gelukkig wie dat dragen in vrede,
want door U, Allerhoogste, worden zij gekroond.
Wees geprezen, mijn Heer,
door onze zuster de lichamelijke dood,
die geen levend mens kan ontvluchten.
Wee hen die in doodzonde sterven;
gelukkig wie zij in uw allerheilig-ste wil vindt,
want de tweede dood zal hun geen kwaad doen.
Prijs en zegen mijn Heer,
en dank en dien Hem in grote nederigheid.
2
Suggesties voor vieringen n.a.v.
St. Franciscus 35 jaar patroon van de ecologie
*
* Voor internationale organisaties, dat zij zich blijvend verzetten
tegen uitputting van de aardse bronnen, die ons zo genereus werden verstrekt.
Laat ons bidden...
Voor een christelijk oecumenisch gebed rondom de Schepping
Het gebed vindt plaats in een setting die bijvoorbeeld kan worden
aangekleed met naar de aarde verwijzende symbolen, zoals de aloude elementen aarde, wind, vuur en water en/of de Franciscaanse
symbolen van zon en maan.
Kies een openingslied dat bekend is bij de aanwezigen, of -indien
onbekend- een lied dat gemakkelijk mee te zingen is.
Opening:
kruisteken en groet
Introductie:
Wij komen hier vandaag bijeen om te bidden tot God, die Vader,
Zoon en Geest is.
Wij zijn Zijn kinderen, levend op een planeet die kreunt vanwege
ons onvermogen goed voor haar te zorgen. Mensenlevens lopen
gevaar, omdat wij bronnen uitputten, oorlogen voeren vanwege
bodemschatten, en aarzelen verantwoordelijkheid te nemen voor
diegenen die gebrek lijden en voor diegenen die worden onderdrukt.
Wij komen bijeen, niet alleen om daarvoor vergeving te vragen,
maar ook om God te vragen om een nieuw hart. Een hart dat onze
verantwoordelijkheid jegens Zuster Aarde zal herkennen en zich
zal openstellen voor al haar kinderen, zowel vandaag, als in de toekomst.
Wij bidden samen de psalm 8
Psalm 8 (Naardense Bijbelvertaling):
(Voor de koorleider, op ‘De Gititische’, een musiceerstuk v. David.)
* Voor de vele broeders en zusters bidden wij, die dagelijks tekort komen, doordat wij dagelijks verspillen.
Laat ons bidden...
* Voor politici en stemgerechtigden, dat zij beseffen dat respectloos omgaan met de Schepping onze naasten beschadigt, en de
vrede ondermijnt.
Laat ons bidden...
* Voor gelovigen, dat zij hun rentmeesterschap in woord en daad
uitdragen
en daardoor bijdragen aan een wereld vol liefde, gerechtigheid
en vrede.
Laat ons bidden...
* Voor ons, hier bijeen, dat wij naar het voorbeeld van de Heilige Franciscus bewuste keuzes maken in hoe wij omgaan met het
milieu en met de mensen om ons heen.
Laat ons bidden...
* Voor ons, hier bijeen om, in deze (eucharistie)viering, wat de
aarde schonk, terug te geven aan God vanhier te gaan om, geïnspireerd, Gods Paasbelofte van een hernieuwde Schepping uit te
dragen, de wereld in.
Laat ons bidden…
Genadige God,
Schenker van al het Goede, dank U dat U ons in gemeenschap
met Uw andere schepselen laat leven. Door hen en met hen loven
wij U en vragen wij U Uw Heilige Geest over deze wereld uit te
storten, zodat Uw heerlijkheid zichtbaar wordt. Wij vragen U dit
in de naam van Jezus Christus, onze Heer. Amen.
11
10
Gebed over de gaven
God, schepper van al het goede,
u gaf ons graan en druiven om ze te maken tot brood en wijn
voor onderweg.
Wij vragen u: zie welwillend neer op deze gaven die wij u aanbieden om ze te maken tot een sacrament van Eeuwig leven. Dat
vragen wij u om Christus onze Heer.
Slotgebed
Onze God, wij bidden u
dat de viering van dit sacrament
ons steeds dieper zal verbinden met Uw geheim
zoals zich dat openbaart in uw schepping en in Uw zoon Jezus
Christus.
Help ons dienaren te zijn van Vrede en Gerechtigheid
en dat wij U eren in onze eerbied voor uw schepping
die u bestemd hebt voor het welzijn van heel uw volk op aarde.
Dat vragen wij u in Christus onze Heer.
*
Voorbeden in diverse soorten vieringen:
Gebed van de Getrouwe
God van liefde, Schepper van het heelal, U kent ieder schepsel
en weet wat een ieder nodig heeft. Wij vertrouwen U onze voorbeden toe en vragen U,
'God, die met liefde al het leven omgeeft, verhoor ons.'
* Voor kerken, en kerkelijke gemeenschappen, dat zij acht slaan
op de tranen van Moeder Natuur, beschadigd als zij is door het
menselijke onvermogen zorg te dragen als een verantwoordelijke
rentmeester.
Laat ons bidden…
Ene, onze Heer,
hoe machtig uw naam op aarde overál, [*]
die uw glans uitstalt tegen de hémel!
Uit de mond van kinderen en zuigelingen
grondvestte gij kracht om wie u benáuwen, [*]
om tot rust te dwingen
vijand en wraakzúchtige.
Zie ik uw hemelen,
door uw vingers gemáakt, [*]
maan en sterren
die gij hebt gegróndvest,
wat dan een mensje dat gij hem gedénkt, [*]
de mensenzoon
dat gij hem bezóekt?
Weinig laat ge hem ontbreken, of hij is Gód, [*]
met glorie en luister wilt gij hem krónen.
Ge laat hem heersen
over de maaksels van uw hánden, [*]
alles hebt ge
gezet onder zijn vóeten:
wolven, runderen, zij álle, [*]
en ook de beesten op de vélden;
de vogels van de hemel
en de vissen in de zée, [*]
wat trekt langs de paden van de zéeën.
O Ene, onze Héer, [*]
hoe machtig uw naam
op aarde overál!
3
4
Gebed:
God, wij hebben geprobeerd te heersen over Uw Schepping,
maar wij hebben haar respectloos behandeld.
Geef ons ogen, die zien wat juist is. Ogen, die herkennen wat veranderbaar is.
Ogen, die een vergezicht zien en dromen van een wereld, waar het
goede der aarde eerlijk gedeeld wordt.
Amen.
Overweging 1: Desmond Tutu, emeritus aartsbisschop van Kaapstad, Anglicaanse Kerk van Zuid Afrika:
Het bijbelboek Genesis verhaalt hoe God de mensen schept naar
Zijn beeld en hen als heerser over de hele Schepping aanstelt. Geschapen naar Zijn beeld, imago dei, en derhalve Gods vertegenwoordigers, Zijn plaatsvervangers. De heerschappij van de mens
mag de Schepping dus niet schaden, noch agressief uitbuiten. De
heerschappij van de mens moet lijken op hoe God zelf wil heersen: zorgzaam, liefdevol, met hart voor al wat leeft. Er is een
hechte relatie tussen ons, mensen, en de rest van de Schepping.
Mysterieus en zichtbaar tegelijk.
Toen Adam en Eva hun leven te gronde richtten door God ongehoorzaam te zijn,
had dat niet alleen desastreuze gevolgen voor hèn, maar óók voor
de rest van de Schepping:uit de aarde ontkiemden tot dat moment
slechts gewassen waarmee de mens zich kon voeden, nu tiert het
onkruid welig. De Schepping raakt beschadigd waar de mens beschadigd raakte. Bloed kleurt tanden en klauwen.
Overweging 2: Aartsbisschop Anders Wejryd van Uppsala, Kerk
van Zweden:
Toegang tot water is een mensenrecht. Water is de bron van alle
leven. De unieke rol die water in het menselijk leven speelt, wordt
zichtbaar in de sleutelrol die water heeft in teksten en rituelen van
vrijwel alle religies ter wereld. In onze christelijke traditie staat
Jezus zei tegen zijn leerlingen: ‘Om deze reden zeg ik tegen jullie: maak je geen zorgen over jezelf en over wat je zult eten,
noch over je lichaam en over wat je zult aantrekken. Want het
leven is meer dan voedsel en het lichaam meer dan kleding. Kijk
naar de raven: ze zaaien niet en oogsten niet, ze hebben geen
voorraadkamer en geen schuur, het is God die ze voedt. Hoeveel
meer zijn jullie niet waard dan de vogels! Wie van jullie kan
door zich zorgen te maken één el aan zijn levensduur toevoegen? Als jullie dus zelfs het geringste al niet kunnen, waarom
maken jullie je dan zorgen over de rest? Kijk naar de lelies, kijk
hoe ze groeien. Ze werken niet en weven niet. Ik zeg jullie: zelfs
Salomo ging in al zijn luister niet gekleed als een van hen. Als
God het groen dat vandaag nog op het veld staat en morgen in de
oven gegooid wordt al met zo veel zorg kleedt, met hoeveel meer
zorg zal hij jullie dan niet kleden, kleingelovigen? Ook jullie
moeten niet nadenken over wat je zult eten en wat je zult drinken, en jullie moeten je niet door zorgen laten kwellen. De volken van deze wereld jagen die dingen na, maar jullie Vader weet
dat je ze nodig hebt. Zoek liever zijn koninkrijk, en die andere
dingen zullen je erbij gegeven worden. Vrees niet, kleine kudde,
want jullie Vader heeft jullie het koninkrijk willen schenken.
Prefatie
Het is goed en passend Heer U, Allerhoogste, te loven en te danken, tezamen met heel uw schepping.
U hebt onze aarde en heel het heelal in het bestaan geroepen en
het onderworpen aan de wisseling der tijden. Ons mensen hebt U
geschapen naar uw beeld om uw scheppingswerk voort te zetten.
U gaf ons de mogelijkheid de grootsheid van uw scheppingswerk
te doorgronden en de liefde te onderkennen waarmee u dit alles
tot stand heeft gebracht. En dat dan heel bijzondere in Uw zoon,
onze Heer Jezus Christus in wie u uw scheppingswerk tot zijn
hoogtepunt hebt gebracht. Daarom willen we met Hem en met
alle Engelen en heiligen, met alle mensen van goede wil en met
al wat adem heeft instemmen met het loflied: Heilig, heilig, heilig.
9
8
1e Lezing :
Wijsheid 11,21-26
(alternatieven: Genesis 9,8-15; Genesis 2,4-25)
U bent te allen tijde in staat uw macht te tonen; wie kan de
kracht van uw arm weerstaan? Heel de wereld is voor u als een
stofje op een weegschaal, als een dauwdruppel die ’s ochtends op
de aarde valt. Omdat u alles kunt, ontfermt u zich over iedereen;
u ziet voorbij aan de zonden van mensen, opdat zij tot inkeer komen. Alles wat er is hebt u lief, niets van wat u gemaakt hebt is u
te min; u zou het niet eens gemaakt hebben als u er een afkeer
van had. Hoe zou iets tegen uw wil kunnen blijven bestaan? Hoe
zou iets kunnen voortbestaan als u het niet in het leven had geroepen? U, Heer, hebt het leven lief en u spaart alles, omdat het
van u is.
Lied of antwoordpsalm: Psalm 104, 27-30
Refrein: Gij geeft de aarde een nieuw gezicht
Allen zien ernaar uit
dat u voedsel geeft, op de juiste tijd.
Geeft u het, dan doen zij zich te goed.
R
Opent Gij uw hand, dan worden zij verzadigd.
Verberg uw gelaat, zij bezwijken van angst.
R
Ontneem u hun de adem en het is met hen gedaan,
dan keren zij terug tot het stof dat zij waren.
R
Zend uw adem en zij worden geschapen,
zo geeft u de aarde een nieuw gelaat.
R
Evangelielezing Lc 12, 22-32
(Alternatieven: Mt 6,26-29; Joh. 1,1-5)
water symbool voor zuivering, heiliging, en voor mededogen en
gulheid, overvloed.
In onze tijd is water schaars voor ruim honderd miljoen mensen.
De naties in onze wereld zijn overeengekomen tussen 2000 en
2015 het aantal hongerenden op aarde te halveren. Als wij dat doel
willen halen, moeten we rigoureuze maatregelen nemen, en anders
omgaan met het water dat ons omringt. Het vinden van oplossingen
is onze gedeelde verantwoordelijkheid.’
Overweging 3: Paulus aan de Romeinen 8, 18-23 (Naardense Bijbelvertaling):
Want ik reken erop dat al wat we in het tijdsgewricht van nu te lijden krijgen. niet opweegt tegen de heerlijkheid die ons onthuld
gaat worden. Ja, reikhalzend wacht de schepping op de onthulling van de zonen-en-dochters van God.
Want de schepping is onderworpen aan vergeefsheid, niet omdat ze
dat wil,
maar door hem die haar onderwerpt; in hope, omdat ook de schepping zelf
zal worden vrijgemaakt van de knechtschap van het bederf tot de
vrijheid die ligt in de heerlijkheid van de kinderen van God.
Want wij weten dat heel de schepping mee-zucht en mee in barensnood is tot nu toe. En niet alleen zij, nee, ook wijzelf die de eerstelingsgave van de Geest bezitten,
ook wij zuchten over ons eigen lot zolang wij nog de aanneming tot zonen-en-dochters moeten afwachten,- de loskoping van
ons lichaam.
Verklaring van de Werkgroep van de Pauselijke Academie van
wetenschappen, Vaticaan 2011:
Wij roepen alle mensen en alle volken op om de ernstige en mogelijk onomkeerbare effecten van de opwarming van de aarde als gevolg van het broeikaseffect en andere vormen van milieuvervuiling
en als gevolg van ontbossing en uitbuiting van de aarde serieus te
nemen.
5
6
Wij doen een beroep op alle volken om, zonder uitstel, effectieve
en eerlijke maatregelen te bedenken en te treffen en de oorzaken
van klimaatverandering aan te pakken en de effecten ervan op gemeenschappen en ecosystemen, inclusief het smelten van de ijskappen en de daaruit voortvloeiende stijging van de zeespiegel, te
verminderen. Wij leven immers allen in hetzelfde huis.
Door nú iets te doen, -ieder naar zijn eigen verantwoordelijkheid,geven wij gehoor aan onze opdracht richting onze naaste en geven
wij uitvoering aan ons rentmeesterschap over deze planeet, die ons
leven geeft.
Zo zorgen we ervoor dat alle bewoners van deze planeet hun dagelijks brood ontvangen, zuivere lucht kunnen inademen, en schoon
water te drinken hebben.
We zijn ons ervan bewust, dat we, om gerechtigheid en vrede te
verkrijgen, onze leefwereld moeten beschermen.
Lofzang der schepselen:
Allerhoogste, almachtige, goede Heer,
van U zijn de lof, de roem, de eer en alle zegening.
U alleen, Allerhoogste, komen zij toe
en geen mens is waardig U te noemen.
Geloofd zijt Gij, mijn Heer, met al uw schepselen,
vooral heer broeder zon,
die de dag is, en door wie Gij ons verlicht.
En hij is mooi en stralend met grote luister.
Van U, Allerhoogste, draagt hij het zinnebeeld.
Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door zuster maan en de sterren.
Aan de hemel hebt Gij ze gemaakt, schitterend, kostbaar en mooi.
Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door broeder wind
en door de lucht en de wolken, het helder weer en ieder jaargetijde,
waardoor Gij uw schepselen in leven houdt.
Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door zuster water,
die heel nuttig is, nederig, kostbaar en kuis.
Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door broeder vuur,
door wie Gij voor ons de nacht verlicht.
En hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.
Geloofd zijt Gij, mijn Heer, door zuster aarde,
onze moeder die ons in leven houdt en leidt
en allerlei gewassen met kleurige bloemen en kruiden voortbrengt.
Geloofd zijt Gij, mijn Heer,
door hen die vergiffenis schenken door uw liefde,
en ziekte en verdrukking dragen.
Gelukkig zij die dat dragen in vrede,
want door U, Allerhoogste, zullen zij worden gekroond.
Geloofd zijt Gij, mijn Heer,
door onze zuster de lichamelijke dood,
waaraan geen levend mens ontsnappen kan.
Wee hen die sterven in doodzonde.
Gelukkig wie zij aantreft in uw allerheiligste wil,
want de tweede dood zal hun geen kwaad doen.
Loof en zegen mijn Heer en dank en dien Hem met grote nederigheid.
Tot slot:
Onze Vader
en
Zegen
*
Voor een Eucharistieviering
Openingsgebed
God, vader en moeder van al wat bestaat,
O heeft ons naar Uw beeld geschapen en ons een plaats gegeven te
midden van al die andere broeders en zusters. Wij vragen u dat we
ons steeds verder openen voor de rijkdom van uw schepping en
haar naar vermogen tot haar recht laten komen als uitdrukking van
uw liefde.
Dat vragen we in verbondenheid met onze broeder Franciscus, de
heraut van Uw liefde .Door Christus onze Heer.
7

Download Report