Parool 16 augustus 2014 HANNELOES PEN

Parool 16 augustus 2014
HANNELOES PEN & CORRIE VERKERK
Het aantal dak- en thuislozen in Amsterdam groeit. De toename is vooral toe te schrijven aan
middelbaar en hoger opgeleiden die door het verlies van hun baan of een scheiding op straat
terechtkomen. Deze nieuwe daklozen worden minder snel opgevangen door HVO-Querido of het
Leger des Heils, omdat ze niet verslaafd zijn en geen psychiatrische problemen hebben. Ze
vallen daarmee tussen wal en schip.
Bureau Straatjurist, dat daklozen juridisch bijstaat, ziet zijn spreekuur steeds drukker worden.
Caroline de Groot, jurist bij bureau Straatjurist: 'De mensen verliezen hun baan of raken in een
scheiding en kunnen hun dure huis niet meer betalen. Van de berooide huiseigenaar die zijn
hypotheek niet meer kan betalen tot de gesjeesde miljonair; ik zie ze hier allemaal. Ict'ers, een
antropologe, een politicoloog en vakmensen met een middelbare opleiding. En de bank is
rücksichtslos. Mijn directeur zei laatst: 'Je hebt mensen in pak in de wachtkamer zitten'.'
Het aantal daklozen dat voor hulp bij bureau Straatjurist aanklopt, neemt ieder jaar toe. Vorig
jaar waren dat er 276, nu zijn het er al 230. De Groot: 'Dat heeft alles met de economische crisis
te maken. Het zijn geen verslaafden aan drugs of alcohol. Een man zei tegen me: 'Ja ik ben wel
verslaafd. Aan boeken.''
Op straat
Volgens schattingen van de GGD slapen dagelijks ongeveer tweehonderd mensen in Amsterdam
op straat. Uit onderzoek is gebleken dat 36 procent van de Amsterdammers die gebruikmaakten
van de winterkoudeopvang geen enkele vorm van inkomen heeft.
Dak- en thuislozen worden vaak van het kastje naar de muur gestuurd. 'Kijk naar Erik de Ronde,
één van de nieuwe daklozen. Hij raakte zijn werk kwijt, zijn huis werd te duur en hij belandde op
straat. De instanties gaven niet thuis om allerlei bureaucratische redenen. Zijn dossier is
inmiddels vuistdik.'
Bureau Straatjurist: Wie alleen door geldproblemen zijn huis kwijtraakt, kan minder snel in
opvang terecht
Niet iedere dakloze heeft psychische of gezondheidsklachten. Bureau Straatjurist helpt een
groeiende groep mensen die door financiële problemen - baan verloren, een scheiding - op straat
is beland.
Toen Caroline de Groot drie jaar geleden als straatjurist aan de slag ging, moest ze haar idee over
daklozen al snel bijstellen. Eén van de eerste cliënten die aanklopten, was een keurige dame met
een alumnitasje van de Universiteit van Amsterdam. Weer een andere dakloze, die als
vluchteling in Nederland was beland, bleek een studie politicologie en internationale
betrekkingen te hebben gevolgd. "Toch was hij al zes jaar dakloos en sliep hij al die jaren op
banken." De nieuwe daklozen noemt zij de mensen die bij haar aankloppen. "Economisch
daklozen is ook zo'n term. Maar ik ben niet zo van dat jargon."
Dikwijls gaat het om mensen die door omstandigheden - baan verloren, een scheiding - in de
financiële problemen zijn gekomen en hun huis niet meer konden betalen. "En banken zijn dan
genadeloos."
Het zijn de sterksten onder de daklozen die bij het Juridisch Steunpunt - Bureau Straatjurist is de
geuzennaam - aankloppen. "Mensen die in de goot liggen, verslaafd zijn en/of psychische
problemen hebben, weten de weg naar een jurist, denk ik, minder snel te vinden. Die zitten
dikwijls ook al in een hulpcircuit."
Voor de 'nieuwe dakloze' ligt dat moeilijker. Omdat ze dikwijls geen psychische en/of
gezondheidsproblemen hebben (OGGZ-problematiek), komen ze minder snel in aanmerking
voor opname bij HVO-Querido of het Leger des Heils aldus De Groot. "Terwijl zij het 's nachts
buiten ook koud hebben."
Vaak is het een opeenstapeling van pech en starheid van officiële instanties. "Er kwam hier een
man die, dat was achteraf bewezen, ten onrechte in de gevangenis had gezeten. Hij stond al jaren
ingeschreven bij Woningnet en toen hij vrijkwam, bleek dat hij boven aan de lijst stond. Maar
eerst moest hij bij DWI zijn uitkering regelen. Dat kon wel tot acht weken duren, terwijl de
verhuurder wilde dat alle papieren binnen twee weken in orde waren. DWI wilde pas een
voorschot geven als de man de eerste nota van de verhuurder kon tonen."
Kijk, daar kan de straatjurist nu ongelooflijk boos om worden. Die hakken-in-degrondmentaliteit.
Eén van haar cliënten is Erik de Ronde. Vorig jaar maart raakte hij dakloos. De Ronde runde zijn
eigen timmerbedrijf, totdat vandalen de wagen waarin hij zijn gereedschap vervoerde, in de
gracht gooiden. Hetzelfde overkwam hem vier maanden later nog een keer met een nieuwe
wagen. Geld om iets nieuws te kopen was er toen niet meer. Omdat hij geen inkomsten meer had
en zijn rekeningen niet meer kon betalen, klopte hij aan bij het DWI-team Zelfstandigen. Het
begin van een reis van het ene kastje naar de volgende muur.
De Groot: "Hij kwam terecht bij schuldsanering waar hij een contract moest tekenen waarin hij
beloofde garant te staan voor de huur van zijn huis. Maar dat kon hij niet, zei hij. Wel stelde hij
voor om, bijvoorbeeld, een kamer in zijn woning aan een student te mogen verhuren. Dan had
alles nog goed kunnen gaan. Dat is niet meegenomen in zijn dossier."
Hij belandde op straat. De Ronde vond tijdelijk onderdak bij HVO-Querido; iets wat niet
makkelijk is zonder medische indicatie. "Bij DWI zeiden ze dat ze niks voor me konden doen,
maar ik stond met de rug tegen de muur. Ze hebben me uiteindelijk naar de opvang aan de
Poeldijkstraat gestuurd. 'Probeer het daar maar,' zeiden ze."
Inmiddels heeft hij al bij verscheidene adressen nachtopvang kunnen regelen. "Maar het ziet
ernaar uit dat dat binnenkort ook weer stopt."
Zijn tijd verdoet hij ondertussen niet. Zo werkt hij als vrijwilliger bij roeivereniging De Amstel.
"Ik doe er alles aan om de boel weer op de rails te krijgen, heb alle wetteksten en regels
bestudeerd." En hij heeft de straatjurist in de arm genomen, in de hoop dat hij straks toch kan
doorstromen naar een eigen woning.
De Groot: "Erik is een uitgesproken voorbeeld van een nieuwe dakloze. Werk kwijt, huis kwijt,
lang op zijn uitkering moeten wachten. Zijn dossier is inmiddels vuistdik." En een oplossing nog
niet nabij.
Verhalen te over. Zo meldde een man dat hij bij DWI te horen kreeg vermoedelijk 'geen echte
dakloze' te zijn, omdat hij zich met een tent en fiets door de stad verplaatste. "Echte daklozen
gaan naar het Leger des Heils of HVO-Querido," kreeg hij te horen. "Dus een dakloze met
'survival skills', gezond verstand en een goede vriend die geholpen heeft de tent te betalen, valt
kennelijk niet onder die categorie. Ik ben wel degelijk dakloos en zwerf al ruim vier maanden
rond. Ik breek niet in, beroof niemand, ik doe zwarte klusjes waar ik dat kan. En dankzij een
vriend en lieve nicht heb ik af en toe een paar euro's extra."
Omdat hij een aantal nachten buiten de stad door had gebracht, zou hij ook niet in aanmerking
komen voor verdere hulp.
De Groot: "Je moet als dakloze kunnen aantonen dat je van de laatste drie jaar er minstens twee
in Amsterdam hebt doorgebracht. Daar gaat het dikwijls al mis, omdat je als dakloze niet meteen
een kast met ordners kunt opentrekken."
De Ronde is onlangs een Facebookpagina begonnen waarmee hij lotgenoten wil mobiliseren om
de strijd aan te gaan tegen de gemeente Amsterdam. "Wij hebben evenveel rechten als onze
lotgenoten met OGGZ-problematiek."
Voor de uitkering moest hij een huis, voor dat huis moest hij een uitkering

Download Report