SMA2014 4 interview Richard Franken

fraudepreventie
Veel werkgevers sluiten ogen voor fraude en preventie
Gelegenheid maakt
nog altijd de dief
We frauderen. Met
informatie, tijd, geld
en goederen. Meer
dan driekwart van de
Nederlandse organisaties
is te naïef om daar goede
preventiemaatregelen
tegen te nemen, zegt
Richard Franken, managing
director van Hoffmann
Bedrijfsrecherche.
tekst Nicole Weidema
O
m maar met het slechte
nieuws te beginnen, niemand is boven verdenking
verheven. Niet de baas – één op de vier
fraudes wordt gepleegd door managers
en bijna een derde door bestuurders
– niet de jongste bediende en al helemaal niet die oudere medewerker die
al járenlang een loyale collega is. Juist
de onopvallende grijze muis, waar niemand enig kwaad van denkt, is volgens
het onlangs gepubliceerde Hoffmann
Statistiek steeds vaker degene die binnen het bedrijf geld, goederen of data
verdonkeremaant. Franken: “Je hoort
vaak zeggen: ‘Hij kan het niet geweest
zijn, hij is hier al jaren, hij is er altijd.’
Ja logisch, want als hij er niet is, dan valt
zijn hele systeem in duigen. Dan ziet
zijn vervanger dat de voorraden er heel
anders uitzien dan op papier staat.”
De opkomst van de oudere werknemer als pleger van bedrijfsfraude kan
volgens Franken deels worden verklaard uit de crisis en de maatregelen
om mensen langer te laten werken. Er
zijn meer oudere daders, omdat er sim-
pelweg meer oudere werknemers zijn.
Maar, het kan ook zo zijn dat voorheen
gewoon niet werd geloofd dat iemand
na al die jaren trouwe dienst zijn eigen
zakken zou blijken te vullen.
Concurrentie
Vorig jaar was er een duidelijke toename te zien van werknemers die hun
werkgever rechtstreeks gingen beconcurreren. Werkgevers leggen zich er te
vaak bij neer dat voormalige werknemers, of zelfs mensen die nog in dienst
zijn, lak hebben aan hun concurrentiebeding. Franken noemt een voorbeeld uit zijn persoonlijke omgeving.
Een kennis vertelde dat twee van zijn
werknemers voor zichzelf wilden beginnen. En het vermoeden bestond dat
ze niet alleen precies hetzelfde wilden
gaan doen, maar dat ze daar in de baas
zijn tijd al volop mee bezig waren. Ze
vroegen om ontheffing van het concurrentiebeding en de geheimhoudingsovereenkomst. De werkgever had zijn
zoon via de mainframe een blik in de
computers laten werpen, maar daar
33
fraudepreventie
De opkomst van de oudere werknemer als pleger van bedrijfsfraude kan volgens Richard Franken deels worden verklaard uit de crisis en de maatregelen om mensen langer te laten werken.
waren geen belastende documenten te
vinden. De werkgever was bang dat alle
bewijsmateriaal was gewist. Franken:
“Maar echte experts kunnen nog heel
veel boven tafel halen. Een paar jongens van ons mochten onderzoek doen.
Dat kostte hem een gering bedrag, en
hij heeft er heel veel ellende mee weten
te voorkomen. Hij heeft ze via de rechter voor jaren kunnen verbieden om
concurrerend werk te doen. Ze hebben
het onderzoek moeten betalen, want ze
waren inderdaad onder werktijd bezig
hun bedrijf op te zetten. En je zag ook
klantgegevens naar de computers thuis
34 |
s e c u r i t y M a n ag e m e n t | 4 2014
lekken. Je kunt veel meer dan werkgevers denken. Steeds vaker in de digitale
sfeer, maar soms ook heel gewoon door
voor de voordeur te gaan staan en kijken wat iemand die dag gaat doen.”
Veel te vaak wordt er binnen organisaties nog vanuit gegaan dat het ‘bij ons
zo’n vaart niet zal lopen’ zegt Franken.
“Kijk eens naar je eigen organisatie.
Hoe is het systeem beveiligd? Wanneer
zijn voor het laatst de wachtwoorden
veranderd? Als onze onze ethical hackers in opdracht van de ondernemer
een pentest uitvoeren, zien ze in 90 tot
95 procent van de gevallen kans om in
‘Juist de onopvallende grijze muis
is steeds vaker de
dader’
maximaal drieënhalf uur de organisatie binnen te komen. Dat geloven ondernemers pas als ze het zien.”
Overheid
Ook binnen de overheid vertoont
fraude een stijgende lijn. Van corrupte
ambtenaren tot sjoemelende burgemeesters en wethouders, in de afgelopen zeven jaar verdrievoudigde het
aantal incidenten bij (semi)overheden.
Franken: “Ambtenaren zijn net gewone
mensen. Die hebben er de afgelopen
jaren ook niet veel geld bij gekregen.”
Maar ook de informatiebeveiliging is
bij de gemeente lang niet altijd goed
geregeld. In verreweg de meeste gevallen waar een gemeente Hoffmann
inschakelt zitten er volgens Franken
behoorlijke gaten in de beveiliging en
kan een hacker dus relatief makkelijk
in de systemen binnen dringen. ICTmanagers denken ook bij de overheid
zelden met de mindset van een crimineel. Franken: “Dat is zijn werk ook
niet. De ICT-manager moet ervoor zorgen dat de systemen blijven draaien.
Dat is geen onderzoeker. Wij hebben
een onderzoek uitgevoerd in Almere.
Burgemeester Jorritsma is zich de tandjes geschrokken. Onze onderzoekers
konden sluizen manipuleren.”
Risicomanagement
Franken schat dat ruim driekwart van
de Nederlandse organisaties te weinig
aandacht besteed aan risicomanagement als het gaat om het voorkomen
van criminaliteit. “Dat beeld zien we eigenlijk al drie jaar. We krijgen minder
opdrachten voor preventieve maatregelen, voor pentesten, voor risicoanalyses
en beveiligingstaken. Dat geeft voor
2014 en 2015 een beeld van verwaarlozing. Het tuintje is in 2011, 2012 en
2013 niet bijgehouden. Er zullen nog
behoorlijke incidenten gaan plaatsvinden. Je hoeft niet helderziend te zijn
om dat te voorspellen. Waarom zie je
nu meer fraude gevallen? Dat is deels
de recessie, maar ook doordat de kans
groter is geworden. Mensen mochten
door Het Nieuwe Werken flexibeler
gaan werken. Door de crisis zijn ook
leidinggevenden weggesaneerd, dus er
was minder toezicht en de werkdruk
is verhoogd. Je moet meer werk doen
en je krijgt er minder salarisverhoging
voor. Dan heb je dus motief en kans.
Dan hoeft het alleen nog maar in je
hoofd op te komen om te frauderen.”
Er is veel financieel voordeel te behalen door te weten wat de werkelijke
risico’s van de onderneming zijn, zegt
Franken. “Dan heb ik het niet alleen
over ICT-risico’s. Dan heb ik het ook
over de vraag: ‘Ken je je voorraden?
Heb je zelf wel eens geprobeerd om te
kijken of je ‘s avonds makkelijk ergens
bij kunt? Of de bureaus zijn afgesloten
of dat de wachtwoorden onder het tabblaadje lagen? Dat is die naïviteit die in
Nederland meer in de cultuur zit dan
in de ons omringende landen als Duitsland en Engeland.”
‘Je hoeft niet
helderziend
te zijn om te
voorspellen
dat er nog
grote incidenten gaan
plaatsvinden’
Bewustzijn
Er is volgens Franken een verschuiving
in het bewustzijn nodig. “Je kunt niet
alles vastleggen. Maar wel de belangrijkste regels. Laat weten waar de lat
ligt en wat je wel en niet tolereert. Veel
bedrijven doen dat niet. Vraag bij een
gemiddeld bedrijf wat het beveiligingsbeleid is en meestal kost het ze heel
veel moeite om dat boven tafel te halen. Daar kan veel meer aandacht aan
worden besteed. De rest is communicatie. Mensen moeten weten dat ze naast
het recht op geld voor hun prestatie,
ook recht op controle hebben. De een
controleer je meer dan de ander en dat
baseer je op de omstandigheden en
objectiviteit. Dat betekent dus dat ook
iemand die 25 jaar in dienst is gecontroleerd mag worden als uit onderzoek
blijkt dat die oude medewerker minder
zuiver op de graad is dan de jongste bediende.” n
Nicole Weidema is journalist bij
Vakmedianet
35

Download Report