Suiker, de zoete verleider | maart 2014 | [PDF]

Suiker, de zoete verleider
Suiker wordt geassocieerd met gezellig en lekker. Maar het wordt steeds duidelijker dat het zoete goedje een enorme invloed heeft op onze gezondheid.
Een negatieve, welteverstaan. Journalist Fleur Baxmeier gaat de strijd aan en
schrapt de wolf in schaapskleren rigoureus een maand uit haar voedingspatroon. Is dat te doen? En – niet onbelangrijk – wat levert het op?
Maart 2014 | Reportage
Vier uur ’s middags. Voor de derde keer in tien minuten trek ik alle kastjes in mijn keuken open. Heb
ik misschien iets over het hoofd gezien? De koelkast wordt met een klap dichtgesmeten als ik slechts
een zak sla aantref die me beschuldigend aankijkt. Ik merk dat mijn handen beginnen te trillen, mijn
maag voelt hol en ik snauw tegen de postbode die het lef heeft om mijn zoektocht te onderbreken
met iets banaals als het bezorgen van een pakketje. Sorry nog daarvoor meneer, maar ik kon nog
maar aan één ding denken. Ik móést en zou een suikershot en wel nú!
Verzadigd vet, zuivel en koolhydraten prijken wereldwijd al decennia op de lijst van verdachte voedingsmiddelen, maar steeds meer onderzoeken wijzen uit dat suiker de grootste sluipmoordenaar in
ons eetpatroon is. Vooraanstaande wetenschappers pleiten in het opiniestuk ‘Public Health: the toxic
truth about sugar’ zelfs voor een wettelijke ban op suiker, want het zoete goedje zou helemaal níéts
bevatten wat goed voor ons is. Integendeel: op de lange termijn zorgt suiker voor onder meer schade
aan de hart- en bloedvaten, lever, longen, huid en nieren.
En dat is dan alleen nog maar het fysieke deel, want de emotionele impact van suiker is nog veel groter. ‘Op het moment dat je suiker eet, gaan er in de hersenen twee knoppen om,’ zegt hoogleraar
endocrinologie Aart-Jan van der Lelij die onderzoek deed naar de prikkels die in de hersenen worden
afgegeven als suiker en vet worden geconsumeerd. ‘Het zorgt als eerste voor een heel fijn gevoel en
daarna volgt een signaal dat laat weten dat je hier méér van wilt. In feite zijn dat dezelfde knoppen
die ook omgaan als je rookt, alcohol drinkt of drugs gebruikt.’
Een serieuze verslaving dus, al moet ik eerlijk zeggen dat ik in eerste instantie denk dat dit bij mij wel
mee zal vallen. Ja, ik strooi elke ochtend kwistig vlokken over mijn crackers en ben niet vies van een
Mars op z’n tijd, maar ik eet over het algemeen vrij gezond. Weinig koek, nauwelijks snoep. Mispoes,
want suiker zit overal in: toastjes, vleeswaren, brood en nog veel meer dingen waarvan we denken
dat ze ‘veilig’ zijn. Ongemerkt krijgen we per Nederlander op die manier ruim vijftig kilo suiker per
jaar binnen, wat tien keer (!) zo veel is als honderd jaar geleden.
Ik wil, ik moet en ik zal iets zoets!
Dat moet anders, dat kan beter. Ik besluit de koe bij de hoorns te vatten en te minderen met suiker,
maar niet in mijn uppie. Ik schakel hulplijn Carola van Bemmelen in, schrijver van het boek 100%
suikervrij in 30 dagen en initiator van de Sugarchallenge: een programma waarbij je suiker onder
de bezielende leiding van Carola verslaat. ‘Een maand geen suiker meer eten is goed te doen,’ vertelt
ze, ‘maar het is ook weer niet zo gemakkelijk als het lijkt. Want simpelweg geen suiker meer eten,
betekent niet automatisch dat je geen suiker meer binnenkrijgt.’
Een raadselachtige omschrijving, maar ik kom er op mijn eerste suikervrije dag snel genoeg achter
dat Carola bedoelt dat echt in álles suiker zit. Ietwat verdwaasd sta ik in de supermarkt. Wat mag ik
eigenlijk nog wél? ‘Het allerbelangrijkste is dat je vanaf nu alle etiketten gaat lezen van de producten
die je in je karretje stopt,’ adviseert Carola me in het e-zine dat ik als onderdeel van de Sugarchallenge krijg toegestuurd. ‘Dat is in het begin veel werk, maar je zult merken dat je al heel snel weet welke
producten je wel en welke je beter niet kunt nemen.’
Noem het gerust een dagtaak, maar vastgeklampt aan Carola’s vervangingstabel (roomboter in plaats
van margarine, quinoa in plaats van aardappelen und so weiter) kom ik de eerste dagen door. Ik kook
keurig de recepten die ze me toestuurt, al blijkt het lastig om als lunch rucola salade met gegrilde
biefstukreepjes of omelet met groente te fabrieken als je – zoals ik – de hele dag van hot naar her
racet. Maar een pak volkorencrackers wordt al snel mijn beste vriend. Een beetje droog is het wel, zo
zonder beleg, maar een slokje water erbij doet wonderen.
Echt missen doe ik de suiker die eerste paar dagen nog niet. Er is zó veel dat ik moet ontdekken, lezen en uitvinden dat ik überhaupt geen tijd heb om stil te staan bij de effecten die de suikervrije
queeste op me heeft. Pas op de vierde dag krijg ik er de balen van. Ik heb ’s middags een hongerklop
– ik wil, moet en zal iets zoets! – en vergrijp me diezelfde avond tijdens een etentje bij vrienden per
ongeluk expres aan frietjes met mayonaise. Helemaal tegen de regels in, maar stukken beter dan de
suikervrije gerookte makreel die eigenlijk op mijn menu stond.
Mentale boost
‘De afkickverschijnselen kunnen best pittig zijn als je ineens stopt met suiker,’ zegt Richard Leth, drs
in de geneeskunde en auteur van OERsterk waarin hij zich hard maakt voor het eten van natuurlijke
voeding. ‘Daarom zeg ik tegen mensen: stop niet radicaal, maar bouw het af. Stop je toch in één
keer, houd er dan rekening mee dat je last kunt krijgen van hoofdpijn door de ontgifting die in je lichaam optreedt, snauwerigheid, vermoeidheid, huidklachten. Suiker klinkt heel onschuldig, maar het
is toch een verslaving waar je vanaf moet zien te komen.’
Dat ik me na een week een beetje down – en volgens mijn vriend bloedchagrijnig, maar dat terzijde –
begin te voelen, is volgens Richard ook een logisch gevolg van mijn suikervrije dieet. ‘Suiker zorgt
ervoor dat je bloedglucosewaarden een oppepper krijgen. Ze schieten omhoog waardoor je jezelf
een uurtje heel goed en actief voelt. Maar na dat uur kukelen ze weer naar beneden en voel je opnieuw die drang om suiker te eten. Je bloedglucosewaarden zijn eraan gewend om constant in die
achtbaan te zitten, de uitdaging is om ze nu stabiel te gaan krijgen.’
Een proces dat met vallen en opstaan gaat, weet ook Sandra die dit voorjaar het Sugarchallengeprogramma van Carola volgde. ‘De eerste week was heftig. Fysiek voelde ik me niet zo geweldig:
hoeveel gezonde dingen ik ook at, ik bleef een leeg gevoel in mijn buik houden. Op sommige momenten had ik acute zin in chocolade of andere ‘verboden’ dingen. En mentaal was het ook niet altijd
even makkelijk: ik kon hele dagen aan niets anders denken dan aan eten, terwijl ik tegelijkertijd mijn
kinderen hun chips, chocolade en koekjes niet wilde ontzeggen.’
Het goede nieuws: hoe langer ze volhield, hoe minder moeilijk het werd. ‘Na een paar weken kreeg ik
een heel rustig gevoel over me,’ vertelt Sandra. ‘Ik merkte dat mijn lichaam na een maaltijd minder
hard hoefde te werken en had minder last van energiepieken- en dips, mijn stofwisseling werkte
sneller én ik viel een paar kilo af. Inmiddels eet ik af en toe weer suiker, maar veel bewuster dan
vroeger. Daardoor zit ik veel beter in mijn vel dan voorheen – ik heb meer constante energie en minder vage kwaaltjes – en ben ik geestelijk veel sterker en rustiger.’
Komkommerschuitje met makreel
In mijn geval duurt het tweeënhalve week voordat de ommekeer plaatsvindt. Ik sta op en ben niet
humeurig, maar juist vrolijk. Ik snak niet naar een cracker met vlokken, maar beleg zonder nadenken
twee sneetjes zuurdesembrood met geitenkaas. En ik voel ’s avonds niet de neiging om mijn vriend
te slaan als hij een zak paprikachips-met-ribbels opentrekt, maar kijk hem slechts meewarig aan terwijl ik naar de keuken loop om te experimenteren met suikervrije snackjes: een komkommerschuitje
met makreel, een zelfgemaakte pesto of guacamole.
‘Het geheim zit ‘m erin dat je moet kijken naar wat je wel mag en kan,’ prijst Carola mijn goede gedrag. ‘Daarin zul je steeds meer mogelijkheden gaan ontdekken. Eigenlijk komt het neer op de voeding zoals je oma ‘m at en klaarmaakte. Dus verse groenten, vers fruit, de basis zuivelproducten,
noten en nog veel meer heerlijke dingen. Je zult het steeds lekkerder gaan vinden, want door het
gebruik van alle suiker en andere smaakversterkers kunnen veel mensen niet goed meer proeven.
Hoe langer je suikervrij eet, hoe beter je smaakpapillen weer gaan werken.’
Ondertussen komt het einde van de dertig suikervrije dagen steeds dichterbij. Ik voel me met de dag
energieker worden. Ik kan me beter concentreren, slaap ’s nacht dieper en heb rond vier uur ’s middags geen suikershots meer nodig. Hoe natuurlijker ik eet, hoe minder behoefte aan suikers mijn lijf
lijkt te hebben. Wat eigenlijk logisch is, want per dag hebben we maar zo’n 20 gram suiker nodig. En
die haal ik met gemak uit de natuurlijke voeding die ik dagelijks tot me neem. Maar de hamvraag is
natuurlijk: hoe ga ik na deze dertig suikervrije dagen verder?
Af en toe een glaasje wijn lijkt me stiekem tóch wel lekker. En een appelgebakje op z’n tijd ook. Niks
erg, volgens Carola. Ik heb nu de kennis en ervaring wat suiker met me doet, dus alleen dat is al een
motivatie op zich. En zolang m’n bloedsuikerspiegel in balans is, kan ik gerust een paar keer per week
gezonde suikers eten of drinken. Het is dus niet nodig suiker voor de rest van mijn leven helemaal uit
mijn menu te schrappen, een keertje zondigen mag best. Niet helemaal suikervrij, wel suikerbewust.
En dat ene taartje per week gaat heel goed smaken, dat geef ik je op een briefje.
Ontdek hoe zoet je leven zonder suiker is…
… en schrijf je op www.sugarchallenge.nl in voor het Sugarchallenge-programma van
Carola van Bemmelen. Je krijgt een handige suikerspiekpas, twaalf suikervrije dagmenu’s, vier E-zines, een mentaal programma, een overzicht met wat je beter wel en
niet eet, deelname aan de Facebook-groep en tips voor een suikervrije vakantie en
suikervrij eten. Op de site kun je ook Carola’s boek ‘100% suikervrij in 30 dagen' en
het onlangs verschenen receptenboek ‘100% suikervrij basiskookboek’ bestellen.
Boodschappenlijstje
Schrappen maar, die margarine, frisdranken, vruchtensappen, jus uit een zakje tarwebrood, beschuit, cruesli, krentenbollen, pasta van tarwemeel, bindmiddelen voor
sausjes, ontbijtkoek, soep uit blik, magere kwark, chocolade, alcohol, chips, augurken, zoutstengels en jam. Noteer in plaats daarvan stevia, roomboter, water, kokosmelk, pittige mosterd, zuurdesem- en roggebrood, kastanjecrackers (wát?),
deegwaren van kamut- of boekweitmeel, quinoa, verse soep, Griekse yoghurt, vers
of gedroogd fruit, rauwe ongebrande noten, zure augurken en vers fruit op je lijstje.
Alternatieven voor suiker
1. rauwe honing, liefst in een donkere kleur (bijv. boekweithoning)
3. kokosbloesemsuiker
5. Gedroogde zuidvruchten zoals gedroogde abrikozen, dadels en vijgen
Sugar fact
Nederlanders gaven vorig jaar voor een record bedrag (3,6 miljard) uit aan zoet
snoepgoed. Ondanks de crisis lijken we niet te bezuinigen op het kopen van chocolade, koek, nootjes, koek, drop, taart, cake en chips.
Doei frisdrank
De grootste suikerleverancier is frisdrank. Een blikje van 33cl is goed voor ruim 25
gram, ofwel bijna tien theelepels. Daarna volgen snoepwaren, sportdranken en
‘energierepen’, cruesli en andere gezoete ontbijtgranen, zoet broodbeleg, drinkontbijten, toetjes, ijs en zogenaamd verantwoorde koekwaren zoals Liga’s, Sultana’s enzovoorts.
Suikerbewust voor beginners
*Let eens op de etiketten van de producten die je koopt: hoeveel suiker zit erin?
* Drink bij voorkeur water in plaats van frisdrank
* Doe rustig aan met verse vruchtensappen en smoothies, want ook hierin zit vaak
ook veel suiker
* Drink koffie en thee zonder melk of suiker
* Eet koekjes, chocolade, snoep en gebak bij uitzondering
Eet smakelijk!
Wat mag je wel, wat mag je niet? Voorbeeldmenuutjes voor het ontbijt, de lunch, het
diner én de lekkere trek:
Ontbijt Twee zuurdesembroodjes met blaadjes sla en geitenkaas en een gekookt
eitje; apple crumble met yoghurt; volle Griekse yoghurt met vers fruit; havermoutpap
met appel; mango-kip sandwich
Lunch Salade met pesto; omelet met groente; tonijnsalade met spinazie; rucola salade met gegrilde biefstukreepjes; fetakaas salade
Diner Kip/prei potje met geroosterd zuurdesembrood; koolrabi met zalm; zelfgemaakte tomatensoep met ballen; forelpakketje uit de oven; vegetarische chili
Lekkere trek Rabarber/appeltaart; pittige notenmix; fruitcakes zonder suiker; vruchtenmilkshake met rijstmelk en bevrorenvruchten; zelfgemaakt ananas/amandel waterijs
Verslavende werking
‘De gevaarlijkste drug van deze tijd’, noemde GGD Amsterdam-directeur Paul van
der Velpen suiker vorig jaar in de media. Hij refereerde hiermee aan een onderzoek
van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam waaruit bleek dat wie suikers tot
zich neemt steeds meer wil, ook als het hongergevoel is verdwenen. Vanwege deze
verslavende werking bepleitte Van der Velpen een taks om de koop van suiker af te
remmen. Een storm van kritiek en debat volgde, maar de strijd is nog niet gestreden.

Download Report