3 juli 2014 - Noorderzijlvest

KRW-gebiedsbijeenkomst Landbouw en Natuur 3 juli 2014
Plaats: waterschapskantoor Stedumermaar 1, Groningen
Onder voorzitterschap van portefeuillehouder Carla Alma, Dagelijks bestuur Noorderzijlvest
Opening en welkom en doel van vanavond
Het bestuur van waterschap Noorderzijlvest heeft het ontwerp concept maatregelpakket voor de KRW
planperiode 2016-2021 vastgesteld. De focus van dit maatregelpakket ligt voor een deel op het aanpakken
van diffuse – en puntbronnen om de resterende wateropgaven, waaronder met name fosfaat, terug te
dringen. Daarnaast nog een deel inrichtingsmaatregelen als natuurvriendelijke oevers en de inrichting van het
Dwarsdiepgebied. Het bestuur geeft mee dat er gezocht moet worden naar de samenwerking: samen eens
worden over de wateropgave en de realisatie van de bijbehorende maatregelen.
Er zijn twee doelstellingen voor deze avond
1.
De doelstelling is om bewustwording van deze gezamenlijke opgaven ter verbetering van de
waterkwaliteit te bereiken en de intentie uit te spreken deze opgave ook gezamenlijk uit te voeren (middels
het nemen van maatregelen). Alle gebruikers van water zijn verantwoordelijk voor en gebaat bij schoon
water.
2.
Vanavond vindt de afsluiting van het gebiedsproces om tot maatregelpakketten te komen plaats
met zowel de agrarische sector als de terreinbeherende instanties. Deze sectoren hebben net als het
waterschap dezelfde vraag: ‘waar komt fosfaat vandaan’? Als we dit weten dan kunnen we gerichte
maatregelen nemen.
Terugmelding vorige bijeenkomsten
De bijeenkomst tussen het waterschap en de agrarische sector vond plaats op 28 januari 2014. Hierin is:

Aangegeven welke waterkwaliteitsopgaven er zijn (door Wim van Oosterom, prov. Drenthe en
Melissa van Hoorn, Noorderzijlvest)

Aangegeven hoe het DAW benut kan worden (door Roel Visser, LTO Noord)

Er zijn categorieën maatregelen benoemd (door alle aanwezigen).
De bijeenkomst tussen het waterschap en de natuurbeherende organisaties vond plaats op 25 maart 2014.
Hierin is gesproken over:

Waar ligt de synergie t.a.v. inrichtingsmaatregelen wat betreft te realiseren projecten en/of gronden
van natuurbeherende organisaties.

Wat is er bekend en wordt er gedaan t.a.v. emissies van stoffen uit natuurgebieden.
Presentatie ontwerp concept KRW maatregelpakket door waterschap
Noorderzijlvest
Het ontwerp concept KRW maatregelpakket is gebaseerd op: kennis van het gebied, nieuwe inzichten,
ervaringen uitvoeren maatregelen huidige planperiode en huidige problematiek waterkwaliteit (met name
fosfaat en deels koper).
Er zijn 4 categorieën maatregelen te onderscheiden die op kaart zijn gepresenteerd:
1. Inrichtingsmaatregelen
2.
3.
4.
Kennismaatregelen
Reducties puntemissies
Reducties diffuse emissies
Vragen die gesteld worden zijn:
Wat zijn voorbeelden van emissiereducerende maatregelen?
Is er een analyse van de wateropgaven? Wat zijn de bronnen?
Is er een analyse van het effect van uitgevoerde emissiereducerende maatregelen?
Er wordt een kaart getoond waarop te zien is dat in de KRW waterlichamen van waterschap Noorderzijlvest
de bronnen voor fosfaat en koper voor circa 80% uit uit- en afspoeling komen, gevolgd door een aanzienlijk
aandeel uit rwzi’s en recreatievaart. Daarna wordt de volgende vraag in een discussie behandeld:
Kunnen de agrarische sector, de waterbeheerders en de terreinbeheerders een gezamenlijk onderzoek uitvoeren
naar de herkomst van P?
De aanwezigen zijn het eens om dit gezamenlijk op te pakken.
Kunnen de aanwezigen de gemeenschappelijke vraagstelling formuleren?
Er worden diverse vragen gerelateerd aan de problematiek benoemd zoals:
Is er een relatie tussen fosfaat in bodem en oppervlaktewater?
Is er sprake van regenwater toevoer of is het juist de bodem?
Wat is de oorzaak/ route van fosfaat in water?
Loogt het fosfaat uit bij hevige regenbuien?
Welke processen spelen een rol t.a.v. emissies van fosfaat en welke parameters spelen daarbij een
rol?
Is er een relatie te leggen met de hoeveelheid regen die gevallen is/valt?
Wat is de invloed van de grondsoort?
Om af te bakenen wordt aangeraden de focus te leggen op:
Probleemgebieden die representatief zijn voor het hele beheergebied. Eventueel metingen
verrichten. Welk gebied is representatief voor meerdere gebieden?
Bij melkveehouderijen valt nog veel te halen. Perssap afvangen is een focusgebied. De agrarische
sector verwacht dat in akkerbouw de bronnen historisch zijn.
Ga uit van de huidige kennis. Bijvoorbeeld dat uitspoeling van fosfaat op natte gronden groter is dan
op droge (zand-)gronden.
We komen niet tot 1 gemeenschappelijke vraagstelling. Er wordt een projectgroep geformeerd die de
onderzoeksvraag zal formuleren en zorg zal dragen voor de uitvoering van het onderzoek. De uitkomsten van
het onderzoek moeten leiden tot maatregelen, die effectief de fosfaatbelasting naar het oppervlaktewater
verminderen zonder dat de agrarische sector daar onder lijdt. Als de analyse duidelijk is dan kan de vraag
beantwoord worden hoe we de maatregelen gaan financieren (zie ook volgende vraag).
De projectgroep bestaat uit de volgende personen:
Roel Visser (LTO-Noord), Willem Markenstein (Staatsbosbeheer), Erik Emmens (gebiedscollectief Drenthe), Wim
van Oosterom (provincie Drenthe), Gert-Jan Stoeten (gebiedscollectief Groningen-West), Melissa van Hoorn.
De werkgroep wordt geïnitieerd door waterschap Noorderzijlvest.
De volgende vraagstelling wordt geponeerd:
Gaan de agrarische sector en de waterbeheerders gebruik maken van financiële middelen vanuit GLB/POP3 om de
belasting met P naar het oppervlaktewater terug te dringen?
DAW is met het ministerie van I en M en de Unie opgesteld. Voornemens om in samenwerking met de waterschappen
de problematiek t.a.v. het waterbeheer in de agrarische gebieden op te pakken. In het Noorden van Nederland is
nog weinig gedaan aan de invulling van het DAW. Nu bekijken waar we elkaar van dienst kunnen zijn. Nog wel de
vraag waar de financiële middelen vandaan moeten komen. Als de problematiek is te analyseren dan is de
agrarische sector bereid GLB/POP3-middelen te benutten. Aangegeven wordt vooral de win-win te zoeken, en dat er
vanuit handhavingsoogpunt nog zeker stappen te maken zijn.
Werksessies
Tijdens de werksessies zijn ‘no regret’ maatregelen benoemd welke vallen onder de maatregel categorieën
‘vermindering puntemissies en vermindering diffusie emissies’. Dit zijn maatregelen waarvan nu met zekerheid kan
worden gesteld dat ze substantieel effect zullen hebben zonder dat daarbij de onderzoeksvraag nu al beantwoord is.
Voor de invulling van de overige maatregelen zal eerst de onderzoeksvraag geformuleerd en beantwoord moeten
worden.
Tabel: lijst met no regret maatregelen landbouw
Maatregel
cluster vermindering erfafspoeling
filters (bv heliosec) ter vermindering
van GBM tbv restvloeistoffen (ook tbv
reinigen veldspuit)
erfinrichting: 2 voorbeeldbedrijven
incl. voorlichting
de helofytensloot als onderdeel van
het perceel
Partners
planning
subsidie-stelsel
Provincie, LTO,
gebiedscollectief
x erven per
jaar
GLB/POP3
LTO, waterschap, provincie
gebiedscollectief,
waterschap
-
GLB/POP3
-
GLB/POP3
-
GLB/POP3
-
GLB/POP3
-
GLB/POP3
-
GLB/POP3
cluster diffuse emissies
Peilgestuurde dainage
Voorlichting, bewustwording en
techniek bv bij veldspuit spoelen bij
uitrijden over het land
baggerspuit
combineren akkerranden met
akkervogelbeheer
informatiessysteem gegevens uit
regenradar
Bodemstructuur (behoud en herstel)
LTO, waterschap
gebiedscollectief, LTO,
waterschap
gebiedscollectief, LTO,
waterschap
gebiedscollectief,
waterschap
waterschap, LTO
LTO, gebiedscollectief
waterschap
Tabel: lijst met maatregelen en vragen natuurgebieden
Maatregel
Partners
planning
Uitmijnen van P
Staatsbosbeheer,
natuurmonumenten,
waterschap
-
Rietfilters in natuurgebieden
idem
Opmerkingen/vragen
 Kansen voor gebiedscollectieven: gebruik van
maaisel.
 Komt er fosfaat uit natuurgebieden in
oppervlaktewater en hoe lang duurt dat?
 Pilot Lieverse Diep duurt 15 jaar.
 Lukt niet in een nat gebied als De Onlanden.
Regelmatig maaien en vermarkten van de
meststoffen in riet
Vraag
Oxidatie van veen en invloed op P-emissie bekend?
Zijn er andere (dan uitmijnen) maatregelen bekend ter vermindering van P-emissies uit natuurgebieden? En waar ligt de winwin voor waterschap, natuurbeherende organisatie en landbouw (bijv. verschralen, maaisel benutten etc.)
DV2050 bergingsgebieden geeft inde toekomst mogelijk P-emissie. Bij aanvang al uitmijnen voordat in gebruikname als
waterbergingsgebied.
Wat bekend van verwachtte fosfaatemissie Onlanden?
Afspraken en afsluiting
a.
b.
c.
Verslag van de bijeenkomst wordt rondgestuurd.
Na de zomervakantie zal de projectgroep bij elkaar komen met de opdracht om te komen tot een
gezamenlijk onderzoeksvoorstel. Waterschap Noorderzijlvest doet een datumverzoek uit.
De projectgroep is representatief voor alle aanwezigen van vanavond en zal de achterban
informeren over ontwikkelingen en uitkomsten gemeenschappelijk onderzoek. Onderzoek zal medio
2015 gereed zijn zodat gerichte maatregelen uitgevoerd kunnen worden.
Lijst met aanwezigen:
Naam
organisatie
email
A.A. Steenbergen
LTO Noord Drenthe
[email protected]
F. Nieuwenhuis
Stad en Ommeland
[email protected]
Geertjan Smits
Natuurmonumenten
[email protected]
W. Markenstein
Staatsbosbeheer
[email protected]
Wim v an Oosterom
Prov incie Drenthe
[email protected]
Matthijs Buurman
prov incie Groningen
m.buurman@prov inciegroningen.nl
Sander Dijk
waterschap Noorderzijlv est
s.dijk@noorderzijlv est.nl
Gert Jan stoeten
gebiedscollectief West Groningen
[email protected]
Jan Reinder Smeenge
ANV Drenthe
[email protected]
Erik Emmens
ANV Drenthe
[email protected]
E. de Vries
LTO Noord
ep-de-v [email protected]
R. Visser
LTO Noord
rv [email protected]
H. Sinnema
LTO Noord
[email protected]
E.J. Wiekema
LTO Noord Haren Tynaarlo
[email protected]
A. Dijkhuis
waterschap Noorderzijlv est
a.dijkhuis@noorderzijlv est.nl
Joke Hellenberg-Boerma
ANV Wierde en Dijk
[email protected]
K van de Ven
waterschap Noorderzijlv est
k.vandeven@noorderzijlv est.nl
Carla Alma
waterschap Noorderzijlv est
c.alma@noorderzijlv est.nl
Melissa v an Hoorn- van Dullemen
waterschap Noorderzijlv est
m.v anhoorn@noorderzijlv est.nl