Presentatie Type Schoolpleinen en Beweegvriendelijkheid

Beweegvriendelijke schoolpleinen
Peter van Gastel, Sanne de Vries
HHS Faculteit Gezondheid, Voeding en Sport
Lectoraat Gezonde Leefstijl in een Stimulerende Omgeving
Rode draad
 Facts: belang van buitenspelen en schoolpleinen
 Figures: kenmerken en voorbeelden van succesvolle
schoolpleinen
 Future: kansen en mogelijkheden
Aandacht voor beweegstimulering buitenspelen
Buitenspelen; (maatschappelijke)
meerwaarde?
Onbereikbare en ontoegankelijke
speelplekken
Buitenspelen loont
Bron: De Vries & Veenendaal, 2012 https://www.tno.nl/downloads/belang_buitenspelen_literatuurstudie.pdf
Impact buitenspelen op beweegtijd
 Buitenspelen draagt zow el qua tijdsduur als qua
intensiteit bij aan het halen van de Nederlandse
Norm Gezond Bew egen
 Kinderen zijn ruim anderhalf uur per dag buitenshuis
actief
Bron: TNO, De Vries et al., 2011
Buitenspelen - beweegintensiteit
6 speelplekken
157 kinderen
6
schoolpleinen
Lectoraat:
76 kinderen
Verschil
tussen
groene, grijze en
gekleurde
schoolpleinen?
Bron: Speelplek: TNO, Bakker et al., 2008; Schoolpauze: TNO, Dessing et al., 2013
Lichamelijke activiteit op het schoolplein
Samenvatting facts
 Veel kinderen bew egen te w einig en zijn te dik
 Bew eegstimulering is gew enst
 Bijna alle kinderen gaan naar school
 Schoolpleinen zouden ingezet kunnen w orden in de
strijd tegen overgew icht en bew egingsarmoede en
om sociale en cognitieve vaardigheden te kunnen
bevorderen
Programma
 Facts: belang van buitenspelen en schoolpleinen
 Figures: kenmerken en voorbeelden van succesvolle
schoolpleinen
 Future: kansen en mogelijkheden
Gezondheidbevorderend?
Beweegvriendelijke omgeving!
Succesvolle schoolpleinen
 Hoe zien succesvolle schoolpleinen er uit?
 Wat zijn fysieke en organisatorische
kenmerken van succesvolle
schoolpleinen?
Beweegvriendelijke omgeving model
Hardware
Software
Voorzieningen:
Stimulering:
•
Sportaccommodatie
•Voorlichting
•
Sportvelden
•
Voet- en fietspaden
•Georganiseerde
activiteiten
•
Pleinen
•Bewegingsonderwijs
•
Speelplekken
•Leefstijlinterventies
•
Groen
•
Sport- en
speeltoestellen
BVO Model NISB, 2012
Kenmerken schoolpleinen
Bron: Broekhuizen et al., 2014; systematische review 13 experimentele en 17 observationele
studies - http://www.ijbnpa.org/content/11/1/59
+ Effect; Oppervlakte
 Meer ruimte per kind is geassocieerd met:
 sedentair gedrag
 intensief bew egen
Bron: Ridgers, 2010; Cordon 2008; Van Cauwenberghe
2012
Regelgeving schoolpleinen
 Verenging van Nederlandse Gemeenten schrijft de
regels voor mbt de grootte van het schoolplein
 Het verharde gedeelte moet tenminste 3m² per kind
zijn, met een minimum van 300 m²
 Er zijn geen regels voor het onverharde gedeelte van
het schoolplein

Bron: Wet en Regelgeving Schoolplein, 2011
+ Effect; Fysieke elementen: permanente
speelfaciliteiten
 De kinderen op scholen met meer permanente
speelfaciliteiten laten meer lichamelijke activiteit zien
Bron figuur: Nielsen, 2010
Andere bronnen: Colabianchi 2011; McKenzie, 2010; Taylor, 2011; Nielsen, 2012
+ Effect; Markeringen op het schoolplein
Bron figuur: Zoneparc.nl & Stratton, 2005
Andere bronnen: Gubbels, 2010
+ Effect; Gecombineerde interventie met:
activiteiten zones, speelmaterialen,
personeelstraining
Bron figuur: Huberty, 2011
Andere bronnen: Loucaides, 2009; Ridgers 2007; Ridgers, 2010.
Conclusie literatuurstudie
 Schoolpleinen hebben veelal een positief effect op
de mate van lichamelijke activiteit van kinderen
 De grootste effecten w erden gevonden bij meisjes
en bij kinderen in de basisschoolleeftijd
 Er is in de w etenschappelijke literatuur nog
nauw elijks iets bekend over de effecten van
bew egen op het schoolplein op andere
uitkomstmaten dan bew egen
Bron: Broekhuizen et al., 2014; systematische review 13 experimentele en 17 observationele
studies - http://www.ijbnpa.org/content/11/1/59
Conclusie literatuurstudie
 Voor alle leeftijdsgroepen lijkt het aantal kinderen per
m² schoolplein een belangrijke succesfactor te zijn
 Voor jonge kinderen (< 4 jaar) lijken voldoende
ruimte en tijd op het schoolplein voldoende te zijn
voor een intensief bew eegpatroon
 Voor oudere kinderen zijn naast voldoende ruimte
met name vaste speelelementen van belang voor een
intensief bew eegpatroon
Bron: Broekhuizen et al., 2014; systematische review 13 experimentele en 17 observationele
studies - http://www.ijbnpa.org/content/11/1/59
Succesverhalen uit de praktijk
 w w w .bew eegw ijs.nl - Bew eegWijs op het schoolplein
 PLAYgrounds - Hogeschool van Amsterdam http://w w w .loketgezondleven.nl/i-database/interventies/p/15657
 w w w .geldersesportfederatie.nl - Gelderse Sport Federatie
- openbaar stellen van schoolpleinen & pimp my
schoolyard
 http://w w w .gezondeschool.nl/advies-en-ondersteuning/gezonde-
schoolpleinen/
 w w w .jantjebeton.nl - Jantje Beton - een schoolplein voor
de buurt & schoolspeelpleinen
 w w w .nisb.nl - NISB - bew egingsonderw ijs in de
buitenlucht & groene schoolpleinen
 http://w w w .schoolplein14.nl/ - Cruyff Foundation schoolplein 14 & school in bew eging
 w w w .zoneparc.nl Zoneparc
Groene schoolpleinen
Gemiddeld rapportcijfer
Bron: Maas et al., 2013; n=6 scholen http://www.jantjebeton.nl/wpcontent/uploads/downloads/2013/04/RapportGroeneSchoolp
leinen.pdf
http://www.youtube.com/watch?v=OvJ8nmNYrrU
Groene schoolpleinen
 Groene schoolpleinen w orden voor meer
verschillende lessen gebruikt
 Groen-grijze schoolpleinen w orden als meest veilig
beoordeeld
 Kinderen bew egen intensiever en gevarieerder op
groen schoolpleinen volgens de ouders, leerkrachten
en directeuren
Kinderen w orden vaker vies op een groen of grijsgroen schoolplein
- Groene schoolplein kosten meer aan schoonmaak en
onderhoud
-
Bron: Maas et al., 2013; n=6 scholen
Interactieve schoolpleinen
 http://w w w .youtube.com/w atch?v= IavbQCvFZz4
 Intensiteit YalpSona hoog
genoeg om bij te dragen aan
NNGB
 YalpSona leukste onderdeel van
het schoolplein

Bron: TNO – Schermers et al., 2008; n= 32
kinderen, 1 school
Schoolspeelplein methode
 6 kleurenzones
 Junior coaches
 Handboek speelmethode
http://w w w .leraar24.nl/video/2
810
http://w w w .youtube.com/w atc
h?v= mkYEld_WXqc
Beweegwijs
 Bron: TNO - l’ Hoir
et al., 2013; n= 43
scholen
 http://w w w .bew eegw ijs
.nl/w pcontent/uploads/2013/0
9/DEFINITIEF_PDF_LO_7
_2013-45-46-47.pdf
PLAYgrounds Mirka Jansen HvA
 Zonering
 Buitenspeelrooster
 Speelkisten
 Stimulerende begeleiders
 Koppeling met de gymlesactiviteiten
 Effectief, simpel en goedkoop!
Samenvatting figures
 Succesvolle schoolpleinen besteden aandacht aan
hardw are, softw are en orgw are
 Meeste w etenschappelijke bew ijs voor positief effect
van oppervlakte (aantal kinderen per m²) en vaste
speelelementen
 Diverse succesvolle Nederlandse praktijkvoorbeelden
met eerste positieve resultaten
Programma
 Facts: belang van buitenspelen en schoolpleinen
 Figures: kenmerken en voorbeelden van succesvolle
schoolpleinen
 Future: kansen en mogelijkheden
Schoolpleinen in Nederland
 6.807 scholen in het basisonderw ijs
 628 scholen in het speciaal onderw ijs
 646 scholen in het voortgezet onderw ijs

Bron: Stamos, 2011
 ± 1600 brede scholen in het basisonderw ijs (deze
omvat soms w el 2-3 basisscholen)
 ± 400 brede scholen in voorgezet onderw ijs

Bron: Oberon, 2011
Veelgehoorde klachten
 Saai!
 Onbekend
 Onbereikbaar
43% van de leerlingen vindt het
schoolplein saai
Bron: Jantje Beton, Spelen op het
schoolplein, 2011
 Niet toegankelijk
 Geen rustplaatsen
 Vuil
 Kapot
 Onveilig
 Geen schuilplaatsen
tegen regen
op de helft van de Nederlandse schoolpleinen
(51,9%) onvoldoende aanbod voor sport- en
spelactiviteiten
Bron: Nijha expertisecentrum, 2012
Onderzoeksvraag + Hypothese pilotonderzoek
 Verschillen diverse type schoolpleinen
qua bew eegintensiteit & bew eeggedrag?
 Wordt er op bew eegvriendelijkere pleinen met
hogere intensiteit en gevarieerder bew ogen?
 In hoeverre is op de verschillende type
pleinen de HSO gedekt..
 Hebben schoolpleinen met een hogere
bew eegintensiteit hebben de HSO elementen
beter geborgd?
Methode
 6 Primair Onderw ijs scholen DH
 hoge en lage SES
 > 300 kinderen (groep 6-8);
 3 type schoolpleinen; van elk 2
Meetinstrument (1)
• Observatie met activiteiten in 4
intensiteit niveaus
 Werkw ijze
 3 zones, 3 x 1 minuut, 3 verschillende dagen
Meetinstrument (2)
Een vragenlijst (formulier 1a), om de hardw are,
softw are, orgw are en de tevredenheid te bevragen,
Respondenten: docent LO (n= 6).
Fysieke inrichting en vaste voorzieningen op het
schoolplein
Onderhoud, programmering, begeleiding en
communicatie
Randvoorw aardelijke aspecten, aandachtspunten en
proces
Proces van tot standkoming en tevredenheid ten
aanzien van het huidige schoolplein
Resultaten: Beweegintensiteit
Per type schoolplein
100%
6,8
13,5
17,9
90%
80%
31,4
70%
Chi
kwadraat
98,9
37,4
29,0
60%
50%
25,6
40%
26,4
P< 0,001
26,5
30%
20%
36,2
26,8
10%
22,6
0%
grijs
sedentair
100%
90%
licht intensief
3,9
3,9
15,7
27,2
31,5
22,6
zw aar intensief
9,8
19,5
23,6
80%
60%
28,7
50%
36,3
35,9
35,7
33,9
43,6
50%
40%
30%
22,4
19,0
30%
20%
10%
gekleurd
70%
60%
40%
matig intensief
100%
90%
80%
70%
groen
40,1
28,4
25,8
0%
16,3
20%
10%
27,5
32,1
grijs
groen
16,5
0%
grijs
groen
sedentair
licht
matig
gekleurd
zw aar
sedentair
licht
matig
Per type schoolplein per geslacht
gekleurd
zw aar
Resultaten: Beweeggedrag
Per type schoolplein
Discussie
 Gekleurd meest intensief, maar grijs
intensiever dan groen.
 Gekleurd en groen gevarieerder dan grijs
 Gekleurde scholen best HSO geregeld,
ingebed en meest tevreden over hun
schoolpleininrichting.
 Grootschaliger en longitudinaal onderzoek
(populatie, invloedfactoren, voor en na
meting)
Bevorderen gebruik schoolplein
 Betere fysieke en organisatorische indeling
schoolplein
 Brede school/ gebruik door meerdere instanties en
doelgroepen
 Openbaar toegankelijk stellen schoolplein
Instrumenten beweegvriendelijke(re)
(schoolplein)omgeving

Stappenplan groen schoolplein
http://w w w .groeneschoolpleinen.
nl/content/stappenplan





Stappenplan succesvolle sport - of
speelplek http://nabijvitalew ijk.nl/categorie/gezondgedrag/
Schoolpleindokter
http://w w w .schoolpleindokter.nl

Basisschool in Bew eging;
integrale bew eegvriendelijke
schoolomgeving
http://w w w .fontys.nl/basisschool
inbew eging/
Bew eeg Vriendelijke Omgeving
Scan èn Stappenplan
http://w w w .nisb.nl/doen/tools-eninstrumenten/bew eegvriendelijkeomgeving.html

Gezond Ontw erpw ijzer
https://w w w .atlasleefomgeving.nl
/w eb/gow /home

Public Playground
http://w w w .bekkeringadams.nl/d
ow nloads/cms//Lay% 20Out% 200
5-2008Public% 20Playground% 20by% 20
Bekkering% 20Adams.pdf
PLAYgrounds;
http://w w w .nji.nl/nl/Databanken/
Databank-EffectieveJeugdinterventies/Erkendeinterventies/PLAYgrounds
Stappenplan sport- of speelplek
1. Doelgroep
2. Doel
3. Locatie
4. Budget
5. Toegang
6. Inrichting
7. Sociale controle
8. Gebruik
9. Onderhoud
10. Netw erk
http://nabij-vitalew ijk.nl/categorie/gezond-gedrag/
Financieringsmogelijkheden
 Jantje Beton – creatieve speelplekken (max. 7.500
euro) – w w w .jantjebeton.nl
 Fonds 1818 – groene schoolpleinen (max. 25.000
euro) - http://w w w .fonds1818.nl/content/groeneschoolpleinen
 Schoolplein 14 – (7.000+ 1.000 euro) -
w w w .schoolplein14.nl
 Gezonde schoolpleinen – groene, rookvrije en
bew eegvriendelijke schoolpleinen (max. 50.000
euro) - w w w .gezondeschool.nl
Samenvatting future
 Kansen en mogelijkheden genoeg op succesvolle
schoolpleinen te realiseren
 Effect- en procesevaluatie van belang voor verdere
implementatie
Hoofdboodschap
 Diverse schoolplein interventies mogelijk
 Niet alle types bew eeg bevorderend.
 (Her)inrichting schoolplein met beleid?!
 Doelstelling met schoolplein helder?
Uitgebreide facts, figures en
future over schoolpleinen?
[email protected]
Of [email protected]
www.dehaagsehogeschool.
nl/lectoraat-glso

Download Report