advies (489.6 Kb)

ADVIES
over het stopzetten van chirurgische castratie
van biggen tegen 2018
SALV, 24 maart 2014 (nr. 2014-05)
Contactpersoon SALV: Kris Van Nieuwenhove
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
2
1
Inleiding
Op 27 januari 2014 ontving de SALV een adviesvraag van Kris Peeters, Vlaams minister van Economie,
Buitenlands Beleid, Landbouw en Plattelandsbeleid, over het ontwerp van KB tot wijziging van het KB
van 17 mei 2001 betreffende de toegestane ingrepen bij gewervelde dieren, met het oog op het
nutsgebruik van de dieren of op de beperking van de voortplanting van de diersoort.
De aanpassing van het KB komt er op voorstel van Laurette Onkelinx, (federaal) minister van Sociale
Zaken en Volksgezondheid. Het ontwerp van KB wordt eerst voor akkoord voorgelegd aan de
gewestregeringen, en dat conform de Bijzondere Wet op de Hervorming van de Instellingen waarin
gesteld wordt dat het akkoord van de gewestregeringen vereist is voor alle (federale)
dierenwelzijnsmaatregelen die een invloed hebben op het (gewestelijke) landbouwbeleid.
De Vlaamse minister bevoegd voor het landbouwbeleid stelt in zijn schrijven aan de SALV dat het
ontwerp KB nog niet met het middenveld werd besproken en dat daarom, alvorens het ontwerp KB
voor akkoord aan de Vlaamse Regering wordt voorgelegd, het advies van de SALV gevraagd wordt.
De SALV agendeerde dit dossier direct op zijn eerstvolgende zitting van 07/02/2014. Er werd
besloten om hierover een werkcommissie binnen de SALV op te starten om het advies voor te
bereiden, en dat met het oog op de goedkeuring van het advies op de volgende SALV-zitting, met
name die van 21/03/2014.
Ondertussen, op 13/03/2014, ontving de SALV een bijkomend schrijven van de Vlaamse minister van
Economie, Buitenlands Beleid, Landbouw en Plattelandsbeleid met de vraag om, alvorens tot een
advies te komen binnen de SALV, conform de wens van de Commissie Landbouw van het Vlaams
Parlement van 26/02/2014, alle stakeholders maximaal te horen in dit dossier, en dus ook het advies
in te winnen van de dierenrechtenorganisatie GAIA.
Naar aanleiding van deze brief werd Dhr. Michel Vandenbosch, voorzitter GAIA, uitgenodigd op de
SALV zitting van 21/03/2014. Op deze raadszitting lichtten Dhr. Michel Vandenbosch en Mevr. Ann
De Greef, directeur GAIA, het standpunt van GAIA toe, gevolgd door een gedachtewisseling tussen de
raadsleden en GAIA.
De Raad besloot om het standpunt van GAIA als bijlage op te nemen en stelde vervolgens het advies
definitief vast.
Piet Vanthemsche
Voorzitter SALV
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
3
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
4
2
Situering
Het onderwerp van deze adviesvraag is de aanpassing van het KB van 17 mei 2001 waarbij analgesie
bij chirurgische castratie van biggen verplicht wordt en waarbij chirurgische castratie van biggen
verboden wordt vanaf 2018. Deze aanpassingen worden uitvoeriger beschreven in titel 2.2.4. van dit
advies (in groene kader).
2.1
Berengeur voorkomen
2.1.1
Berengeur
Castratie van jonge beren (mannelijke biggen) wordt toegepast om te voorkomen dat vlees met een
berengeur op de markt komt. Berengeur is de onaangename geur die soms wordt ervaren bij het
verhitten van varkensvlees, gewoonlijk afkomstig van ongecastreerde beren. Dergelijk vlees is niet
alleen ongewenst bij de afnemers van varkensvlees, maar het is zelfs wettelijk verboden om vlees
met een afwijkende geur te commercialiseren.
Er zijn momenteel drie hormonen bekend die berengeur veroorzaken, namelijk androstenon, skatol
en indol.
2.1.2
1
Methoden om berengeur te voorkomen

Onverdoofde chirurgische castratie
Dit is de klassieke methode. Ze is toegelaten volgens het KB van 17 mei 2001 (aangepast door
het KB van 17 december 2008), mits de castratie gebeurt op een andere manier dan het
scheuren van weefsels en tot de leeftijd van zeven dagen. In de praktijk wordt de
onverdoofde castratie vrijwel niet meer toegepast in Vlaanderen.

Verdoofd castreren met gas
Hierbij worden de biggen verdoofd met gas (bv. CO2). Deze handeling wordt niet toegepast
op Vlaamse landbouwbedrijven aangezien deze alleen mag uitgevoerd worden door een
dierenarts.

Castreren met pijnstiller
De big krijgt bij deze methode een pijnstiller toegediend. Deze methode wordt courant
toegepast op Vlaamse varkensbedrijven. Er bestaan twee varianten: lokale of gehele
pijnstilling.

Slachten op jonge leeftijd
De kans op stinkers1 neemt toe met de leeftijd, jonger slachten kan dus een oplossing
bieden. Voor bepaalde producten, bijvoorbeeld parmaham, zijn echter grote varkens
noodzakelijk.

Selectie
De hoeveelheid androstenone en skatole is genetisch bepaald. Selectie kan dus leiden tot
een lagere productie van deze stoffen. Deze techniek wordt ook toegepast om het aantal
stinkers bij zeugen te verlagen.

Immunocastratie
De beertjes krijgen een vaccin ingespoten dat de hormonale ontwikkeling van de teelballen
tegenwerkt en de vorming van berengeur voorkomt. Er is ook een afname van het agressief
en seksueel gedrag vast te stellen.
Stinkers is te term die gebruikt wordt voor varkens met berengeur.
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
5

Intacte beren
Intacte beren zijn beren waarbij geen ingrepen werden toegepast. Het is noodzakelijk om het
vlees van deze beren op berengeur te testen na de slacht.

Seksen van zaadcellen
Door het seksen van zaadcellen kan men voorkomen dat mannelijke varkens worden
geboren.
Een uitgebreide beschrijving van deze verschillende technieken is terug te vinden in de technische
brochure “Alternatieven voor onverdoofde chirurgische castratie bij biggen2” van de Vlaamse
overheid en op de website “Boars heading for 20183”.
2.2
Naar een verbod op chirurgische castratie
2.2.1
Adviezen van de raad voor dierenwelzijn
De raad voor dierenwelzijn publiceerde twee adviezen over castratie van biggen4. In het eerste
advies (2007) ging de raad in op een aantal alternatieven voor de castratie van biggen en op de
lacunes die weggewerkt moesten worden om deze alternatieven te kunnen gebruiken.
Het tweede advies (2010) stelde dat chirurgische castratie van biggen zo veel als mogelijk vermeden
moet worden en alleen nog kan worden uitgevoerd na voorafgaandelijke verdoving en toediening
van pijnstillers. De raad adviseerde hierbij om mee te stappen in een Europees verbod op
onverdoofde chirurgische castratie. VEVA, ABS, FWA en Boerenbond lieten noteren alleen mee te
stappen in een wettelijk verbod als die op Europees niveau gerealiseerd wordt. In dit advies stelde de
raad ook dat het wenselijk zou zijn dat België van het Europees voorzitterschap in het laatste
semester van 2010 gebruik zou maken om het Europees verbod op onverdoofde chirurgische
castratie te realiseren.
2.2.2
Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie (2010)
De Europese Commissie en het Belgische voorzitterschap van de EU organiseerden een workshop
over alternatieven voor het castreren van varkens in de Europese Unie. Uitgenodigd waren
vertegenwoordigers van boeren, de vleesindustrie, de detailhandel, wetenschappers, dierenartsen
en dierenwelzijnsorganisaties. Deze werkgroep besprak tijdens drie opvolgende bijeenkomsten de
uitdagingen en kansen om in de EU te stoppen met het castreren van varkens. De bijeenkomsten
vonden plaats op 2 september, 13 oktober en 19 november 2010.
De werkgroep ondertekende de Europese verklaring voor alternatieven voor chirurgische castratie
van varkens5.6
De verklaring voorziet twee stappen:
1. Vanaf 1 januari 2012 toepassen van verdoving of pijnbestrijding bij chirurgische castratie.
2. Vanaf 1 januari 2018 geen chirurgische castratie meer.
2
http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/alternatieven-voor-onverdoofde-castratie
3
www.boars2018.com
4
http://health.belgium.be/eportal/AnimalsandPlants/Animal_welfare/AnimalWelfareCouncil/Publicationsandr
ecommendations/index.htm#biggencastratie
5
http://www.alternativepig.eu/partnership/declaration.html
6
Bron: http://boars2018.com/nl/conference/
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
6
De verklaring maakt daarnaast melding van een aantal voorwaarden waaraan voldaan moet worden
alvorens het chirurgisch castreren volledig stopgezet kan worden.
2.2.3
Principeakkoord stopzetten chirurgische castratie
Op 28 maart 2013 sloten de landbouworganisaties (Algemeen Boerensyndicaat, Boerenbond en
FWA) en de retail en voedingsindustrie (BEMEFA, FEVIA, FEBEV, FENAVIAN en COMEOS) een
principeakkoord over de stopzetting van chirurgische castratie bij biggen in 2018. In uitvoering van
dit akkoord werd een gemeenschappelijke werkgroep opgericht die tot doel heeft de knelpunten van
de diverse schakels in dit dossier weg te werken. De knelpunten werden per organisatie opgenomen
als bijlage van dat akkoord.
2.2.4
Aanpassing van het Koninklijk Besluit betreffende de toegestane ingrepen bij gewervelde
dieren, met het oog op het nutsgebruik van de dieren of op de beperking van de voortplanting
van de diersoort
Onderstaande tabel geeft de bepalingen in rubriek “E. Varkens 1° Castratie” weer van de bijlage bij
het Koninklijk Besluit van 17 mei 2001 en de wijzigingen van deze rubriek in het KB van 17 december
2008 en het voorliggende ontwerp KB.
KB
Bijzondere voorwaarden
Verdoving/sedatie
17 mei 2001
uitsluitend met de chirurgische
methode
verdoving vereist vanaf de leeftijd van
vier weken
17 december 2008
uitsluitend met de chirurgische
methode, op een ander wijze dan
door het scheuren van weefsels
bij dieren ouder dan 7 dagen mag de
ingreep alleen onder anesthesie en met
langdurige analgesie worden uitgevoerd
door een dierenarts
(ontwerp)
nog toegestaan tot 1.1.2018,
uitsluitend door middel van
chirurgische methode, op een
andere wijze dan door het
scheuren van weefsels
-
analgesie vereist
bij dieren ouder dan 7 dagen mag
de ingreep alleen onder anesthesie
en met langdurige analgesie worden
uitgevoerd door een dierenarts
Concreet stelt het ontwerp KB twee wijzigingen voor:
1. Tot 1 januari 2018 is chirurgische castratie toegelaten, mits het gebruik van analgesie
(pijnstilling);
2. Vanaf 1 januari 2018 een verbod op chirurgische castratie.
2.2.5
Regionalisatie dierenwelzijn
Chirurgische castratie van biggen valt onder de bevoegdheid “dierenwelzijn”, welke vanaf 1 juli 2014,
conform de bijzondere wet tot hervorming der instellingen, een regionale bevoegdheid wordt.
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
7
3
Advies
[1] De Raad wijst erop dat onverdoofd chirurgisch castreren niet langer de algemene praktijk is in
Vlaanderen. Op Vlaamse varkensbedrijven worden alternatieven toegepast zoals het castreren met
pijnstiller, immunocastratie en intacte beren.
[2] De Raad onderschrijft de eerder aangegane interprofessionele engagementen rond stopzetting
van chirurgische castratie van biggen tegen 2018. De varkensvleesketen engageerde zich meermaals
om het chirurgisch castreren van biggen te stoppen. Dit gebeurde onder andere op EU-niveau in
2010 tijdens het Belgische voorzitterschap en in 2013 met een principeakkoord op Belgisch niveau,
ondertekend door Comeos, Fevia, Febev, Fenavian, FWA, Boerenbond, ABS en Bemefa (zie situering
titel 2.2.3).
[3] Reglementeer als overheid enkel waar er een dringende noodzaak is. De Raad wijst er op dat,
gezien er reeds interprofessionele akkoorden bestaan (zie [2]), welke momenteel in uitvoering zijn,
momenteel geen nood is aan bijkomende overheidsreglementering.
[4] Werk een instrument uit om dergelijke interprofessionele engagementen ook in het Vlaamse
beleid te kunnen onderschrijven. De SALV wijst er op dat dierenwelzijn vanaf 01/07/2014 een
Vlaamse bevoegdheid wordt. In plaats van nu nog federale regelgeving te ontwikkelen, lijkt het
eerder aangewezen om werk te maken van een aangepast Vlaams beleidskader. De Raad wijst
bijvoorbeeld op het principe zoals nu reeds wordt toegepast bij milieubeleidsovereenkomsten (MBO)
in Vlaanderen, waar sectorengagementen inzake leefmilieu beleidsmatig worden ingekaderd zonder
dat de overheid, alvast tijdens de looptijd van het engagement, bijkomende regelgeving ontwikkelt.
[5] Werk naar een gelijk speelveld toe. Maak daarom eerst werk van een Europees verbod op
chirurgische castratie. De Raad meent dat een Belgisch of Vlaams verbod op chirurgische castratie
moet passen in een Europees akkoord. Een eenzijdig Belgisch verbod is niet wenselijk omdat dit het
gelijk speelveld op de Europese markt en dus ook de Vlaamse export in het gedrang brengt. Het
probleem van chirurgische castratie wordt bovendien niet opgelost, het wordt immers enkel
verschoven buiten België.
De buitenlandse (Duitse) retail aanvaardt momenteel nog geen vlees van varkens die niet chirurgisch
gecastreerd werden. Men wil er geen risico op berengeur lopen. Een groot deel van het Belgische
varkensvlees is bestemd voor de buitenlandse markt, waarbij 90% van de Belgische export van vers
varkensvlees (in ton) naar de EU-27 gaat. In 2012 exporteerde België 691.026 ton vers varkensvlees
naar de EU-27. Duitsland neemt 37% van de Belgische export van varkensvlees voor zijn rekening.
Voor landbouwers die geen vaste Belgische afnemer hebben, is het dus onmogelijk om over te
schakelen naar alternatieven, daar er geen afzetmarkt voor het vlees is.
De Raad vraagt daarom aan de bevoegde ministers om op Europees vlak inspanningen te leveren om
zo tot een algemeen Europees verbod te komen.
[6] De Raad vraagt tot slot aandacht voor de (operationele) voorwaarden die in de akkoorden voor
stopzetting van chirurgische castratie vermeld staan maar nog niet vervuld zijn. In het bijzonder
wijst de Raad op volgende voorwaarden:

De detectie van berengeur in het slachthuis is momenteel niet mogelijk op grote schaal.
Het vlees van intacte beren dient na de slacht gecontroleerd te worden op berengeur. Er
lopen momenteel verschillende onderzoeken naar toestellen die deze geur, of de stoffen die
de geur veroorzaken, op een adequate manier kunnen opsporen. In praktijk blijken deze
toestellen echter nog niet toepasbaar en kan de berengeur enkel door testpersonen met de
soldeerboutmethode gedetecteerd worden. De soldeerboutmethode blijft een erg
subjectieve methode waarover duidelijke afspraken gemaakt moeten worden.
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
8

Er is onvoldoende capaciteit tot alternatief verwerken van stinkers. Gemiddeld zijn 3% van
de intacte beren stinkers. Indien op Belgisch niveau alle beren intact geslacht zouden worden
gaat dit om 180 000 beren per jaar die alternatief verwerkt moeten worden.
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
9
4
Bijlage – Chirurgische biggencastratie verbieden? Het standpunt van GAIA
Toelichting van Michel Vandenbosch, voorzitter GAIA, en Ann De Greef, directeur GAIA, op de SALVraadszitting van 21 maart 2014.
“Over vijftien jaar schamen we ons voor het castreren van biggen. We hebben ons als misdadigers
gedragen. Dat moet afgelopen zijn.” Dat zei Dr. Henk Vaarkamp, hoogleraar aan de faculteit
Diergeneeskunde van de Universiteit van Utrecht in 2003.
GAIA klaagde de onverdoofde varkenscastratie voor het eerst aan in 2001. Daarop richtte toenmalig
minister van Volksgezondheid Magda Aelvoet een werkgroep op. De werkzaamheden van deze
werkgroep leidden eind 2002 tot het zogenaamde varkensakkoord: een engagement om tegen 2009
te stoppen met chirurgische castratie. GAIA stemde in om de sector die van geen wetgeving wilde
weten, een kans te geven zich te bewijzen. Ondertussen is het varkensakkoord bijna 12 jaar oud.
Eind september 2006 tekenden boerenorganisaties, ministers en dierenrechtenorganisaties in de
Koninklijke serres van Laken plechtig het Handvest voor het Welzijn van de Hoevedieren, een
initiatief van de Prins Laurent Stichting. Daarin staat als een van de richtlijnen voor de veehouders
het volgende: ‘De ingrepen en operaties die pijnlijk zijn (castratie, caudotomie, snavelkap) zo weinig
mogelijk pijnlijk maken, vervangen door een alternatieve methode, en bij voorkeur op termijn
afschaffen.’ We zijn meer dan 7 jaar later.
In januari 2007 werd tijdens een rondetafel, georganiseerd door toenmalig Minister-President Yves
Leterme, door alle actoren gesteld dat zodra het vaccin tegen berengeur in de EU zou geregistreerd
zijn voor gebruik bij varkens, de sector onmiddellijk af zou stappen van castratie. Op 11 mei 2009 gaf
Europa groen licht voor de commercialisering van het vaccin in de hele EU. We zijn ondertussen bijna
5 jaar verder.
In 2010 bracht de Raad voor Dierenwelzijn een advies uit aan de minister voor Dierenwelzijn om
chirurgische castratie van biggen aan banden te leggen en niet langer toe te laten.
In de Verklaring van Brussel, een Europees initiatief dat tot stand kwam onder impuls van het
Belgisch Voorzitterschap van de EU en de Europese Commissie, hebben verschillende
landbouworganisaties waaronder COPA-COGECA, zich geëngageerd om tegen 1.1.2012 niet langer
chirurgisch te castreren zonder verdoving en/of pijnbestrijding. En vanaf 1.1.2018 niet langer
chirurgisch te castreren, noch met noch zonder verdoving en/of pijnbestrijding. Ondertussen is
duidelijk dat lang niet iedereen in de EU het engagement om vanaf 2012 niet meer te castreren
zonder analgesie en/of anesthesie naleeft. Dat doet vrezen voor de toepassing van het tweede luik
van de Verklaring van Brussel, nl. stoppen met chirurgische castratie vanaf 1.1.2018.
Uit de studie van ILVO van 2012 “Een vergelijkende studie op praktijkbedrijven van alternatieven
voor het onverdoofd castreren van beerbiggen” komt naar voor dat vaccinatie tegen berengeur met
Improvac en het afmesten van intacte beren de meest realistische en meest duurzame
alternatieven zijn voor het onverdoofd castreren van beerbiggen.
Op 26 juni 2012 had GAIA een gesprek met Minister-President Kris Peeters met de uitdrukkelijke
vraag dat de Vlaamse regering haar akkoord zou geven voor een federaal initiatief om castratie te
verbieden vanaf 2018.
Op 16 juli 2012 richt de Minister-President een schriftelijke vraag tot de voorzitter van de
Boerenbond om “binnen de schoot van het ketenoverleg en in overleg met de
dierenrechtenorganisatie GAIA, tot een aanvaardbaar en realistisch stappenplan te komen om
binnen de Vlaamse varkenshouderij het engagement waar te maken om niet langer chirurgisch te
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
10
castreren vanaf 1.1. 2018.” GAIA werd echter niet betrokken bij dat overleg, hoewel de BB-voorzitter
ons op de hoogte hield van de vooruitgang van de besprekingen. Een jaar later lichtte de voorzitter
van de Boerenbond ons in dat er een nieuw principeakkoord was, dit maal tussen Agrofront,
Bemefa, Fevia, Febev, Fenavian en Comeo. Dat akkoord komt erop neer dat de ondertekenaars er
zich toe verbinden om te stoppen met chirurgische biggencastratie vanaf 2018.
Op 3 oktober 2013 kondigt de voor dierenwelzijn bevoegde minister Laurette Onkelinx een KB aan
om chirurgische castratie te verbieden. Het ontwerp-KB laat chirurgische castratie (zelfs onder
verdoving of met pijnstillers) niet langer toe vanaf 2018: er kan dan ofwel gevaccineerd worden
tegen berengeur of de dieren kunnen intact gelaten worden. Voor wetgevende initiatieven die
landbouwdieren aangaan, heeft de federale minister het akkoord van de gewestregeringen nodig. De
bal ligt momenteel dus in het kamp van de Brusselse, Vlaamse en Waalse regering.
GAIA wil dat er nu eindelijk een wettelijke verankering komt, met perspectief op het effectieve einde
van de chirurgische castratie. GAIA is daarbij bereid de datum van 2018 te aanvaarden.
Alle elementen liggen nu op tafel. De alternatieven, vaccinatie tegen berengeur en intacte beren
met detectie aan de slachtlijn, zijn gekend en werken in de praktijk. Bovendien is stoppen met
castreren een win-winsituatie omdat het ook voor de boeren voordelig is. Niet alleen de dieren varen
er dus goed bij. Intacte beren en gevaccineerde dieren geven een betere voederconversie en dus
een voordeel aan de varkensboer. Bovendien worden de boeren verlost van een erg onaangename
taak en is er veel minder kans op infecties bij de dieren. De markt is helemaal klaar voor het einde
van castratie: alle supermarkten – op Intermarché na - zijn omgeschakeld. Indien we uitgaan van een
verbod in 2018 rest er ons nog een kleine 4 jaar. Dat moet voldoende zijn om eventuele resterende
problemen weg te werken.
GAIA heeft er altijd voor gepleit om de streefdata van het oorspronkelijke varkensakkoord van 2002
in een wet te gieten. De sector heeft zich daar tot nader order altijd tegen verzet. We moesten hen
maar vertrouwen, ze zouden de streefdata wel halen. Telkens opnieuw bleek het om vrijblijvende
engagementen te gaan die de sector niet in de praktijk heeft omgezet, behalve wanneer de
distributie besliste geen chirurgisch gecastreerd vlees meer af te nemen.
In het licht van al het voorgaande, is het niet meer dan normaal dat GAIA vraagt nu eindelijk
perspectief te bieden met een wettelijk bindende maatregel waarbij de varkenshouder kan kiezen
welk alternatief, vaccinatie tegen berengeur of intacte beren met detectie aan de slachtlijn hij
toepast ipv het zoveelste vrijblijvende principeakkoord. Zolang de wet niet wordt aangepast en
chirurgische castratie als een wettelijk toegestane ingreep blijft geboekstaafd , is er geen enkele, laat
staan een waterdichte garantie dat er in 2018 wel degelijk een einde komt aan biggencastratie.
Tot slot willen we enkele argumenten weerleggen die naar voor geschoven worden:
Er zou geen overleg geweest zijn met de sector voorafgaand aan het tot stand komen van het KB. Uit
bovenstaand overzicht blijkt duidelijk dat er herhaaldelijk overleg geweest is en dat sinds 2002.
De consument zou weigerachtig staan tegenover het vaccin. Uit onderzoek van de Vakgroep
Landbouweconomie van de Universiteit van Gent onder leiding van professor Wim Verbeke blijkt dat
consumenten een uitgesproken voorkeur hebben voor vaccinatie boven fysieke castratie.
“Wanneer consumenten over de praktijken geïnformeerd worden, verkiest 70% van de Belgen
vaccinatie, 20 % twijfelt en slechts 10% zweert bij castratie” aldus Verbeke. De studie bevestigt dat
dierenwelzijn een steeds prominentere rol speelt bij de aankoop van vlees, al staat smaak nog steeds
bovenaan.
Beschikbaarheid van objectieve detectiemethodes in het slachthuis, die voldoende betrouwbaar en
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
11
kostenefficiënt zijn, zou een probleem zijn. In Nederland worden omzeggens alle varkens bestemd
voor de binnenlandse markt niet langer gecastreerd. Er zijn tot op vandaag geen klachten bekend
van consumenten. Ook de Franse varkenssector zet de laatste tijd grote stappen, waarbij retail en
slachterijen overstappen naar niet meer castreren. Marktleider Cooperl is in Europa de grootste
coöperatieve varkensintegrator die jaarlijks 6 miljoen varkens produceert. De leden worden sinds
eind 2012 aangespoord om te stoppen met castreren. Eind 2013 hielden al de helft van de ledenvarkenshouders van Cooperl de beren intact. Er zijn geen klachten van vleeswarenfabrikanten noch
van consumenten over vermeende berengeur.
Duitsland zou vlees van gevaccineerde dieren weigeren. Uit recent onderzoek van GAIA begin dit
jaar in Duitsland blijkt dit alvast in de praktijk niet te kloppen. U vindt het rapport van dat
onderzoek samen met de emailuitwisseling met verschillende belangrijke spelers op de Duitse markt
in uw map.
Agressie bij beren zou een probleem zijn. Beren kunnen wanneer ze op de leeftijd komen waarop
hun hormonen gaan werken onstuimig zijn. Recent en grootschalig onderzoek op 70
varkensbedrijven door onderzoekers van Wageningen Universiteit en Research Center bevestigt
dat het wel degelijk mogelijk is om met succes beren te houden. Vier aandachtsgebieden
beïnvloeden het gedrag van beren: diergericht management, rust en regelmaat, huisvesting en
voeding en drinkwater. De onderzoeksresultaten bieden varkenshouders tal van handvatten om van
het houden van beren een succes te maken. Bij het niet meer castreren van beerbiggen is het op de
juiste manier houden van de dieren erg belangrijk. Varkenshouders kunnen met het aanpassen van
een aantal factoren het gedrag van beren al beïnvloeden. Een belangrijk aspect is voeding.
Voersamenstelling, de dagelijkse hoeveelheid voer, het aantal dieren per eetplaats en de
watervoorziening spelen allemaal een rol. Ook de huisvesting, zoals een open hokafscheiding en
schone vloeren en dieren, beïnvloeden het gedrag. Het is belangrijk om factoren die stress kunnen
veroorzaken of een negatieve prikkel kunnen geven te voorkomen.
Vaccineren tegen berengeur heeft een positief effect op dagelijkse groei en voederconversie.
Voederconversie is de parameter met veruit de grootste economische impact op het varkensbedrijf.
Een recente Spaanse studie die de prestaties en karkaskwaliteit vergelijkt van immunocastraten,
intacte beren, zeugen en chirurgisch gecastreerde biggen toont aan dat bij stoppen met castreren
het rendement in de afmesting verhoogd kan worden en dat dat daarenboven geen weerslag heeft
op de karkas- en vleeskwaliteit. Ook de Franse varkensboer Colombel die koos voor intacte beren
ziet niets dan voordelen. Hij zegt daarover in een interview met Varkensbedrijf het volgende: “Met
minder arbeid zetten we nu een beter bedrijfsresultaat neer. De intacte beren groeien sneller, ze
benutten het voeder beter en de karkassen krijgen een gunstigere classificatie. Dat is drie keer kassa.
Ik zou niets anders meer willen.”
De kostprijs van het vaccin zou een probleem zijn. Uit onderzoek van ILVO uit 2012 en uit de praktijk
blijkt dat de kostprijs van het vaccin (3 euro per big) al na het toedienen van het eerste vaccin is
terugverdiend. Daarna is het alleen nog winst gezien de betere voederconversie en dagelijkse groei.
Varkenshouder Chris Peeters van de Wolkenhoeve die zijn varkens al 3 jaar vaccineert tegen
berengeur is erg positief. Op een studiedag voor college-varkensboeren in Gembloux op 14 februari
zei hij: “De kostprijs van het vaccin win ik terug met een betere voederconversie. Daar bovenop heb
ik nog extra winst van 5 euro per varken. Ik ben blij dat ik de beslissing genomen heb. Ik kan dan ook
met volle overtuiging zeggen dat ik nooit meer ga castreren.”
De biologische varkenssector zou op een uitzondering uit zijn zodat bio-varkenshouders zouden
kunnen doorgaan met chirurgische castratie, ook na 1.1. 2018, Dergelijke uitzondering is, zelfs
indien de castratie gebeurt onder verdoving, onaanvaardbaar en onverdedigbaar gelet op het
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
12
diervriendelijkere imago dat de sector hoog in het vaandel draagt. De overgangsperiode tot 2018 kan
aangewend worden om de mogelijke problemen met intacte beren in de biologische sector weg te
werken. Bovendien hoeft het gebruik van het vaccin in de biologische sector geen probleem te zijn.
Zowel in Frankrijk, Zwitserland als Duitsland wordt het vaccin gebruikt in de biologische
varkenshouderij. Ik verwijs naar enkele voorbeelden zoals Bioland die u terugvindt in uw map.
Ik dank u voor uw aandacht.
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018
13

Download Report