SURF Magazine

02
BEST PRACTICE
Experimenteren met toetsen
in de cloud 4
CONNECTED Internationaal
onderzoek eSALSA combineert
gebruik supercomputers 8
SPOTLIGHT
SURF bouwt winkel voor
clouddiensten 12
Magazine over ICT voor het hoger onderwijs en onderzoek Juli 2014
HENK DIJKSTRA, HOOGLERAAR DYNAMISCHE OCEANOGRAFIE:
‘ZELFS ALS JE DE GROOTSTE SUPERCOMPUTER
HELEMAAL VOOR JEZELF ZOU HEBBEN, IS HET
UITVOEREN VAN DE GEWENSTE BEREKENINGEN
NAGENOEG ONMOGELIJK’
REDACTIONEEL
GRENZELOZE
MOGELIJKHEDEN
COLOFON
Onze redactievergaderingen blijven me verrassen. We zijn altijd
enthousiast over elkaars suggesties, maar in eerste instantie lijken
de onderwerpen die we vanuit SURF, SURFmarket, SURFnet en
SURFsara aandragen geheel los van elkaar te staan. Volgens mij
ziet op dat moment nog niemand van ons het ‘eindproduct’ – dit
magazine dus – scherp voor zich. Behalve onze eindredacteur. Zij
past en meet om alle artikelen uiteindelijk in een van de pijlers van
het magazine onder te brengen. Pas als de lay-out klaar is en ik de
volledige versie zie, vallen alle puzzelstukjes voor mij op hun plaats
en sta ik weer even stil bij het feit dat we als SURF niet voor niets
een samenhangend geheel vormen.
onderzoek.
Ook nu blijkt er eigenlijk een soort themanummer van de band
gerold te zijn. We hebben er niet bewust op aangestuurd, maar in
deze editie neemt cloud een overkoepelende en prominente plek
in. De inhoud biedt voor ieder wat wils. Docenten en studenten
kunnen lezen over het gezamenlijk gebruik van toetssoftware in
de cloud. Beleidsmakers en ICT-managers worden geïnformeerd
over het juridisch normenkader waarin met leveranciers cloudrichtlijnen zijn opgesteld over onder meer privacy. Oceanografen
en klimaatonderzoekers geven een kijkje in hun wetenschaps
keuken en vertellen hoe nieuwe technische mogelijkheden
bijdragen aan het doen van (letterlijk) grensverleggend onderzoek.
Hotelschool The Hague licht toe waarom ze hun ICT-infrastructuur
extern – en in de cloud – uitbesteden. En vanaf nu is er ook de
SURFspot Cloudstore, een nieuwe webwinkel die clouddiensten
aanbiedt voor zowel werk- en studiedoeleinden als privégebruik.
Zelfs bereikbaar vanaf het strand!
Landsmeer
Ik wens u een fijne zomer!
Martine Roeleveld
[email protected]
02 SURF02 juli 2014
Kwartaaluitgave van de SURF-organisaties
met nieuws en achtergrondinformatie
over ICT voor het hoger onderwijs en
Redactieadres
SURFnet bv
Postbus 19035
3501 DA Utrecht
T 030 2 305 305
F 030 2 305 329
[email protected]
Hoofdredactie Maryse Laseroms
Productie en eindredactie Mare Media,
Redactie Maartje Dekens, Marjolein Marchal,
Martine Roeleveld, Mariëlle Schipper-Heesters,
Brenda van der Laan, Lonneke Walk
Medewerkers Arnoud Groot, Daphne Riksen,
Marjolein van Trigt, Aad van de Wijngaart
Ontwerp Studio Koelewijn Brüggenwirth,
Den Haag
Fotografie Marcel Molle, Harry Meijer,
De Beeldredaktie / Erik van ’t Woud
Illustratie Vijselaar en Sixma
Druk Roto Smeets Grafiservices
Abonnement Een gratis abonnement
op SURF Magazine kunt u aanvragen via
het redactieadres of via www.surf.nl/
aanmeldensurfmagazine
SURF Magazine is ook digitaal beschikbaar via:
www.surf.nl/magazine
INHOUD
04
12
08
14
04
12
06 FOCUS Vier vragen over...
Experimenten met toetsen
in de cloud
SURF bouwt winkel
voor clouddiensten
07 GASTCOLUMN door
SURF stimuleert het gezamenlijk
gebruik van toetssoftware in de cloud.
De hogeronderwijsinstellingen die deelnamen aan pilots met toetsen in de
cloud zetten hun samenwerking voort.
Werken in de cloud is gemakkelijk en
goedkoop, maar bij de privacy kun je
vraagtekens zetten. Die onzekerheid
wordt weggenomen met de SURFspot
Cloudstore.
BEST PRACTICES
SPOTLIGHT
08
14
Internationaal team werkt
aan instrumentarium
voor oceanografen
Hotelschool The Hague
migreert naar de cloud
CONNECTED
Door slim gebruik te maken van vier
supercomputers kan de invloed van
klimaatverandering op Nederland en
andere landen nauwkeuriger worden
voorspeld. Internationale samenwerking
is daarbij onmisbaar.
INTERVIEW
Hotelschool The Hague brengt alle
ICT onder in de cloud. Door nu ook de
rest van de omgeving onder te brengen
in een extern datacenter, kan de school
zich richten op haar kerntaak: het
verzorgen van excellent onderwijs.
Een gesprek met Martin Bal.
Het juridisch normenkader
Frank Miedema
11 INFO
Virtuele vraagbaak voor onderzoekers
16 NIEUWS
18 INKOOP
Profs in Office
19 LICENTIENIEUWS
20 TRENDWATCHING
Kantelingen
20 AGENDA
SURF02 juli 2014
03
EXPERIMENTEN MET
TOETSEN IN DE CLOUD
SURF stimuleert het gezamenlijk gebruik van toetssoftware in de cloud.
De hogeronderwijsinstellingen die deelnamen aan pilots met toetsen in
de cloud zetten hun samenwerking voort.
Tekst Marjolein van Trigt
Illustratie Vijselaar en Sixma
Instellingsoverstijgend experimenteren
met de mogelijkheden en uitdagingen
van toetssoftware in de cloud, met een
langdurige samenwerking tussen instel
lingen als resultaat. Dat is de gedachte
achter de SURF-stimuleringsregeling
‘Gezamenlijk gebruik van toetssoftware
in de cloud’. De regeling leverde drie
pilots op. Per 1 april zijn alle experimenten
afgerond, maar de samenwerkingsverbanden gaan door.
Tentamenlade
De Universiteit van Amsterdam gebruikte
de subsidie om een bestaande (pilot)
toetsapplicatie naar de cloud te verplaatsen en de functionaliteiten aan te vullen,
in samenwerking met de Universiteit
Leiden en de Universiteit Utrecht. Projectleider Natasa Brouwer vertelt: “Tentamenlade 2.5 is een omgeving waarin docenten
tentamenvragen bewaren en met elkaar
kunnen delen. Zo laten ze studenten
oefenen met realistische tentamenvragen.
Alle tentamenvragen zijn voorzien van
metadata. Je kunt ze vinden op basis
van onderwerp, moeilijkheidsgraad of de
hoeveelheid tijd die nodig is om de vraag
te beantwoorden. De docent kan zo
sneller een (oefen)tentamen samenstellen
en heeft meer overzicht welke vragen
al zijn gebruikt en wanneer. Doordat
we inmiddels heel veel vragen hebben
verzameld, kan Tentamenlade ook worden
gebruikt voor het samenstellen van echte
tentamens.”
Brug naar digitale toetsing
Omdat digitaal toetsen nog niet heel
gangbaar is onder de deelnemende
universiteiten, is het mogelijk om een
04 SURF02 juli 2014
verzameling vragen uit te printen.
Natuurlijk kunnen de tentamenvragen
ook online worden beantwoord.
Brouwer: “Tentamenlade maakt een brug
tussen reële en digitale toetsing. Het
staat vast klaar, voor als we zover zijn.”
‘Docenten vinden het
makkelijker om plaats
onafhankelijk aan toetsen
en toetsvragen te werken’
De applicatie is oorspronkelijk gerealiseerd voor de studie Natuurkunde.
In het kader van de pilot is de applicatie
verplaatst naar de clouddienst van
educatieve softwareleverancier SOWISO.
De disciplines Biologie, Scheikunde en
Wiskunde zijn erbij gekomen en hebben
hun eigen functionaliteiten gekregen.
Inmiddels hebben twaalf bachelorvakken
van in totaal vier disciplines een eigen
tentamenlade binnen het programma.
Beveiligingsissues
Voor de faculteit Diergeneeskunde van
de Universiteit Utrecht (UU) was de
stimuleringsregeling aanleiding om te
experimenteren met de mogelijkheden van
de cloudgebaseerde software TestVision
Online. Samenwerkingspartner was de
faculteit Gezondheidszorg van de Hogeschool Utrecht (HU). Daar werd tot dan
toe gewerkt met de lokale versie van
TestVision. Aan de faculteit Diergeneeskunde had men al ervaring met TestVision
Online, maar alleen op de eigen laptops
van de studenten. De pilot had tot doel
om ervaringen met de verschillende toetssystemen te vergelijken en de samenwer-
king tussen de HU en de UU te vergroten.
Projectleider Anneke Wijnalda van de
UU legt uit: “Gegevens van studenten,
zoals tentamencijfers en inloggegevens,
worden door de universiteit zorgvuldig
beschermd. Bij digitaal toetsen op eigen
devices komen veel beveiligingsissues
kijken. Daarom wilden wij onderzoeken
of het afnemen van toetsen via TestVision
Online op vaste computers voordelen
biedt. De HU heeft daar al ervaring mee,
maar dan met software die niet online
beschikbaar is. Door de samenwerking
konden we hiervoor terecht in de toets
zalen van de HU.”
Grote toetszaal
De verschillende settings – online toetssoftware op een eigen device, online
toetssoftware op een vaste plek, of lokale
software op een vaste plek – leverden
geen verschillen in toetsresultaten op.
Omdat een vaste computer voor aanvang
van een toets zodanig is beveiligd dat
alleen de student de toets kan opvragen,
was er voor de studenten überhaupt
nauwelijks verschil merkbaar tussen lokale
en online software. Voordelen van de
variant in de cloud zijn er vooral voor
docenten.
Wijnalda: “Docenten vinden het makkelijker
om plaatsonafhankelijk aan toetsen en
toetsvragen te werken. Een ander voordeel
is dat je de toetsanalyse al tijdens de toets
kunt bekijken. Je ziet bijvoorbeeld wie er al
klaar is.”
Vaste plekken
In vergelijking met de lokale versie ontbreken er in de cloudgebaseerde versie
van TestVision enkele functionaliteiten,
BEST PRACTICES
is de ervaring van de faculteit Gezondheidszorg van de HU. Daarover is contact met de leverancier. De faculteit Diergeneeskunde
van de UU wil toe naar digitaal toetsen op vaste plekken, bij
voorkeur in een grote zaal, waar alle schermen in dezelfde richting
zijn opgesteld. In de pilot ontbrak die mogelijkheid, omdat samenwerkingspartner HU alleen over kleine toetszalen met computers
beschikt. De UU onderzoekt nu welke voorzieningen er zijn om
digitale toetsen veilig en betrouwbaar te kunnen afnemen.
Waarschijnlijk komt er begin 2015 een voorziening beschikbaar.
Bij Diergeneeskunde kijken ze er met smart naar uit.
>Meer informatie
www.surf.nl/digitaaltoetsen
MEER EXPERIMENTEN MET DE TOETSEN
IN DE CLOUD
Behalve de in de tekst genoemde pilots werd er dankzij
de SURF-stimuleringsregeling ‘Gezamenlijk gebruik van
toetssoftware in de cloud’ nog veel meer online toetssoftware uitgeprobeerd. Het instellingsoverstijgende
experiment ‘Twist’ onderzocht hoe de clouddienst van
SOWISO kon worden ingezet voor een gezamenlijke
database met wiskundeopgaven en -toetsen. In het
experiment ‘Peerwise: student generated items database’ ontwikkelen en beoordelen studenten formatieve
toetsvragen met de toetstool Peerwise.
SURF02 juli 2014
05
FOCUS
WAT IS HET JURIDISCH
NORMENKADER?
Het juridisch normenkader van SURF bevat clausules van best practices voor overeenkomsten met
leveranciers van clouddiensten. Het gaat om richtlijnen over vertrouwelijkheid, privacy, eigendom
en beschikbaarheid van gegevens. Hoe belangrijker en gevoeliger de data, hoe hoger de risicoklasse
en hoe strenger de maatregelen en dus ook de contractuele afspraken met een cloudleverancier
moeten zijn. Instellingen kunnen de clausules opnemen in hun eigen overeenkomsten met cloud
leveranciers. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor het maken van de risicoanalyse. Aan de hand van
het normenkader kan worden getoetst hoe leveranciers met vertrouwelijke gegevens omgaan.
Ook SURFmarket gebruikt de clausules bij onderhandelingen.
Vier vragen over…
JURIDISCH
NORMENKADER
HET
Tekst Daphne Riksen
CLOUDSERVICES HOGER ONDERWIJS
Studenten, docenten en onderzoekers werken steeds vaker met apps en diensten die ze zelf of
via hun hogeronderwijsinstelling uit de cloud afnemen. Om hen de best mogelijke bescherming
van hun gegevens te bieden, heeft SURF clausules (het zogenoemde normenkader) opgesteld
die een veilig gebruik waarborgen.
2
WAAROM EN HOE IS
HET NORMENKADER TOT
STAND GEKOMEN?
Vertrouwelijkheid, privacy, eigendom en beschikbaarheid zijn belangrijke
onderwerpen voor iedereen die diensten afneemt uit de cloud. Het hoger
onderwijs zag al vroeg de voordelen van de cloud, maar liep als early adaptor
snel tegen diverse (privacy)problemen aan. De afgelopen jaren is veel kennis
opgedaan, die in het normenkader is verwerkt. Zo heeft het Instituut voor
Informatierecht op verzoek van SURF onafhankelijk onderzoek gedaan naar
de toegang van overheden tot data in de cloud. Het College Bescherming
Persoonsgegevens publiceerde na een vraag van SURF een zienswijze over
clouddiensten van Amerikaanse leveranciers. Ook juristen van de instellingen
voor hoger onderwijs en onderzoek zijn bij de totstandkoming van de
clausules betrokken. Een breed samengestelde juridische commissie past
de clausules aan bij wijzigingen in de (Europese) wet- en regelgeving. Het
normenkader wordt ook aan de Vereniging Samenwerkende Nederlandse
Universiteiten en de Vereniging Hogescholen voorgelegd om een zo breed
mogelijk draagvlak onder instellingen te bewerkstelligen.
06 SURF02 juli 2014
GASTCOLUMN door Frank Miedema
3 WELKE TOEGEVOEGDE
WAARDE HEEFT HET
JURIDISCH NORMENKADER
VOOR HET NEDERLANDS
HOGER ONDERWIJS?
Het hoger onderwijs heeft door de
clausules een betere uitgangspositie bij
de onderhandelingen met (internationale)
cloudleveranciers en meer zekerheid over
de contracten die SURFmarket namens
hen afsluit. Het normenkader geeft leveranciers helderheid over wat instellingen en
SURFmarket van de markt vragen. Ook op
internationaal niveau is SURF actief om
ervoor te zorgen dat clouddiensten tegen
de juiste voorwaarden beschikbaar komen.
4
WAT IS ER
ZO BIJZONDER
AAN DEZE
RICHTLIJNEN?
Het is bijzonder dat een hele sector op
deze manier een duidelijk statement maakt
en bijdraagt aan de discussie rondom
privacy en de cloud. Het normenkader
is een instrument om onduidelijkheid
en onzekerheid weg te nemen bij zowel
leveranciers als afnemers. Voor aanbieders
(leveranciers) is het een kans om met de
sector samen te werken en te laten zien
hoe veilig ze met gegevens omgaan. Bij
instellingen kan het normenkader zorgen
rondom cloud computing wegnemen en
grootschalig gebruik mogelijk maken.
> Meer informatie
> Het normenkader
www.surf.nl/normenkader-cloud-services
> Weblecture over het normenkader:
www.surf.nl/weblecture-toelichtingho-normenkader
HET UMC:
EEN GEMENGD
INNOVATIEBEDRIJF
Om succesvol te zijn op het gebied van zorginnovatie, dé opdracht van
UMC’s, moeten in een universitair medisch centrum (UMC) multidisciplinaire teams tamelijk doelgericht aan een gezamenlijk gekozen klinisch
probleem werken. Idealiter is dit een mix van diverse typen onderzoekers
die vanaf de start met patiënten en andere externe stakeholders praten.
Dat geeft immers de garantie dat een onderzoeksresultaat uit het labora
torium later in het onderzoeksproces terugkomt bij ‘de patiënt’ om getoetst
te worden in de echte wereld met echte patiënten. Een modern UMC
(of Academic Health Centre) heeft dus geen researchprogramma, maar
een innovatieagenda waarin zorg en onderzoek nauw verweven en op
elkaar afgestemd zijn.
Naast onderzoek en zorg heeft een UMC nóg een hele belangrijke taak:
onderwijs. Onderwijs is de laatste 20 jaar steeds meer een stiefkindje
geworden, dat losgekoppeld was van het spraakmakende onderzoek, maar
wint nu gelukkig weer veel terrein. De keuze voor de programmatische
aanpak van onderzoek en zorg op een beperkt aantal speerpunten biedt
een uitgelezen kans om het onderwijs weer stevig te integreren in
programma’s samen met onderzoek en zorg. Dit levert op termijn een
profilering op die kan aansluiten bij de sterktes van een UMC in haar
eigen specifieke regio, in Nederland en in Europa. Daarvoor moeten
consequent keuzes worden gemaakt, elke dag weer.
Voor de uitvoering van zo’n programma is in toenemende mate
business intelligence nodig voor de actuele ontwikkelingen ten aanzien
van technologische platforms in imaging en sequencing, diermodellen,
robotica, big data-analyse en -opslag en bio-informatica. Life science is
kostbare big science geworden in UMC’s, waarin onderzoek, onderwijs en
zorg goed geïntegreerd moeten zijn. De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) wil die business intelligence in haar acht
UMC’s bundelen en benutten voor het doen van de juiste investeringen
in de research-infrastructuur die nodig is om Nederland competitief te
houden in de Life Science and Health-sector. U begrijpt, Surf en de Dutch
Techcentre for Life sciences (DTL) spelen voor NFU en de UMC’s een
belangrijke rol.
Frank Miedema is vicevoorzitter van de Raad van Bestuur van het
Universitair Medisch Centrum Utrecht.
SURF02 juli 2014
07
08 SURF02 juli 2014
Internationaal team werkt
aan nieuw instrumentarium
voor oceanografen
CONNECTED
Tekst Daphne Riksen Fotografie Harry Meijer
Door slim gebruik te maken van vier supercomputers kan de invloed
van klimaatverandering op Nederland en andere landen nauwkeuriger
worden voorspeld, stelt hoogleraar Dynamische Oceanografie
Henk Dijkstra
Dijkstra. Internationale samenwerking is daarbij onmisbaar.
“De opwarming van de atmosfeer veroorzaakt wereldwijd veranderingen in de zeespiegel. Maar die veranderingen zijn niet
overal hetzelfde. Onze observaties van de
afgelopen dertig jaar laten zien dat de
zeespiegel lokaal wel een factor vijf hoger
of lager kan zijn dan de gemiddelde stijging.
Dat komt door de verandering in de aanvoer van rivierwater, door het smelten van
landijs, of omdat de oceaanstromingen
zich verplaatsen. Wij simuleren de toe
komstige gevolgen daarvan met behulp
van wereldomspannende klimaatmodellen.”
Geweldige kans
Aan het woord is Henk Dijkstra, hoogleraar
Dynamische Oceanografie bij het Instituut
voor Marien en Atmosferisch onderzoek
Utrecht (IMAU) van de Universiteit Utrecht.
In de modellen die Dijkstra gebruikt, zijn de
oceanen verdeeld in gebieden van tien bij
tien kilometer, maar eigenlijk is twee bij
twee kilometer een gewenste resolutie.
“Hoe kleiner die gebieden, hoe beter de
resolutie en hoe gedetailleerder je weet hoe
de zeespiegel lokaal verandert”, legt hij uit.
“Dat is belangrijk, want als je de extremen
beter kent, kun je daarop inspelen, bijvoorbeeld bij dijkophogingen.” Het probleem
met de huidige modellen is echter dat de
simulaties veel computingcapaciteit kosten
en extreem lang duren. “Zelfs als je de grootste supercomputer helemaal voor jezelf
zou hebben – wat niet het geval is – duurt
het uitvoeren van de berekeningen met
de huidige modellen vele maanden en zijn
die met de gewenste resolutie nagenoeg
onmogelijk”, zegt Dijkstra. Daarom ging in
2012 het project eSALSA van start bij het
toen net door NWO en SURF opgerichte
Netherlands eScience Center (NLeSC).
eSALSA
Het drie jaar durende eSALSA-project wil
met behulp van e-science-technieken de
efficiëntie van de computerberekeningen
vergroten, waardoor de simulaties sneller
kunnen worden uitgevoerd. De aankondiging
van de wedstrijd Enlighten Your Research
Global (zie kader) bracht de projectleiders
Henk Dijkstra en Frank Seinstra van het
NLeSC op het idee om de berekeningen
niet op één supercomputer uit te voeren,
maar te verdelen over meerdere super
computers in verschillende landen.
De benodigde data worden dan razendsnel uitgewisseld via de lichtpaden van
SURFnet. “Dankzij de Award die we in
2013 wonnen, kunnen we dat idee in 2014
in een proof-of-concept uitvoeren met
vier supercomputers op twee continenten.
Een geweldige kans!”
Softwaretools
Voor het proof-of-concept is het eSALSAteam uitgebreid met internationale deskundigen op het gebied van netwerken en
distributed computing. Bovendien zijn
klimaatexperts van het National Center
for Atmospheric Research (NCAR) in
Boulder (VS) bij het project betrokken.
‘Zelfs als je de grootste super
computer helemaal voor jezelf
zou hebben, is het uitvoeren
van de gewenste berekeningen
nagenoeg onmogelijk’
Dijkstra: “Bij NCAR onderhouden ze het
klimaatmodel dat wij gebruiken. Omdat
we in dit proof-of-concept niet alleen het
model willen distribueren over meerdere
supercomputers maar ook de resolutie
willen verbeteren, is hun kennis en inbreng
– naast die van het NLeSC – onmisbaar.”
Twee uitdagingen
Een van de internationale deskundigen
in het uitgebreide eSALSA-team is
SURF02 juli 2014
09
INTERVIEW
Shantenu Jha, Assistant Professor aan
Rutgers University (New Jersey, VS) en
expert op het gebied van distributed
computing software. “Er zijn twee uitdagingen bij het distribueren van modellen over meerdere supercomputers”, legt
hij uit. “De eerste is conceptueel: Wat is
de meest logische opdeling? Je zoekt
naar softwarecomponenten die je relatief
eenvoudig kunt afsplitsen omdat ze zo
min mogelijk interactie hebben met
andere componenten. Als de logische
kandidaten eenmaal bekend zijn, komt
de implementatie in beeld. En dat is al
helemaal geen sinecure.” Jha werkt nu
tien jaar aan softwaretools om het verdelen van berekeningen over meerdere
computers te implementeren. In 2005
was hij samen met SURFsara betrokken bij
een vergelijkbaar project. “Toen wilden we
één specifiek computingprobleem sneller
oplossen. Nu willen we het niet alleen
sneller, maar ook groter en beter doen.
Deze klimaattoepassing is vele malen
ingewikkelder door de grootte van het
wereldomspannende model en omdat de
gewenste resolutieverbetering gigantisch
veel meer computerkracht kost. De grootste supercomputer ter wereld zou dat in
zijn eentje simpelweg niet aankunnen.”
Grensverleggend
Niet alleen werken professor Jha en het
NLeSC aan de benodigde softwaretools,
ze maken ook mogelijk dat Europa en de
VS klaar zijn voor infrastructurele samenwerking. “Dat is vooral een plannings
probleem”, zegt Jha. “De supercomputers
moeten met elkaar communiceren en data
uitwisselen. Dat houdt in dat alles op
hetzelfde moment beschikbaar moet zijn:
de lichtpaden, de data en de supercom
puters.” In eerste instantie wordt het
klimaatmodel verdeeld over twee supercomputers: Cartesius van SURFsara in
Amsterdam en Stampede in Austin (VS).
Later dit jaar wordt het proof-of-concept
uitgebreid met de supercomputers
Emerald in Oxford en SuperMUC in
München. De internationale samenwerking
in dit project noemt Jha uniek. “Niet alleen
voor de oceanografie, ook voor mijn
vakgebied is dit grensverleggend onderzoek. In het team zitten precies de juiste
mensen met de juiste domeinkennis,
distributed computing-expertise en met
toegang tot de vier supercomputers in
Europa en de VS. Het werken met
oceanografen als Henk Dijkstra vind ik
geweldig: het vergroot mijn begrip van de
computing requirements van de volgende
generatie wetenschappelijke problemen,
terwijl ik tegelijkertijd de bestaande kan
helpen oplossen. Ik wil graag relevant en
praktisch onderzoek doen, en dat kan in
dit project.”
Verbetering
Ook Dijkstra spreekt van een grensverleggend project. “De vooruitgang zit hem in
de nieuwe technologische mogelijkheden
op het gebied van distributed computing
en datamanagement, die op hun beurt de
klimaatwetenschappen een stuk verder
zullen brengen. Toen ik in de jaren negentig met mijn onderzoek begon, was de
resolutie van oceaanmodellen vierhonderd bij vierhonderd kilometer. Nu vinden
we tien bij tien kilometer heel gewoon en
werken we aan een resolutie van twee bij
twee kilometer. Door ons instrumentarium
steeds verder te verbeteren, kunnen we
meer details zien en beter extremen
bepalen en dat verhoogt uiteindelijk de
veiligheid in Nederland en andere landen.
De samenwerking met SURFsara, SURFnet en het NLeSC biedt ons alle expertise
om dit nieuwe instrumentarium te
ontwikkelen.”
> Meer informatie
http://bit.ly/1tFi8gy
ENLIGHTEN YOUR RESEARCH GLOBAL (EYR-G)
Het project ‘An Advanced Distributed Computing Approach to High-Resolution
Climate Modeling’ onder leiding van de Nederlandse oceanograaf Henk Dijkstra
is een van de vier projecten die in 2013 een EYR-G Award won. Door de award
kan het team van Dijkstra vier van de grootste supercomputersystemen ter
wereld verbinden met behulp van geavanceerde 10 Gbit/s-lichtpaden.
EYR-G is een internationale wedstrijd, georganiseerd door vijf nationale onderzoeks- en onderwijsnetwerken: ESnet (USA), Funet (Finland), Internet2 (USA),
Janet (UK) en SURFnet. Onderzoekers konden in een voorstel aangeven in welk
opzicht hun onderzoek een sterke impuls krijgt door het gebruik van wereldklasse-onderzoeksnetwerken.
10 SURF02 juli 2014
INFO
SUPPORT4RESEARCH
VIRTUELE VRAAGBAAK VOOR ONDERZOEKERS
Onder de vlag Support4research werkt SURF samen met de instellingen voor hoger onderwijs
en onderzoek aan de inrichting van gezamenlijke dienstverlening voor onderzoekers en onderzoeksondersteuners van ICT-afdelingen en bibliotheken.
Tekst Maryse Laseroms
Maatwerk
Met de komst van SURFsara zijn alle
faciliteiten van de nationale e-infra-
Op basis van deze gesprekken is
structuur voor onderzoekers onder-
ze helpen deze data en bestanden
duidelijk geworden hoe SURF de
gebracht bij de werkmaatschappijen
veilig op te slaan en te delen met
instellingen beter kan faciliteren
van SURF. Het netwerk van SURFnet,
collega-onderzoekers. SURF biedt
en welke ICT-infrastructuur de instel-
de computingfaciliteiten van SURF-
onderzoekers verschillende ICT-
lingen zelf in huis hebben. Maatwerk
sara en diensten van het Netherlands
faciliteiten die het doen van grens-
is belangrijk: iedere individuele
eScience Center zijn afzonderlijke
verleggend onderzoek kunnen
instelling heeft weer andere vragen
componenten van deze infrastruc-
ondersteunen. Denk bijvoorbeeld aan
en behoeften. Voor onderzoekers
tuur. Daarnaast beschikken universi-
ICT-oplossingen voor dataoverdracht,
is de eigen ICT-afdeling over het
teiten ook over eigen ICT-faciliteiten
het (internationaal) delen van data
algemeen het startpunt voor vragen
voor onderzoek. SURF wil ervoor
en bestanden, rekenkracht, samen-
over de inzet van ICT-faciliteiten.
zorgen dat de instellingen deze
werking op afstand of visualisatie.
Daarnaast kunnen gebruikers hun
diensten in samenhang aan onder-
Daarnaast is binnen SURF expertise
vraag stellen via de virtuele vraag-
zoekers kunnen aanbieden. De
beschikbaar over nationale en
baak [email protected].
afzonderlijke componenten en
Europese regelgeving rond data
Hier worden ze in contact gebracht
ondersteuning moeten daarbij
en eisen die gesteld worden door
met de juiste werkmaatschappij
naadloos in elkaar passen.
subsidieverstrekkers.
van SURF.
Faciliteren instellingen
Het kan voor onderzoekers lastig zijn
om de juiste hulpmiddelen te kiezen,
zeker als niet helemaal duidelijk is hoe
ICT-faciliteiten een bijdrage kunnen
Dialoog met instellingen
leveren aan het doen van efficiënt
Het ontwikkelen van eenvoudig te
wetenschappelijk onderzoek. Daarom
gebruiken diensten is cruciaal. SURF
staat de vraag van de onderzoeker
bouwt, in dialoog met instellingen,
centraal bij het inrichten van de
onderzoekers, NWO en ZonMW,
gezamenlijke dienstverlening.
aan een ondersteuningsstructuur
voor een brede groep gebruikers.
Onderdeel van dit proces is het zo
goed mogelijk benutten van de
samenwerking met de instellingen.
‘Het kan voor onderzoekers
lastig zijn om de juiste ICThulpmiddelen te kiezen’
Gezamenlijk portfolio
SURFnet, SURFsara en het NLeSC
ontwikkelden begin dit jaar geza
menlijk een dienstenportfolio. Voor
onderzoekers en onderzoeksonder-
Het doel hiervan is onderzoekers
Het afgelopen jaar hebben diverse
steuners biedt SURF, onder de naam
en onderzoeksondersteuners in
gesprekken plaatsgevonden met
Support4research, de komende
Nederland beter te bedienen met
instellingen voor hoger onderwijs
periode verschillende activiteiten,
ICT-faciliteiten.
en onderzoek en universitaire
zoals praktische workshops op maat.
medische centra om zicht te krijgen
In de workshops, die in overleg met
Belang ICT
op de routes die onderzoekers met
de instellingen zelf worden ingevuld,
Hedendaags wetenschappelijk
hun vragen over ICT-faciliteiten
kunnen onderzoekers en onderzoeks-
onderzoek is steeds meer gebaseerd
afleggen.
ondersteuners kennismaken met de
op grote hoeveelheden complexe
diensten van SURF.
data. Krachtige computers en
geavanceerde ICT-faciliteiten kunnen
helpen hieruit logische verbanden en
>Meer informatie
www.surf.nl/support4research
patronen te destilleren. Ook kunnen
SURF02 juli 2014
11
WINKEL IN DE WOLK
SURF BOUWT WINKEL
VOOR CLOUDDIENSTEN
Werken in de cloud is gemakkelijk en goedkoop, maar bij de privacy kun
je vraagtekens zetten. De SURFspot Cloudstore schept hierin helderheid,
en wordt als pilot geïntroduceerd bij vier onderwijsinstellingen.
Hoe zorg je dat mensen verstandige keuzes
maken? Met een overzichtelijk aanbod van
betaalbare of gratis clouddiensten. SURFmarket voorziet daarin met een nieuwe
webwinkel: de SURFspot Cloudstore.
Tekst Aad van de Wijngaart
Sinds jaar en dag biedt SURFmarket via
Fotografie Marcel Molle
haar webwinkel SURFspot.nl goede en
Klankbordgroep
goedkope softwarepakketten aan voor
Voor sommige diensten in de Cloudstore
het hoger onderwijs. Anno 2014 willen
sluit een universiteit of hogeschool een
de gebruikers echter meer vrijheid en
licentie af. In dat geval hebben hun gebrui-
gemak. Studenten komen met hun tablet
kers via SURFconext toegang tot zo’n
of smartphone naar college en verwachten
dienst. Dit betekent dat gebruikers met
dat ze altijd en overal toegang kunnen
hun instellingsaccount inloggen bij een
krijgen tot nieuwe applicaties. Zonder
clouddienst die dan voor hen veelal gratis
gedoe van installatie en beheer, maar
is. “Maar op het moment dat je afstudeert,
gewoon uit de cloud.
werkt je instellingsaccount niet meer en
“Daar willen we als instelling in meegaan,”
sta je dus voor een gesloten deur”, zegt
zegt Henk Mos. Als programmamanager
Hans-Peter Ligthart van SURFmarket.
Digitale Werkruimte van de Universiteit
“Daarom bieden we ook clouddiensten
Utrecht is hij bezig om de wensen van
die mensen privé kunnen aanschaffen.
studenten en medewerkers centraal te
Betaling gaat via iDEAL of creditcard.”
stellen in het beleid. “Maar je moet er
Bij het inrichten van de nieuwe webwinkel
niet aan denken dat mensen bijvoorbeeld
gaat men niet over één nacht ijs. Al in de
vertrouwelijke onderzoeksgegevens op
vroege ontwerpfases zijn er bijeenkomsten
Dropbox zetten, want daar heb je absoluut
geweest met een klankbordgroep van
geen garantie dat anderen er niet naar
eindgebruikers. Een van hen is Onno van
kijken.”
der Dussen, student Rechten in Nijmegen.
12
SURF02 juli 2014
SPOTLIGHT
“Voor mij als student begint het natuurlijk
op p.6). In de onderhandeling gaat het niet
storage. Aan dat laatste wordt door SURF
bij de prijs. Maar ook de privacy vind ik
alleen om de prijs. Ook kan bijvoorbeeld
hard gewerkt.
belangrijk. Er zijn nu veel ‘gratis’ diensten,
bepaald worden dat data in Nederland
Ook voor instellingen brengt de Cloudstore
maar in feite betaal je natuurlijk altijd, is het
moeten blijven. Zowel het verdienmodel
nieuwe mogelijkheden, voorspelt Ligthart.
niet met geld dan wel in het vrijgeven van
van de leverancier als buitenlandse wetge-
“We willen invoeren dat instellingen alleen
privégegevens.” In de klankbordgroep is
ving kunnen echter roet in het eten gooien.
betalen voor de mensen die echt gebruik
verder veel gesproken over allerlei prakti-
Ligthart legt uit: “Onze contracten met
maken van een dienst, dus pay per user.
sche zaken, vertelt Van Dussen. “Bijvoor-
leveranciers bevatten maximale eisen op
Dat kan voor hen veel goedkoper uitpakken.
beeld het design: hoe geschikt is dat voor
privacygebied, maar we zijn realistisch
En met SURFnet verkennen we de mogelijk-
je tablet of telefoon?”
genoeg om een comply or explain-policy te
heid van groepsautorisatie. Dan kan een
hanteren. De details zijn echter te juridisch
dienst bijvoorbeeld worden voorbehouden
Privacy
en te complex voor de gewone gebruiker,
aan docenten, of aan één faculteit.” Via de
De Cloudstore wordt nu verder ontwikkeld
dus kijken we nu naar een indeling van de
Cloudstore kunnen instellingen hun beleid
in een pilot waar de Universiteit Utrecht,
diensten op de Cloudstore. Bij de hoogste
straks dus steeds fijnmaziger maken.
Fontys Hogescholen, de Hogeschool Leiden
categorie heb je als gebruiker optimale
Waarschijnlijk gaan de oude webwinkel
en de TU Delft aan deelnemen. Henk Mos
zekerheid dat je data niet door derden
van SURF, SURFspot.nl, en de Cloudstore
vindt dat verstandig: “Voor een eerste
gezien worden. Bij de laagste moet je eerst
binnen een jaar samensmelten. Ook dat is
indruk krijg je maar één kans, dus zo’n site
aanvinken dat gebruik geheel op eigen
een verbetering, verwacht rechtenstudent
moet echt goed zijn voordat hij breed wordt
risico is.” Met zulke toegevoegde informatie
Onno van der Dussen: “Qua design loopt
uitgerold.” Zo werd het onlangs mogelijk
kan de Cloudstore ook uitgroeien tot
SURFspot.nl echt tien jaar achter. De
om met Paypal te betalen: handig voor al
applicatieportal binnen instellingen.
Cloudstore vind ik mooi: fris, strak en
die mensen die hun bank-identifier niet
helder. Die kan nog een hele tijd mee.”
mee naar college nemen.
Fijnmaziger beleid
De privacy is een complexere kwestie. Over
Het assortiment is nog bescheiden. Ligthart:
elk contract onderhandelt SURFmarket
“We onderzoeken nu in hoog tempo hoe
met de leverancier. SURF stelde als kader
we het kunnen uitbreiden.” Veelgehoorde
hiervoor een normenkader op (lees meer
wensen zijn Office365 en veilige personal
>Meer informatie
cloud.surfspot.nl/over-cloudstore
SURF02 juli 2014
13
‘Hotelschool The Hague
migreert naar de cloud’
Tekst Mirjam Hulsebos
Fotografie Melanie Bal-Ploeg
Hotelschool The Hague brengt alle ICT onder in de cloud. Docenten,
medewerkers en studenten gebruiken al enkele SaaS-applicaties.
Door nu ook de rest van de omgeving onder te brengen in een extern
datacenter, kan de school zich richten op haar kerntaak: het verzorgen
van excellent onderwijs. Een gesprek met projectleider Martin Bal.
Bal
Waarom maken jullie deze keuze?
“Wij zijn een relatief kleine hogeschool,
met twee vestigingen in Amsterdam en
Den Haag, ongeveer 200 medewerkers
en 2000 studenten. Onze ICT-afdeling
is klein, en daarmee best kwetsbaar. Om
meer te kunnen focussen op het primaire
onderwijsproces en tegelijkertijd de
continuïteit van ICT te garanderen, vinden
wij het verstandig om onszelf om te
vormen naar een regieorganisatie en alle
ICT uit te besteden, zowel fysiek als qua
beheer.”
Cloud is een breed begrip. Hoe
richten jullie de omgeving precies in?
“We kiezen voor een mix van publieke en
private cloud. We hebben al een aantal
SaaS-applicaties (software as a service, red.)
in gebruik, zoals ons personeelssysteem
van Raet, en dat bevalt goed. In de toekomst gaan we met steeds meer SaaSapplicaties werken, denk aan Office365
met Lync (office-communicatiesoftware,
red.) en aan specifieke onderwijsapplicaties voor studenten. We hebben er
daarom voor gekozen om de generieke
applicaties af te nemen uit de publieke
cloud. De bedrijfskritische en specifieke
schoolapplicaties willen we, totdat er
een SaaS-oplossing voor beschikbaar
is, in een eigen omgeving hosten, dus
in een private cloud.”
14
SURF02 juli 2014
Waarom laten jullie die private cloud
door een externe partij hosten?
“We hebben een eigen Main Equipment
Room (MER) in Den Haag. Deze is
verouderd en gebruikt derhalve relatief
veel energie. We waren er vrij snel uit
dat we niet opnieuw zelf een investering
wilden doen maar – mede gezien de snelle
technische ontwikkelingen – de omgeving
extern wilden laten hosten. Daarom hebben
we offertes opgevraagd bij verschillende
externe dienstverleners voor een migratie
van de ‘as is’-situatie naar een extern
datacenter voor de periode van één
jaar. We zitten nu in het datacenter van
Telecity2 in Amsterdam.”
Welke eisen stelt zo’n extern datacenter
aan de verbindingen?
“Wij konden niet met een VPN-tunnel over
internet uit de voeten. Daarvoor vragen
de diensten die we afnemen te veel bandbreedte. We moesten dus overstappen op
glasvezel. We hebben een rechtstreekse
glasvezelverbinding overwogen tussen
onze hoofdlocatie in Den Haag en Telecity2,
het externe datacenter in Amsterdam.
Dat is een vrij dure aangelegenheid.
SURFnet kwam met het idee om een
lichtpad op te zetten via de lichtpaden
exchange NetherLight naar Telecity2.
Daar bevindt zich namelijk één van de
twee fysieke NetherLight-knooppunten.
Het opzetten van een lichtpad is een fluitje
van een cent als je al een aansluiting hebt
op SURFnet7 (via een Multi Service Poort,
MSP). Wij zouden die aansluiting pas later
dit jaar krijgen, maar SURFnet heeft de
planning veranderd en heeft ons zo snel
mogelijk aangesloten.
‘Het opzetten van een lichtpad
is een fluitje van een cent als
je al een aansluiting hebt op
SURFnet7’
De dienstverlener die ons netwerk in
Telecity2 host, had nog geen aansluiting
op NetherLight, maar die hebben ze voor
ons gerealiseerd. Het was een voordeel
dat zij reeds ruimte hebben in het
Telecity2 datacenter. Voor hen kwam
het realiseren van de verbinding met
NetherLight dus neer op het leggen van
een glasvezel binnen het datacenter.”
Jullie zijn in twee stappen in februari
en april overgegaan naar het Telecity2
datacenter. Hoe bevalt dat?
“Doordat de applicaties op een veel
modernere infrastructuur draaien, is de
omgeving een stuk stabieler geworden.
Bovendien werken wij nu met een
professionele dienstverlener. Die voert
het beheer tijdiger en consequenter uit
dan wij zelf met onze kleine ICT-afdeling
konden doen. Dat vertaalt zich in een
Martin Bal in het auditorium
van Hotelschool The Hague.
INTERVIEW
hoge beschikbaarheid. Voordat we de
tweede stap van de overgang naar
Telecity2 datacenter realiseerden, hebben
we onze MSP-aansluiting op SURFnet7
geüpgraded van 1 Gb naar 10 Gb. Ik heb
nog geen meetgegevens over het netwerk
tot mijn beschikking, maar er is nog geen
enkele klacht binnengekomen. Dat zegt
genoeg. Als het netwerk ook maar iets
trager zou zijn, zou dat immers meteen
leiden tot klagende gebruikers. Kortom,
de studenten zijn tevreden, onze mede
werkers zijn tevreden en doordat wij met
ons kleine ICT-team alleen nog maar regie
hoeven te voeren, is er meer rust ontstaan.
Wij kunnen ons nu richten op onze strate
gische plannen voor de toekomst.”
NETHERLIGHT VERSUS EEN VASTE GLASVEZELVERBINDING
EN VPN-TUNNELS
Hotelschool The Hague neemt alle ICT extern af: deels bij SaaS-aanbieders, deels
bij een ICT-dienstverlener. Dat vraagt zoveel bandbreedte dat een traditionele
VPN-tunnel tekortschiet. De hogeschool koos voor lichtpaden via NetherLight
omdat zo’n verbinding door de aansluiting op SURFnet7 snel en vrijwel kosteloos
te realiseren is. De enige andere optie was een rechtstreekse glasvezel tussen de
Hotelschool The Hague en het Telecity2 datacenter. Dat is niet alleen een dure
aangelegenheid maar heeft bovendien een belangrijk nadeel: er ontstaat een single
point of failure, oftewel een zwakke schakel. Dat gebeurt niet nu de hogeschool
gebruikmaakt van lichtpaden in combinatie met NetherLight. Hierdoor ontstaat
een driehoek tussen de locatie in Den Haag, de vestiging van de hotelschool in
Amsterdam en het datacenter in Telecity2. Valt de verbinding ergens uit, dan zal
het verkeer langs de andere kant van de ring worden gerouteerd.
SURFLICHTPADEN
SURFlichtpaden biedt de mogelijkheid
om tussen twee locaties een rechtstreekse, supersnelle verbinding op te zetten
buiten het internet om. NetherLight is
een open lichtpadenexchange, een
zogezegd knooppunt van lichtpaden,
geëxploiteerd door SURFnet. Aansluiting
op NetherLight maakt het eenvoudig om
lichtpaden op te zetten met nationale of
internationale samenwerkingspartners.
Voor toepassingen als onderzoek, datacenterdiensten, unified communications,
telecom/VoIP, video en meer.
SURF02 juli 2014
15
NIEUWS
AFSCHEID WIM LIEBRAND
PRIJS VOOR STERRENKUNDIGEN
VOOR SNELHEIDSRECORD OP
NATIONALE SUPERCOMPUTER
Drie astronomen van de Sterrenwacht Leiden hebben de Wim Nieuwpoortprijs van SURFsara en NWO gewonnen. De award is vernoemd naar emeritus
professor Wim Nieuwpoort die van grote betekenis is geweest voor grootschalig rekenen in Nederland. De prijs wordt jaarlijks toegekend aan het team
wetenschappers dat het meest optimaal gebruik weet te maken van de
nationale supercomputer Cartesius. De Leidse hoogleraar Simon Portegies
Zwart en zijn promovendi Tjarda Boekholt en Guilherme Gonçalves Ferrari
hebben de prijs op 13 maart j.l. in ontvangst genomen. De onderzoekers
hebben Newtons bewegingsvergelijkingen op een volledig nieuwe manier
vertaald naar computercode, en hiermee het zonnestelsel gesimuleerd,
met planeten en planetoïden. Met behulp van een efficiënt algoritme is
een berekening op Cartesius in ongeveer één dag uitgevoerd, terwijl een
gewone computer er 35 jaar over zou hebben gedaan.
> Meer informatie www.surf.nl/prijs-snelheidsrecord-supercomputer
Wim Liebrand, algemeen directeur SURF, gaat
met pensioen. Op 28 mei 2014 nam hij afscheid
van de SURF-organisatie.
KEES NEGGERS
DIRECTEUR SURF
Per 1 juli 2014 treedt Kees Neggers aan
als algemeen directeur SURF. Oud-SURFnetdirecteur Neggers, die de laatste twee jaar
als adviseur aan SURF verbonden was, is
aangesteld voor de termijn van één jaar.
SURF INTRODUCEERT
PERSOONLIJKE
CLOUDOPSLAGDIENST
SURFDRIVE
PAUL RULLMANN NIEUWE
VOORZITTER SURF
Paul Rullmann is benoemd tot voorzitter van
Stichting SURF. Hij volgt Amandus Lundqvist
op, die aan het einde van zijn termijn was en de
voorzittersrol de afgelopen vier jaar vervulde.
Paul Rullmann gaat als voorzitter onder meer
invulling geven aan de vernieuwing van de
SURF-organisatie en aan het nieuwe Meerjarenplan
2015-2018. Als voorzitter van de Wetenschappelijk Technische Raad (WTR)
van SURF legde Paul Rullmann mede de basis voor dit nieuwe meerjarenplan.
Inzet is om meer focus aan te brengen in de activiteiten van SURF en
innovaties ten goede te laten komen aan de eindgebruikers.
> Meer informatie www.surf.nl/paul-rullmann-nieuwe-voorzitter-surf
16
SURF02 juli 2014
Met SURFdrive kunnen medewerkers, onderzoekers en studenten gemakkelijk bestanden
opslaan, synchroniseren en delen. De dienst is
speciaal ontwikkeld door de twee SURF-organisaties SURFnet en SURFsara op verzoek van de
Nederlandse universiteiten. Universiteit Leiden
maakt als eerste gebruik van SURFdrive. Later
dit jaar wordt de dienst uitgerold bij nagenoeg
alle universiteiten in Nederland. SURFdrive is de
eerste dienst die beschikbaar komt in de SURF
community cloud. De data zijn veilig binnen de
Nederlandse grenzen opgeslagen.
> Meer informatie
www.surf.nl/surfdrive
WWW.KORT
ERIK HUIZER BENOEMD TOT
‘GLOBAL CONNECTOR’
Erik Huizer, CTO van SURFnet en hoogleraar internettoepassingen
aan de Universiteit Utrecht, is opgenomen als ‘Global Connector’ in
de prestigieuze Internet Hall of Fame. Volgens de jury van het jaarlijks
terugkerende evenement van de Internet Society verdient Huizer deze
plek vanwege ‘zijn bijdrage aan groei, connectiviteit en gebruik van
het internet, zowel wereldwijd als in Nederland’. Huizer bekleedde
diverse leidinggevende internationale functies in de ont-wikkeling
van internet en zet zich ook nationaal in voor een geavanceerd, veilig
en open internet. De Global Connectors Circle an de Internet Hall of
Fame bestaat momenteel uit een select gezelschap van enkele
tientallen mensen onder wie Al Gore.
> Meer informatie
www.surf.nl/erik-huizer-global-connector-in-internet-hall-of-fame
DE REVOLUTIE VAN BIG DATA:
EEN VERKENNING VAN DE
INGRIJPENDE GEVOLGEN
Het bedrijfsleven en (weteschap-pelijke) instellingen kunnen met
een adequate analyse en de juiste toepassingen van big data hun
concurrentiepositie versterken en zo hogere omzetten en winsten
realiseren. Dat is de boodschap van internetondernemer Willem
Vermeend en Anwar Osseyran, directeur van SURFsara in een
onlangs verschenen publicatie De Revolutie van Big Data: een
verkenning van de ingrijpende gevolgen.
NORVIG WEB DATA
SCIENCE AWARD 2014
norvigaward.github.io
SURFsara en Common
Crawl nodigen onderzoekers en studenten
in de Benelux uit om
webdata te analyseren
voor de 2e editie van
de Norvig Web Data
Science Award. Via
het Hadoop-cluster
bij SURFsara is een kopie van het volledige
Common Crawl web vrij toegankelijk.
Dit telt vanaf maart 2014 bijna 3 miljard
webpagina’s. Deelnemers kunnen hun
eigen onderzoeksvraag formuleren; wees
creatief en denk buiten de lijnen. Uiterste
datum voor inzendingen is 1 augustus 2014.
DÉ ONDERWIJSDAGEN 2014
www.deonderwijsdagen.nl
Dé Onderwijsdagen 2014 vinden plaats
op 11 en 12 november 2014 in het WTC in
Rotterdam. Onderwijsinstellingen konden
een aanvraag indienen om tijdens een
sessie hun kennis en ervaringen te delen.
Voorafgaand aan het congres vindt
op maandagmiddag 10 november de
pre-conferentie Digitaal toetsen plaats.
JAARVERSLAGEN
surf.nl/jaarverslag
Einstein Books, Den Haag,
www.einsteinbooks.nl en
www.bigdatawereld.nl.
Als e-boek € 4,95, als
gedrukt exemplaar € 7,95.
Het boek is ook verkrijgbaar in een Engelstalige
versie.
De jaarverslagen van SURF en de werkmaatschappijen over 2013 zijn verschenen. Naast
de afzonderlijke jaarverslagen is er een artikel
dat de belangrijkste, gezamenlijke highlights
van 2013 beschrijft.
STIMULERINGSREGELING ‘UITWISSELING
TUSSEN TOETSSYSTEMEN’ VAN START
surf.nl/uitwisseling-toetssystemen
Voor veel instellingen is het gebrek aan
uitwisselingsmogelijkheden tussen toets
systemen een knelpunt bij samenwerking.
Daarom start SURF de stimuleringsregeling
‘Uitwisseling tussen toetssystemen’. Het
doel is inzicht te krijgen in mogelijkheden
om toetsitems en -data uit te wisselen én
technische oplossingen te realiseren in het
hoger onderwijs.
SURF02 juli 2014
17
INKOOP
PROFS IN OFFICE
Tekst Marjolein Marchal
Efficiënter studeren en meer kansen op de arbeidsmarkt, dat kan
door Microsoft Office- specialist te worden. Op de HZ University of
Applied Sciences is het al onderdeel van het curriculum.
“Zo’n 300 studenten doorlopen dit
studiejaar het traject naar Excel-expert”,
vertelt Anja Kusters. Zij is docent
Bedrijfseconomie aan de HZ en heeft
ervoor gezorgd dat deze training
onderdeel is van het curriculum bij
vijf (bedrijfs)economische opleidingen.
”Daarvoor moest ik eerst zaken regelen
met de ICT-afdeling, en daarnaast
organisatorisch veel oppakken om
het in te passen in het lesprogramma.”
Sinds maart 2013 besteedt ze hieraan
ongeveer één dag per week.
IT Academy
Elke twee weken hebben de eerstejaars
studenten een workshop van een uur.
”We werken in de online lesomgeving
van Microsoft, IT Academy”, vertelt
student Eelco van Es. ”Na inlog
behandel je een onderdeel van Excel,
met uitleg en video’s en daarna doe je
zelf oefeningen. De online begeleiding
gaat diep op de stof in. Daarnaast is er
een Microsoft-handboek, waarop we
kunnen terugvallen.”
Uitgebreid lesmateriaal
Op deze hogeschool is bewust gekozen
voor de Engelstalige versie van IT
Academy. Het is belangrijk dat de
studenten in het Engels de weg weten,
en in die taal examens afleggen. Een
bijkomend voordeel is dat er in het
Engels erg veel les- en oefenmateriaal
beschikbaar is vanuit Microsoft, zoals
18
SURF02 juli 2014
lesplannen voor docenten. Om het
examen te halen moeten studenten
flink oefenen, weet Kusters. ”Het gaat
om vaardigheden. Best veel studenten
merken tijdens het eerste examen dat
ze het hadden onderschat.” Voor het
volledige traject van Excel-specialist
naar -expert, krijgt elke student 2,5
studiepunt. Dat staat gelijk aan
ongeveer 70 studie-uren.
Anja Kusters
Prijs is peanuts
”We betalen per examen”, vertelt
Kusters, ”maar dat is peanuts vergeleken met de reguliere prijs. Wij kopen
bulklicenties voor de examens via
SURFmarket.” In een speciaal examenlokaal leggen de studenten de examens
klassikaal af, op vaste momenten in
het jaar.
Lekker praktisch
”Ik ben inmiddels geslaagd voor het
examen Excel-specialist, en nu bezig
met de training tot Excel- Expert”,
vertelt Van Es. ”De stof is lekker
praktisch. En ik heb direct al voordeel
van de kennis, want opdrachten maken
in Excel gaat nu veel makkelijker en
sneller.” Hij verwacht bovendien dat
hij zich hierdoor bij toekomstige
sollicitaties onderscheidt. ”Ik denk
dat het steeds belangrijker wordt om
je te onderscheiden op de arbeidsmarkt, dus dit kan zeker geen kwaad.”
MICROSOFTCERTIFICERING
Onderwijsinstellingen die via
SURFmarket participeren in de
campusovereenkomst van
Microsoft kunnen zonder extra
kosten gebruikmaken van de IT
Academy. Zo kunnen studenten,
docenten en onderzoekers zich
bekwamen in Office-programma’s als Excel, Word en PowerPoint. Aansluitend kan de
gebruiker tegen geringe kosten
een examen doen, zodat hij
ook een internationaal erkend
Microsoft Office Specialistcertificaat ontvangt. Individueel
examen afleggen kan op een
extern testcentrum, maar vanaf
100 examinandi kan de instelling test center worden.
LICENTIENIEUWS
<HOSTING EN ADVIES>
VANCIS: HOSTING VAN SERVERS
EN STORAGE
Medewerkers willen overal veilig kunnen werken en toegang hebben tot hun applicaties en data. Daarvoor is een
passende ICT-infrastructuur nodig, en een goed beheer
hiervan. VancisCloud is een schaalbare IT-oplossing, een
beheerd IaaS-platform waarvoor geen investeringen in
hardware en software nodig zijn. Hiermee zijn systemen
altijd snel bereikbaar, werkt u gegarandeerd veilig en
beschikt u over een omgeving die goed aansluit op uw
behoeftes. Via SURFmarket zijn zowel deze cloudoplossing
als Vancis Consultancy (voor begeleiding en advies
bij implementatie) tegen aantrekkelijke voorwaarden
beschikbaar dankzij een nieuwe overeenkomst tussen
beide partijen.
<VIDEOMATERIAAL DELEN>
NIEUW: ONLINE VIDEOPLATFORM
BLUE BILLYWIG
Het Nederlandse Blue Billywig biedt een gebruiksvriendelijk online videoplatform om video’s te beheren, te
publiceren en interactief te maken. Het is nu aangesloten op SURFconext en beschikbaar via SURFmarket.
Blue Billywig is een modulair platform voor een
configuratie op maat om het meeste rendement uit
online video te halen,
inclusief de optie om
video’s interactief te
maken. Dit platform is
geschikt voor instellingen
die al ervaring hebben opgedaan met video en op
het punt staan om deze
inzet te professionaliseren.
<WETENSCHAPPELIJKE CONTENT>
<SOCIAAL PLATFORM>
SPEAKAP: INTERN SOCIAAL PLATFORM
VOOR ORGANISATIES
Het online sociale platform Speakap verrijkt intern commu
niceren. Uw instelling kan eenvoudig een besloten netwerk
aanmaken waar iedereen binnen het netwerk van de organisatie kennis, informatie en documenten met elkaar kan delen.
Speakap is via internet beschikbaar vanaf desktop, smartphone of tablet. Gegevens worden opgeslagen in een zwaar
beveiligde private cloudomgeving, in een klimaatneutraal
datacentrum in Haarlem, dat gebruik maakt van de nieuwste
beveiligingstechnologiën. De software wordt herhaaldelijk
getoetst op veiligheid
middels externe onafhankelijke security audits.
Dankzij de overeenkomst
met SURFmarket kan uw
onderwijsinstelling het
volledige sociale platform
tegen een uiterst gunstig
tarief afnemen.
OXFORD UNIVERSITY PRESS BLIJFT
BESCHIKBAAR
De uitgeverij van Oxford University biedt wetenschappelijke databases, woordenboeken, encyclopedieën en
tijdschriften. SURFmarket heeft de overeenkomst met
Oxford University Press een jaar verlengd, zowel voor
Reference als voor Journals. Het aanbod van de uitgeverij
omvat tal van Reference works, zoals encyclopedieën,
woordenboeken en databases, plus 216 wetenschappelijke tijdschriften.
SURF02 juli 2014
19
TRENDWATCHING door Nico Juist
KANTELINGEN
In 2010 constateerde de Wetenschap
pelijk Technische Raad (WTR) van SURF
een kanteling in de aandacht voor de
inzet van ICT: van de didactische inzet
van ICT naar de ondersteunende
processen en de randvoorwaardelijke
inzet van ICT om het onderwijsproces
meer ruimte te geven. De SURF-innovatieprogramma’s Onderwijs@DLWO
(2012-2013) en Visie op DLWO (2013-2014)
gaan beide uit van de definitie die de
WTR voor de digitale leer- en werk
omgeving (DLWO) formuleerde als
“een samenspel van digitale diensten
en systemen dat het studenten, onderzoekers, medewerkers en gasten van
hogeronderwijsinstellingen mogelijk
maakt om hun activiteiten uit te
voeren.”
Met deze definitie kwam het gehele
ICT-landschap van een instelling voor
het hoger onderwijs binnen de scope
van de DLWO. Deze kanteling van focus
en verbreding van scope bleken een
nuttige exercitie. Onderwerpen als
integratie, SURFconext, personalisatie,
portals, architectuur, processen, gegevensbeheer, beveiliging en privacy
kregen in het denken over de DLWO
ruime aandacht.
Maar nu, vier jaar later, kantelt het
perspectief weer 180 graden terug.
De didactische inzet van ICT staat weer
volop in de belangstelling. Een van de
oorzaken van deze ‘terug-kanteling’ is
de (Europese) aanbesteding van een
learning management-systeem (LMS).
Het contract met Blackboard, het meest
AGENDA
www.surf.nl/agenda
020SURF03 september 2013
gebruikte LMS binnen het Nederlandse
hoger onderwijs, is zes jaar geleden
niet aanbesteed. En dat moet nu wel
gebeuren. Een zogenaamde waiverprocedure geeft instellingen met deze
aanbestedingsplicht de tijd om antwoord te geven op de vraag: Wat gaan
we precies aanbesteden?
> Meer informatie
www.surf.nl/dlwo
www.surf.nl/werkboekDLWO
Er is de afgelopen jaren namelijk nogal
wat veranderd op het terrein van
digitale didactiek. De belangrijkste
trend is misschien wel consumerization.
Deze trend heeft ICT veranderd van
ingewikkeld tot gemeengoed, ook in
de handen van studenten en docenten.
De mobiele technologie, het enorme
aanbod van apps en allerlei clouddiensten creëerden een rijk pallet aan
nieuwe mogelijkheden om ICT in het
onderwijs in te zetten. Naast technische
innovaties hebben ook andere ontwikkelingen stevige impact op ICT in het
onderwijs, zoals de introductie van
open educational resources en MOOC’s.
Dit zet instellingen aan het denken
over de impact van ICT als mogelijke
disrupting technology op het hoger
onderwijs.
Nico Juist is senior beleidsadviseur
informatiemanagement bij de Hogeschool
Leiden en voorzitter van de SIG DLWO.
Samen met Lianne van Elk (SURF) vormt
hij de projectleiding van het SURFinnovatieprogramma Visie op DLWO.
Dit programma ondersteunt instellingen
Kortom: in het denken over de inrichting
van de DLWO staat didactiek weer
centraal. En niet alleen meer in de ogen
van enthousiaste voorlopers en ICTevangelisten. De vraag ‘Wat gaan we
aanbesteden als LMS?’ is – ondanks
deze scopeverandering – binnen deze
veelheid van mogelijkheden en ontwikkelingen echter nog steeds niet
eenvoudig te beantwoorden.
bij het ontwikkelen van een visie op de
DLWO. Het afgelopen jaar is gewerkt aan
het digitale werkboek Visie op DLWO.
Momenteel verzorgt het programma
tien visieworkshops bij de instellingen.
WEBINAR INTEROPERABILITEIT
DÉ ONDERWIJSDAGEN 2014 VAN TOETSSYSTEMEN WWW.DEONDERWIJSDAGEN.NL
03.09.2014 11.11.2014 – 12.11.2014
SURFNET RELATIEDAGEN TRAINING TRANSITS WWW.SURF.NL/RELATIEDAGEN2014
12.11.2014 – 13.11.2014
01.10.2014

Download Report