download pdf - Vlaams Instituut voor de Zee

La survivance de Venise est un défi
aux capacités de décision du XXe siècle
De overleving van Venetië is een uitda•
ging aan de beslissingsmogelijl<heden
van de XXste eeuw
(Phoio _ Foto: EN 11)
SAN GIORGIO MAGGIORE.
Ol Venise.
une ville qui, si elle a Ie rare privilège d'attlrer comme une avenlure. deviant de plus en plus précieuse à l'humanité en erisa.
parce qJ'elle est moins un speclacJe qu'une expérlence aple à éveiller, a réveiller en chacun une dimension vitale. eaUe force qui arrache au
monde linéaire el plat qui nous loveslit, Ie règne des formes el des symboles
jo •
.. LA SURVIVANCE DE VENISE EST UN OEF I COMPLET, INELUCTABlE, AUX CAPACITES DE DECISION OU XX~ 51ECLE ~ ce Symbole - La Monde - 14.XII.1969).
André Chastel (Venise
BAN Gl0RGIO MAGGrORE.
"Indien Venetië een stad is die het zeldzame voorrecht geniet een aantrekkingskracht uit te oe/enen zoals een avontU:Jr, dan wordt ze hoe langer
hoe belangrijker voor de mensheid In crisis, want ze is minder een schouwspel dan een ervaring die In staat Is in één ieder een vitale dimensie
te doen onlsl..Jimeren en aan te wakkeren, deze kracht die aan de lineaire en vlakke wereld die ons omringt, hel rijk van de vormen en de
symbolen ontrukt ..
.. DE OVERLEVING VAN VENETIE IS EEN TOTALE EN ONAFWENDBARE UITDAGING AAN DE BESLISSINGSMOGELIJKHEDEN VAN DE XXste EEUW ...
Ancré Chastel (Venetië, Dil Symbool - Le Monde 14.12.1969).
EXCAVATOR
39
Le 8 mars 1960, M. VITTORINO VERONESE, alors
directeur général de {,UNESCO, lançalt la plus extraordinaire et la plus coûteuse opération archéologique
et de sauvetage jamais entreprise.
IJ s'agissait alors de préserver des eaux les nombreux temples menacés par la montée inévitable du
Ni! en amant du barrage d'Assouan.
Cinquante deux pays, dont la Belgique, ont participé Bvec succès à ceffe entreprise.
Nous avons décrlt aux pages 1 à 52 d'EXCAVATOR
de décembre 1965 les moyens qui ont été mis en
reuvre pour mener à bien, dans des conditions souvent
extrêmement difficiles, cefte grandiose campagne.
Ce qui fut fait pour ABOUSIMBEL doit être fait
pour Venise ou tous les dangers possibles semblent
s'êlre donnés rendez-vous pour manacer eeUe villa
universellement aimée et admirée.
11 est bien évident que les problèmes techniques
qui se posen! pou' sauver Venise sont d'une nature
totalement dit/érente de ceux qu'i1 a fallu résoudre
en Nubie et en Egypte.
En plus des phénomènes naturels complexes qui
menacent la cité des Doges, il y a des impératifs économiques, industrie/s, sociaux et politiques, qui jouent
en sens divers et ne faeilitent pas la tä.che de ceux
qui veulent à tout prix et à raison préserver de la ruine
Op 8 maart 1960 lanceerde de Heer VJTTORINO
VERONESE, toenmalig directeur generaal van de
UNESCO, de uitzonderlijkste en de duursle archeologische bewerking en reddingsoperatie die ooit ondernomen werd.
Hef had dan betrekking op het redden van het
water van de talrijke tempels die bedreigd waren door
de onvermijdelijke stijging van de Nijl stroomopwaarts
van de Assoeandam.
Twee en vijftig landen, waaronder België, hebben
met succes meegewerkt aan deze onderneming.
Wij hebben op bladzijden 1 tot 52 in EXCAVATOR
van december 1965 de middelen beschreven die aangewend werden om deze grandioze campagne, die dikwijls in zeer moeilijke omstandigheden moest gevoerd
worden, tot een goed einde te brengen.
Hetgeen gedaan werd voor ABOUSIMBEL moet
gedaan worden voor Venetië waar alle mogelijke gevaren zich een afspraak schijnen gegeven te hebben
om deze wereldwijd geliefde en bewonderde stad te
bedreigen.
Het is evident dat de technische problemen die
zich stellen voor de redding van Venetië van totaal
verschillende aard zijn dan degenen die moesten opgelost worden in Nubië en in Egypte.
Behoudens de complexe natuurlijke fenomenen
die de stad van de Dogen bedreigen, zijn er economische, industriële, sociale en politieke imperatieven
die in tegenovergestelde zin spelen en die de taak niet
vergemakkelijken van dezen die ten allen prijze en
terecht één van de meest fantastische schatten van
(Phalo • Foto: ENIT)
lE GRAND CANAL.
Au fond, à droite, I'église della SAlUTE (construile après I'épidémie de 1630). A gauche, Ie PALAZZO CAVAlli FRANCHETTI.
O'après une enquête réalisée par I'UNESCO, 11 Y a dans la seule ville historique de Venise, 380 grands palais hisloriques, tous d'aulhenliques
chefs-d'ceuvre de I'architecture.
Le Grand Canal est en fait un ancien chenal qui serpentait entre des ilots, La plupart des canaux de Venise sont des passages nature Is approfondis
entre les 118 1Iots sur leSQuels la Cité a pris ses racÎnes.
HET GROOT KANAAL.
Op de achtergrond rechts, de kerk dalia SALUTE (gebouwd na de epidemie van 1630j, Links, de PALAZZO CAVALLI FRANCHETTI.
Volgens een studie verricht door de UNESCO, zijn er in de ene historiwhe stad Venetië, 380 grote historische paleizen, die allen waarlijke
meesterstukken van de architectuur zijn.
Hel Groot Kanaal is in feite een oude geul die zich tussen eilandjes doorslingert, Het grootste deel van de Kanalen van Venetië zijn natuurlijke
geulen die uitgediept werden tussen de 118 eilandjes waarop de Stad gevestigd is.
40
EXCAVATOR
ou de la mort lente mais sure, un des plus prestigieux
trésor de goût et de beauté.
smaak en schoonheid willen redden van het verval of
van de langzame maar zekere dood.
Sauver Venise c'est donc d'abord VOULOIR Ie
laire et ensuite POUVOIR Ie faire.
Venetië redden is dus eerst een kwestie van het
WILLEN doen en vervolgens van het KUNNEN doen.
De studie- en opzoekingsmiddelen waarover men op
het huidige ogenblik beschikt, gevoegd bi; de ervaring
die opgedaan werd voor de uitvoering van moeilijke
projecten over heel de wereld, moeten zeker voldoende zijn om dit werk tot een goed einde te brengen,
dat alle mensen, die naam waardig, rechtstreeks aanbelangt.
De redding van de Nubische en Egyptische tempels werd mogelijk gemaakt omdat er zich in de eerste
plaats mensen van de hele wereld verenigd hebben
met de vaste wil om te slagen.
Les moyens d'études et de recherches dont on
dispose actuellement joints à I'expérience acquise
pour I'exécution de projets djffjciles dans Ie monde
enUer doivent certainement suffire pour mener à bien
eette CBuvre qui concerne directement tous les hommes dignes du nom.
Le sauvetage des temples nubiens et égyptiens
a été rendu possible parce qu'avant tout des hommes
du monde entier se sont unis dans une ferme volonté
d'aboutir.
Venetië is een dergelijke beweging zeker nog
meer waard.
Venise vaut plus encore cet élan!
VENISE S'ENFONCE DANS LA MER
VENETIË ZINKT WEG IN DE ZEE
par:
CARLO BERGHINZ, F. A.S.C.E.
Administrateur de ELECTROCONSULT - MILAN
n.
door:
CARLO BERGHINZ, F. A.S.C.E.
Beheerder van « ELECTROCONSULT ", - MILAAN ('j.
Paysage typique de la lagune. l'ile de Torcello est à ravant-plan. Ce fOt autrefois un centre important. Sur la drolte et dans Ie fond on volt
les méandres des canaux dans les • barane. qui sont des terres basses submergées par les marées du prlntemps.
Typisch landschap van de lagune, met op het \ooorplan het eiland TOIcello. Dit was eertijds een belangrijk centrum. Rechts en achteraan bemerkt
men de bochten van de kanalen in de • barene " dat laaggelegen gronden zijn, die overstroomd worden door de lentegetijen.
(Photo - Foto E.N.I.T.).
(") L'a:..rteur M. Carlo Berghinz s'est principalement intéressé au cours
de sa carrière, aux travaux hydrauliques el aux centrales hydrautiques. 11 a spéclalement étudié des réalisatJons au Japon (Kurobe),
au Pérou (Manlaro) et récemment Ie barrage en arc d'lnguri en
U.R.S.S.
EXCAVATOR
n
De auteur. de Heer Carlo Berghinz. heeft zich in de loop van zijn
loopbaan vooral geïnteresseerd voor de hydraulische werken en voor
de hydraulische fabrieken, en onder andere te Kurobe In Japan,
te Manlarl in Peru en meer onlangs voor de boogdam van Inguri
in de U.S.S.R.
41
Venise a été londée, iI y a 1.400 ans, sur des terres
basses, au milieu d'une lagune peu prolande, longue
de 56 km et large d'environ 10 km.
Actuellement, la ville est Iréquemment inondée
par des marées amplifiées par des tempfJtes qui causent de sérieuses dégradafions à ses Mfiments historiques.
Ce qui est plus grave: la ville s'enlonce prlncipalement à cause de I'épuisement des nappes d'eau
souterraines et à cause de la création de districts
industriels dans Ie voisinage. La construct/on de digues a été proposée mais elles créeraient un nouveau
problème parce qu'iI n'y a pas d'égouts à Venise et
que les courants d'eau provoqués par les marées
lui sant indispensables.
Camma première mesure de profeet/on, on élimine
progressivement les puits artésiens de la vllle et I'on
ne permet plus les lorages pour Ie pétrole ou Ie gaz.
Beaucoup d'autres mesures devront être prises pour
sauver la vllle.
Venetië werd gesticht, 1.400 jaar geleden, op lage
gronden, te midden van een ondiepe lagune, 56 km
lang en ongeveer 10 km breed.
Thans wordt de stad dikwijls overstroomd door
vloeden die nog aangewakkerd worden door stormen
en dit veroorzaakt ernstige beschadigingen aan zijn
historische gebouwen. Hetgeen erger is: de stad verzinkt en dit is hooldzakelijk te wijten aan de uitputting
van de ondergrondse waterzakken en aan de oprichting
van nijverheidsdistricten in de omgeving. De aanleg
van dijken werd voorgesteld, doch deze zouden een
nieuw probleem scheppen daar er geen riolen zijn in
Venetië en dat de weterstromlngen die verwekt worden
door de getijden haar onontbeertijk zijn.
Als eerste beschermingsmaatregel schakelt men
geleidelijk de arthesische putten uit in de stad en
verleent men geen toelating meer voor de petroleumof gasboringen. Vele andere maatregelen zullen moeten genomen worden om de stad te redden.
•••
• ••
Au début de novembre 1966 une marée de tempête d'une amplitude exceptionnelle a inondé plus de
80 OIo de Venise et cet événement a attiré I'attention
du monde entier en faisant comprendre qua Ie problème de la conservation de la ville exige que I'on
prenne d'urgence des mesures efficaces.
In het begin van november 1966 heeft een stormgetij met een uitzonderlijke kracht meer dan 80 % van
Venetië onder water gezet, en deze gebeurtenis heeft
niet enkel de aandacht van heel de wereld getrokken
maar tegelijkertijd ook doen begrijpen, dat het probleem van het behoud van de stad vereist dat men
dringend efficiënte maatregelen zou treffen.
L'estimation des dégäts causés à la cité et à ses
bätiments historiques pendant I'inondation de novembre 1966 s'élève à trois milliards et demi de francs
belges et Ie fait que de tels désastres se produisent
à des intervalles de plus en plus rapprochés est trop
sérieux pour qu'on puisse eneare différer I'application de mesures de protection adéquates.
sérieux.
De schatting van de schade die aan de stad alsook aan zijn historische gebouwen berokkend werd
gedurende de overstroming van november 1966 beloopt
drie miljard en half, en het feit dat dergelijke rampen
zich steeds met kortere tussenposen voordoen is te
ernstig opdat men nog langer de toepassing van gepaste beschermingsmaatregelen zou kunnen uitstellen.
Het is belangrijk dat men de ware aard zou kennen
van de gevaren die Venetie bedreigen en tevens de
redenen waarom deze gevaren steeds ernstiger worden.
•
•
11 est important que I'on connaisse la nature réelle
des dangers qui menacent Venise et aussi les raisons
pour lesquelles ces dangers deviennent de plus en plus
VENISE ET SA LAGUNE.
VENETIË EN ZIJN LAGUNE.
Ce sant des considérations de sécurité qui ont
conduit les fondateurs de Venise à s'établir au milieu
de la lagune.
Het zijn veiligheidsoverwegingen die er de stichters van Venetië toe aangezet hebben zich te gaan
vestigen in het midden van de lagune.
Pour prévenir I'envasement de la lagune, les
Venitiens ont dévié Ie cours des trois fleuves, (Brenta,
Sile et Pi ave) qui se jetaient dans celle-ci et i1s ont
construit des digues à la Iimite du cöté de la mer.
Teneinde de aanslibbing van de lagune te voorkomen, hebben de Venetiërs de loop van de drie rivieren (Brenta, Sile en Piave), die in de lagune uitmondden, omgelegd en ze hebben dijken gebouwd aan het
uiteinde langs de kant van de zee.
Venise a toujours été «mariée à la mer p et ce
n'est qu'au 19° siècle qu'elle a été reliée à la terre
ferme par la construction d'un pont d'une longueur de
5,600 km pour Ie chemin de fer. En 1935, un pont routier a été ajouté.
Venetië is altijd « gehuwd geweest met de zee» en
het is pas in de 19° eeuw dat ze met het vasteland
verbonden werd door de bouw van een brug met een
lengte van 5,600 km voor de spoorweg. In 1935 kwam
er ook een brug bij voor het wegverkeer.
La superficie totale de la lagune (vair carte page
44) est de 546 kilomètres carrés. Les courants de marée
pénètrent dans la lagune par les goulets du Lido, de
Malamocco et de Chioggia. Le flux entrant par chacun
des passages alimente une portion définie de la lagune
qui, pour cette raison, est considérée comme étant
divisée en trois bassins.
42
De totale oppervlakte van de lagune (zie kaart blz.
44) bedraagt 546 vierkante kilometer. De stromingen van
de getijden dringen in de lagune binnen door de engten van de Lido, van Malamocco en van Chioggia.
De flux die binnenstroomt door elkeen van deze
doorgangen bevoorraadt een wel bepaald deel van de
lagune die omwiile daarvan beschouwd wordt als zijnde ingedeeld in drie bekkens.
EXCAVATOR
Un tiers de la superficie de la lagune est couvert
d'étangs peu profonds de grande étendue et d'un
réseau de canaux, les uns natureis, les autres artifieiels. Leur profondeur peut variSf entre environ 1 m
et 15 m.
Une superficie représentant environ 20 OIo du total
et située principalement au Nord et au Sud-Quast a
été cloturée par des digues et aménagée graduellement en étangs pour la pêche.
Dans Ie voisinage de la terre ferme, Ie fond de
la lagune s'élève et, dans eeUs zone soumise aux
fluctuations de la marée. iI se forme des bancs de baue
et de sable que les gens du pays appellent «barene ".
(Voir photo page 41).
Certains de ces «barene
»
sant recouverts par
I'eau de mer à chaque marée tand is que d'autres
émergent normale ment et ne sant sous eaux qu'aux
hautes marées du printemps. Les barene » totalisent
40 % de la superficie de la lagune et pour uns bonne
c(
part ils ont été récupérés pour I'extension de la zone
industrielle de Marghera. De petites îles, sans re lief,
représentent 5 pour cent de la superficie de la lagune.
Eén derde van de oppervlakte van de lagune is
bedekt met weinig diepe vijvers met een grote uitgestrektheid en met een net van kanalen, waarvan som-
mige natuurlijk zijn en andere artiflciëel, met een diepte
die schommelt tussen ongeveer 1 m en 15 m. Een
oppervlakte die ongeveer 20 OIo van het totaal vertegenwoordigt en dat voornamelijk in het Noorden en in het
Zuid-Westen gelegen is, werd afgezet door dijken en
geleidelijk ingericht in vijvers voor de visvangst.
In de omgeving van het vasteland komt de bodem
van de lagune meer naar boven en in deze zone, onderworpen aan de fluctuaties van de getijden, vormen zich
slijk- en zandbanken, hetgeen de streekbewoners « ba-
rene" noemen (zie op de foto blz. 41).
Verscheidene van deze «barene
»
worden bij elk
getij overspoeld door het zeewater, terwijl andere normaal blijven uitsteken en slechts onder water komen
gedurende de hoge getijden in de lente. De «barene "
totaliseren 40 OIo van de oppervlakte van de lagune en
le werden voor een groot deel aangewend voor de
uitbreiding van de nijverheidszone van Marghera. Kleine
eilanden, zonder reliëf, vertegenwoordigen 5 % van de
oppervlakte van de lagune. De stad Venetië is ge-
La villa de Venise est construite sur un réseau de
pilotis foncés dans Ie sol de ces petites iles et aussi
dans Ie fond de la lagune environnante.
bouwd op een net van pijlers die ingeplant zijn in de
grond van deze kleine eilandjes en tevens in de bodem
•
•
LA"ACQUAALTA".
La « acqua alta" (hautes eaux) est un phénomène
con nu à Venise depuis des siècles, il se produit lors~
que I'effet de la marée se combine avec une hou Ie de
tempête.
L'intensité et la fréquence de 1'« acqua alta» ont
fortement augmenté au cours des dernières années.
van de omliggende lagune.
De« ACQUA ALTA ".
De «acqua alta >. (hoog water) is een fenomeen
dat in Venetië sinds eeuwen gekend is en dat zich
voordoet wanneer het effect van het getij gecombineerd is met een stormvloed. De intensiteit en de
frequentie van de cc acqua alta» zijn in de loop van
deze laatste jaren sterk toegenomen.
Verschillende oorzaken werken samen om een
Plusieurs causes agissent ensemble pour créer
une «aqua alta» et Ie fait qu'elles surviennent avec
«acqua alta;' ,te verwekken en het feit dat ze zich
un degré plus ou moins grand de simultanéité aug-
gelijktijdigheid verqroot of vermindert de omvang van
de overstroming. Behoudens de bewegingen van de
mente ou diminue I'ampleur de I'inondation.
Outre les mouvements des masses d'eau de la
marée dans l'Adriatique, la pression atmosphérique,
les pluies et Ie vent ont une influence importante.
La marée entre dans la lagune et en ressort
ensuite par les trois goulets de la digue protectrice
du front de mer. On estime que la marée la plus
haute apporte dans la lagune une masse d'eau d'environ 320 millions de mètres cubes et que Ie bassin
du Lido absorbe pour sa part 142 mililons de mètres
cubes. L'élévation de niveau correspondant à I'apport
de cette masse d'eau est en moyenne de 0,60 m.
A I'extrémité du chenal et spécialement aux endroits ou les «barene •• ont été récupérés pour les
constructions industrielles la propagation du flux est
brusquement arrêtée et les effets dynamiques provoqent, par rapport au niveau moyen, une surélévation
qui varie suivant les endroits de 0,05 m à 0,15 m. Dans
les méandres du réseau très ramifié de canaux, Ie flux
progresse à raison de moins de 0,50 m par seconde.
Malgré qu'i1 cause des dégradations aux fondations des bätiments, une certaine vitesse minimum du
courant de marée est indispensable parce qu'jJ sert
à nettoyer les canaux et permet à la viile d'exister
malgré qu'elle n'ait pas d'égouts.
EXCAVATOR
voordoen in een grotere of in een mindere mate van
watermassa's van de getijden in de Adriatische zee,
hebben ook de atmosferische druk, de regen en de
wind een belangrijke invloed.
Het getij dringt de lagune binnen en verlaat ze
vervolgens door de drie engten van de beschermings-
dijk tegenover de zee. Men schat dat het hoogste
getij in de lagune een watermassa binnenbrengt van
ongeveer 320 miljoen cubieke meter en dat het bekken
van de Lido 142 miljoen cubieke meter voor haar rekening neemt. De verhoging van het peil die voortvloeit
uit de aanbreng van deze watermassa bedraagt gemiddeld 0,60 m. Op het uiteinde van de geul en meer in
het bijzonder op de plaatsen waar de « barene » nuttig
aangewend werden voor de nijverheidsgebouwen wordt
de voortplanting van de vloed bruusk tegengehouden
en de daaruit voortvloeiende dynamische effecten brengen een verhoging ten opzichte van het gemiddeld peil
teweeg, dat naargelang de plaatsen schommelt tussen
0,05 m en 0,15 m.
In de bochten van het kanaalnet met zijn talrijke
vertakkingen, vordert de vloed met minder dan 0,50 m
per seconde. Ondanks het feit dat hij schade toebrengt aan de grondvesten van de gebouwen, is een
minimum snelheid van de getijdenstroming onontbeer-
lijk want hij dient om de kanalen te reinigen en maakt
aldus het bestaan van de stad mogelijk ondanks het
feit dat ze geen riolen heeft.
43
t
Throughwit)'S
111 111, 11 iI1 ,,,"
+--....._ R,lIl1oads
_
_
_
~ PI
./,f
Major loads
L.ll:..L.!.L.J
anned
~'"''
~
80undary of lhe lagoon, 191h century
I
\ Commt:fcl;1I h"rbof
II
~pranned
Piesen! boundary oflhe lagoon
lhlfd
rndustri.1
~ Residentiat area
_
I......
I "Barene" flats
.I.-
G=:=J Fishenn
zOlle
HIstOrIcai center
~'"''
__ =
@:: =_ ~
Bologna
011 harbol
"'15
,~
'-'~~-:.. ,
16 'O)J '"
i Induslrlal harbOf
"'! !~;';!:'"
.
·.. ...
·..
Planncd
Natural can;lls and
na~lgallon chdl'\nel~
,J] ,"
"
- -ll~- tel'
CoMa I III1e5
Su tunenl
• _. _.
BaslIl separatlen IIne
lIdI! gage
MII{nnW"nll,,/!'!
~
SEA
AIJIIJATIC
~
ChrQggw In/el
.-
.~
01234
I
1
I
,
I
5
,
Seale in mlles
'"
><
0
>
<
>
....
0
'"
La lagune de Venise. De lagune van Venetië. -
Caractéristiques hydraullques princlpales et aménagemenls effeclués par ['hamme.
Voornaamste hydraulisChe kenmerken en werken uitgevoerd door de mens,
(Carte· Kaart
CIVIL ENGINEERING - ASCE. N.Y.• 111/71).
PLAN OE LA LAGUNE OE VENISE.
PLAN VAN OE LAGUNE VAN VENETUL
Troughways '" Autoroutes.
Major roads '" ro:..tes Importantes.
Railroads
lignes de chemln de fer.
Boundary of lhe lagoon 19th century '" Iimites de Ja lagune au 1ge
slècle.
Present boundary of...
limites actuelles de la lagune.
Residential area >= zone résidenlielle.
Historical cenler '" centre hlstorique.
Built"'" construll.
Pla nned '" projeté.
Induslrial Harbor '" port Industrie!.
Commercial Harbor '" Port de Commerce.
Oil Harbor '" Port Pétrolier.
~ Sarene Flats ~ '" Terres basses appelées ~ Barene ".
Fisheries '" Pécherles
Natural canals and.. := Canaux naturels et chenaux de navigation.
Cotidal llnes '" lignes de propagation de la marée.
Sea c:.Jrrent -= Courant marin.
Basln separation Hne -= lig ne de partage des bassins.
Tide gage == posle de mesure du niveau de la marée.
Chioggia inJet == goulet de Chioggia.
Malamocco inlet == goulet de Malamocco.
Lido inlet == goulet du Lido.
Scale in miles == échelle en miles de 1609 m.
Troughways = autosnelwegen.
Major roads -= belangrijke wegen.
Railroads := spoorweg lijnen.
Boundary of the lagoon 191h century -= grenzen van de lagune In de
19de eeuw.
Present boundary of ... -= huidige grenzen van de lagune.
Residential area -= residentiële zone.
Historical center -= historisch centrum.
Built -= gebouwd.
Planned -= gepland.
Industrial Harbor -= industriële haven.
Commercial Harbor -= handelshaven.
OH Harbor = petroleè:mhaven.
~ Sarene Flats" -= laaggeJegen gronden "Barene .. ~enoemd.
Fisherles = Visserijen.
Natural canals and.. = Natuurlijke kanalen en scheepvaartgeulen.
Colidal lines = voortplanUngslijnen van de getiJen.
Sea current = zeestroming.
Basin separatlon line = scheidingslijnen van de bekkens.
Tide gage == opmetingspost van het waterpeil van het getij.
Chioggia inlet = engte van Chioggia.
Malamocco inlet = engte van Malamocco.
Lido inlet :co engte van de Lido.
Scale in miles :co schaal In mijl van 1609 m.
(Photo - Foto; BELGA)
L·.. Acqua Alla ". Le Palais des Doges photographlé Ie 4 novembre 1006. Toutes les passerelles mobiles qul sont placées aux passages crillques
lors des inondations ont été rendues inutiles. Les dégêts causés par ces haules eaux en novembre 196& onl, à I'époque, été eslimées à
3.5 mil Hards de FB.
Pl:.Jtöt rares dans Ie tem ps. les hautes eaux envahissent mainlenanl régulièrement Venise: plus de 30 fois depuis 1960.
De ~ Acqua Alla ". Hel Paleis der Degen gefotografiëerd op 4 november 1966. Alle mobiele loopbruggetjes die op de critlsche doorgangen zijn
opgesteld ingeval van overstroming ziJn nulleloos geworden. De schade die werd aangebracht door deze wateren In november 1966 werd, in die
tijd, geschat op 3,5 miljard B.f.
Hel hoog water kwam eerder zelden voor in het verleden, doch overspoelt thans regelmatig Venelië ; meer dan 30 maal sinds 1960.
EXCAVATOR
45
Une baisse anormale de la pression atmosphérique (des minimums de 736 mm de mercure ont été
enregistrés à Venise) peut relever Ie niveau de la
mer de 0,10 m à 0,20 m et exceptionnellement de
0,30 m. Les précipitations d'hiver sur la partie septentrionale de l'Adrlatique et sur les bassins des rivières
et fleuves affluents causent des surélévations saisonniéres de 0,10 m à 0,20 m.
Un vent du Sud-Est (Sirocco) chasse les eaux
vers la lagune et est une des causes principales de
1'. Acqua Alla ». Un vent de 10 km/h peut faire monter
I'eau de 0,10 m et si la vitesse du vent atteint 56 km/h
la surélévation du niveau peut dépasser 0,90 m.
Des raz-de-marée sont également fréquents dans
l'Adriatique et peuvent relever Ie niveau de 0,38 à
0,63 m ou même, dans les cas extrêmes plus de
0,90 m.
L'« Acqua Alta» est I'effet combiné des causes
que nous venons de décrire.
Een abnormale daling van de atmosferische druk
(minima van 736 mm werden in Venetië opgetekend)
kan de zeespiegel doen stijgen met 0,10 m tot 0,20 m
en uitzonderlijk zelfs met 0,30 m.
De winterneerslag op het noordelijke gedeelte van
de Adriatische zee en op de bekkens van de rivieren
en stromen veroorzaken seizoen verhogingen van 0,10
tot 0,20 m. Een wind van het Zuid-Oosten (Sirocco)
jaagt het water naar de lagune en is één van de voornaamste oorzaken van de cc acqua alta ». Een wind met
een snelheid van 10 km/h kan het waterpeil doen
stijgen met 0,10 m en indien de snelheid van de wind
56 km/h bereikt, dan kan de stijging van het waterpeil 0,90 m overschrijden.
Springvloeden komen eveneens veel voor in de
Adriatische zee en kunnen het waterpeil verhogen met
0,38 tot 0,63 m, of zelfs in de uiterste gevallen mei meer
dan 0,90 m.
De «acqua alla» is het gevolg van hel zich tegelijkertijd voordoen van de oorzaken die wij hiervoor
beschreven hebben.
(PhOiO • Foto: BELGA)
Si toules les oe acque alle " na sonl pas nécessairement .. calastrophlf4ues" elles ont cependant toutes I'lnconvénlent de provoquer un dangereux
Iravail de sape et I'eau de mer est responsabie d'une corroslon de plu. en plus aigue des fondatlons.
CeUe photo de la placa SI Marc a élé prise Ie 23 novembre 11171. SI r'affalssement maintient la progression enregistrée ces vlngt dernlères années.
Ie sol sur lequel s'appuie les fondalions de Venise rlsque de ,'abalsser de vlngt centimèlres supplémenlalres d'lcl 1990.
Indien alle .. acque alte .. niet noodzakelijk catastrofale gavolgen hebben, dan hebben ze daarenlegen allen het nadelige gevolg een gevaarlijke
ondermijnlngsaclie uit te oefenen en hel zeewaler is verantwoordelijk voor een steeds meer uitgesproken aantasting van de grondvesten.
Deze foto van de Slnt-Marcusplaats werd genomen op 23 november 1971. Indien de wegzskking blijft aanhouden tegen hetzeIlde ritme als opg&lekend gedurende deze laatste twintIg Jaar, dan loopt de grond waarop de funderingen van Venetië rusten het gevaar met nog twlntlg centimeter
weg te zinken tussen dit en 1990.
46
EXCAVATOR
La grandeur de I'effet dépend, dans une large
mesure. de ce qua I'intensité maximum de deux ou
plusieurs causes se manifeste au même moment ou
non. Sur Ie tableau 1, ei-dessous, on a noté pour I'inondation de novembre 1966 les surélévations de niveau
attribuées aux dlfférentes causes et en regard on a
porté la surélévation correspondante pour la "Acqua
Alta" la plus ample qui ait été observée.
De omvang van het effect hangt in grote mate af
van het feit of de maximale intensiteit van twee of
meer oorzaken zich ai dan niet terzelfdertijd voordoet.
Op tabel 1 hier onder, heeft men voor de overstroming
van november 1966 de stijgingen van het waterpeil aangeduid die toegeschreven worden aan de verschillende
oorzaken en daartegenover heeft men de overeenkomstige stijging aangeduid voor de grootste" acqua alla"
die ooit opgetekend geweest is.
Tableau 1 - Comparalson entre les hauleurs caractéristiques de r'ln'~n
datlan de 1966 et Ie niveau qul pourralt être aUeln! si tous les éléments
arriveren! slmullanémenl au maximum qui a pour cheque élément été
observé. Les hauteurs sont exprlmées en mèlras au-dessus du niveau
moyen de la mer.
Tabel 1 - VergelIjkIng tussen de kenmerkende waterstanden van de
overstroming van 1966 en het peIl dat zou kunnen bereikt worden,
Indien alle elementen tegelijkertijd op hun maxImum punt zouden
komen dat voor elk element opgetekend werd. De hoogten worden
uitgedrukt In meter boven het gemiddeld niveau van de zeespiegel.
Causes qul lnfluencent la hauleur
d.s nlveaux aUoln!. p" I.s
.. Acque Alte.
Parls de cas
cause. pour
I'. Aequa Alla"
de nov. 1988
Maximum de
hauteur obsené
Oorzaken die een Invloed
uitoefenen op de waterstanden
bereikt bil de .. acque alle.
pour chaque
cause
Deel dat deze
oorzaken
hadden In de
Ol acqua alta"
ven nov. '966
Maximum
hoogte dIe
voor Iedere
oorzaak opgelekend werd
Marées
0,25 m
0,61 m
Getljden
0,25 m
0,61 m
Pression atmosphérlque
0,15 m
0,20 m
Atmosferische druk
0,15 m
0,20 m
Préclpilatlons (pluie!)
0,20 m
0,20 m
Neerslag (regen)
0,20 m
0,20 m
Vents
0,78 m
0,89 m
Winden
0,78 m
0,89 m
0,51 m
0,64 m
Springvloed
0,51 m
0,64 m
1,89 m
2,54 m
Totalen
1,89 m
2,54 m
Raz de marée
..
Totaux
Si I'amplitude maximum de I'élévation due aux
différentes causes étudiées devait se manifester au
même moment, I'effet serait encore plus désastreux
et la surélévation totaie atteindrait 3 m.
La probabilité d'une telle catastrophe n'est heureusement que d'une pour 10.000 ans mais la fréquence probable de I'inondation de 1966 descend déjà à
moins de 250 ans et une «Acqua Alla» d'une amplitude
de 1,520 m est commune. Gomme 70 % de la superficie de Venise n'est qu'à 1,270 m au dessus du niveau
moyen de la mer on peut aisément apprécier I'étendue
du danger.
L'« Acqua Alta» en elle-même n'est pas encore ce
qui don ne Ie plus de sou cis mais bien Ie fait que Ie
phénomérie se produit de plus en pi us souvent. Sur les 58 (c Acque Alte» enregistrées depuis un
siècle, 48 se sont produites au cours des 35 dernières
années et 30 au cours de la dernière décennie. Pendant les 65 premiéres années du siècle on a noté une
" Acqua Alla» tous les 5 ans. Dans les 25 années su ivantes près d'une par an.
Au cours des 10 dernières années Venise a subi
trois «Acque Alte» par an.
•
~
LA VILLE S'ENFONGE.
Indien de maximum stijging van het waterpeil die
kan verwekt worden door de verschillende bestudeerde oorzaken zich op hetzelfde ogenblik zou voordoen, dan zouden de gevolgen nog rampzaliger zijn
en de totale stijging zou 3 m bedragen. De probabiliteit
dat een dergelijke ramp zou kunnen plaats hebben is
gelukkig maar één keer op 10.000 jaar, maar de waarschijnlijke frequentie van de overstroming van 1966
valt reeds terug op minder dan 250 jaar en een
"acqua aita» met een stijging van 1,520 m is heel
gewoon. Indien men weet dan 70% van de oppervlakte van Venetië slechts op 1,270 m boven de gemiddelde waterspiegel ligt, dan kan men zich gemakkelijk
een gedacht geven van de omvang van het gevaar.
De .. acqua alta» op zichzelf baart nog de grootste
zorg niet, maar wel het feit dat dit verschijnsel zich hoe
langer hoe meer voordoet.
Op de 58 opgetekende .. acque alte» sinds een
eeuw, hebben er zich 48 voorgedaan in de loop van de
35 laatste jaren en 30 in de loop van de laatste tien
jaar. Gedurende de eerste 65 jaar van de eeuw heeft
men een .. acqua alta» genoteerd om de 5 jaar. In de
daaropvolgende 25 jaar, bijna één per jaar. In de loop
van de 10 laatste jaren heeft Venetië drie "acque
alte» per jaar te verduren gehad.
•
DE STAD VERZINKT.
Het peil van de grond verzakt ten opzichte van
het peil van de zee.
La niveau du sol s'abaisse par rapport au niveau
de la mer. Gela provient de deux mouvements différents dont les effets s'additionnent: d'une part I'élévation, eustatique, du niveau moyen de Ja mer et
d'autre part I'affaissement du fond.
Dit spruit voort uit twee verschillende bewegingen
waarvan de effecten samengevoegd worden: enerzijds
de eustatische verhoging van het gemiddeld niveau
van de zeespiegel, en anderzijds de verzakking van de
bodem.
Les manifestations eustatiques s'observent partout
dans Ie monde, elles sont une conséquence de I'accé-
Oe eustatische verschijnselen worden overal in de
wereld waargenomen, ze zijn een gevolg van de ver-
EXCAVATOR
47
(Photo • Foto: BELGA)
Aspect de la place St Marc Ie 17 février 1969. La niveau moyen de !'eau s'est élevé ce jour de 103 centlmètres. A l'agresslvlté de I'eau de mer,
11 y e lIeu d'ajouter les dommages Importants que cause à I'ossature déjà Iragile et aflaîblie des maisons, Ie mouvement ondulatoire du tralie
de la lagune el de celul provoqué par les nombreuses embarcatlons rapldes à moteur qui sillonnent les canaux.
Parml les constructions mineures: 66 % des immeubles ont besoin de restaurations radicales pour consotider les conditions de leur stabilité;
50 Ofa des logements présenlent des traces profondes d'humldlté. 11 laut, d'après Ie Professeur Premon, compter que Ie prix des réparalions d'immeubles à Venise est de 40 '/~ au moins plus cher que celul des Immeubles sur la terre ferme.
L'état des immeubles, Ie prix de leur entrelien et des réparations et la sltuation économique au sein de Venise expliquent I'exode de la population
qul cherche des empJois sur la terre ferme. L'excde de la population du centre historique allelot maintenant des proportions alarmantes malgré
les 30 milllards de lires que les étrangers dépensent chaque année à Venise. En 1951, la ville insulaire comptait 190.000 habitants. En 1971 elle
n'en avait plus que 120.000 I
Uitzicht van het Sint-Marcusplein op 17 februari 1969. Het gemiddelde waterpeil is op die dag geslegen met 103 centimeter. Bij de agressiviteit
van het zeewater dient nog gevoegd te worden de belangrijke schade die toegebracht wordt aan de reeds fragiele en verzwakte structuren van de
huizen door de golvende beweging van het verkeer In de lagune en door de bewegingen die verwekt worden door de talrijke snelle motorboten
die de kanalen doorkruisen.
Onder de constructies van ondergeschikt belang, hebben 66
van de gebouwen behoelle aan radicale restauraties teneinde hun stabiliteitsvoorwaarden te consolideren; terwijl sa ", van de woningen verregaande sporen van vochtigheid vertonen. Volgens professor Premoll moet men er
rekening mee houden dat de herstellingen van de gebouwen te VenelJé minstens 40 ", duurder uitvallen dan herstellingen uitgevoerd aan gebouwen
op het vasteland.
De staal van de gebouwen, de prijs voor hun onderhoud en voor de herstellingen en de economische situatie die in Venetié heerst, verklaren
de exodus van de bevolking die betrekkingen zoeken op het vasteland. De exodus van de bevolking uil het historisch CE'ntrum neemt nu een
onrustwekkende omvang aan, ondanks de 30 miljard lire die de vreemde bezoekers elk jaar in Venetië spenderen. In 1951 lelde de eilandslad
190.000 inwoners. In 1971 waren er nog slechts 120.000.
'1.
lération de la tonte des glaces des pêles par suite
de I'augmentation de la température de la terre (env.
0,1°C par siècle). L'élévation eustatique du niveau de
la mer observée à Venise est d'environ 0,15 m par
siècle.
snelling van het smelten van het poolijs dat te wijten is
aan de verhoging van de temperatuur (ongeveer 0,1°C
per eeuw). De eustatische verhoging van het niveau
van de zee dat waargenomen wordt te Venetië, bedraagt ongeveer 0,15 m per eeuw.
L'affaissement absolu, qu'il ne faut pas confondre
avec celui qui serait mesuré par rapport au niveau de
la mer, n'est pas un fait nouveau dans I'histoire de la
lag uno.
De absolute wegzakking, die niet mag verward
worden met degene die zou gemeten worden ten opzichte van de zeespiegel, is geen nieuw feit in de
geschiedenis van de lagune. Archeologische opzoekingen hebben het mogelijk gemaakt vast te stellen,
dat er zich sinds de prehistorische tijden verzakkingen
hebben voorgedaan waarvan de omvang schommelt
tussen 3,500 m en 6 m. Indien men kijkt naar de tijd
van het Romeins Keizerrijk, dan noteert men verzakkingen die variëren tussen 1,800 m en 3 m. De gemiddelde omvang van de wegzakkingen schijnt praktisch
constant te zijn geweest in de loop der eeuwen en men
schat haar op ongeveer 0,100 m per eeuw.
Des recherches archéologiques ont permis de
constater que depuis les temps préhistoriques iI s'est
produit des affaissements dont I'amplitude varie de
3,500 m à 6 m. Si I'on se rapporte au tem ps de I'Empire
Romain, on observe des abaissements variant de
1,800 m à 3 m. L'amplitude moyenne des affaissements
semble avoir été pratiquement constante au cours des
siècles et on I'estime à environ 0,100 m par siècle.
48
EXCAVATOR
(Photo - Foto: BELGA)
L'.. acqua alta .. de janvier 1963. Vingt centimètres d'enfoncement supplémentalre équivaudralent à la paralysie de Venlse, au drame de la Place
St Marc presque touJours submergée par les eaux, au drame des quartiers plus bas el plus pauvres, te Is ceux de Casteflo, prisonnlers de la
lagune. Ces vlngt centimètres d'affaissement provoqueraient l'inévltable exode en masse de la population vers la terre ferme et par conséquence,
I'agonle de la vllle.
Oe "acqua alla .. van januari 1963. Een
van het Slnt-Marcusplein dat biJna altijd
Castello, die gevangen gehouden worden
Deze verzakking met twintig centimeter
de doodstrijd van de stad.
bijkomende wegzinking van twintig centimeter zou neerkomen op de lamlegging van Venetië, op het drama
overstroomd wordt door het water, en op het drama van de lagere en armere kwartieren, zoals deze van
door de lagune.
zou een onvermijdelijke massa-uitwijking veroorzaken van de bevolking naar het vasteland en, bijgevolg,
Pendant tes dernières décennies, Ie taux moyen
des affaissements a fort augmenté et manifeste une
inquiétante tendance à I'accroissement. La faible quantité de données disponible est cependant suffisante
pour démontrer la gravité du probléme. Au .. Palazzo
Loredan.. (HOtel de ville de Venise), des mesures
systématiques ont été faites. Au tabieau 2 on a porté
pour différentes périodes s'étendant de 1908 à 1961
I'aftaissement total dans la deuxiéme colonne et dans
la troisième colonne I'affaissement annuel moyen correspondant.
Gedurende de laatste decennia is de gemiddelde
verzakkingsgraad sterk gestegen en er valt een verontrustende stijgingstendens vast te stellen. Het kleine
aantal beschikbare gegevens volstaat nochthans om
de ernst van het probleem aan te tonen. Aan het
.. Palazzo Loredan .. (Stadhuis van Venetië) werden er
systematische metingen uitgevoerd. Op tabel 2 heeft
men voor de verschillende periodes gespreid van
1908 tot 1961 de totale verzakking aangeduid in de
tweede rij en in de derde rij de overeenstemmende
gemiddelde jaarlijkse verzakking.
Tableau 2
Tabel 2
Pêrlodes
d'observallon
1908
Amplitudes
totales des
affalssemenls
en cenlfmèlres
Amplitudes
moyennes
snnuelles
en cenllmètres
1925
1,8 cm
0,1 cm
0,23 cm
Observatletlldperken
1908
Totale omvang
van de
verzakkingen
In centimeter
Gemiddelde
jaarlijkse omvang
In centimeter
1925
1,8 cm
0,1 cm
0,23 cm
1926
1942
3,8 cm
1926
1942
3.8 cm
1943
195'
3,6 cm
0,36 cm
1943
195'
3,6 cm
0.36 cm
1953
1961
4,6 cm
0,5 cm
1953
1961
4,6 cm
0.5 cm
L'abaissement lent du fond de la lagune. au cours
des siècles passés. a toujours été interprété comme
étant Ie résultat du tassement naturel des couches
alluvionnaires qui constituent te fond et qui s'étagent
EXCAVATOR
De langzame verlaging van de bodem van de
lagune in de loop van de voorbije eeuwen werd steeds
uitgelegd als zijnde het resultaat van de natuurlijke
aandichting van de aangeslibte grondlagen die de
49
sur une profondeur de plusieurs centaines de mètres.
Au sujet du rapide accroissement de I'allure des affaissements au cours des récentes décennies, les opinions
des experts diffèrent et cela donne Iieu à des débats
passionnés. Beaucoup d'explications ont été proposées comme par exemple un affaissement de la base
rocheuse sur laqueJle re pose la masse alluvionnaire,
I'expioitation du gaz naturel dans Ie deita du PÓ (très
active entre 1935 et 1955, mais actuellement interdite),
les changements apportés au régime naturel de la
lagune par les travaux exécutés par les hom mes.
bodem uitmaken en die zich uitstrekken over een
diepte van verscheidene honderden meters. Voor wat
betreft de snelle aangroei van het verzakkingsrithme
in de loop van de laatsa decennia, hieromtrent verschillen de opvattingen van de deskundigen hetgeen
aanleiding geelt tot gepassioneerde debatten. Vele verklaringen werden naar voor gebracht, zoals bij voorbeeld een verzinking van de rotsbasis waarop de aangeslibte grondlagen rusten, de uitbating van het
aardgas in de Pó-deita (zeer actief tussen 1935 en 1955,
doch thans verboden), de veranderingen aangebracht
aan het natuurlijk regime van de lagune door de werken uitgevoerd door de mensen.
lnondatlons du 1u novembre 1955.
Le processus d'elfrltement des blUlments s'est aggravé et devient également plus rapide. 11 est provoqué par I'humidlté, Ie sel mais aussl et pOUl
une part fort importante par les condensatlons, les anhydrldes sulfureux et les acides sulfurlques qui sont présenta dans I'atmosphère par suite de
l'empJo! de combustlbles (fumées Industrielles, domestiques, échappements), Le phénomène se manifeste d'une manière virulente tant à l'lntérleur
qu'à I'extérieur des égllses et des palais. D'après les contrOles réalisés par la surintendance des Galeriea et des (Buvres d'art de la Vénélle, on
peut évaluer comme sult la perte de I'image au cours d'une année: marbre et pierre: 6 ",; fresques: 5 ",; tableaux et tol les : 3 9'0,
Une enquête récente, falie avec l'lntervention de I'UNESCO, révèle que 35 'I. des muvres d'art mobiles, des fresques et des sculptures sont
sérieusemenl endommagées. 11 n'y a que depuis une quinzaine d'snnées que des program mes scienllfiques sont menés dans divers pays pour
Irouver un remède au .. mal de la pierre _. Les chercheurs spéclalisés se sont réunls en octobre 1971 è 8010gne à I'ln[tiallve de I·I.C.Q.M. (Comité
international des Muséesj et de I'ICOMOS iComlté International des Monuments et des Sites).
Le professeur MARCHEN IS, de 1'lnsUtut de chlmle de ['Unlverslté de Padoue et allaché è la Surlntendance des Galeries de Venlse a obtenu
des résullats Intéressants en Imprégnant des marbres au moyen d'un caoutchouc slliconé qui aurait I'avantage de ne pas altérer t'apparence
de ceux-cf.
Overstromingen van 1 november 1955.
Het aftakelingsproces van de gebouwen is verergerd en verloopt eveneens steeds sneller. Het WOrdt veroorzaakt door de vochtigheid, het zout,
maar ook, en in een zeer belangrijke mate, door de condensstIes, de zwavelhoudende anhydriden en zuren dIe aanwezig zijn In de atmosfeer
ingevolge het gebruIk van brandstoffen (industriële rookafgave, huisverwarming, uitlaatgassen). Het verschijnsel doet zIch op een uiterst krachllge
wijze voelen zowel bInnenin als langs de buitenkant van de kerken en de paleizen. Volgens onderzoeken ingesteld door de dIenst belast met het
toezicht op de Galerijen en de Kunstwerken van VeneUê. kan het verlies aan imago in de loop van één Jaar als volgt geschat worden:
marber en steen: 6 ',,; fresco's: 5 ',,; schilderijen en doeken: 3 %.
Een recent onderzoek, uitgevoerd met de medewerking van da UNESCO, wIjst uit, dat 35
van de roerende kunstwerken, van de fresco's en van
de beeldhouwwerken ernstlg beschadigd zijn. Het Is slechts sinds een vijltlental jaren. dat wetenschappelijke programma's gevoerd worden In
verscheidene landen om een remedie te vinden tegen de .. steenziekte~, De gespecialiseerde vorsers ziJn in october 1971 te 8010gna samengekomen op Initiatief van de I.C.O.M, (Internationaal Comité VOOr de Musea) en van de IGOMOS (Internationaal Comité voor de Monumenten en de
Zones).
Professor MARCHEN IS, van het Instituut voor Chemie van de Universiteit van Padua en attaché bij de Dienst voor Toezicht van de Galerijen van
Venetiê, heelt interessante resultaten behaald door de marmer te overdekken bij middel van een sllicoonrubber, die het voordeel zou hebben
het uiterlijk van de marmer niet Ie wiJzigen.
'I,
50
EXCAVATOR
Une analyse eomparative de différentes théories
indique, eomme eauses très probables de I'aeeroissement rapide de I'allure des affaissements, I'exploitation intensive de la nappe aquifère par des puits
situés dans et autour de la lagune et ia charge additionnelle très importante eonstituée par la grande
extension des surfaces baties dans les zones industrielIes et urbaines de « Porto Marghera .. et « Mestre ".
Een vergelijkende studie van de verschillende theorieën wijst als zeer waarschijnlijke oorzaken aan van
de snelle toename van het verzakkingsrithme, de intensieve uitbating van het grondwater door putten die
in en rondom de lagune gelegen zijn en de zeer
belangrijke bijkomende belasting die uitgemaakt
wordt door de grote uitbreiding van de bebouwde
oppervlakten in de industriële en stedelijke zones van
« Porto Marghera .. en « Mestre ".
En effel, des levés détaillés ont montré que I'influence directe de I'expioitation du gaz naturel dans
Ie delta du Pà s'arrête, avant d'atteindre les rives Sud
de la lagune, à plusieurs kilomètres de Venise qui ne
peut donc être affectée. Au contraire (et malgré
qu'elles ne soient pas eneore eomplètes) de nombreuses observations ont prouvé qu'i1 existe une relation directe entre ramplitude des affaissements et
I'exploitation de la nappe aquifere qui se fait à raison
d'au moins 200.000 mètres eubes/heure par enl/iron
7.000 puits.
Inderdaad, gedetailleerde opmetingen hebben aangetoond, dat de directe invloed van de uitbating van
het aardgas in de delta van de Pà ophoudt alvorens
de zuidelijke oevers van de lagune te bereiken, op
verscheidene kilometers van Venetië, dat er dus niet
door kan getroffen worden. Integendeel, (en hoewel ze
nog niet volledig zijn), hebben talrijke waarnemingen
aangetoond dat er een rechtstreeks verband bestaat
tussen de omvang van de verzakkingen en de uitbating
van het grondwater dat gebeurt tegen een rithme van
minstens 200.000 cubieke meter per uur door ongeveer
7.000 putten.
L'aetion eombinée des eauses qui réduisent la
hauteur du site de Venise par rapport au niveau moyen
de la mer ont pour résultat aetuel un abaissement
moyen de 6,5 millimètres par an. Ce qui est particulièrement alarmant, est Ie fait que eet abaissement
relatif est de plus en plus rapide.
De gezamenlijke inwerking van de oorzaken die
de hoogte van de stad Venetië verminderen ten opzichte van het gemiddelde peil van de zeespiegel,
hebben thans een gemiddelde verzakking van 6,5 millimeter per jaar tot gevolg. Hetgeen bijzonder angstwekkend is, is het feit dat deze betrekkelijke verzakking steeds groter wordt.
Septante pour cent de la superfieie de Venise se
trouve à une hauteur de 1 m à 1,350 m au-dessus du
niveau moyen de la mer.
Zeventig percent van de oppervlakte van Venetië
bevindt zich op een hoogte van 1 m à 1,350 mboven
het gemiddeld peil van de zeespiegel.
A cause des affaissements, ces niveaux sant atteints ou dépassés par les hautes eaux de plus en
plus souvent.
Ten gevolge van de verzakkingen worden deze
niveaus bereikt of overschreden ingeval van hoogwater (<< acque alte ,,) en dit hoe langer hoe meer.
Een ander gevolg is, dat de uitgestrektheid van de
zones die getroffen worden door de overstromingen
veel sneller toeneemt dan in het verleden en dat de
aangerichte schade alsmaar groter wordt.
Une autre conséquence est que I'étendue des
zones atteintes par les inondations augmente beaucoup plus rapidement que par Ie passé et que les
dégäts sant de plus en plus importants.
•
•
EXTENSION DE LA ZONE INDUSTRIELLE
DE «PORTO MARGHERA ".
Par la construction du port de Marghera, réalisée
au début de ce siècle, on a cherché à atteindre des
buts différents de ceux poursuivis pour la plupart des
autres ports italiens. On avait principalement en vue,
de favoriser I'installation, sur place, d'industries de
transformation de matières premières et c'est devenu
un port à vocation nettement industrielIe. Un chenal
navigable a élé creusé entre Marghera et Venise pour
rendre Ie port accessible par Ie goulet du Lido. Entre
1919 et 1932, on a construit une première zone industrielle d'une superficie de 526 hectares. Elle est située
en partie sur la terre ferme et en partie sur des terrains récupérés dans les «barene ".
Une seconde zone industrielIe de 1.093 hectares
a été construite de 1959 à 1961.
Récemment les travaux d'aménagement d'une
nouvelle zone de 4.000 hectares ont été entamés.
Lorsqu'lis seront achevés, Ie port de Marghera (dont
Ie trafic annuel atteint actuellement 20 milIIons de
EXCAVATOR
UITBREIDING VAN DE INDUSTRIËLE ZONE
VAN «PORTO MARGHERA ".
Door de bouw van de haven van Marghera, verwezenlijkt in het begin van deze eeuw, heeft men
getracht doeleinden te bereiken die verschillend zijn
van deze die nagestreefd worden in het merendeel van
de andere Italiaanse havens. Men had voornamelijk
op het oog, de inplanting te bevorderen, ter plaatse,
van nijverheden voor de verwerking van grondstoffen
en het is een haven geworden met een uitgesproken
industriële roeping. Een bevaarbare geul werd uitgegraven tussen Marghera en Venetië teneinde de haven
toegankelijk te maken door de engte van de Lido.
Tussen 1919 en 1932 heeft men een eerste nijverheidszone aangelegd met een oppervlakte van 526 hectaren.
Ze is gedeeltelijk gelegen op vaste grond en gedeeltelijk op de terreinen teruggewonnen op de « barene )'.
Een tweede nijverheidszone van 1.093 hectaren werd
aangelegd van 1959 tot 1961, de foto geeft er een algemeen zicht van.
Onlangs werden de werken aangevat voor de oprichting van een nieuwe zone van 4.000 hectaren.
Wanneer ze zullen beëindigd zijn, dan zal de haven
van Marghera (waarvan het jaarlijks verkeer thans
20 miljoen ton bereikt) een industrieël, handels- en
51
tonnes) deviendra un centre industriel, commercial et
pétrolier prenant rang parmi les plus importants de
l'Europe méridionale. Un nouveau canal est prévu pour
relier Venise et Milan et une autoroute de Venise à
Munich est également prévue. Les projets de la nouvelle zone industrielle comprennent I'implantation
petroleumcentrum worden, dat een plaats zal innemen
tussen de belangrijkste van Zuid-Europa.
Er is een nieuw kanaal voorzien ter verbinding van
Venetië met Milaan, en er is tevens een autosnelweg
voorzien van Venetië naar Munchen. De projecten van
de nieuwe nijverheidszone bevatten de inplanting van
;\
D
I
"
1) PRIMA ZONA INDUSTRIALE (Tête de pont 1e Venise). Première zone industrielIe (526 hectares) construile entre 1919 et 1932 dans ta localilé
de Marghera (Mestra).
2) SECONDA ZONA INDUSTRIALE: Deuxième zone Industrielte (1093 hectares) construite entre 1959 et 1961 à l'Ouest de Marghera.
3) TERZA ZONA INDUSTRIALE. La troisième zone industrielle couvrant 4000 hectares est actuellement en voie d'aménagement et s'étend SUl'
13 km en direction de Padoue. D'importantes structures industrielles font face à la ville de Venise située à une distance de 5 km,
Sauver Venise, d'une part, el d'autre part, assurer sur ta terre ferme toute proche du travail à la plupart des habitants de la ville sont deux
objectifs dont la poursuite entraine des conflits passionnés, Les promoteurs du développement industriel dans la 3e zone veulent disposer de
moyens de communication te Is qu'un canal dit «CANALE PETROLI. au gabarit permettant Ie passage d'unltés de 100.000 tonnes, (L'entrée dans la
lagune se ferait par la passe de Malamocco), Ce canal serait protégé des deux cOtés par de hautes digues qui défigureront complètement I'aspect
de la lagune qul fait tout Ie charme de Venlse.
le sort définitif de ce canal des pétroles, dont dépend I'avenlr de la troisième zone industrielle, n'est pas eneare scellé. Va-toon ou non reprendre
les travaux de creusement qui ont été suspendus récemment? 11 faut lei faire confiance à I'ingénloslté et au gaat des Itallens.
(La profondeur du chenal est de 50 pieds, ce qui cause des courants de marées plus rapides entrainant I'érosion de la lagune).
1) PRIMA ZONA INDUSTRIALE (Bruggenhoofd van Venetië).
van Marghara (Mestra),
Eerste industriële zone (526 hectare) aangelegd tussen 1919 en 1932 in de lokaliteit
2) SECONDA ZONA INDUSTRIALE: Tweede industriële zone (1093 hectare) aangelegd tussen 1959 en 1961 ten westen van Marghera.
3} TERZA ZONA INDUSTRIALE. De derde Industriële zone, die een oppervlakte van 4000 hectare beslaat, is thans In aanbouwen strekt zich uil
over 13 km in de richting van Pad ua. Belangrijke industriële Instellingen liggen tegenover de stad Venetië dat op een afstand van 5 km gelegen Is.
Venetië redden enerzijds. en anderzijds op het nabijgelegen vasteland werk verzekeren aan het grootste deel van de bewoners van de stad zijn
twee doelstellIngen waarvan de verwezenlijking gepassioneerde conflicten veroorzaakt. De voorstanders van de industriële ontwikkeling van de
3de zone, willen over verbindingsmiddelen beschikken zoals een kanaal, "CANAlE PETROlI .. genoemd. met een diepgang die de toegang zou
mogelijk maken van eenheden van 100,000 ton (het binnenvaren In de lagune zou geschieden door de engte van MalamoCCO), Dit kanaal zou
langs de twee kanten beschermd ziln door hoge dijken die het uitzicht van de lagune, dat heel de charme van Venetië uitmaakt, volledIg zou
schenden.
Het definitief lot van dit petroleumkanaal, waarvan de toekomst van de derde induslriële zone afhangt, is nog niet bezegeld. Zal men al dan
niet de graafwerken hervallen die onlangs onderbroken werden? Men moet hier nogmaals vertrouwen stellen in de vindIngrijkheid en de smaak
van de Italianen.
(De diepte van de geul bedraagt 50 voet, helgeen snelle getljdestromingen met zich brengt die op hun beurt de erosie van de lagune veroorzaken),
52
EXCAVATOR
d'une centrale électrique thermique de 2.000 mw, une
een thermische elektrische centrale van 2.000 mw. een
aciérie capable d'une production annuel1e de deux
millions de tonnes, l'agrandissement d'une usine de
production d'aluminium et d'une usine de produits
chimiques, enfin un port pétrolier à 16 post es d'amarrage et une nouvelle raffinerie de pétrole.
staalbedrijf met een jaarlijks produktievermogen van
En plus des travaux de la troisième zone industrielIe, on creuse un nouveau chana! pour la naviga-
tion : il aura une profondeur de 15,250 m et une longueur de 17,700 km et constituera une liaison directe
entre Ie port de Marghera et Ie goulet de Malamocco.
La trafie évitera donc Venise et I'accès du port sera
twee miljoen ton, de uitbreiding van een fabriek voor
de vervaardiging van aluminium en van een fabriek
van chemische produkten, en uiteindelijk een petroleumhaven met 16 aanlegplaatsen en een nieuwe
petroleumraffinaderij .
Behoudens de werken voor de derde nijverheidszone, graaft men eveneens een nieuwe geul voor de
scheepvaart: ze zal een diepte hebben van 15,250 m
en een lengte van 17,700 km en ze zal een directe
verbinding uitmaken tussen de haven van Marghera
en de engte van Malamocco.
ouvert pour des navires de 60.000 T à 100.000 T.
La troisième zone industrielIe et Ie chana! de
Malamocco sont I'objet de controverses passionnées.
Tandis que d'une part, leur intérêt économique est
évident on discute, d'autre part, les questions soulevées par les conséquences qua ces travaux auront
pour i'équilibre interne de la lagune.
Het verkeer zal dus Venetië ontwijken en de haven
zal toegankeiijk zijn voor schepen van 60.000 ton tot
100.000 ton. De derde nijverheidszone en de geul van
Malamocco maken het voorwerp uit van gepassioneerde
controversen. Terwijl enerzijds hun economisch belang
klaarblijkelijk is, worden anderzijds druk de vragen
besproken die gerezen zijn in verband met de gevolgen
die deze werken zullen hebben op het innerlijk even-
Les discussions portent principalement sur I'établissement de la troisième zone.
wicht van de lagune.
Les remblais meUront à sec environ 10% de ia
surface de la lagune et approximativement 20 % des
« barene .). On s'inquiète de I'influence qu'un
rem-
de aanleg van de derde zone. De aanvullingen zullen
blayage aussi important aura sur les cc Acque Alte» et
aussi du fait qua la surcharge due à ces importantes
installations pourrait accentuer ancora les affaissements.
Le chenal de Malamocco a été, au début, très
discuté parce qua I'on craignait qua I'accroissement
du flot passant par Ie goulet de Malamocco causerait
un déplacement - dans la direction de Venise - de
la limite entre les bassins de Malamocco et du Lido.
Ce phénomène pourrait avoir pour conséquences une
plus grande hauteur de la marée à Venise et un ralentissement des courants de marée qui augmenterait Ie
danger de pollution.
Cependant, Ie nouveau chenal a I'avantage évident
de dêtourner de Venise Ie dense et dangereux tralic
des pétroliers qui passent actuellement par Ie goulet
du Lido. Cette dernière considération a prévalu, mais
il sembla qu'actuel1ement, tout au moîns, Ie creuse-
De discussies hebben hoofdzakelijk betrekking op
ongeveer 10 % van de oppervlakte van de lagune
droogleggen en ongeveer 20 % van de « barene )).
Men is ongerust over de invloed die een zo belangrijke
aanvulling zal uitoefenen op de "acque alte» en tevens over het leit dat de meerbelasting ingevolge deze
belangrijke installaties de verzakkingen nog zou kunnen in de hand werken.
De geul van Malamocco was in het begin zeer
omstreden, daar men vreesde dat de aangroei van het
verkeer dat door de engte van Malamocco zou komen
een verplaatsing zou veroorzaken in de richting van
Venetië van de grens tussen de bekkens van Malamocco,
en dit van de Lido, hetgeen voor gevolg zou kunnen
hebben, een grotere hoogte van het getij te Venetië
en een vertraging van de tij stromingen hetgeen het
bezoedelingsgevaar in de hand zou werken. De nieuwe
vaargeul heeft nochthans als kiaarblijkelijk voordeei,
dat ze het dichte en gevaarlijke verkeer van de petroieumschepen van Venetië zal afleiden, dat thans binnenvaart door de engte van de Lido. Deze laatste
beschouwing heeft de bovenhand gekregen.
ralenlis ou même suspendus.
Het schijnt evenwel, dat, althans voor het ogenblik,
het graven van het petroleum kanaal de algemene
goedkeuring niet heeft en dat hierdoor de werken tijdelijk vertraagd werden ol zelfs onderbroken.
•
•
ment du canal pétrolier n'a pas rallié tous les suffrages
et qua de ce fait, les travaux sont temporaire ment
ACTIONS EN PERSPECTiVE.
Le délabrement progressil que I'on con state à
Venise et ie développement du port et de la zone
industrielIe de Marghera sant les faits qui dom inent
les problèmes compiexes de la lagune.
Tous les intéressés et, avant tout, les Vénitiens,
sant d'aecord sur Ie point qu'il est nêcessaire de sau-
ACTIES IN HET VOORUITZICHT.
De progressieve aftakeling die men te Venetië
vaststelt, en de uitbreiding van de haven en van de
industriële zone van Marghera zijn de feiten die het
complexe probleem van de lagune beheersen.
AI de belanghebbenden en in de eerste plaats de
ver Venise maïs lorsqu'i1 est question des moyens à
Venetiërs, zijn het erover eens dat het nodig is Venetië
te redden, doch wanneer er sprake is van de aan te
meUre en reuvre les opinions diffèrent.
wenden middeien, dan zijn de meningen verdeeld.
D'une part I'association « Italia Nostra » qui groupe
un grand nombre de membres mène une campagne
een groot aantal aanhangers telt en die een krachtige
vigoureuse dont I'objet principal est la préservation
du patrimoine artistique de Venise dans iequel est
behoud van het artistieke patrimonium van Venetië
comprls son paysage unique.
waarin begrepen is zijn uniek landschap. Daarvoor
EXCAVATOR
Er is enerzijds de vereniging
«
Italia Nostra
n,
die
campagne voert waarvan het vornaamste doel is het
53
(Photo - Foto E.N.I.T.).
L'Ue de SAN GIORGIO MAGGI OAE vue depuis Ie campanile de [a place St Marc. Au fond, la bande de lerre du lido. Venlse seralt lnconcevable
au point de vue hlstorique et de son environnement SBns Ie vaste espace de la lagune qul l'entoure et que l'ancienne république survellla el
défendlt toujours avec grande sévérilé et sagesse. Défigurer la lagune en la barranl de digues est ce Que veulent absolumenl évlter [es défenseurs
de la Venise :Tlonumentale lrremplaçable et unlque au monde. le cansl pélrolier. objectent ses promoteurs permettralt par contra de détourner
de Venise la tralie des gros pétroliers qul pour eccoster à la zone industrielIe. ent rent actuelfement dans la lagune, via la passe du lido.
Het eiland van SAN GIOAGIO MAGGtOAE gezIen vanaf de klokkelaren van het Sint Marcusplein. Op de achtergrond, de grondstrook van de lido.
Venetië zou, op historIsch gebied en vanuit het oogpunt van zijn omgeving, ondenkbaar zijn zonder de grote vlakte van de lagune die haar
omringt en die de oude republiek steeds bewaakt en verdedigd heeft met een grote gestrengheid en wijsheid. De lagune ontsieren door haar af
te zeilen mei dijken Is hetgeen de verdedigers van het onvervangbare monumentale Venetië, enig Ier wereld, ten allen prljze wensen te voorkomen.
Daartegen stellen de promotoren van het petroleumkanaal, dat deze geul zou toelalen het verkeer van de grote petroleumschepen van de stad
Venetië af te leiden; deze moelen thans immers binnenvaren In de lagune door de engte van de lido om te gaan aanleggen In de nijverheidszone.
Pour cela ils insistent pour que I'on arrête immédiatement Ie développement inconsidéré du port industriel pour éviter I'éventualité d'effets nuisibles pour
I'équilibre interne de la lagune et pour prévenir de
nouveiles dégradations de la ville et de ses environs
D'autre part I'administration du Port et I'Association des Industriels de Marghera sont persuadés qu'on
ne peut s'attendre à ce que Venise survive si elle est
privée de tout développement industrie!. lis maintiennent donc I'opinion que I'aménagement de la troisième
zone industrielIe et I'achèvement du chenal de Maiamocco ne peuvent plus étre différés.
II faudra que ces deux tendances s'accordent
pour rendre possible la préservation de Venise.
Plusieurs initiatives individuelles ont été prises au
cours des dernières années en vue du sauvetage de
Venise.
54
dringen zij aan op een onmiddellijk stop zetten van
de onbezonnen uitbreiding van de industriële haven,
teneinde het mogelijk gevaar uit te sluiten van schadelijke gevolgen voor het inwendig evenwicht van de
lagune, en teneinde nieuwe aftakelingen te voorkomen
van de stad en zijn omgeving.
Anderzijds zijn de administratie van de Haven en
de Vereniging der lndustriëelen van Marghera ervan
overtuigd, dat men niet kan verwachten dat Venetië
zal overleven indien ze verstoken blijft van iedere
industriële ontwikkeling. Zij blijven dus bij hun opvatting, dat de aanleg van de derde nijverheidszone en
de voltooing van de geul van Malamocco niet meer
mogen uitgesteld worden.
Deze twee tendensen zullen noodzakelijkerwijze
in overeenstemming moeten gebracht worden om het
behoud van Venetië mogelijk te maken.
Verschillende afzonderlijke initiatieven werden in
de loop van de laatste jaren genomen met het oog op
de redding van Venetië.
EXCAVATOR
(Photo • Foto E.N.l.T.).
En 1970, on a Inauguré dans I'Abbaye de St Grégoire un centre pour les travaux de restauration qui est un véritable höpital moderne pour ob/ets
d'art. Alnsi, les Vénitiens, en allendent que Ie ciel les alde, s'aident d'abord eux-mêmes. les Ilaliens sont parmis les melileurs au monde pour
restaurer des peintures anciennes. Le désir de sauver les grands chefs-d'ceuvre de Venise, qul sont une des plus belles pages de la civilisallon
humaine, allirera des artistes du monde entier à Venise, dont une des vocations doit être de devenir un cent re universitaire, intellectuel et
artistlque mond Ia!.
le monde moderne ne peut-il donc pas concevoir Venise cam me une lle d'éludes et de méditatlon? le développement des zones Industrie lies
existantes sur la terre ferme toute proche exerce-t-il vraiment une Influe."1ce favorable sur I'économle vénltlenne ? le professeur Premoll a constaté
à ce su/et que la naissance de ces zones a coïncidé avec Ie déctln du cent re hislorique.
In 1970 heeft men in de Abdij van St Gregorlus een centrum voor rastauratiewerken ingehuldigd dat een echt modern hospitaal Is voor kunstvoorwerpen. In afwachting van hemelse hulp, helpen de Venetiërs aldus eerst zichzelf. De Italianen behoren tot de beste ter wereld voor de
restauratie van oude schllderijen. Het verlangen de grote kunstwerken van Venetië, die één van de mooiste bladzijden van de menselijke beschaving
uitmaken, te redden, zal artisten van de gehele wereld naar Venetlê trekken, waarvan één der roepingen moet zijn, een universitair, intelectueel
en artistiek wereldcentrum te worden.
Kan de moderne wereld Venetië immers niet zien als een eiland van studie en van meditatie? Oefent de ontwikkeling van de bestaande nijverheidszones op het nabijgelegen vasteland werkelijk een gunstige Invloed uit op de economie van Venetië. Professor Premoll heeft In dit verband
vastgesteld, dat het ontstaan van deze zones is samengegaan met het verval van hel historisch centrum,
Des protections contre Ie danger vena nt de la
mer ont été mises à l'étude comme par exemple un
système de prévision et d'alarme pour les " Acque
Alle ".
Des propositions ont été faites pour différents
systèmes de digues comme, par exemple, une barrière
circulaire dans la lagune autour de Venise, ou, des
digues transversales séparant effectivement les bassins fictifs de Malamocco et du Lido ou, encore, une
grande digue protégeant I'ensemble de la iagune.
La possibilité de fermer les goulets par des portes
d'écluses en cas de marées exceptionneJies a également été étudiée.
Comme tous les travaux de ce genre entraveraient
la circulation des courants de marée, il serait alors
nécessaire de doter Venise d'un réseau d'égouts.
Les communications entre Venise et la terre ferme
ont aussi été I'objet d'études et de propositions.
La construction de routes traversant Ja lagune a été
étudiée mais il est peu probable que I'on donne suite
à de tels proje!s parce qu'ils déligureraient la vil Ie.
Des liaisons souterraines sont préférées et iI existe
différents projets pour la construct ion de routes et de
chemins de fer sous la lagune.
L'amélioration des moyens de transport existants
et I a construction de voies d'eau sur la terre ferme
sont à I'étude.
EXCAVATOR
Beschermingsmaatregelen tegen het gevaar dat
van de zee komt werden ter studie gelegd zoals bij
voorbeeld, een systeem voor het voorspellen en het
alarm geven voor de " acque alte ".
Voorstellen werden ingedragen voor verschillende
dijksystemen zoals bij voorbeeld een cirkelvormige
schutsmuur in de lagune rond Venetië, of dwarsdijken
die een effectieve afscheiding zouden vormen tussen de
denkbeeidige bekkens van Malamocco en van de Lido,
of nog een grote dijk die het geheel van de lagune
zou beschermen. De mogelijkheid om de zeeëngten
af te sluiten bij middel van sluisdeuren ingeval van
uitzonderlijke getijen werd eveneens bestudeerd.
Daar al de werken van deze aard het verkeer van
de tijstromingen zou verhinderen, zou het dan ook
noodzakelijk zijn Venetië uit te rusten met een net van
rioleringen.
De verbindingen tussen Venetië en het vasteland
hebben eveneens het voorwerp uitgemaakt van studies
en van voorstel/en. De bouw van wegen die de lagune
zouden doorkruisen werd bestudeerd, doch het is weinig waarschijnlijk dat aan dergelijke projecten een gevolg zal gegeven worden, daar ze het uitzicht van
de stad zouden ontsieren.
De voorkeur wordt gegeven aan ondergrondse verbindingen en er bestaan verschillende projecten voor
de bouw van wegen en van spoorwegen onder de
lagune. De verbetering van de bestaande vervoers55
•I
4
le Palazzo Ducale vu depuis Ie eansl St Marc. "Arrlver à Venise par la lerre ferme. a écrit Thomas Mann, est camme entrer dans un paleis
par la porte de service ... Cette villa, la oe plus lnvralsembfable .. et qul 8ussi est la plus vaste concentration d'édifices aneians existente dans
fe monde, est Ie deuxième port commercial d'lielle. «Pour mes théories sur I'organlsation des villes, a écril La Corbusier, je prends Venise à
témoin.. tralie clalrement séparé, règne du pléton, échelle humaine .. ,
Pour prendre les mesures adéquates qui dolvent meltre Venise à I'abrl II faut pouvolr cerner exactement les problèmes. Tout jeux-pas non saule·
manl retarderait la solutien, mals pourrerl aggraver encore Ie mal. Des program mes sant sou mis à des ordinateurs afin de contrOler et de préclser
les diagnostics. lis permettent de simuier les tassemenis et les mouvemenls de marées el ainsi prévoir Ie moment de fa mise en place de
disposilifs de sécurité. lis calculent les eHels secondaires, etc ..
Het Palazzo Ducale gezien van het St Marcuskanaal. ot Te Venetië aankomen langs het vasteland" heeft Thomas Mann geschreven, ot is zoals het
binnengaan in een paleis langs de dienstingang ". Deze stad, de ot meest onwaarschijnlijke .. en die tegelijk ook de grootsle concentratie uilmaakt van oude gebouwen die in de wereld beslaan, is de tweede handelshaven van Italië. ot Voor mijn theorieën over de organisatie van de
sleden" schreef Le Corbusler, ot neem Ik Venellë als getuige... duidelijk afgescheiden verkeer, rijk van de voetganger, menselijke schaal ".
Teneinde de gepaste maatregelen te kunnen treilen die Venetië veilig kunnen stellen, moet men eerst de problemen duidelijk omschrijven.
stap in de verkeerde richting zou niet alleen de oplossingen vertragen doch zou eveneens het kwaad nog kunnen verergeren.
Elke
Programma's worden aan ordinatoren onderworpen om de diagnoses na te gaan en te verduidelijken. Ze maken het mogelijk de verzakkingen
en de bewegingen van de getijen te simuleren om aldus hel ogenblik te kunnen vaststellen waarop de beveiligingen moeten opgesteld worden.
Ze berekenen ook de nevenverschijnselen enz..
Des propositions sant faites pour la construction
de nouveaux aqueducs en vue d'éliminer les pompages
par les puits situés dans la lagune.
La transformation des anciens palais de Venise
pour en faire des ensembles de bureaux tout en ménageant leur caractère artistique est envisagée.
Jusqu'à présent, peu d'initiatives ont donné lieu à
des réalisations, princip.alement à cause d'un manque
de coordination des efforts et aux hésitations causées
par Ie fait que les problèmes de la lagune ne sont
qu'imparfaitement connus.
Un Comité Interministériel d'Etudes pour la Défense de Venise a été constitué et a entamé une série de
recherches dans les domaines de la pl,anification urbaine, de I'assainissement et de la biologie, de l'étU<k.
géologique du sous-sol, de la géophysique et géotechnique, de I'hydraulique (y compris des expériences sur
modèles réduits de la lagune et de I'examen des possibilités de rétablissements de la nappe aquifère à son
niveau naturel). Les études océanographiques et météorologiques ainsi que les aspects administratifs et
légaux des questions ne sont pas négligés.
56
middelen en de aanleg van waterwegen op het vasteiand liggen ter studie.
Er werden voorstellen gedaan voor de constructie van nieuwe watertoevoerleidingen met het oog op
het uitschakelen van het pompen door de putten die in
de lagune gelegen zijn. De omschakeling van de oude
paleizen van Venetië om er bureeleenheden van te
maken terwijl hun artistiek karakter behouden blijft,
wordt in overweging genomen.
Tot hiertoe hebben weinig initiatieven aanleiding
gegeven tot verwezenlijkingen, en dit is voornamelijk
te wijten aan het gebrek aan coördinatie van de inspanningen en aan de aarzelingen die veroorzaakt worden
door het feit dat de problemen van de lagune slechts
onvolmaakt gekend zijn.
Een Interministerieel Studiecomité voor de Verdediging van Venetië werd opgericht en is begonnen met
een reeks opzoekingen op het gebied van de stedelijke
planificatie, van de gezondmaking en van de biologie,
van de geologische studie van de ondergrond, van de
geofysica en de geotechniek, van de hydraulica (met
inbegrip van proefnemingen op schaalmodellen van de
lagune en van het onderzoek naar de mogeiijkheden
van het herstellen van het grondwater op zijn natuuriijk
niveau). De oce,anografische en metereologische studies, evenals de administratieve en wettelijke aspecten
van de kwestie werden evenmin verwaarloosd. Deze
EXCAVATOR
.,•.-
Malntenir la beauté de Venise et Ie charme unlque de son rythme de via n'est pas une préoccupation récenle. En 1902 Ie campanile de la Plaee
St Marc s'est subliemen! écroulé. 11 fut recooslrui! en 1912 dans toute son élégance origlnale. Les ham mes qui creusen! Ie sol de la rune et
don I des anglns se posent SUf Mars seront-lls capables de reraver Ie défi qua leur posen! les farces terrestres qui menaeen! une des plus belles
réalisations de leur espèce, ou lalsseront·ils ca centra profondément humain disparaitre ou se rédulre à la froideur inerte d'une maquette, ou à la
mélancolie d'un musée ou d'une scène sans acteurs?
De schoonheId van Venetië en de enige charme van zijn levensritme vrijwaren is geen recente bezorgdheid. In 1902 Is de klokketoren van het
St-Marcusplein plotseling ingestort. HIJ werd In 1912 In al zijn oorspronkelijke praal herbouwd. Zullen de mensen die graven op het maanoppervlak en waarvan de toestellen op Mars landen In staat zijn het op te nemen tegen de uitdaging die gevormd wordt door de aardse krachten, die
een bedreiging uitmaken voor één van de mooiste verwezenlijkingen van hun soortgenoten, of zulten ze dit diep menselijk centrum laten verdwijnen
of laten wegkwijnen tot de levensloze kilte van een schaalmodel, ol laten verzinken in de melancolie van een museum of van een scene zonder
acteurs.
Ces travaux d'études se font en collaboration avec
plusieurs organisations nationales et internationales
telles que I'UNESCO (0) et la CNR (National Research
Counsil), des Universités et des compagnies privées.
studiewerken worden uitgevoerd in samenwerking met
verscheidene nationale en internationale instellingen
zoals de UNESCO
en de CNR (National Research
Counsil), met universiteiten en privé maatschappijen.
(") Note de I'Edlteur: la lol présenlée par Ie Gouvernement ltallen
au parlement pour la sauvegarde de Venise prévoit la clOture des
passages portualres du lido et de Chioggia et la solution des problèmes pour la sauvegarde de Venise (pour laquelle rElat lIalien a
alloué une som me de 250 mllllards de lires - solt environ 20 mllllards
de F.S. - empruntée avec I'appui de I'UNESCO), est réservée à un
plan industrlel d'ensemble de la ré910n de Vénétie sur la base d'lndr·
cations précises du C.t.P.E. (Comité interminlstériel pour la programmation économique).
(°l Nota van de uitgever: Hel wetsvoorstel voor het behoud van
Venetië, ingediend door de Italiaanse regering bij het parlement,
voorziet in de sluiting van de scheepsdoorgangen van de lido en
van Chloggia en de oplossing van de problemen voor het behoud van
Venetië (waarvoor de Italiaanse Staat een som heelt toegekend van
250 miljard lire - hetzij ongeveer 20 miljard B.F. - geleend met de
steun van de UNESCO) wordt overgelaten aan een algemeen Industrlêel
plan voor de streek van Venetiê op grond van precieze aanwijzingen
van de C.I.P.E. (Intermlnlsterlëel Comité voor de Economische Programmatie).
De Opperste Raad voor Schone Kunsten heeft zich uitgesproken tegen
dit regeringsvoorstel, daar dil het behoud niet waarborgt van de
omgeving van de lagune en daar de territoriale vooruitgang geplaatst
wordt voor het behoud van het historisch gebouwenpatrimonium.
Volgens de Opperste Raad van de Schone Kunsten brengt deze wet
de oplossing nlel voor het echte probleem van de trage wegzinking van
Venetlê.
(La libre Belglque - Bijzonder verslaggever te Rome
29 december 1971).
De Wel waarvan sprake hierboven, werd door de italiaanse Senaat
goedgekeurd op 11 october 1972, Ze wijst 20 miljard B.F. toe aan dringende maatregelen voor de bescherming van het historisch en archeologisch patrimonium van de stad en aan de bescherming tegen de bezoedeling van de lagune. Zij voorziet een controle op de industriële
$lctiviteit en op de uitbreiding van de haven. Syndicaten en studenten
hebben duidelijk stelling genomen tegen deze wet...
le Conseil Supérieur des Beaux-Arts s'est prononcé contre celle loi
gouvernementale, parce qu'elle ne garant!t pas la sauvegarde de l'en·
vironnement lagunalre et place I'essor territoria I avant la sauvegarde
du patrimolne monumenta!. O'après Ie Consel! Supérleur des Beaux·
Arts, eelle lol n'aborde pas Ie vral problème du lent effondrement
de Venlse.
(la LI bre Berglque 29 décembre 1971).
Correspondant particulier à Rome -
la lol, dont question cl·dessus, a été approuvée par Ie Sénat italien,
Ie 11 octobre 1972. Elle aflecle 20 mililards de F.B. à des mesures
urgent es po:Jr la protectIon du patrlmoine hlstorlque et archéologlque
de la ville et la défense contre la poll ut ion de la lagune. Elle prévoit
des contrOles de I'activité IndustrielIe et du développement du port.
Syndicals et éludlants ont résolument marqué leur opposition à celle
101 ...
EXCAVATOR
n
51
La fermeture progressive des puits artésiens actuellement en service, I'interdiction de forer dans Ie
voisinage de Venise pour rechercher du gaz naturel
ou du pétrole sont des mesures qui sont déjà en application. De plus, en attendant Ie résultat des études,
teute réalisation nouvelle dans la lagune est soumise
à I'application d'un Comité de Contröle,
La tache est ardue mais comme Venise est non
seulement italienne mais fait aussi partie du patrimoine de I'humanité entière, les offres de collaboration
scientifique internationales ont été acceptées avec reconnaissance (0),
De progressieve sluiting van de arthesische putten
die thans in dienst zijn, het verbod te boren in de omgeving van Venetië op zoek naar aardgas of naar
petroleum, zijn maatregelen die reeds van toepassing
zijn. Daarenboven, en in afwachting van het resultaat
van de onderzoekingen, is iedere nieuwe verwezenlijking in de lagune onderworpen aan de goedkeuring
van het Controlecomité.
Men kan er zich aan verwachten, dat uit deze
inspanningen oplossingen naar voor zullen komen die
zullen aangepast zijn aan de problemen die zich
stellen in verband met het behoud van Venetië.
De taak is zwaar, maar vermits Venetië niet enkel
Italiaans is doch tevens ook deel uitmaakt van het
patrimonium van de gehele mensheid, werden de aanbiedingen voor een wetenschappelijke internationale
samenwerking met dankbaarheid aanvaard (oJ,
DocumentatIon :
Documentatie:
On peut s'atlendre à ce que ces effets dégageront
des solutions appropriées aux problémes que pose la
préservation de Venise.
-
Nous remercions notre confrère: .. CIVIL ENGINEERING A.S.C.E.» à New Vork de nous avoir autorisé à reproduire
eet artiele paru dans son numéro 111(71.
:.:.:: Nous remercions également l'Off[;'e N"~tionaï"-Italien de
Tourisme pour sa documentation et ses photos.
-
-
Extraits de conférences et de presse:
• Conférence du Professeur PREMOLI à l'lnstitut de la
Culture italienne à Bruxelles Ie 14.5.71.
• La Libre Belgique: 23.XIl.1971 - 29.X11.1971 - 16.X.1972.
• Journal T.S. - 1.1.1972 - Albert Burnet, pp. 19 et 20.
National Geographic: Vol. 142, W 5 • Novembre 1972.
Photos: E.N.I.T.
Agence Belga.
(*) Gräce à un effort privé international, il a déjà été possible
de restaurer récemment 30 bAtisses, y compris une demi
douzalne d'églises, environ 3.340 m2 de fresques murales
et 1.500 tableaux pelnts par des maîtres te Is que Ie
Tlntoret et Ie Titien. Oa et !à, des petits palals admirablement restaurés ont retrouvé leur splendeur passée.
Cette intervention privée a déjà coOté plus de 2,5 millions
de dollars ... une goutte d'eau dans la lagune.
58
-
Wij danken onze confrater: .. CIVIL ENGINEERING A.S.C.E.» van New Vork voor de toelating die wij gekregen hebben tot het afdrukken van dit artikel dat verschenen is in zijn nummer 111(71.
-
Wij danken eveneens het Nationaal Bureau van het
Italiaanse Toerisme voor zijn documentatie en zijn foto's.
-
Uittreksels uit de pers en uit conferenties:
• Conferentie van Professor PREMOLI bij het Instituut
van de Italiaanse cultuur te Brussel op 14.5.71.
• La Libre Belgique: 23.12.71 - 29.12.71 ~ 16.10.72.
• Krant T.W. - 1.1.1971 - Albert Bumet - blz. 19 en 20.
-
National Geographic: Vol. 142, W 5 - November 1972.
Foto's: E.N.I.T.
Agentschap Belga.
(*) Dank zjj een internationale private inspanning, is het
reeds mogelijk geweest onlangs 30 gebouwen te restau~
reren, waaronder een half dozijn kerken, ongeveer 3.340 m 2
muurfresco's en 1.500 schilderijen van meesters zoals
Tintoret en Titiaan. Hier en daar hebben kleine, prachtig
gerestaureerde paleizen hun vroegere praal teruggevonden.
Deze private tussenkomst heeft reeds meer dan 2,5 miljoen dollar gekost. .. een druppel water in de lagune.
EXCAVATOR

Download Report