Geleenbeek Corridor

Voorstel aan dagelijks bestuur
Datum vergadering
Steller / afdeling
Bestuurder
Programma
Routing
20-05-2014
R. Gubbels / BOA
J.H.J. van der Linden / L.H. Dohmen
Watersystemen
DB
Agendapunt
Openbaar
Bijlage(n)
Registratiecode
6
Ja
-
*141730*
Onderwerp
Geleenbeek Corridor
Voorstel
1. kennis nemen van het project Geleenbeek Corridor (in de begroting en waterwerken-app is
dit project aangeduid als Herinrichting Geleenbeek Echt – beekmondingen + sifon);
2. instemmen met de voorkeursvariant ‘aangepaste DHV-variant’;
3. instemmen met de kostenverdeling tussen het waterschap en Rijkswaterstaat:
fase 2: € 40.000,- RWS en € 40.000,- (exclusief btw) WRO;
fase 3: circa € 9.000.000 RWS en circa € 2.500.000 (inclusief btw) WRO;
4. akkoord gaan met het aangaan van een intentieverklaring en een samenwerkingsovereenkomst tussen het waterschap en Rijkswaterstaat.
Samenvatting
Op 8 juli 1993 heeft het waterschap met de toenmalige gemeente Susteren een overeenkomst
afgesloten inzake een kostenverdeling ten behoeve van de vervanging van zeven bestaande
bruggen over de Vloedgraaf gelegen op het grondgebied van de gemeente, waarvan de
gemeente Susteren eigenaar en vergunninghouder is. Op grond van deze overeenkomst draagt
de gemeente 25% van de kosten van de te vervangen bruggen.
In de overeenkomst is ook bepaald dat de betalingsverplichting van de gemeente in eerste
instantie wordt opgeschort als binnen tien jaren na ondertekening van de overeenkomst blijkt
dat de doelstelling met betrekking tot de gewenste afvoercapaciteit van 58 m3/s van de
Vloedgraaf niet wordt gehaald als gevolg van het feit dat andere beheerders van kunstwerken
geen medewerking hebben verleend aan de aanpassing van hun kunstwerken. Op het moment
echter dat blijkt dat de hiervoor omschreven doelstelling alsnog gehaald is binnen een termijn
van veertig jaren na de ondertekening (derhalve voor 2033) worden de vervallen betalingsverplichtingen onverkort herroepen.
Inmiddels zijn alle zeven bruggen over de Vloedgraaf vervangen door bruggen met een grotere
afvoercapaciteit en is ook de oude doorgang onder de spoorlijn Sittard-Roermond vergroot.
Het laatste knelpunt dat opgelost dient te worden is het kunstwerk onder het Julianakanaal/A2.
Op het moment dat deze kruising een capaciteitsvergroting heeft ondergaan, zijn alle knelpunten opgelost en treedt de betalingsverplichting van de gemeente Echt-Susteren alsnog in
werking. Hierbij handelt het om een bedrag van € 605.280,08.
In de afgelopen jaren zijn op ambtelijk niveau door WRO en Rijkswaterstaat verkenningen
uitgevoerd voor een integrale aanpak van het laatste knelpunt, waarover inmiddels overeenstemming tussen partijen is bereikt. In dit voorstel wordt nader hierop ingegaan.
De secretaris/directeur
ing. J.M.G. In den Kleef
141730
1/8
Toelichting
Waterschap Roer en Overmaas en Rijkswaterstaat (RWS) zijn van mening dat in de omgeving
van de kruising Geleenbeek - A2 - Julianakanaal te Roosteren/Aasterberg, een aantal waterhuishoudkundige (zowel ten aanzien van waterkwantiteit als -kwaliteit) en ecologische knelpunten aanwezig is. Zowel WRO als RWS erkennen dat dit een ongewenste situatie is. Beide
organisaties beseffen dat deze situatie, gezien de onderlinge samenhang van de problemen en
het feit dat de verantwoordelijkheid voor het oplossen van de verschillende knelpunten zowel bij
RWS als bij WRO ligt, een integrale oplossing vereist die een gezamenlijke (RWS-WRO)
aanpak wenselijk maakt. De intentie van beide organisaties om door middel van een gezamenlijk gedragen en een gezamenlijk uit te voeren project tot een integrale oplossing te komen voor
de knelpunten in en rondom de sifon Geleenbeek/Julianakaan wordt vastgelegd in een intentieverklaring.
In de afgelopen jaren zijn op ambtelijk niveau verkenningen uitgevoerd voor een dergelijke
integrale aanpak. Hieruit blijkt dat een gefaseerde aanpak het meest voor de hand ligt. Het
project draagt de naam Geleenbeek Corridor.
De voorkeursvariant die uit de verkenningen naar voren is gekomen, wordt aangeduid als de
‘aangepaste DHV-variant’. Er wordt voorgesteld om de realisatie hiervan vast te leggen in een
bestuurlijke samenwerkingsovereenkomst tussen ons waterschap en RWS. In de samenwerkingsovereenkomst worden de volgende aspecten vastgelegd: kostenverdeling, reserveren
financiële middelen, projectorganisatie, projectplanning, communicatie, etc.
Figuur 1. Ligging plangebied
Probleemschets
Ter plaatse en in de omgeving van de doorgang van de Geleenbeek onder het Julianakanaal
(Juka) zijn diverse knelpunten aanwezig op het vlak van hydraulica en ecologie. Het betreft de
volgende drie hoofdproblemen.
141730
2/8
1. Door RWS voldoen aan de vergunning (1932) van het Waterschap Roer en
Overmaas met betrekking tot de sifon van de Geleenbeek onder het Julianakanaal
(brief WRO 01-10-2012)
In de vergunning is sprake van een ontlastsluis en automatische terugslagkleppen, die momenteel ontbreken of niet meer functioneel zijn. Bij piekafvoeren in de Geleenbeek ontstaat
stroomopwaarts van de sifon wateroverlast. RWS en WRO hebben per brief (d.d. 07 052013) afgesproken dat gezocht wordt naar zowel een korte als lange termijn oplossing om
te voldoen aan de vergunningsvoorwaarden. In dit kader dient er gezocht te worden naar
een duurzame lange termijnoplossing.
2. Het ontbreken van een ecologische verbinding (EHS) oost-west v.v. voor terrestrische
(droge) fauna ter hoogte van de A2 en het Julianakanaal
Deze EHS-verbinding koppelt in de toekomst de robuuste ecologische noord-zuidverbindingen Mook-Schinveld (oostzijde) met de Grensmaas (westzijde). De A2 (inclusief
verbreding) en het Juka vormen hierbij een migratieknelpunt.
3. Slechte / geen visoptrekbaarheid west-oost tussen de Maas en de Geleenbeek/
Middelsgraaf
De Stevolplas, gesitueerd tussen Oude Maas en de rivier de Maas, is een obstakel in de
migratieroute van de Maas naar de Geleenbeek. Ook de sifon onder het Juka is bij lagere
afvoeren op de Geleenbeek/Middelsgraaf een migratiebarrière voor vis.
Historie
In 2010 is in opdracht van WRO en RWS aan DHV opdracht verleend om een verkennende
studie uit te voeren naar de knelpunten en kansen voor hydrologie, ecologie en veiligheid ter
plaatse van de sifon Julianakanaal. Deze studie resulteerde in een globale totaaloplossing met
een bijbehorend maatregelenpakket. In 2013 werd door WRO en RWS besloten om de door
DHV voorgestelde oplossing verder te concretiseren én om daarnaast te laten onderzoeken of
wellicht ook nog andere oplossingsvarianten in beeld zijn.
In juni 2013 is door RWS en WRO aan Witteveen en Bos (WiBo) opdracht verstrekt om een
variantenstudie uit te voeren. De studie omvat naast het actualiseren en kostentechnisch
completeren van de in 2010 uitgevoerde DHV-studie, het bedenken van vier nieuwe oplossingsvarianten. Alle varianten dienden in voldoende mate een integrale oplossing te bieden
voor alle aanwezige knelpunten. Per variant diende een globale kostenraming te worden
gemaakt. Daarnaast diende onderzocht te worden in hoeverre de vijf oplossingsvarianten
kansen bieden voor de omgeving, met name ten aanzien van recreatie en de blauwalgenproblematiek in de Stevolplas. De oplossingsvarianten dienen aan te sluiten bij een aantal programma’s, projecten en ontwikkelingen binnen het studiegebied; (a) KRW-project Beekmondingen (Geleenbeek); (b) Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO), Knelpunt 17 (nat én droog
LI-17 a1, c1 en c2) en (c) voorziene verbreding van de A2.
In februari 2014 is de definitieve rapportage door WiBo opgeleverd.
Oplossingsvarianten
Er zijn door WiBo vijf oplossingsvarianten uitgewerkt:
1) sobere variant
2) DHV-variant
3) aangepaste DHV-variant
4) corridor variant
5) maximale corridor variant
Een aantal maatregelen geldt voor alle varianten:
- Ten behoeve van vismigratie wordt de Oude Maas ontkoppeld van de Stevolplas en wordt
de monding van de Oude Maas verlegd van de Stevolplas naar de verder noordelijk gelegen
Schuttersweg.
141730
3/8
-
Aanleg van Fauna Uittrede Plaatsen (FUP’s) in het Juka t.b.v. het passeren van het kanaal
door diverse terrestrische soorten
Ten behoeve van de watervoorziening van de Echter Molenbeek wordt een nieuwe verbinding aangelegd tussen de Geleenbeek en de Echter Molenbeek. Inclusief klein gemaal
Aanpassen drempel in huidige sifon t.b.v. vismigratie
De varianten zijn als volgt beknopt te kenschetsen:
1) Sobere variant
- vispasseerbaar maken drempel tussen Middelsgraaf en Geleenbeek
- aanleg droge faunatunnel (5x3m)onder A2 ter plaatse van de zwaaikom/brug bij Echt
- aanleg faunapassage over bestaande brug bij Echt (= vervangen fietspad zuidzijde door
faunapassage)
- aanleg nieuwe sifon naast huidige sifon (Ø 2,5m)
2) DHV-variant
- aanleg nieuwe waterloop langs de A2 voor afvoer van water Middelsgraaf en pieken
Geleenbeek. Maakt tevens vispassage Geleenbeek-Middelsgraaf mogelijk. Nieuwe waterloop kruist A2 en Juka en sluit aan op verlegde loop Oude Maas
- faunatunnel afmeting (5x3m) met natte component (Middelsgraaf) onder de A2 ter plaatse
van de zwaaikom/brug Echt
- grote faunatunnel afmeting (16x3,8m)met natte component (Middelsgraaf) onder het Juka
nabij zwaaikom/brug Echt
- faunatunnels verwerken tevens piekafvoeren Geleenbeek
3) Aangepaste DHV-variant
- aanleg nieuwe waterloop langs de A2 voor afvoer van water Middelsgraaf en pieken
Geleenbeek Maakt tevens vispassage Geleenbeek-Middelsgraaf mogelijk. Nieuwe waterloop kruist A2 en Juka en sluit aan op verlegde loop Oude Maas
- grote faunatunnel (19x4m)met natte component (Middelsgraaf) onder de A2 ter plaatse van
de zwaaikom/brug Echt
- duiker (Middelsgraaf) met doorlopende oever (4x2m)onder het Juka nabij zwaaikom/brug
Echt
- faunavoorziening aan de brug Echt (= vervangen fietspad zuidzijde door faunapassage)
- faunatunnels verwerken tevens piekafvoeren Geleenbeek
4) Corridor variant
- aanleg nieuwe waterloop langs de A2 voor afvoer van water Middelsgraaf en pieken
Geleenbeek. Maakt tevens vispassage Geleenbeek-Middelsgraaf mogelijk. Nieuwe waterloop kruist A2 en Juka en sluit aan op verlegde loop Oude Maas
- passage A2 d.m.v. een brug op palen (…x…m) voorzien van natte component (Middelsgraaf)
- duiker (Middelsgraaf) met doorlopende oever (4x2m)onder het Juka nabij zwaaikom/brug
Echt
- faunavoorziening aan de brug Echt (= vervangen fietspad zuidzijde door faunapassage)
- faunatunnels verwerken tevens piekafvoeren Geleenbeek
5) Maximale corridor variant
- aanleg nieuwe waterloop langs de A2 voor afvoer van water Middelsgraaf en pieken
Geleenbeek. Maakt tevens vispassage Geleenbeek-Middelsgraaf mogelijk. Nieuwe waterloop kruist A2 en Juka en sluit aan op verlegde loop Oude Maas
- passage A2 d.m.v. een brug op palen (…x…m) voorzien van natte component (Middelsgraaf)
141730
4/8
-
duiker (Middelsgraaf) met doorlopende oever (4x2m)onder het Juka nabij zwaaikom/brug
Echt
ecoduct over Juka
faunatunnels verwerken tevens piekafvoeren Geleenbeek
Voorkeursvariant
Door het ambtelijk projectteam van RWS en WRO is een voorkeursvariant geselecteerd. Het
betreft de zogenaamde ‘aangepaste DHV-variant’ (figuur 2). De relevante argumenten op basis
waarvan het projectteam de keuze voor de voorkeursvariant bepaald heeft, zijn als volgt:
- Alle varianten bieden in voldoende mate een oplossing voor het hydraulische- en vismigratieknelpunt
- De maximale corridor scoort het beste op het gebied van terrestrische migratie, maar is
veruit het meest omvangrijk en duurste
- De sobere variant en DHV-variant voldoen niet aan de eisen ten aanzien van terrestrische
migratie onder de A2 en Juka
- De corridor variant en de aangepaste DHV-variant scoren nagenoeg gelijk met betrekking
tot terrestrische migratie. Deze is bij beide varianten voor dezelfde soorten (onder andere
kamsalamander en boomkikker) matig geschikt, maar zeker niet ongeschikt. De corridorvariant biedt voor waterspitsmuis betere migratiemogelijkheden dan de aangepaste DHVvariant, doch deze soort komt slechts in lage dichtheden voor en is in het plangebied nog
niet aangetroffen.
- de aangepaste DHV-variant is aanmerkelijk goedkoper dan de corridor variant.
De ‘aangepaste DHV-variant’ variant omvat de volgende elementen:
- Aanleggen van een nieuwe waterloop parallel aan de te verbreden A2. Deze nieuwe
watergang voert zowel piekafvoeren van de Geleenbeek alsmede het water van de Middelsgraaf af via nieuwe onderdoorgangen onder de A2 en het Julianakanaal naar de ontkoppelde Oude Maas. De onderdoorgangen onder de A2 en het Julianakanaal zijn gepositioneerd in de buurt van de zwaaikom brug Echt.
- Aanleggen van onderdoorgangen, die dienst doen voor de afvoer van de Middelsgraaf en
piekafvoeren uit de Geleenbeek onder de A2. De onderdoorgangen dienen tevens als faunapassage.
- Aanleggen van een nieuwe verbinding tussen de Geleenbeek en de Echter molenbeek ten
behoeve van de watervoorziening van de Echter molenbeek
- Aanpassen van de drempel in de sifon ten behoeve van het verbeteren van de vismigratie in
de Geleenbeek
- Aanbrengen van faunavoorziening aan de brug Echt
- Aanleggen van fauna-uittreed-plaatsen in het Julianakanaal
- Ontkoppelen Oude Maas en Stevolplas. Er dient een nieuwe waterloop gegraven te worden
aan de oostelijke zijde van de Stevolplas, tussen de bruggen van Ohé en Laak en Stevensweert.
141730
5/8
Figuur 2. Oplossingsmaatregelen die behoren tot de ‘aangepaste DHV-variant’
141730
6/8
Fasering project
Het project Geleenbeek Corridor wordt gefaseerd uitgevoerd.
Fase 1
Omvat het laten uitvoeren van een studie naar mogelijke (totaal)oplossingen voor de aanwezige
knelpunten. Deze fase is met de oplevering van de variantenstudie van WiBo inmiddels
afgerond. Het tekenen van een intentieverklaring vormt het startpunt van fase 2.
Fase 2
In deze fase wordt de ‘aangepaste DHV-variant’ uitgewerkt tot definitief ontwerp (DO). Deze
fase wordt zo spoedig mogelijk opgestart. Gestreefd wordt om deze fase voor september/oktober 2014 af te ronden.
Fase 3
Deze fase betreft het besteksgereed maken en uitvoering van het in fase 2 opgestelde DO.
Kostenverdeling
Fase 1 (afgerond in januari 2014)
De kosten voor de variantenstudie bedroegen € 35.000 (inclusief btw). Conform afspraak (per
brief d.d. 25-10-2013 aan RWS medegedeeld) zijn de kosten op 50/50-basis verdeeld. Dit
betekent dat WRO een bedrag van circa € 17.500 (inclusief btw) heeft bijgedragen.
Fase 2 (start voorjaar 2014; oplevering september/oktober 2014).
De kosten voor het opstellen van een DO van de ‘aangepaste DHV-variant’ worden begroot op
circa € 80.000,- (excl. btw). Conform afspraak (per brief d.d. 25-10-2013 aan RWS medegedeeld) worden de kosten voor fase 2 op 50-50 basis verdeeld. Dit betekent voor WRO derhalve
een bijdrage voor een bedrag van ongeveer € 40.000,- (excl. btw).
Fase 3 (uitvoering 2017 – 2020)
De totale kosten voor uitvoering van de ‘aangepaste DHV-variant’ worden door Witteveen en
Bos op basis van de huidige prijzen geraamd op circa € 11,5 miljoen, inclusief directe en
indirecte bouwkosten, inclusief btw). Op basis van taakverantwoordelijkheid is door de projectleiders van fase 1, in nauwe samenspraak met en goedgekeurd door de gedelegeerde opdrachtgevers, een verdeelsleutel opgesteld voor de uitvoering van de verschillende elementen
van de ‘aangepaste DHV-variant’. De verantwoordelijkheden met betrekking tot de elementen
1 t/m 8 kunnen als volgt tussen beide organisaties worden verdeeld (tabel 1). De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de elementen 1 t/m 3 is toebedeeld aan WRO op grond van:
 element 1: opheffen vismigratieknelpunt Geleenbeek
 element 2: creëren van een voeding voor de Echter molenbeek
 element 3: aanleggen van een stukje nieuwe beekloop (Middelsgraaf)
De consequenties met betrekking tot de kosten per organisatie zijn eveneens in tabel 1
weergegeven.
Tabel 1. Verdeelsleutel en kosten voor fase 3
Element
aanpassen van de drempel in de sifon
aanleggen van een nieuwe verbinding tussen de Geleenbeek en Echter
molenbeek
aanleggen van een nieuwe waterloop parallel aan de te verbreden A2
aanleggen van een grote faunatunnel
141730
Indicatieve uitgaven €
WRO
RWS
417.000
0
511.000
1.176.000
0
0
0
3.581.000
7/8
Element
aanleggen van een duiker onder het Julianakanaal
aanbrengen van faunavoorziening aan brug Echt
aanleggen van fauna-uittreed-plaatsen (FUP) in Julianakanaal
ontkoppelen Oude Maas en Stevolplas)
Totaal
Indicatieve uitgaven €
WRO
RWS
0
4.617.000
0
122.000
0
351.000
368.000
368.000
2.472.000
9.039.000
Bovenstaande verdeelsleutel betekent dat, met instemming van beide organisaties, de indicatieve totaalkosten voor WRO en RWS als volgt verdeeld zijn:
 WRO: circa € 2.500.000 (inclusief btw)
 RWS: circa € 9.000.000 (inclusief btw).
Intentieverklaring en samenwerkingsovereenkomst
RWS en WRO achten het wenselijk om de intentie van beider organisaties om te komen tot een
gezamenlijke, integrale aanpak van het project Geleenbeek Corridor vast te leggen in een
intentieverklaring. Het tekenen van de intentieverklaring is op korte termijn, vóór de zomervakantie, voorzien.
RWS en WRO achten het daarnaast wenselijk om de onderlinge afspraken die nodig zijn ter
realisatie van de ‘aangepaste DHV-variant’, zoals afspraken ten aanzien van planning, financiering, taakverdeling tijdens de voorbereiding, planologische inpassing, inrichting/aanleg en
beheer en onderhoud, vast te leggen in een samenwerkingsovereenkomst. Het bekrachtigen
van de samenwerkingsovereenkomst is voorzien na afronding van fase 2, in het najaar van
2014.
Beoogd effect
Het beoogd effect is om gezamenlijk met RWS op een integrale wijze de verschillende problemen ten aanzien van wateroverlast/normering, ecologie en waterkwaliteit op te lossen. De
gezamenlijke, integrale aanpak wordt vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst.
Risico's
- Instemming van derden, met name van Natuurmonumenten, als eigenaar van de gronden
rondom de Stevolplas
- Ten aanzien van de financiële risico’s dient rekening te worden gehouden met toekomstige
prijsontwikkelingen.
Financiële consequenties
In de gewijzigde begroting 2014 is rekening gehouden met uitgaven voor het voorbereidingsproject Herinrichting Geleenbeek Echt – Beekmonding + sifon (fase 2).
De uitgaven voor fase 3 zijn onderdeel van het totale jaarlijkse investeringsvolume zoals
opgenomen in de meerjarenraming. Zodra uitvoering aan de orde is, voorzien in 2017, wordt in
de begroting het benodigde uitvoeringskrediet opgenomen en zal kredietverlening aan het
dagelijks bestuur worden voorgelegd.
Ten aanzien van de aspecten beekherstel en opheffen vismigratieknelpunten ligt het voor de
hand dat het waterschap subsidie kan ontvangen via de volgende partnerovereenkomst met de
provincie. Deze zal in de orde kunnen liggen van 25%-50%.
Communicatie
Het project Geleenbeek Corridor leent zich voor voorlichting in nieuwsbrieven, Twitter, lokale,
provinciale en landelijke media.
141730
8/8

Download Report