Het Gezondheidsbewakingssysteem

Het Gezondheidsbewakingssysteem
Inleiding
Allergene stoffen zijn stoffen die gezondheidsklachten kunnen veroorzaken via een
specifieke reactie waarbij het immuunsysteem betrokken is. We spreken dan van een
allergie. Bij voortdurende blootstelling kan op den duur onherstelbare gezondheidsschade
optreden zoals bijvoorbeeld astma.
In de bakkerijsector wordt van grondstofallergie gesproken als er sprake is van
gezondheidsrisico's, veroorzaakt door het inademen van en/of contact met stof die allergene
componenten bevat van tarwe, meel, bloem en andere grond- en hulpstoffen (onder meer
alfa-amylase).
Om gezondheidsschade te voorkomen hebben werkgevers- en werknemersorganisaties in
de bakkerijsector afspraken gemaakt. Onderdeel van deze afspraken is de invoering van een
gezondheidsbewakingssysteem (GBS).
Legitimatie gezondheidsmonitoring
In de omgang met stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid, dient de werkgever
primair preventieve maatregelen te nemen ter bescherming van werknemers.
Preventie tot het niveau waarop geen gezondheidsschade meer kan ontstaan, is echter in
het geval van allergenen in de praktijk vrijwel niet realiseerbaar omdat iedere blootstelling
kan leiden tot allergie. De Gezondheidsraad¹ en de SER² hebben vastgesteld dat enig risico
op het ontstaan van allergie geaccepteerd mag worden. Gezondheidsmonitoring,
complementair aan preventie, is een goed instrument om vroegtijdig allergie op te sporen en
inzicht te geven in de stand van zaken in een sector. Gezondheidsmonitoring dient wel aan
verschillende criteria te voldoen. Zo moet op brancheniveau goed nagedacht worden over de
hiërarchische plaats in het geheel van maatregelen, vrijwilligheid of niet, moment van
aanbieden, kwaliteit, en de conclusies die aan de uitslagen moeten worden verbonden.
¹Gezondheidsraad. Preventie van werkgerelateerde luchtwegallergieën. Advieswaarden en periodieke
screening.
Publicatie nr. 2008/03. ISBN 978-90-5549-698-3. Den Haag: Gezondheidsraad, 2008
² SER. Aanpak inhaleerbare allergene stoffen op de werkplek
Publicatienummer 6, 21 juli 2009. ISBN 90-6587-991-9. SER, 2009.
Het gezondheidsbewakingssysteem
Definitie
Het GBS is een systeem dat is gericht op het vroegtijdig onderkennen en vaststellen van
mogelijke gezondheidsrisico's (ten gevolge van grondstofallergie).
Het GBS als preventief medisch onderzoek (PMO)
Het GBS past binnen de richtlijnen die in de bedrijfsgezondheidszorg worden gehanteerd
voor preventief medisch onderzoek. De Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en
Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) heeft twee richtlijnen uitgegeven die in dit verband relevant
zijn: de Leidraad Preventief Medisch Onderzoek van werkenden en de richtlijn “Handelen
van de bedrijfsarts bij werknemers met astma en COPD”.
Medische onderbouwing van het GBS
Medisch onderzoek van de hele doelgroep is arbeidsintensief en kostbaar. Daarom is een
zogenaamd triagesysteem ontwikkeld. Bij triage wordt voor de gehele doelgroep door middel
van een korte vragenlijst de kans op sensibilisatie en daarmee het risico op allergie
voorspeld. Werknemers met een hoge kans op sensibilisatie worden verder medisch
onderzocht. Dit triagesysteem is gevalideerd en beschreven in verschillende
wetenschappelijke artikelen zoals:
Suarthana E, Meijer E, Grobbee DE, Heederik D. Predicting occupational diseases.
Occup Environ Med 2009; 66:713-714.
Suarthana E, Vergouwe Y, Moons KG, de Monchy J, Grobbee D, Heederik D, Meijer E. A
diagnostic model for the detection of sensitization to wheat allergens was developed and
validated in bakery workers. J Clin Epidemiol 2010; 63:1011-1019.
Meijer E, Suarthana E, Rooijackers J, Grobbee DE, Jacobs JH, Meijster T, de Monchy JG,
van Otterloo E, van Rooy FG, Spithoven JJ, Zaat VA, Heederik DJ. Application of a
prediction model for work-related sensitisation in bakery workers. Eur Respir J 2010; 36:73542
De toepassing van medische triage is ook opgenomen in recente Europese richtlijnen voor
het management van arbeidsgerelateerd astma.
Wilken D, Baur X, Barbinova L, Preisser A, Meijer E, Rooijackers J, Heederik D, on behalf of
the ERS Task Force on the Management of Work-related Asthma. Chapter 3. What are the
Benefits of Medical Screening and Surveillance? Eur Respir Rev, in press.
Baur X, Aasen TB, Burge PS, Heederik D, Henneberger P, Maestrelli P, Schlünssen V,
Vandenplas O, Wilken D, on behalf of the European Respiratory Society (ERS) Task Force
on the Management of Work-related Asthma. Chapter 5. The “Management of Work-related
Asthma” Guidelines in a broader Perspective. Eur Respir Rev 2011, in press.
Uitvoering van het GBS
Voor de uitvoering van het GBS is een overeenkomst gesloten met het Nederlands
Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen (NKAL) en het Institute for Risk Assessment
Sciences (IRAS). IRAS is verantwoordelijk voor ontwikkeling van de ondersteunende
database en voor de verwerking, het beheer en de controle van data.
Het NKAL is een erkende instelling voor medisch specialistische zorg en vervult in
samenwerking met de divisie Hart & Longen van het UMC Utrecht een functie als centrum
voor klinische arbeidsgeneeskunde. Het NKAL heeft ten behoeve van het GBS een
bakkerspoli ingericht voor consulten en medisch onderzoek. De bakkerspoli is onderdeel van
het NKAL, dat een zelfstandig behandelcentrum (ZBC) is en waar de klachtenregeling van
het UMC Utrecht van toepassing is.
Werkwijze en gehanteerde methoden van het GBS worden beschreven in de overeenkomst
die tussen NKAL en het Sociaal Fonds Bakkersbedrijf is gesloten.
Het Informatiecentrum Grondstofallergie
Werkgevers- en werknemersorganisaties hebben vanaf 1 januari 2014 het bestuur van het
Sociaal Fonds Bakkersbedrijf gevraagd het
Informatiecentrum Grondstofallergie in te richten om het proces van het GBS te bewaken. De
werkwijze van het informatiecentrum en de afspraken die in dit verband zijn gemaakt staan
beschreven in de notitie “De aanpak van grondstofallergie in de bakkerij”, september 2009.
Deze notitie is door het Georganiseerd Overleg (GO) Bakkersbedrijf aangenomen. De
praktische werkwijze van het informatiecentrum is terug te vinden op de website
www.blijmetstofvrij.nl.
De diagnose: grondstofallergie
Gevolgen van de diagnose grondstofallergie op de werkplek
Zoals aangegeven, wordt van grondstofallergie gesproken als er sprake is van
“gezondheidsrisico's veroorzaakt door het inademen van en/of contact met stof die allergene
componenten bevat van tarwe, meel, bloem en andere grond- en hulpstoffen (onder meer
alfa-amylase)”.
De bakkerspoli is verantwoordelijk voor de diagnose en stelt vast of er sprake is van
bakkersastma of van grondstofallergie. De bakkerspoli adviseert ook over de noodzaak om
verdere blootstelling aan meelstof te beperken. Het advies is gericht op het voorkomen van
onherstelbare gezondheidsschade.
Om te komen tot een advies ten aanzien van reductie van blootstelling aan meelstof worden
de volgende richtlijnen gehanteerd:
De diagnose bakkersastma zal in de regel leiden tot het advies blootstelling absoluut te
vermijden, tenzij er omstandigheden zijn die rechtvaardigen hiervan af te wijken. Doorwerken
met enige blootstelling kan geadviseerd worden bij werknemers die vanwege hun leeftijd niet
lang meer hoeven te werken, die al lange tijd klachten hebben en van wie de longfunctie nog
acceptabel is.
In het geval van grondstofallergie (ook van ogen neus en huid), maar geen
bakkersastma, zal in de regel reductie van blootstelling worden geadviseerd, met het oog op
behoud van eigen werk. In sommige gevallen wordt absolute vermijding toch geadviseerd
bijvoorbeeld als onvoldoende reductie kan worden gerealiseerd, of als het een jonge bakker
betreft die na enkele jaren werk in de sector al klachten heeft of als de werknemer niet in
staat is vanwege de klachten voldoende te functioneren.
Voorzieningen
Werkgevers- en werknemersorganisaties hebben afgesproken ook hun verantwoordelijkheid
te nemen als er sprake is van de diagnose bakkersastma of grondstofallergie waarbij door de
bakkerspoli geadviseerd wordt om blootstelling aan meelstof absoluut te vermijden. Zij
hebben daarvoor twee voorzieningen beschikbaar gesteld: de loopbaan- en de
inkomensvoorziening. Over de toekenning van de voorzieningen wordt besloten door de
begeleidingscommissie. De voorwaarden voor een voorziening zijn vastgelegd in dit
reglement dat eveneens beschikbaar is via de website
www.blijmetstofvrij.nl

Download Report