Jaargang 28 - nr. 7 - maart 2014
De Stilte Zelf
In de warme zon
varen grote aken
bijna onhoorbaar
door ’t stille water.
Links
de lange spoorbrug
met gele en witte treinen
bijna onhoorbaar.
Rechts
de lange snelweg
met kleurige auto’s
bijna onhoorbaar.
Windloze vlaggen;
onhoorbare stemmen
van fietsers onderweg.
Schaap met lammetje
starend met wijde ogen
open zonder geblaat.
Het meest onhoorbaar
is Hij die
de Stilte Zelf is.
Frans Boddeke CSsR
Affluenza
Het is hilarisch en treurig tegelijkertijd. In Californië is een jongen vrijgesproken van meervoudige doodslag na een aanrijding omdat hij
aan de ‘ziekte’ affluenza lijdt. ‘Deze jongen is
zo door zijn ouders verwend dat hij niet door
heeft wat de consequenties zijn van zijn daden.’ Only in Amerika, zullen we maar zeggen.
Zo’n vrijspraak dan. Maar helemaal onzin is die
ziekte wellicht toch niet. Misschien zijn we allemaal wat van God los.
De term affluenza - in de jaren ’50 al gebruikt
- werd populair toen deze naam in 1997 werd
gegeven aan het overmatig veel consumeren en
het steeds maar méér willen hebben. De ziekte
affluenza is officieel niet erkend. Maar we consumeren wel veel meer dan goed voor ons is.
En heel veel meer dan we als land en als individuele mens kunnen betalen. Bovendien willen
we eerder nòg meer dan minder. Affluenza is
geen ziekte; het is een maatschappelijke trend.
Zit het niet in onze genen, dan zitten groei en
materialisme toch tenminste in onze identiteit.
Maar die groei maakt ons meetbaar niet gelukkiger. En is bovendien letterlijk en figuurlijk
zin-loos. Een derde televisie in huis voegt aan
een leven gewoon niets meer toe. Net zomin als
telkens weer een nieuwer model van dezelfde
mobiele telefoon. In hun boek Hoeveel is genoeg
zetten vader en zoon Skidelsky uiteen dat het
in ‘het goede leven’ niet gaat om het hebben
van steeds meer spullen, maar om zaken als
gezondheid, geborgenheid, vriendschap, liefde
en respect. De Skidelsky’s hebben natuurlijk
www.deroerom.nl
Maart 2014
gelijk. Diep in ons hart weten we dat allemaal.
Maar we handelen vaak anders.
We bidden, soms zelfs letterlijk, voor het einde
van de economische crisis. Terwijl we eigenlijk
er juist dankbaar voor zouden moeten zijn. We
worden, eigenlijk heel mild, een beetje op het
juiste pad gezet. Je kunt maar één heer dienen
staat in de Bijbel. God of de Mammon. De echte
crisis is niet economisch. Was dat maar zo. De
echte crisis is dat we niet meer weten wat goed
voor ons is. We komen in Nederland niets tekort. Behalve misschien liefde, zingeving en sociale contacten. Laten we ons daar op richten en
niet op 1% koopkrachtverlies.
De grote nadruk op consumeren is schadelijk.
Schadelijk voor onze gezondheid, ons welbevinden, het milieu en sociale verbanden. Het zadelt
ons en onze kinderen bovendien op met schulden die we maar moeilijk kunnen afbetalen.
Misschien lijden we als gemeenschap werkelijk
aan affluenza en zijn we de afgelopen vijftig
jaar echt zo verwend geraakt dat we niet meer
zien wat de consequenties zijn van onze manier
van leven. Maar veranderen moeten we. En het
liefst voordat we net als de jongen uit Californië
gierend uit de bocht vliegen. Goddank is het crisis. Bezinning in vastentijd.
R.P.
Een samenleving die geen
vasten en bidden kent ... is
duidelijk uit haar evenwicht.
(Yehudi Menuhin)
De Roerom van maart 2014
is gevuld met veel lezenswaardig, al kan smaak
nog ze verschillen. Gérard
van Tillo geeft een opvallend eigentijdse invulling
aan de ‘lijdende dienaar’
(4), Nel Beex maakt kennis
met mensen van stichting
MiMakkus (5), Huub Schumacher over de gelovige
Tomas (6) en Rob van der
Zwan opent een ontroerend verhaal (8). Twee bezinningen aan de hand van
Etty Hillesum (10.11) en
een toegezonden bijdrage
van paus Franciscus (12),
aangevuld met een praktijkverhaal (14). Praktijk is
er ook in Tilburg (15), een
inspirerend kunstenaarsleven in Oss (16), Maria in
Vught in de straat (18) en
Maria Boodschap bij Jeanne van Leijsen (23). Theo
poort brengt een wijsheid
in beeld (24) en Toon van
Beek roemt de betrokkenheid rond de Goirkese kerk
Tilburg (24). En nog zoveel meer in deze Roerom.
Hou hem aan de praat!
Redactie
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
1
Brieven
Redactie
Toch unaniem akkoord
Nieuws-, service- en com­mu­­ni­ca­­
tieblad voor mensen betrokken
bij kerk en samenleving.
Redactie:
Nel Beex-Roos, Henk Peters,
Pieter Reesink, Peer Verhoeven,
Ad Wagemakers
Medewerkers:
Toon van Beek, Josée van Blankenburgh-Wijnen, Joost Koopmans, Jeanne van Leijsen, Franck
Ploum, Theo Poort, Cees Remmers, Ruud Roefs, Ben Roest, Jef
De Schepper, Huub Schumacher,
Margreet Spoelstra, Gérard van
Tillo, Marcel Zagers, Rob van der
Zwan
Vormgeving:
Ad van Beurden, Tilburg
Uitgever:
De Roerom wordt uitgegeven
onder verantwoordelijkheid van
Stichting ‘De Roerom’ die gevestigd is te ’s-Her­to­gen­­bosch. KvK
’s-Her­­to­gen­­bosch S 41083196.
Verschijnt:
Tienmaal per jaar. Prijs € 25,00;
buitenland € 36,50.
Redactie en administratie:
postadres: Postbus 90105,
5000 LA Tilburg
telefoon (013) 545 58 00
bezoekadres: Oude Molenstraat
8, 5342 GC Oss.
Banken:
ABN-Amro Bank:
IBAN: NL28 ABNA 0264 8199 50
ING Bank:
IBAN: NL89 INGB 0003 4065 13
Redactie-secretarie:
Nel Beex-Roos
e-mail: [email protected]
Abonnementen-administratie:
Ad van Beurden
e-mail: [email protected]
Internet:
www.deroerom.nl
Productie:
Van Beurden Graphics, Hasseltstraat 96, 5046 LM Tilburg;
e-mail: [email protected]
ISSN 0921-5468
2
Als parochiaan van een van de
kerken in Waalre/Aalst ben ik
geschrokken van het bericht
dat de gemeenteraad akkoord
is gegaan met de verkoop van
de oude Willibrorduskerk. Er
waren nog wel vragen over
de waarde van het gebouw
en over het niet toestaan van
homohuwelijken door de parochie. Deze brachten echter
geen wezenlijke veranderingen
teweeg in de afweging van de
fracties en de gemeenteraad
ging met algemene stemmen
akkoord! Is dit de christelijke
naastenliefde, die wij zo hoog
in het vaandel hebben staan?
Je wordt toch als homo of lesbienne geboren? Maar in de
Bijbel staat ...! Zijn we intussen 2014 jaar later de Bijbel
beter gaan begrijpen of zijn we
2014 jaar stil blijven staan? Met
vriendelijke groet.
Henny van Beek, Waalre
Veel te melden
Annie Jongerius-Teunis uit Lies­
hout reageert met graagte op
het klein religieus erfgoed (kre)
in De Roerom van januari en
februari 2014. Ze heeft veel te
melden.
Redactie
Kapel O.L.Vrouw van Binderen, Lelie onder de doornen
Deze kapel bevindt zich in de
wijk Helmond-Noord. Eerder
stond er in 1237-1246 een abdij, gesticht door Maria van
Leuven, weduwe van keizer
Otto IV en graaf Willem I van
Holland. De abdij heeft tot
1650 bestaan. De huidige kapel
lijkt meer een schuur dan een
kapel. Het heeft dan ook een
bijzondere sfeer en uitstraling.
Tijdens de oorlogsjaren ’40’45 groeide de Maria-devotie
en nog steeds komen velen er
van de stilte en de rust genieten. Mensen uit Helmond en
verre omtrek komen er bidden.
In 2005 voltrok zich een klein
wonder. Van een grafsteen uit
1633, waarvan vele jaren een
deel in de kapel aanwezig was,
werd het ontbrekende deel teruggevonden. Het was de grafsteen van twee gezusters die
de abdij herbouwd hadden na
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
verwoesting tijdens geschillen
en oorlog. De twee zussen zijn
na jaren gescheiden te zijn geweest weer verenigd in de kapel aanwezig.
De kapellekes van Handel
Handel telt zeven kapellekes
plus een hoofdkapelleke. Ze
verbeelden de zeven smarten
van Maria. Mijn opoe vertelde
me dat haar vader de sokkels
van die kapellekes gemetseld
heeft. In de middagpauzes van
zijn werk in de psychiatrie in
Handel besteedde hij daar zijn
tijd aan. Lachend vertelde opoe
dat haar vader erg vooruitziend
is geweest, want elk kapelleke
is tussen bomen in geplaatst.
Nu kunnen de auto’s er niet tegenaan rijden. De bomen houden ze tegen.
Aarle-Rixtel
Ook in Aarle-Rixtel staat een
heel mooie kapel; een echte,
waaraan volop gerestaureerd
wordt. Het Lievevrouwebeeldje
is een replica. Het echte beeld
uit de vijftiende eeuw is ooit
gestolen. Er zijn mooie wandschilderingen en een heel oud
schilderij te bezichtigen. Vriendelijke groet.
Annie Jongerius-Teunis, Revershof 63, 5737 AM Lieshout
(0499) 42 28 27
De paus op bezoek
‘Zie ginds komt de stoomboot…!’ Laten we dit mooie
deuntje maar reserveren voor
de Goedheiligman uit Spanje.
De Mijterman in Rome heeft
warempel wel andere dingen
aan zijn hoofd. Die is allereerst
goed bezig om een overzicht te
krijgen in de janboel daar en
om er eens goed uit te mesten.
Maar hij is er nog helemaal
niet aan toe om in het vizier te
krijgen wat in ons kikkerlandje
werkelijk gaande is. Onze bisschoppen kronkelden al wel
voorbeeldig om hem heen om
voornamelijk hun eigen hachje
te redden. Maar hij is wijs en
pastoraal genoeg om dit trucje
niet in de gaten te hebben. Ik
gun hem echt wel een ontspannend incognito-uitstapje naar
onze Efteling of naar het Rijksmuseum, maar voor een echt
zinvol werkbezoek is het nog
veel te vroeg. Want op dit moment hebben we hem hier alleen maar onderlinge ruzie en
een lege ArenA te bieden. De
incubatietijd voor een vruchtbaar bezoek zullen we zelf
moeten besteden om voornamelijk kritisch na te gaan waar
we eigenlijk mee bezig zijn.
Daarbij moeten we ons nog
meer dan nu bewust worden
hoezeer onze huidige paragrafen-bisschoppen de goedwillende mensen en lokale geloofsgemeenschappen teisteren met
hun waanzinnige regelgeving
en geloofsopvattingen die in
sommige opzichten niet meer
stroken met de huidige opvatting van menswaardigheid.
De paus naar Nederland laten
komen? Een idee om hier na
alle katholieke narigheid eindelijk weer eens iets leuks te
beleven door hem als folklorefiguur te laten opdraven? Maar
de paus is als slimme jezuïet
franciscaans genoeg om daar
niet in te trappen. Dus beter
maar even dimmen, onze janboel nog beter voor het voetlicht brengen en alvast beginnen om uit te mesten en
schoon schip te maken. In deze
heeft de een of ander grotere
wijsheden in petto. Die hoor ik
dan graag.
Leon Goertz, Sittard
Zeer christelijk
Al 83 en toch nog volop in
de zielzorg o.a. in twee grote
gevangenissen ... Ik ben al
jaren lang geïnteresseerd in De
Roerom, niet omdat ik ’t met
alles eens ben, maar omdat ’t
op een zeer christelijke manier
nieuwe vormen van christendom bespreekt. Wat in de noordelijke landen ‘geboren’ wordt,
komt mettertijd naar ’t zuiden.
Ik ben me aan ’t voorbereiden!
… Ik ga één week per jaar op
vakantie in Nederland. Wat
ik er wel in de beleving van
het christendom mis is een
‘gezonde, diepe’ spiritualiteit,
die ik overigens meermalen
ervaar in de artikelen van Peer
Verhoeven! Ik wens De Roerom
een lang leven toe!
H. Lambers, Portugal
www.deroerom.nl
Stilte vrede rust onderweg
Peer Verhoeven
‘Meditatie is wat de wortels voor een boom zijn. Die bevinden zich in de stilte,
zijn niet te zien wel fundamenteel. Want zonder wortels valt een boom om. De
wortels staan voor meditatie, voor stilte; de boom die groeit voor actie. Beide
zijn nodig. Meditatie stopt niet als je van je kussentje opstaat, maar werkt in
je dagelijks leven door.’ Augustin I. Okumura, Japans karmeliet.
Stilte
Daar
daarachter heel ver
achter de sterren en de maan
voorbij aan ruimte en tijd
daar in die oneindigheid
daar woont stilte
met zichzelf.
(Jack Stek nieuwjaarswens 2014;
uit een gedachtenisviering 2013
overgenomen; auteur onbekend)
Niet zonder
De Tien Geboden, door Mozes
opgetekend voor het uitverkoren
volk en voor de wereld ...
‘I have a dream’, door Martin Luther
King gedroomd voor weggedrukte
kleurling en voor de wereld ...
De Bergrede door Jezus
van Nazaret gehouden voor
mens en wereld ... want
zonder idee en ideaal
zonder visie en visioen.
verschrompelen mensen,
vermolmen leven en liefde.
Gebed
Zo bevangen van wat
moet en zal, door
gang en sleur van alledag.
Zo bezeten van wat
hoort en wordt verwacht,
het hardst geroepen. -
Bij alle zucht naar kunnen en kennen,
bij alle lof voor hoge score, topprestatie content zijn met wie je bent, wat je kunt.
Vrede hebben met jezelf.
Bij alle lust naar hebben en halen,
naar hogerop, naar meer en meer eerst luisteren naar hart en adem.
Diepe rust beleven.
Hoe meer
Hoe hoger de drempels, hoe
meer mensen struikelen.
Hoe strenger de eisen, hoe
meer mensen falen.
Hoe hoger het tempo, hoe
meer mensen afhaken.
Licht, vrede, rust
Bid voor
die huiveren en tobben;
er zijn er zoveel
die zich zorgen maken
in ’t ongewisse verkeren.
Pelgrim
Bid voor
die meelevend bijstaan;
er is zoveel behoefte
aan een troostend woord,
aan hartelijke nabijheid.
Ga! Vanaf je geboorte
ben je onderweg. Ga!
Je stappen worden woorden,
je tred is je lied.
Gedenk hen
met wie we dagelijks
brood en beker, zoet en zuur
hebben gedeeld en die
van ons zijn heengegaan.
Vermoeidheid is je gebed
en zwijgen je spraak.
Je komt wel iemand tegen;
je weet niet wie waar,
maar heel zeker jezelf daar.
Ga! Je bent pelgrim,
voor de weg geboren;
en iemand komt je tegemoet.
Gedenk hen die vergeten sterven, waar dan ook omkomen door geweld,
van honger bezwijken, - zichzelf, wie
weet waarom, ’t leven benemen.
Peer Verhoeven naar Santuari de Lluc Mallorca
Er zij licht vrede rust.
Zij noemden zich
vreemdelingen en
passanten op aarde,
duidelijk op zoek
naar een thuis.
(P.V. Hebreeën 11, 8-19)
Zo blind vaak voor
het wonder van het leven,
de medemens in lief en leed.
Zo doof ook voor
wie we zijn, hoe bedoeld;
voor U, stem van ons hart.
Blijf ons nabij nu en straks.
Jezelf zijn
Bij alle haast dagelijks geboden,
bij alle spoed die zo nodig moet jezelf blijven, aan jezelf toekomen.
Stilte proeven.
www.deroerom.nl
Op weg naar Santiago
de Compostella
Niet alle pelgrims naar
Jacobus waren arm
Duits circa 1360
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
3
Lijdende dienaar
Gérard van Tillo
Gelovigen nemen aan dat de schriftverhalen iets zeggen over God. Maar er zit
ook veel levenswijsheid in besloten. Het lied over de lijdende dienstknecht bij
Jesaja is daarvan een voorbeeld.
We zijn geneigd om wat in de Bijbel staat
een religieuze betekenis te geven. Maar
in de verhalen komt ook een diep inzicht
naar voren in het leven en samenleven
van mensen. Dit blijkt overduidelijk in de
wijsheidsliteratuur die in de canon van de
Schrift ruim vertegenwoordigd is. Maar
ook de andere verhalen laten zien wat er
met ons mensen aan de hand en niet verstandig is. De parabels uit de evangeliën
blinken hierin uit. Daar is bijvoorbeeld
te vinden, dat mensen veel kunnen leren van de natuur; zoals van de zorgeloze bloemen en vogels. Een andere hint
is dat mensen meer vreugde beleven aan
iets kleins terugvinden dan aan veel bezitten. Op persoonlijk vlak kan een gebroken relatie of vriendschap herstellen meer
indruk maken dan een blijvende band.
We worden er ook aan herinnerd dat geld
niets opbrengt als je er niets mee doet en
dat je weinig hebt aan talenten die je niet
gebruikt. Het is ook onverstandig alles op
te potten voor je oude dag, want die zou
wel eens nooit kunnen aanbreken.
Dienstknecht
Een voorbeeld van een oud-testamentische
passage die inzicht geeft in de problematiek van schuld en boete zijn de liederen
over de knecht in Jesaja (42-53). Het gaat
om een dienaar die niet tegenstribbelt,
maar gewillig en vol vertrouwen is. Toch
wordt hij beledigd, gemarteld en gedood.
Deze knecht wordt een profeet genoemd
die hoog in aanzien staat bij God. Aangenomen wordt dat de in Jesaja voorspelde
messias-koning wordt bedoeld, die door
lijden tot heerlijkheid komt. Op grond
van deze interpretatie is men deze liederen gaan lezen als voorafbeelding van
Christus. De figuur van de lijdende dienstknecht doet denken aan het gebruik in
het oude Israël om een bok de woestijn
in te sturen nadat hij ritueel met alle ongerechtigheden van het volk was beladen. Hiervan stamt het begrip zondebok,
dat in vrijwel alle talen voorkomt. De
zondebok is degene op wie anderen hun
schuld overdragen. Bij Jesaja wordt de
dienaar aangewezen om namens de koning te boeten voor de ontrouw van het
godsvolk. De overdracht van schuld komt
ook in onze maatschappij veelvuldig voor.
Meestal gaat het daarbij om het opofferen
van mensen om de leiders buiten schot te
houden. Worden aan de top van een organisatie fouten gemaakt, dan worden vaak
lager geplaatsten weggestuurd, waardoor
de schijn wordt gewekt dat er orde op zaken is gesteld en de leiding vrijuit gaat.
4
Kruisafneming, Kapel O.L.V. van Smarten, Megen,
F. Slijpen 1949, www.kerkramen.nl
Dit gaat gepaard met het nodige ritueel
waarmee de willekeur van de maatregel
wordt afgedekt. De zondebok is vaak een
medewerker die de leiding van de organisatie toch al kwijt wilde, omdat hij/zij
niet goed zou functioneren, te duur is of
een bedreiging vormt voor het prestige of
de carrière van de leiders. De keuze van
de zondebok ligt daarom meestal al vast
voordat er fouten gemaakt zijn. Soms
wordt iemand met het oog op deze rol in
dienst genomen. Voor veel organisaties is
schuldoverdracht een belangrijk instrument om personeelsbeleid te voeren.
Klokkenluider
De rol van zondebok kan overgaan in die
van klokkenluider. Dit zijn mensen die
misstanden in organisaties naar buiten
brengen of onrecht in de maatschappij
aanklagen. Zoals het woord al zegt slaan
zij alarm om misstanden aan de kaak te
stellen. Maar de vrijwillige zondebok zoals die bij Jesaja naar voren komt, is iemand die principieel zwijgt, zodat duidelijk is dat hij de schuld vrijwillig op zich
neemt. In meerdere verzen en beelden
wordt dat benadrukt, zoals in: Hij werd
mishandeld maar verzette zich niet en
deed zijn mond niet open (Jesaja 53, 7).
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
Bij onze eigentijdse zondebokken is dat
meestal niet het geval. Vaak laat een medewerker die ten onrechte als zondebok is
aangewezen een luid protest horen. In feite wisselt hij dan zijn rol van zondebok in
voor die van klokkenluider. In onze moderne tijd liggen deze rollen dan ook dicht
bij elkaar en hebben ze onderling veel
gemeen, bijvoorbeeld dat iemand er niet
op vooruitgaat om deze rollen toegewezen te krijgen of op zich te nemen en dat
deze mensen er meestal alleen voor staan.
Dat ligt uiteraard voor de hand. Wie een
zondebok in bescherming neemt, laadt de
verdenking op zich zelf ook schuldig te
zijn. Wie een klokkenluider helpt wordt
ervoor aangezien zijn kritiek te delen en
wordt door de bekritiseerde organisatie tot
het vijandige kamp gerekend.
Interpretatie
Vraag is onder welke omstandigheden een
lijdende dienaar optreedt die vrijwillig
de schuld op zich neemt én wanneer het
gaat om toegewezen schuld die leidt tot
openlijk protest. Uit de tekst van Jesaja is
op te maken, dat het lot van het hele volk
op het spel staat. Het is dan beter dat één
persoon sterft dan dat het hele volk ten
onder gaat. De lijdende dienaar lijkt dit te
beseffen en schikt zich zwijgend in zijn
lot. Het lijden dat de dienaar wil voorkomen moet wel de moeite waard zijn. Van
een grootschalige wraakoefening kan alleen sprake zijn in tijden van wetteloosheid, waar nog geen rechtstaat is gevormd
of waar deze niet meer functioneert. Dit
laatste komt bijvoorbeeld voor in tijden
van bezetting door een vreemde mogendheid, waarin ook Jezus’ proces zich afspeelde. Uit de Tweede Wereldoorlog zijn
er voorbeelden bekend van mensen die
zich vrijwillig hebben opgeofferd om groter leed te voorkomen. Als schuldoverdracht in dienst staat van privébelangen of
organisatiedoelen wordt de schuld meestal
niet vrijwillig aanvaard. Dan slaat de zondebok terug en kiest hij voor de rol van
klokkenluider.
Open Kerk Helvoirt
Za 12 april 19.00 u. Palmpasen, vr.
18 april 14.30 u. Goede Vrijdag; za.
19 april 19.00 u. Paaswake-viering in
Oude Kerk, hoek Torenstraat/Jonge
van Zwijnsbergenstraat, Helvoirt.
(0411) 64 18 51; 06-13625956
Barmhartigheid
13 april 13.00-17.00 u. Kloosterhotel
Zin: Meezingen met de Mattheüs
Passie. (073) 657 70 44
[email protected]
www.deroerom.nl
Samen op pad
Redactie
In het kader van maandelijks aandacht voor mensen met een beperking
schrijft Nel Beex over de Stichting Mimakkus.
Mogen zijn zoals ze zijn
Hoe gaan wij om met dementerenden en
wat weten we eigenlijk van hen? We willen immers nog zo graag de geliefde zien
die we kennen. Hoe anders ligt dat voor
clowns van de Stichting MiMakkus. Onbevangen met geen enkel doel treden zij de
ernstig dementerenden tegemoet.
Op de afgesproken tijd ontmoet ik in
Avoord, Zorg en Wonen Etten-Leur de dames Jacqueline Hermus en Tonnie van
den Bos. Een lekker kop koffie volgt en ik
krijg te horen wat ze van mij verwachten.
Ik mag kijken! Zij beiden worden Sientje
en Toke. En nogmaals: ik mag (alleen) kijken! Deelgenote worden.
Sientje en Toke
We gaan naar de derde verdieping. Ik blijf
op de gang en zij lopen een kamer binnen
om zich om te kleden, maar vooral om
zich ‘leeg’ te maken. Leeg van alle daagse
beslommeringen. Ze willen in de huid van
Sientje en Toke kruipen. Mentaal, maar
ook met eenvoudige kledij en eenvoudige attributen, zoals een kleurig koffertje,
een mooie grote tas en een grote pop. De
rode clownsneus valt weliswaar op, maar
de meeste indruk maakt hun manier van
voortbewegen; het trage tempo. Daar gaan
Sientje en Toke en ik zeg niks, verbaas me
en volg. Dan gebeurt er iets heel bijzonders. De gangen zijn in het midden van
beneden af aan tot hoog boven open en
zo heb je ook zicht op wat er in de gang
van een etage lager of hoger gebeurt. Een
mevrouw op een verdieping lager ontdekt
Toke en spontaan begint ze te zingen O
wat ben je mooi, o wat ben je mooi!’ Toke
en Sientje zingen mee, bescheiden buigend en met de hand licht wuivend, alles
in hetzelfde lage tempo. Ik zie mevrouw
zielsgelukkig met haar begeleidster haar
weg vervolgen.
Loskomen
We gaan een woonkamer binnen. Bij twee
van de drie dames daar komt een blije
blik op het gezicht. Toke zet haar pop in
een stoel en het koffertje op tafel. Langzaam maakt ze het open. Twee paar ogen
volgen haar bewegingen, heel gespannen;
zoals kleine kinderen vol verwachting.
Wanneer even later zachtjes de melodie
‘Tulpen uit Amsterdam’ klinkt zingen er
twee mee. Dan komt wonder boven wonder ook de derde mevrouw los. Vooral als
er uit de tas van Sientje een mooie grote
gekleurde sjaal te voorschijn komt. Die
moet netjes opgevouwen worden, eerst in
de lengte de uiteinden netjes op elkaar.
Dat is haar herinnering en je voelt dat ze
gewend was om dat heel netjes te doen.
Ik kijk alleen maar. Dan klinkt er ineens:
‘Een serieuze mevrouw.’ En ik denk ‘Chapeau Sientje en Toke! Dankzij jullie kan
ze nu die opmerking plaatsen.’ Wat het
met háár doet dat weet ik niet, maar ík
ben geraakt!
Bewondering
Een tweede woonkamer wordt aangedaan.
Daar is een mevrouw echt helemaal weg
van de pop. Vooral van de mooie ogen van
de pop, die zij blijft strelen en betasten en
waarvan ze maar blijft zeggen da ze mooi
donker zijn. Dan gaan Sientje, Toke en
ik weer op weg. Ze zijn nog steeds Sientje en Toke en wisselen geen enkel woord
met mij. We naderen een slaapkamer en
Mimakkers Sientje en Toke in Avoord, Zorg en Wonen, Etten-Leur
www.deroerom.nl
in de gang beginnen zij beiden te neuriën,
eenvoudig, mooi, melodieus. De melodie
herhalen ze en blijven ze herhalen. Weer
in een rustig tempo. In nagenoeg het midden van de kamer staat een bed. De bewoonster is nauwelijks te zien en het lijkt
of niets meer tot haar doordringt. Neuriënd worden hand en arm zachtjes beroerd
en ingewreven met een etherische olie.
Dan ineens een soort diepe zucht. Toch
een reactie? Doet de beroering haar goed
of vindt ze de geur lekker? Hoe dan ook,
dit ontroert me. Ik merk ook, dat ik best
wel moe ben en steeds meer bewondering
krijg voor deze twee MiMakkers.
Opleiding
Na afloop bij koffie en thee. ‘Eigenlijk
zijn wij als Sientje en Toke in een bevoorrechte positie vergeleken met het verplegend personeel,’ zeggen Jacqueline en
Tonnie, in het dagelijks leven werkzaam
als activiteitenbegeleider bij zorginstelling Avoord. ‘Bij ons hoeven ze niets, wij
hebben geen programma. Voor ons mogen
ze er zijn, zoals ze zijn!’ De opleiding tot
miMakker/miMakkus - betekent: maatje
- volgen is voor beiden een weloverwogen keuze geweest. Naar de leiding van de
zorginstelling moesten zij wel heel duidelijk op papier hun keuze en motivatie verantwoorden. Een pittige opleiding van een
jaar - ook financieel - met jaarlijks twee
terugkomdagen. Zo blijven ze bij en krijgen ze feedback. Heel goed, met name als
je alleen opereert. Wat ik ervan vind? Ik
vind dat Avoord zuinig moet zijn op deze
twee prachtvrouwen, miMakkers. In mijn
ogen een zegen voor het huis!
Mimakker Toke op bezoek bij een bewoner van verpleeghuis Aeneas, Breda
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
5
Thomas zielig?
Huub Schumacher
Als Pasen straks goed en wel voorbij is dan komt Thomas weer om de hoek
kijken. Die slome ongelovige apostel Thomas; vervelende spelbreker ... traag
doetje dat alles alleen maar ophoudt …. Of is dit te gemakkelijk gezegd? Gaat
Thomas in de doorsnee-preek terecht door voor een zielepiet? Het is de vraag!
De theoloog Kuitert heeft
me geleerd dat alles ‘van
kijk’ is. Hij bedoelt ermee
dat alles wat je om je heen
ziet geboren is uit de kijk
van mensen. Autobanden,
scheikunde, de Eiffeltoren, jouw beroep, je huis,
je godsdienst, de vaatdoek
op het aanrecht en ga zo
maar door, het zijn allemaal dingen die ooit begonnen zijn tussen de oren…
‘Eigenlijk zou ik iets duns,
iets scherps moeten hebben
waarmee ik ergens doorheen kan steken’ verzuchtte moeder de vrouw in haar
plaggenhut. Ze zocht wat
materiaal, ging er wat mee
prutsen en zie: de stopnaald was geboren. Alles
begint tussen de oren, zelfs
een kind. Alles is van kijk.
Het is maar net hoe in het
begin iemands kijkrichting
is. Dat bepaalt voor een
heel stuk hoe de werkelijkheid er uit ziet.
Die Thomas een stakker!
Jan van Riet Drie Nagels
Ditzelfde geldt ook voor
het beeld dat wij doorgaans
gene is beginnen te pruttelen. Het had
van Thomas hebben. Vroeger hebben enook iets heel anders kunnen zijn als het
kele bijbelwetenschappers dit beeld in
om de uitleg van deze Thomastekst gaat.
hun hoofd gehaald. Dat was hun goed
Ik heb nu - en dat is natuurlijk o.a. óók
recht, maar het blijft óók maar een maeen gevolg van wat er zich tussen mijn
nier natuurlijk. Zij dachten: ‘Tjoe tjoe,
oren afspeelt - kennisgenomen van bijdie Thomas is eigenlijk toch maar een
belwetenschapper Paul Chapel die er met
stakker; de andere leerlingen waren veel
heel andere ogen naar kijkt. Dat boeit me
verder! Die hadden het helemaal niet noen die kijk wil ik graag vertellen.
dig om Jezus letterlijk te kunnen aanraken toen deze hen na z’n verrijzenis verscheen. Zij zagen en geloofden tenminWat ’n stakkers, die anderen!
ste! Maar Thomas, die sukkel, had beWordt Thomas in het Evangelie van Jowijzen nodig!’ Nu nog gooien wij elkaar
hannes inderdaad tentoongesteld als
‘dit hoofdschudden om Thomas’ vaak
voorbeeld van hoe het niet moet? Zou
naar het hoofd: ‘wat ben je toch een onThomas misschien stukken beter dan de
gelovige Thomas.’ Ik ben vroeger ook zo
anderen dóórhebben wat ervoor nodig
geïnfecteerd en heb Thomas in menige
is om de verrezen Jezus Christus echt te
preek in de etalage te kijk gezet als voorontmoeten? Graaft Thomas niet veel diebeeld van hoe het niet moet. Met andere
per dan de anderen? Kijk, die anderen
woorden: wij moeten het beter doen, wij
zijn al dolgelukkig dat ze de Heer hebmoeten geloven zonder bewijzen te wilben gezíén! ‘Hij kwam zomaar door de
len, zonder dat we er de vinger op moemuur naar binnen en Hij stond ineens
ten hoeven leggen.
tussen ons in!’ Hij sprák zelfs! (Joh. 20)
Maar Thomas gaat niet direct mee in
Maar wacht eens even
hun enthousiasme. Hij vraagt zich af of
Maar zoals gezegd, is het maar net wat
zij zó niet een beetje aan de buitenkant
er toevallig tussen de oren van deze of
blijven. Jezus alleen maar zíén … is dat
6
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
hem werkelijk ontmoeten? Dát betwijfelt
Thomas nu juist. Zelf had hij vóór Goede Vrijdag immers nooit een spectaculaire, toverachtige Jezus gezien! Thomas
kende Jezus als iemand in de buurt van
gewonde mensen, als degene die zich totaal identificeerde met slachtoffers van
hoge heren die hen afdankten, dumpten.
Thomas kende Jezus alleen maar als een
hartsgenoot van verschoppelingen die de
ene psychische verwonding na de andere
opliepen omdat ze in de ogen van priesters smerige zondaars waren. Thomas
kende Jezus alleen maar als neerknielend
bij mensen om hun wonden te helen. Hij
ontdekte dat z’n collega-apostelen ineens
zo’n ander beeld van Jezus ophingen en
daar voelde hij zich niet gemakkelijk bij.
Eerst, dan pas ...
En ... de laatste keer dat Thomas Jezus
gezien had was Jezus vanwege diens mededogen met gewonden, zélf gewond geworden. Thomas zag hem nóg met grove
wonden in handen en voeten en een grote gapende vleeswond tot diep in z’n hart
… Nee, nu z’n collega’s hem overvallen
met wilde enthousiaste verhalen van:
‘Hé Thomas, wij hebben de Heer gezien;
prachtig man hoe Hij door de muren binnenkwam … pats!, daar stond hij, midden tussen ons in!’ … Nee, met de beste
wil van de wereld kon hij daarin Jezus
zoals hij hem ontmoet had beluisteren.
Dit zégt hij dan ook: ‘Ik moet eerst zelf
mijn eigen handen in zijn wonden kunnen leggen; dan pas zal ik geloven.’
Zo anders dan ik dacht
Als ik deze duiding hoor, dan weet ik zo
net nog niet of ik Thomas naar mijn toehoorders nog ooit zal uitleggen als die
zielige twijfelaar. Ik begin eigenlijk medelijden te krijgen met de zieligheid van
die andere leerlingen voor wie de verrezen Jezus een soortement etherische,
buitenaardse, imposante, alles kunnende
verschijning is. Voor hen is de verrezen
Jezus niet meer de óók gekruisigde; en
als hij dat niet óók meer is, is het Jezus
niet. Eerlijk gezegd wijst Thomas een
weg om de gekruisigde en verrezen Jezus wél te ontmoeten. Dáár namelijk
waar wij neerknielen naast slachtoffers,
liefdevolle handen genezend op de wonden leggen van niet meetellende en geslagen mensen. Daar wordt Jezus als de
verrezene zichtbaar, voor onszelf en anderen. Ik vraag me af of hij wel ‘binnen
komt’ bij ons als we alleen praten over
de Verrezene, zonder hem als kerkgemeenschap handen en voeten te geven in
tastbare, realistische solidariteit met de
gewonden langs de snelwegen van onze
maatschappij … Thomas zielig? Juist het
tegendeel!
www.deroerom.nl
Gedicht gedacht
Redactie
Uit de teksten en beelden die vanuit het veld De Roerom worden toegestuurd
maakt de redactie een keuze voor publicatie onder de titel Gedicht gedacht. Zij
is blij met het groeiend aantal toezendingen - ook van beelden - en probeert er
een verantwoorde keuze uit te maken.
Cantate 147
Ik was zestien, zeventien of misschien toch wat ouder, maar in ieder geval heel
wat minder volwassen dan jongeren van deze leeftijd anno 2014. We waren met
een groep in Parijs. Toch werd ik om een of andere reden als enige ondergebracht
bij een Franse alleenstaande dame. Ieder van ons had een ‘carnet’ waarmee we
van het openbaar vervoer gebruik konden maken. Daarom liet ik, op weg naar
de plaats van samenkomst, mijn geld ‘thuis’ en ging - heel zelfbewust - op weg.
Ik vond het prachtig om zo in m’n eentje in een voor mij heel grote en onbekende stad op pad te gaan. Dat blije trotse gevoel verdween echter als sneeuw
voor de zon toen de metro zomaar ineens - god weet waar - stopte om niet meer
verder te gaan. Het was ‘Staking!’ Wat nu? De straat-op was in ieder geval mijn
eerste optie. Daar zou ik wel iemand tegenkomen. Maar niets en niemand te bekennen! Enkel hoge huizen die naar het leek hermetisch gesloten waren; zowel
aan deze zijde rechts als aan gene zijde links van mij. Het was voor mijn gevoel
op dat moment een lange doodse straat. Had die een naam? Dat zal wel, maar
het was voor mij daar niet waarneembaar. Daar sta je dan in je uppie zonder een
cent op zak.
Weg het blije trotse gevoel; verlatenheid overheerst. Toch maar ergens aanbellen? Ik aarzel. Opeens gaat er een flink eind verderop links een deur open. Er
komt een slagersjongen naar buiten, te herkennen aan zijn kledij. Met een transporteur, zoals wij thuis een tamelijk grote bestelfiets met voorop een flinke grote
mand noemden. Fluitend stapt hij op en wat hoor ik? Jesus joy of man’s desiring.
Zo zuiver, zo mooi, dat ik vól schiet! Nu weet ik: ‘Mij kan niets gebeuren. Alles
komt goed!’ En dit was ook zo! Jesus joy of man’s desiring met de schitterende
obligate hobo uit Cantate 147 van Johann S. Bach was mij bekend dankzij het Tivolikoor van pater Smulders uit Eindhoven destijds en heeft een bijzonder plaatsje in mijn hart.
Nel Beex
Red ook mij...
Ik zit in een diepe put,
lichtloos, alleen,
glibberige wanden,
niets te makken,
geen brood, geen wijn.
Opwaarts kijkend zie ik
enkel ruige religiekoppen;
met hun kalotje op hun bol
kwelen ze: blijf waar je bent,
wíj weten wat goed voor jou is.
Plots wordt een witte touwladder
kordaat naar beneden geworpen;
sigaren rokend blazen de koppen
tot hun eigen grote verbazing
puur witte rook uit, witte rook!
Ik zie het vriendelijke hoofd
van de dienaar der dienaren,
die blijmoedig evangelische mens,
met op zijn witte toog de woorden:
red ook mij, red ook mij...
Wakker schietend houd ik
het witte beddenlaken stevig vast.
Frans Boddeke
Liefde laat ons weten dat er
eeuwig leven is. (E. Drewermann)
Zo lang ik dit nog kan
Zo lang ik dit nog kan: dit huis opnieuw verlaten,
de weg weer gaan, de vogels horen en de madeliefjes
zien die her en der ontluiken en dit niet enkel
weten van horen zeggen. Heel rustig de krant weer
wegleggen en hoopvol wegdromen en plannen maken
voor morgen en overmorgen, hopend dat misschien
toch iets ervan wel kan, al is er Syrië ook en sterven
mensen op zoveel plaatsen, zelfs van honger en verdriet.
Ik weet het niet, maar waarom voel ik mij soms droef
om dingen die het eigenlijk niet waard zijn, als ik hier
weer mensen zag die nauwelijks nog zien of horen?
Ik zag een bloem in het veld, zo volmaakt, en ik riep uit:
‘Zij en duizenden zoals zij prijken en verwelken door amper iemand bekeken,
door geen oog zelfs gezien.’ Maar de bloem antwoordde: ‘Dwaas die je bent!
Je denkt toch niet dat ik bloei om gezien te worden!’
(Arthur Schopenhauer; © Foto: Berna Verhoeven 15 februari 2014)
www.deroerom.nl
We zijn toch voor het licht geboren, hoor je soms,
maar nu is toch mijn hart weer erg bezwaard. Hoe
kunnen wij elkander dragen, wat is leven waard?
Adeleyd, 2014 na een bezoek aan een woon-en zorgentrum
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
7
De aanwezige
Rob van der Zwan
In het verhaal De aanwezige tekent Siegfried van Praag tegen de achtergrond
van het vooroorlogse, joodse Amsterdam het leven uit van de joodse Nathan
Barnstein en zijn vriend Simon Falk. Een indringend verhaal, hier kort samengevat, als uitnodiging het zelf ter hand te nemen.
Het gezin van Philip Barnstein bestond uit
zijn vrouw, Sam de oudste en Nathan de
jongste zoon en twee dochters, Diena en
Rika, beiden toen huwbaar maar nog zonder man. En ook uit Simon. Simon Falk
bleef er altijd bij.
zijnen konden gaan. Verschillende professoren drukten de oude Barnstein de hand
en praatten even met hem, als waren ze
‘lijst van persoonsnamen afgeleid van vader’ en deden pijn. Philip moest verder leven met het gevoel geen brave jood meer
te zijn. En zo kwam de oude Barnstein tot
een daad, waarvan niemand iets afwist.
Hij bedankte
Iedere morgen ging hij naar zijn kleine
sjoel in de Sint Anthoniebreestraat. Na het
Aanwezig zijn
Het gezin woonde in de oude jodenbuurt,
op de hoek van de Vissteeg, waar Philip
Barnstein een kleine sigarenwinkel dreef.
Simon Falk bleef steken in de mulo, verliet de school en kwam terecht in een textielwinkel van de Jodenbreestraat. Maar
hij bleef bevriend met Nathan Barnstein,
die na een zeer goed eindexamen, met een
beurs aan de gemeente-universiteit wisen natuurkunde ging studeren. Nathan
ging op kamers wonen. ‘Maar aan Simon
hebben we een nieuwe zoon’, zei toen de
oude Barnstein. Zo voelde Simon het ook.
Het was het enige dat hij voor Nathan
doen kon: diens afwezigheid door zijn
aanwezigheid goed maken.
Voor de hele familie
Philip Barnstein was zeer godsdienstig,
maar respecteerde toch zijn zoon, die zich
van het geloof had losgemaakt. Vanaf zijn
barmitswa - volwassenverklaring rond de
dertien - had hij hem vrijgelaten. Nathan
had de misère van de kleine man in de
buurt gezien en was socialist. Ook dit zou
wel zo moeten zijn. Nathan kon nog geen
ware jood zijn omdat hij het eeuwige
niet zag; wel socialist omdat het tijdelijke
hem aan het hart ging. Was dit niet het
begin van het jood-zijn? En als Philip iedere morgen naar zijn kleine sjoeltje ging,
deed hij dit in opdracht van zijn hele familie: voor Sam de ‘vertegenwoordiger’,
voor Nathan de geleerde en voor de twee
dochters. Hij bad niet vóór zijn kinderen,
maar námens vrouw en kinderen het morgen-, middag- en avondgebed.
Tapijten van dankbaarheid
Nathans ster steeg en hij promoveerde.
Een menigte niet-geleerde, zelfs ongeletterde Amsterdamse joden waren erbij.
Op de eerste rijen stoelen zaten vader en
moeder Barnstein, Rika, Diena, Sam, neefjes, nichtjes, intieme vrienden. Tegen de
natuurlijke aristocratie van Philip Barnstein legden zowel zijn flodderige omgeving als de binnenkomende professoren
het af. De oude Barnstein zat daar maar,
stil en gedragen. In gedachten ontrolde hij
onmetelijke tapijten van dankbaarheid,
waarover Gods afgezanten tot hem en de
8
De Portugese synagoge Amsterdam van kunstschilder Gerrit Andriaansz. Berckheyde (1638-1698)
hem iets schuldig. Belie van Collem, zijn
buurman uit sjoel, vroeg hem: ‘Nou Philip, hoe voel je je?’ Hij antwoordde: ‘Dat
kan ik alleen met een broge - zegenspreuk
- zeggen, Belie: Geloofd zij Hij die ons
heeft doen leven en ons in stand hield en
ons deze tijd doet beleven.’
Nathans oudere broer Sam voelde zich
miskend. Hij voelde de vanzelfsprekende
manier, waarop zijn broer zijn uitverkoren-zijn opnam, als een pijnlijke ontsteking in de ziel die nu eens meer dan weer
minder prikte. Simon praatte op hem in:
‘Het gaat niet alleen om Nathan. Hij zal
de wetenschap verder brengen, zeggen de
mensen knapper dan jij en ik. Dat is voor
iedereen goed. Daar worden we allemaal
beter van.’
ochtendgebed richtte hij zich afzonderlijk
tot God om het huwelijk tussen Nathan
en het vreemde meisje niet te laten plaatsvinden en hen, ieder op een andere weg,
gelukkig te maken! Hij begon voor verenigingen te bedanken. Dit was een algemeen verschijnsel, wanneer in een orthodox gezin een ‘gemengd huwelijk’ was
binnengevallen. Barnstein was kerkbestuurder van zijn sjoeltje. Hij bedankte.
Bestuurslid van een bond die de sabbathrust wilde bevorderen. Hij bedankte. Voorzitter van een vereniging van vrijwilligers
die bij doden baden en hen ‘aflegden’. Hij
bedankte. ‘Ik was te trots op Nathan’, zei
hij tot zichzelf. ‘Het is goed dat ik voor iedere trede die mijn kind opklimt, een trede naar beneden ga. Zo wil het God.’
Geen brave jood meer
‘Ik ga me verloven’, zei Nathan op een
dag. Moeder sperde de ogen van verwachting, maar vader sloot de zijne. ‘Met wie?’
Met Truus de Weerd, dochter van professor De Weerd. Het kwam als een rukwind, als een regen over de twee oudere
getto-mensen. In het getto was de naam
‘openbarend’. Wilde een jood met zijn gemeenschap breken, dan kon hij de Grote
Verzoendag ontheiligen of zijn zoon Piet
noemen. Truus de Weerd ... voor- noch
achternaam kwamen voor in de joodse
Laat ze trouwen
‘De tijden zijn niet mooi, Philip’, zei Belie van Collem hem toen ze na de ochtenddienst de synagoge verlieten. ‘Het
is anders dan vroeger.’ Daarna: ‘Je mag
misschien God bidden dat Nathan maar
gauw met dat meissie trouwt.’ Philip
Barnstein schrok maar knikte instemmend. De tijden waren veranderd en de
zielen konden zichzelf niet trouw blijven. Nathan moest gered worden, niet
voor hem en zijn moeder, maar omdat hij
een groot geleerde wordt en de mensen
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
www.deroerom.nl
hem nodig zullen hebben. ‘God geve dat
het nog gaat, dat huwelijk, met de Duitsers al in ’t land. Laat ze trouwen, hoe
eer hoe beter.’
God vooruit voor ons
‘Kind,’ zei Philip ‘Ik ben gekomen om je
om vergiffenis te vragen. Ik heb tegen jou
een grote zonde begaan. Ik ben een gelovig man, Truus. God zelf heeft me bewezen dat ik tegen het meisje van m’n zoon
een zonde heb begaan. Ik heb God dag
aan dag gebeden, dat de verloving zou afgaan. Wil je me vergeven?’ Natuurlijk kon
ze dit vergeven. ‘Goddank! Zie je kind,
hoe God m’n hoogmoed heeft beschaamd.
Ik dacht dat ik Hem gehoorzaam was. Ik
leef in een al geleefde wereld. Laat ik ’t
beter zeggen: in onze wereld heeft God
vooruit voor ons geleefd, dan hoeven we
ons niet te vergissen. En als er nu iets
buiten valt, weet ik geen raad. Mijn ogen
hebben gestokt.’
Dag oom, u ook hier?
Nathan had Amsterdam verlaten. Hj droeg
geen ster. Zijn vrouw en hij waren ingekwartierd bij een achterneef van haar vader. Tijdens een wandeling kwam ineens
een meisje op hem toe. Op haar lichtgebogen neus stond een gouden brilletje.
Ze keek naar hem op en in haar blik lag
diepe voldoening. Het kind verbrak het
slot van de door haar onbegrepen wereld,
waarin ze was opgesloten. Ze zei op ingehouden jubeltoon: ‘Dag oom Nathan. Bent
u hier ook?’ Nathan Barnstein schrok. Ze
stak haar handje uit en hij hield die even
in de zijne. Het was Lieneke Sammes,
dochtertje van een nicht van vaderskant.
Het nichtje verraadt onbedoeld haar oom
en beiden worden opgepakt.
De aanwezige
De Barnsteins overleven de oorlog niet; Simon wel. Na de oorlog ontmoet hij Ruben
die de familie ook heeft gekend. ‘Weg!’
Simon keek naar beneden, alsof hij zich
schaamde voor zijn voortbestaan. ‘Ze zijn
weg! Rika, mijn verloofde, we wilden in
’40 trouwen ... en mijnheer Barnstein en
allemaal; Nathan ook. Zijn professoren zijn
er nog kapot van. Wat ze van die jongen
verwacht hadden ... een Einstein. Je weet
toch hoe het gebeurd is? Hij kon het niet
van zich verkrijgen om dat kind van zijn
nicht, van die Sammes, voorbij te lopen.’
Toen verzuchtte Ruben: ‘Dat kunnen we
toch niet doorgronden. De oude Barnstein
zou gezegd hebben: ‘De verborgenheden
behoren God toe.’ Simon begreep die - Hebreeuwse - woorden niet maar knikte wijs
als het beroemde oude cavaleriepaard dat
een mars van vroeger hoort. De vraag naar
het waarom en naar de draagwijdte van de
dood van de begaafde jonge fysicus bleef
open. Simon kon voorlopig aanwezig blijven ter vervanging van de afwezigen.
Rob van der Zwan voor Jan Besselink
Authentieke Johannes Passion
Redactie
De Johannes Passion zal dit jaar door
het Kempisch Kamerkoor en Concerto
Barocco o.l.v. Cees Wouters tot klinken
gebracht worden op Goede Vrijdag 18
april om 20.15 u. in de Willibrorduskerk
van de Parel van de Kempen, de gemeente Eersel. Het Kempisch Kamerkoor weet
als geen ander deze passie op voortreffelijke manier te brengen. Het koor, dat
in feite ‘de hoofdpersoon van het leed’ is,
krijgt met haar dramatische vertolking
de luisteraar tot op het puntje van de
stoel. Door zich te laten meevoeren in de
turbae wordt de woede van de menigte
voelbaar zoals ook de ontspanning van
de koralen en de meditatieve momenten
in de grote koorwerken worden beleefd.
Het Kempisch Kamerkoor is in staat om
in de massascènes onder de inspirerende
leiding van Cees Wouters zeer indrukwekkende momenten te creëren. Het
vertolkt op niet mis te verstane wijze
Bach’s contrapuntische schrijfwijze: het
zaait verwarring en intense wreedheid.
De uitvoering heeft een grote dramatische kracht en geeft een pakkend beeld
van de laatste uren van Jezus; niet als
een eenzaam slachtoffer neergezet maar
als een krachtig man die een boodschap
heeft voor de mensheid. Passie wordt
ervaren, maar overal gloort er hoop,
moed en liefde. Deze warmte en ontroering neem je als luisteraar mee. Het koor
www.deroerom.nl
Dirigent Cees Wouters
voert deze Johannes Passie uit samen
met Jan Van Elsacker evangelist, Sarah
Peire sopraan, Huuh Claessens Christus,
Nanco de Vries basaria’s, Jan Kullmann
altus, Ralph Rousseau Meulenbroeks
gambist. Witte Donderdag 17 april kunnen belangstellenden om 20.30 u. in de
kerk van Diessen de openbare generale
bijwonen, waarop de koorwerken uit de
Passie en enkele sopraanaria’s gezongen
worden; daarnaast uitleg over de Passie
en over de authentieke instrumenten
van het barokorkest. Informatie over
deze Openbare Generale middels (0497)
64 28 65.
Kaarten verdere info betreffende de uitvoering : www.kempischkamerkoor.nl
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
9
De bodem weggeslagen
Peer Verhoeven
Kijk eens naar
Om duidelijk te maken
wat het leven in zich bergt,
wees Jezus van Nazaret
op het leven om ons heen:
Wat te eten en te drinken
en waarmee je kleden,
moet je grootste zorg niet zijn.
Want eten is je leven niet
en kleren zijn niet je lijf.
Let eens op de vogels:
ze zaaien niet, maaien niet
en slaan niet op in schuren.
Ze leven gegeven
en komen niets tekort.
Kijk eens naar de bloemen:
ze weven niet, spinnen niet
maar groeien en bloeien.
En met al hun pracht steken
ze koningen naar de kroon.
Peer Verhoeven naar Matteus 6
(© Foto’s: Ad Wagemakers)
10
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
Als ik zomaar ‘in den Tag hineinlebe’
loopt het op een gegeven ogenblik spaak met me.
Dan ontgaat me de zin van het leven.
Ik moet contact houden
met de ‘onderstroom in mezelf’.
Dit is het hoogste en beste
wat ik voor mij bereiken kan:
rusten in mezelf, rusten in zichzelf.
Iets anders is er niet.
Als ik het búiten me ga zoeken,
mezelf en mijn ziel zogezegd loslaat,
dan raak ik verloren, ongelukkig,
begrijp de zin van de dingen niet meer.
Ja, ‘ruhen in sich’. Maar daaraan
moet steeds opnieuw gewerkt worden.
(Etty Hillesum - 1914-1943 in
Het werk 1941-1943, p 112)
Sommige mensen is het lachen vergaan. Ze zijn te vaak bij de neus genomen, te vaak bedrogen uitgekomen. Wat voor leuks en zaligs er ook
voorvalt, er kan geen lachje meer af. Er is van binnen iets stuk of geblokkeerd ... Soms brengen krant en tv mensen uit permanente rampgebieden in beeld. Ze hebben afgrijselijk veel te betreuren en te verduren gehad en nog. Ze kijken afwezig, apathisch; alsof ze buitenstaander
zijn, nergens meer op rekenen, van niemand nog iets verwachten. De
ellende lijkt hen niet meer te raken en ze laten geen traan ... Soms ook
verbaas je je over kindsoldaten die met een veel te groot wapen in te
kleine handen of over te tengere schouders geen enkel blijk van angst
vertonen; met thuis, hun ouders of vriendjes zijn ze blijkbaar niet bezig
en, zo te horen, al evenmin met lijfsbehoud of toekomst. Deze emoties
en uitingen, die je toch van kinderen verwacht, zijn blijkbaar vervlogen in de hardheid van de strijd, de haat jegens de vijand, de aanbidding van de commandant ... Er zijn mensen die ronduit zeggen niet tegen stilte te kunnen, omdat stilte hen benauwt, ongedurig maakt, op de
zenuwen werkt. Misschien dat hierom de versterker zo ver open moet,
menige presentator op radio en tv zo ratelend hard en vlug spreekt en
er overal aanhoudend met mobieltjes gehaffeld en gewriemeld wordt.
Iets in hen moet monddood gemaakt worden, het zwijgen opgelegd ...
Waar lach, traan en kindsheid zich niet meer laten zien en stilte gemeden wordt, daar is een ‘onderstroom’ in de mens - zoals Hillesum dit
noemt - afgestorven, uitgeroeid. Pathos - beroering, ontroering - is ápathie geworden: gevoelloos, onverschillig, dood. Václav Havel tipte in een
brief aan zijn vrouw een nog fundamenteler verlies voor de mens van
deze tijd aan: De tragedie van de moderne mens bestaat niet zozeer in
het feit dat hij steeds minder weet over de zin van zijn eigen leven, maar
dat hem dit steeds minder kan schelen. De ‘onderstroom’ - door Hillesum ook ‘gemeenschappelijk reservoir’ en ‘bron’ genoemd; door anderen
aangeboren besef en intuïtie - is stiefmoederlijk behandeld, onderkomen geraakt en zo goed als stilgevallen, dichtgeslibd. Ik denk dat sfeer
en mentaliteit in onze samenleving en daardoor geleidelijk ook het innerlijk van de mens erg vervuild zijn geworden door de jacht op hebben
en kunnen, de verafgoding van de rede, de diskwalificatie van de intuï­
tie, door rusteloosheid en spanning, de drang steeds verder hoger en
méér te moeten om zich geslaagd te weten - daartoe voortdurend aangemoedigd door wat in woord en beeld wordt voorgespiegeld en door het
beleid van overheden die niet beter lijken te weten of te durven. Daarentegen wist Elly Hillesum dat aan ‘rusten in zichzelf’ steeds opnieuw
gewerkt moet worden.
www.deroerom.nl
Wie wekt het binnen?
Peer Verhoeven
De mens is het kleine centrum, waar
binnen- en buitenwereld elkaar ontmoeten.
Deze beide werelden voeden elkaar;
men mag de ene niet verwaarlozen
ten koste van de andere, de ene
niet belangrijker vinden dan de andere.
Dit zou je als mens verarmen ...
Een massa mensen voel ik aan
als gehalveerd en min of meer verminkt.
De binnenwereld is bij hen braakliggend,
onontgonnen terrein en ze nemen niet
de moeite om eraan te werken.
Het is geen erkend reëel gebied ...
En ik voel de neiging in me opkomen
om het te gaan ontginnen,
orde te scheppen en bewust te maken.
(Etty Hillesum)
Wat Etty Hillesum meer dan zestig jaar geleden in benarde omstandigheden schreef over het onontgonnen en verwaarloosde binnenste van mensen, doet denken aan wat Václav Havel jaren later - 4 juli 1994 - in Philadelphia (VS) zei: Het gaat om het besef ... dat wij hier niet alleen voor onszelf leven, maar dat wij deel uitmaken van hogere, mysterieuze realiteiten
die wij niet straffeloos kunnen veronachtzamen. Hável waarschuwde voor
het verlies van dit besef, dat hij het gemeenschappelijke hart van alle religies noemt. Ook komt me een uitspraak van de Amsterdamse historicus James Kennedy voor de geest die instituties zoals de kerk broodnodig
acht ‘om mensen de kans te geven te ontstijgen aan de materiële werkelijkheid en een voorbeeld te bieden van een menselijke samenleving die
beter en hoopvoller is dan de wereld waarin wij nu leven’. Maar het klikt
momenteel niet tussen kerk en westerse mens. Om velerlei redenen, maar
uiteindelijk vooral - denk ik - omdat de levensbeschouwelijke leerstelligheid van de kerk niet spoort met de hedendaagse religieuze mens die,
zoals voorspeld, eerder mystiek voelt en ervaart dan dogmatisch denkt.
Het lijkt niet reëel om nog veel van de kerk te verwachten waar het gaat
om ‘de braakliggende binnenwereld van vele mensen te ontginnen’ of om
‘het besef dat we deel uitmaken van een mysterievolle realiteit’ wakker
te schudden. Van wie mag dit nog wel verwacht worden? Van de burgerlijke overheid, de politieke partijen? Doekle Terpstra is hierover bepaald
niet gerust zoals blijkt in zijn Waar het visioen verdwijnt, verwildert het
volk: ‘Dit zie ik om me heen als een bedreiging. Dat juist de mensen die
in leidinggevende posities belanden of voorbeeldrollen zijn gaan vervullen, het te druk hebben om nog tijd vrij te maken om zelf in contact te
blijven met hun bronnen. Tijd voor stilte; tijd om terug te keren naar je
bron.’ (Valkhof Pers Nijmegen 2006). Zijn bezorgdheid deel ik wanneer
ik bijvoorbeeld lees en hoor hoe plaatselijke, provinciale en landelijke
overheden hun visie op de sluiting/opening van winkels beargumenteren. Zij bewegen zich in een bedenkelijk eng denkcircuit zoals weer eens
bleek in het verslag van de recente discussie rond winkeltijden in een
voorstadje van ’s-Hertogenbosch. (Brabants Dagblad 31/1/14) Zien de bestuurders van land en volk niet hoe het openbare leven hand over hand
geheel gekleurd wordt door het marktdenken en de individualistische
sfeer van hebben en halen ieder voor zich en ‘wanneer het mij uitkomt’?
Zijn zij zich - en wij ons - de gevolgen hiervan zowel sociaal als cultureel
en religieus wel bewust? Of zijn dit geen erkende reële gebieden, om het
met woorden van Etty Hillesum te zeggen? Van sommige ontwikkelingen
komt de rekening pas - een generatie of meer - later en die is dan nauwelijks nog te vereffenen.
www.deroerom.nl
Zouden bloemen
weten hoe mooi ze zijn
en hoeveel ze ons
te zeggen hebben?
Zouden bomen weten
van hun bladertooi
en van het nest
in hun takken?
Zouden vogels
hun zingen horen
en weten wie ze
ermee plezieren?
Zou de aarde voelen
dat alwat bestaat
van en uit haar leeft;
dat zij moeder is?
Zouden wij mensen
niet moeten weten,
dat we samen zijn
één van harte en
in dood en leven
worden gekend en
op handen gedragen
door die Liefde is?
Peer Verhoeven
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
11
Migranten en vluchtelingen: op weg naa
Paus Franciscus 5 augustus 2013
Dierbare Broeders en Zusters,
Als nooit te voren maken onze samenlevingen processen mee van wereldwijde
onderlinge afhankelijkheid en wisselwerking die, hoewel ze ook problematische
of negatieve elementen bevatten, tot doel
hebben de levensvoorwaarden van de
mensenfamilie te verbeteren; niet slechts
economisch, maar ook politiek en cultureel. Iedere mens hoort immers bij de
mensheid en deelt de hoop op een betere
toekomst met de gehele familie van de
volkeren. Dit heeft mij geïnspireerd tot
de keuze van het thema voor de Mondia­
le Dag van Migranten en Vluchtelingen
2013: Migranten en vluchtelingen: op weg
naar een betere wereld.
Te midden van de hedendaagse veranderingen in de wereld komt het groeiende fenomeen van de menselijke mobiliteit naar voren als ‘een teken des tijds’
- zo genoemd door Paus Benedictus XVI
(Boodschap voor de MDMV, 2006). Terwijl
namelijk enerzijds de migraties vaak het
falen en de tekortkomingen van staten en
van de internationale gemeenschap onthullen, tonen ze ook het streven van de
mensheid om te leven in eenheid, gekenmerkt door eerbiediging van verschillen,
opnamebereidheid en gastvrijheid die een
eerlijke verdeling van de goederen van de
aarde mogelijk maakt alsmede de bescherming en voortgang van de waardigheid en
centraliteit van iedere mens.
Vanuit christelijk perspectief verwijzen
zowel de realiteit van migratie als andere
menselijke realiteiten naar de spanning
tussen de schoonheid van de schepping,
gekarakteriseerd door Genade en Verlos-
sing en het mysterie van de zonde. Tegenover solidariteit, opnamebereidheid en het
gebaar van broederschap en begrip, staan
afwijzing, discriminatie, handel in uitbuiting, lijden en dood. Vooral verontrustend
zijn situaties, waarin migratie niet alleen
gedwongen geschiedt maar zelfs middels
verschillende vormen van mensenhandel en slavernij. In onze dagen is slavenhandel een geldzaak! En toch houdt de
combinatie van vertrouwen en hoop grote
aantallen migranten en vluchtelingen op
de been; ondanks de problemen, risico’s
en ondervonden moeilijkheden. In hun
hart dragen migranten het verlangen naar
een betere toekomst voor zichzelf en voor
hun families en de mensen van wie ze
houden.
Wat brengt de schepping van ‘een betere
wereld’ met zich mee? Deze uitdrukking
slaat niet naïef op abstracte begrippen of
onbereikbare idealen, maar richt zich juist
op een authentieke en integrale ontwikkeling, op de inspanningen om te voorzien
in waardige leefomstandigheden voor allen, opdat rechtvaardig tegemoet wordt
gekomen aan de behoeften van individuen
en families en opdat de schepping, ons
door God gegeven, wordt geëerbiedigd,
bewaard en bewerkt. De eerbiedwaardige
Paulus VI beschreef het streven van mensen van vandaag zo: ‘het verzekeren van
een goede voedselvoorziening, genezing
van ziektes en stabiele werkgelegenheid
... om grotere persoonlijke verantwoordelijkheid uit te oefenen; om meer te doen,
meer te leren, meer te bezitten, meer te
zijn.’ (Populorum Progressio, 26/3/’67, 6).
Ons hart verlangt naar een méér; niet eenvoudig een meer weten of meer bezitten
(© Foto’s: Ad Wagemakers)
12
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
maar voor alles een meer ‘zíjn’. Ontwikkeling kan niet worden verengd tot enkel economische groei, vaak verworven
zonder achting voor mensen die arm en
kwetsbaar zijn. Een betere wereld kan alleen worden bereikt indien allereerst aandacht wordt gegeven aan de menselijke
persoon; als voortgang van de mens in al
haar dimensies integraal is, inclusief haar
geestelijke dimensie; als niemand wordt
verwaarloosd, ook niet de armen, zieken,
gevangenen, de behoeftigen en vreemdelingen (Mt 25,31-46); als wij in staat zijn
om een wegwerpcultuur achter ons te laten en een cultuur van ontmoeting en verwelkoming te omarmen.
Migranten en vluchtelingen zijn geen pionnen op het schaakbord van de mensheid. Het gaat om kinderen, vrouwen en
mannen, die om verschillende redenen
hun huis verlaten hebben of hiertoe gedwongen zijn; mensen die hetzelfde gerechtvaardigde verlangen hebben te leren
en te bezitten maar bovenal om meer te
zíjn. Het aantal mensen dat van het ene
werelddeel naar een ander trekt, maar
ook het aantal mensen dat verandert van
woonplaats binnen eigen land of geografische regio, is indrukwekkend. De
hedendaagse migratiestromen omvatten
de meest omvangrijke verplaatsing van
mensen - zo niet van volkeren - ooit. Onderweg met migranten en vluchtelingen
streeft de Kerk ernaar de oorzaken van het
ontstaan van migratie te begrijpen. Tegelijkertijd probeert zij de negatieve gevolgen ervan te overwinnen en de positieve
effecten op de gemeenschappen van oorsprong, doortocht en bestemming te maximaliseren.
Terwijl wij de ontwikkeling naar een betere wereld aanmoedigen, kunnen wij
niet zwijgen over de schande van de armoede in zijn verschillende vormen. Geweld, uitbuiting, discriminatie, marginalisering en inperking van fundamentele
vrijheden van individuen en groepen,
zijn enige van de belangrijkste elementen van armoede die overwonnen moeten
worden. Vaak karakteriseren juist deze
elementen de migratiebewegingen en verbinden zo migratie met armoede. Op de
vlucht voor situaties van extreme armoede in de hoop op een betere toekomst of
gewoon om hun leven te redden, kiezen
miljoenen mensen ervoor op trektocht te
gaan. Terwijl ze hopen op de vervulling
van hun verwachtingen, stuiten ze vaak
op wantrouwen, geslotenheid, buitensluiting en worden ze getroffen door andere, vaak nog veel ernstigere vormen van
rampspoed die hun menselijke waardigheid verwondt.
De werkelijkheid van migratie, met de diwww.deroerom.nl
ar een betere wereld
mensies die ze in ons tijdperk van mondialisering aanneemt, vraagt een nieuwe,
rechtvaardige en efficiënte aanpak, die
bovenal internationale samenwerking en
een geest van diepe solidariteit en mededogen vereist. De samenwerking op
verschillende niveaus is belangrijk, met
de toepassing van beleid en regels die de
menselijke persoon beschermen en promoten. Paus Benedictus XVI heeft hiervoor de hoofdlijnen geschetst toen hij
benadrukte: ‘Zulk beleid moet ontwikkeld worden, uitgaand van een nauwe
samenwerking tussen de landen van herkomst en de landen van bestemming van
de migranten; het moet met passende
internationale bepalingen gepaard gaan,
die verschillende wetgevende systemen
met elkaar in overeenstemming kunnen
brengen, met als doel de noden en rechten te waarborgen van individuele migranten en gezinnen en tegelijkertijd die
van de samenlevingen die de emigranten
opnemen.’ (Caritas in Veritate, 19/6/’09,
62). Gezamenlijk werken voor een betere
wereld vereist dat landen elkaar helpen
in een geest van bereidwilligheid en vertrouwen, zonder onoverkoombare barrières op te werpen. Een goede samenwerking kan een bron van bemoediging zijn
voor regeringsleiders om sociaal-economische onevenwichtigheden en een ongeregelde globalisering tegemoet te treden, die tot de oorzaken van de migratie
horen, waarin personen meer slachtoffers
zijn dan hoofdrolspelers. Geen enkel land
kan alleen de moeilijkheden aan die gepaard gaan met dit zo wijdverspreide verschijnsel, dat het inmiddels ieder werelddeel aangaat in de dubbele beweging van
immigratie en emigratie.
Ook dient benadrukt te worden dat deze
samenwerking al begint met de pogingen
van ieder land om thuis betere economische en sociale omstandigheden te creëren, opdat emigratie niet als enige keuze
overblijft voor wie zoeken naar vrede,
rechtvaardigheid, veiligheid en volledig
respect voor hun menselijke waardigheid.
Bovendien zal het scheppen van werkgelegenheid in de plaatselijke economieën
de scheiding van families voorkomen en
voorwaarden garanderen voor de stabiliteit en rust van zowel individuen als groepen.
De werkelijkheid van migranten en vluchtelingen in ogenschouw nemend, zou ik
tenslotte nog willen wijzen op een derde
element voor de opbouw van een betere
wereld, namelijk het uitbannen van vooroordelen en vooringenomenheden in het
denken over migratie. Niet zelden immers veroorzaakt de komst van migranten, ontheemden, asielzoekers en vluchtelingen achterdocht en vijandigheid bij
www.deroerom.nl
de plaatselijke bevolking. Gevreesd wordt
dat de maatschappij minder veilig wordt,
dat men gevaar loopt de eigen identiteit
en cultuur te verliezen, dat op de banenmarkt de concurrentie groter wordt of
zelfs dat criminele activiteiten gaan toenemen. Op dit gebied hebben de sociale
communicatiemiddelen een grote verantwoordelijkheid: hun taak is het namelijk
om stereotype beelden te ontmaskeren en
correcte informatie te geven, die de fouten
van enkelen openlijk aanklaagt, maar ook
de eerlijkheid, rechtschapenheid en goedhartigheid van de meerderheid beschrijft.
In deze is bij iedereen ten aanzien van migranten en vluchtelingen een verandering
van houding nodig: de omslag van een
houding van afweer, angst, onverschilligheid en marginalisering - die uiteindelijk
typerend is voor een ‘wegwerpcultuur’naar een houding gebaseerd op een ‘cultuur van ontmoeting’. Alleen deze cultuur
is in staat een meer rechtvaardige en broederlijke wereld op te bouwen, een betere
wereld. Ook de sociale media zijn geroepen binnen te treden in deze ‘bekering
van houding’ en die gedragsverandering
ten aanzien van migranten en vluchtelingen te bevorderen . . .
Beantwoordend aan de opdracht van
Christus ‘Gaat en maakt alle volkeren tot
mijn leerlingen’ wordt de Kerk geroepen
om het Godsvolk te zijn dat alle volkeren
omarmt en hun het Evangelie verkondigt,
want op het gelaat van iedere mens staat
het aangezicht van Christus afgedrukt.
Hier vinden wij de diepste wortel van de
waardigheid van de menselijke persoon,
die altijd dient te worden gerespecteerd
en beschermd. Het zijn niet de maatstaven van effectiviteit, productiviteit, sociale
klasse en etnisch of religieus behoren-tot
die ten grondslag liggen aan de waardigheid van de menselijke persoon, maar het
feit geschapen te zijn naar Gods beeld en
gelijkenis (Gen. 1,26-27) en, meer nog,
kinderen van God te zijn. Iedere mens is
kind van God! Hij of zij draagt de afdruk
van het gelaat van Christus! Het gaat er
dus om dat wij eerst zelf zien en daarna
anderen helpen te zien dat de migrant en
de vluchteling niet slechts een probleem
zijn dat opgelost moet worden, maar een
broer en een zus die opgenomen, gerespecteerd en bemind dienen te worden.
Een gelegenheid die de Voorzienigheid
ons biedt om bij te dragen aan de opbouw
van een meer rechtvaardige maatschappij, een meer volmaakte democratie, een
meer solidair land, een meer broederlijke wereld en een meer open en aan het
Evangelie beantwoordende christelijke gemeenschap. De migraties kunnen mogelijkheden doen ontstaan voor een nieuwe
evangelisering en ruimte openen voor de
groei van een nieuwe mensheid, zoals al
aangekondigd in het Paasmysterie: een
mensheid voor wie ieder vreemd land een
thuisland en ieder thuisland een vreemd
land is.
Dierbare migranten en vluchtelingen.
Verlies nooit de hoop dat ook op jullie
een veiliger toekomst wacht, dat jullie op
jullie wegen een toegestoken hand kunnen ontmoeten, dat het jullie gegeven is
broederlijke solidariteit te ervaren en de
warmte van vriendschap! Aan jullie allen en aan allen die hun leven en inspanningen wijden aan jullie hulp, verzeker ik
mijn gebed en geef ik met heel mijn hart
de Apostolische Zegen.
Ingestuurd door
Tochtgenoten van Sint Frans
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
13
Waar naar toe ?
Broeder Jan Heuft wp, Algiers
Nog niet zo heel lang geleden had ik het voorrecht om enkele dagen mijn wel
en wee te delen met een groepje teruggekeerde Senegalese migranten in hun
land. Ze vertelden mij hoe hun piroque in de branding voor de kust van hun
land, doormidden was gebroken, hoe ze de boot weer aan elkaar gebonden
hadden, hoe sommigen het niet overleefd hadden en hoe hun lichamen over
boord waren gegooid.
Toch wilden ze hun project niet opgeven
en hadden hun reis vervolgd. Een gedeelte
van hun groep bereikte na dagen van ontberingen en vreselijke angsten de Spaanse
kust. Tot hun grote ontgoocheling werden
ze bij aankomst onmiddellijk in hechtenis genomen en na enkele weken teruggestuurd naar hun land.
Door alles heen
Gedurende het spannende verhaal waren
de angsten en teleurstellingen nog op hun
gezicht te lezen. Ik kreeg gewoon kippenvel van hun verhalen. Deze jongelui hadden hun jeugddroom niet verwezenlijkt.
Ondanks alles, terug in hun land, hebben
ze de draad met veel moed weer opgenomen en samen een coöperatie gesticht
voor de helderheid van de zee en een goede visvangst. Het gaat hun nu zeer goed.
Dit, toch emotionele verhaal, doet me
denken aan de boottocht van Jezus en de
apostelen op het water (Matteus 8,23-27).
De boot kwam in de storm terecht, raakte
de koers kwijt; de apostelen werden angstig en geloofden bijna niet meer in hun
toekomst. Jezus verweet hun ‘mensen van
klein geloof’ te zijn. Hij stelde ze gerust
en allen kwamen veilig aan.
Visie noodzaak
Niet alle avonturen lopen zo goed af; er
vallen slachtoffers. Toch is het belangrijk
om een visie, een doel in het leven te hebben. Een belangrijke Senegalese econoom
vertelde ons in zijn begeleidend betoog
tijdens ons verblijf, dat geen enkele ontwikkeling van een land mogelijk is zonder een standvastige visie. Zo is het ook
in ons maatschappelijk en spirituele leven: geloven in een ‘Hoger Wezen’ geeft
ons een duidelijke richting, een zekere
standvastigheid; geeft ons léven, doet ons
leven.
Ter bemoediging
Op het feest van Driekoningen, 6 januari, lees ik altijd met plezier het verhaal
van de drie wijzen die op weg gingen om
Jezus te vinden. (Matteus 2,1-6) Ze volgden daarbij een ster die hen richting wees.
Ook zij hadden visie, een doel voor ogen:
de Heer vinden en aanbidden. In ons opvangcentrum in Algiers vertel ik dikwijls
dit verhaal aan hen die moedeloos bij ons
komen aankloppen. Bovendien wijs ik
er dan ook op, dat één van de wijzen de
zwarte huidskleur had. Samen drukten
zij toen al de multiculturele gemeenschap
uit! God is er voor alle culturen en rassen.
Toch geloven
De televisie brengt ons iedere dag beelden van afschuwelijke toestanden. Syrië
is daarbij iedere dag misschien wel het
meest wrede. Hoe te blijven geloven in
Afrikaanse asielzoekers voor de kust van Fort Europa (© Foto: Wikimedia Commons)
14
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
In de branding staan en richting wijzen ...
(© Foto: Jac van Leijsen)
een betere wereld van vrede en gerechtigheid; ja in de blijde boodschap? Vorige maand kwamen in de woestijn van
Niger tweeënnegentig mensen om, van
wie tweeënvijftig kinderen en drieëndertig vrouwen. De vierentwintigjarige Aissa
heeft het overleefd. Zij vertelde ons het
verschrikkelijke verhaal van huilende kinderen die omkwamen door gebrek aan
water en eten. Het was niet om aan te
zien of aan te horen. Hij ligt er nachten
van wakker! Toch blijft hij geloven in een
Schepper, in een betere toekomst. Samen
hebben we dan ook gebeden in een innige
genegenheid voor elkaar. Dikwijls denk ik
ook dat de roeping van de missionaris allereerst is die van ‘in de branding’ van het
leven te staan, als een ‘vuurtoren” die de
richting aangeeft. Een moeilijke taak die
persoonlijke inhoud, gebed en meditatie
vraagt.
Het licht brandend houden
De vier bisdommen in Algerije zijn een
grondige interdiocesane reflectie begonnen om samen na te denken over de aanwezigheid van de christelijke gemeenschap in Noord-Afrika. De streek heeft in
de beginjaren van het christendom een
bloeiende Kerk gekend. Kun je vandaag
zeggen dat die Kerk niet meer bestaat of
moeten we ontdekken dat God ook op andere manieren aanwezig is en kan zijn.
Misschien praten we dan meer over het
‘Rijk Gods’ en minder over ‘Kerk-zijn’. Is
dat dan zo erg? Moeten we de Geest niet
zijn werk laten doen en ons zelf alleen
maar zien als ‘lichtbakens’ in de onstuimige zee van onze tijd? Laten we dan wel
zorgen dat het licht niet uitgaat!
www.deroerom.nl
Liefde van alledag
Joost Koopmans
Tilburg, ooit bekend om zijn vele kerken en kloosters, kent een rijke historie
van naastenliefde. Het waren met name de in de 19e eeuw opgerichte congregaties van fraters en zusters die zich hier vanuit de christelijke caritas hebben
gewijd aan jeugdonderwijs, zieken- en armenzorg. Een taak die later door de
overheid is overgenomen. Sommige mensen konden daardoor wat makkelijker
achterover leunen; voor behoeftigen werd toch wel gezorgd.
De samenleving werd individualistischer
en materialistischer. Toch zijn er altijd
mensen gebleven die zich belangeloos
voor een ander inzetten. Barmhartigheid,
medemenselijkheid en naastenliefde leven
en zijn nog altijd levendig te vinden. Alleen worden deze vanouds gehanteerde
begrippen niet altijd meer herkend.
Naastenliefde versus eigenbelang
Dat woorden als naastenliefde en barmhartigheid in onbruik zijn geraakt wil
niet zeggen dat er niet meer naar wordt
gehandeld. Anderhalf jaar geleden gingen vertegenwoordigers van drie Tilburgse bewegingen, Ronde Tafelhuis, Norbertijnen van de Schans en Wereldpodium
bij elkaar zitten om hierover te praten.
Het Ronde Tafelhuis is een interreligieus
ontmoetingscentrum in Tilburg-Noord;
het Wereldpodium betrekt mensen bij allerlei internationale ontwikkelingen en
De Schans is een actieve groep norbertijnen, in Tilburg-Noord op meerdere terreinen werkzaam. Uitgangspunt van hun
gesprek was tegenwicht bieden aan een
samenleving waarin eigenbelang een
hoofdrol lijkt te spelen. ‘Lijkt’, want er
is nog genoeg naastenliefde van mensen
naar elkaar toe. Maar als je het niet meer
zo benoemt, bestaat het gevaar dat het
verdwijnt. Hoe zou je aan die oude drive
van naastenliefde op een eigentijdse manier gestalte kunnen geven? Dat was de
vraag die hen bezig hield.
Tanja Davans
www.deroerom.nl
De Nwe Liefde Tilburg
Uiteindelijk kreeg het trio versterking van
nog tien Tilburgse instellingen: Zusters
van Liefde Tilburg, Stadsmuseum Tilburg,
Peerke Donders Paviljoen, Stichting Petrus Donders, Stichting Vrienden Petrus
Donders, Bureau Intermonde, Nieuw Wij,
MST, Zuidelijk Toneel en Bezieling.nl.
Geïnspireerd door de Nieuwe Liefde in
Amsterdam en als eerbetoon aan het werk
van Huub Oosterhuis noemen deze samenwerkende organisaties zich de Nwe
Liefde Tilburg. Door middel van moderne
uitingen in kunst, toneel, tentoonstelling, workshops, lezingen, film en debat
willen ze een bewustwordingsproces op
gang brengen over het alledaagse goede
dat de krant niet haalt, maar het leven wel
de moeite waard maakt. Mensen krijgen
nieuwe woorden en verhalen aangereikt
over de liefde van alledag en dat werkt stimulerend.
Tanja Davans
De Nwe Liefde Tilburg is dus geen centrum waar mensen kunnen samenkomen,
maar een project waaraan op verschillende locaties vorm gegeven wordt. De Zusters van Liefde hebben het mogelijk gemaakt dat dit project een leider heeft in de
persoon van Tanja Davans. Tanja (45) studeerde letteren aan de Universiteit van Tilburg. Zij was onder andere actief bij het
Straattheater en bioscoop Cinecitta. Tegenwoordig werkt ze onder andere voor het
Wereldpodium en nu dus ook als projectleider van de Nwe Liefde Tilburg. Zij ondersteunt de projecten, heeft het overzicht
en is de aanspreekbare persoon. Op mijn
vraag of de Nwe Liefde Tilburg een katholieke of christelijke instelling is die ook
vieringen verzorgt antwoordt ze: ‘Nee, we
hebben geen religieuze boodschap, ook al
komen de meeste van de dertien betrokken organisaties uit de religieuze hoek.
We leven vandaag de dag in een interculturele maatschappij. Onze gezamenlijke
inzet binnen de Nwe Liefde Tilburg is heel
breed, over de grenzen van geloven en
culturen heen. Vergeleken met vroeger is
dit een meerwaarde. We organiseren dus
activiteiten voor mensen van alle gezindten. In het nieuws gaat het vooral over
oorlog, terreur, geweld, rampen, economische crisis, honger en armoede. Wij zetten
hier positieve verhalen tegenover. Er zijn
ontelbaar vele particuliere initiatieven die
waard zijn gehoord te worden. Wij willen
laten zien dat barmhartigheid van alle tijden is en we hopen dat dit mensen inspireert om de kwetsbaren in de samenleving
te helpen.’
Boek
Een tastbaar resultaat van de Nwe Liefde
Tilburg is het boek Eenvoudige woorden,
simpele gebaren waarin honderd Tilburgers vertellen over de liefde van alle dagen. Uit een onderzoek anno 2013 - zo
staat in de inleiding op dit boek te lezen
- blijkt dat de belangrijkste waarden die
ouders aan hun kinderen willen meegeven zijn: ‘eerlijk zijn’ en ‘rekening houden met een ander’. Theo van de Kerkhof, een van de redacteurs van het boek,
schrijft: ‘Naast egoïsme en zelfzucht, die
er ook altijd zijn, is het goed om oog te
krijgen voor de liefde van alle dagen, voor
onze genegenheid voor en betrokkenheid
bij elkaar. Heel gewoon en heel bijzonder.
Dit is wat honderd Tilburgers in dit boek
in alle toonaarden laten zien: mannen en
vrouwen, jong en oud, nieuwkomers en
ingezetenen, katholieken, moslims en ongelovigen, rechtse en linkse stemmers, bestuurders en koffieschenkers.’
Halima Özen en Theo van de Kerkhof (red.)
Eenvoudige woorden, simpele gebaren
100 Tilburgers over liefde van alle dage,
Uitgeverij Wereldpodium 2013
[email protected]
€ 12,50 + € 3,50 verzendkosten
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
15
Gods warme aanwezigheid
Henk Peters
Barmhartigheid
13 april 13.00-17.00 u.
kloosterhotel Zin: Meezingen
met de Mattheüs Passie.
(073) 657 70 44
fiegommers@
barmhartigheid.nl
Elim
29 mrt. 10.00-16.00 u. Muziekdag: Geraakt door het
lijden. (013) 463 85 05
[email protected]
Priorij Emmaus
29 mrt. 10.00-16.00 u. Priorij
De aria’s van de Mattheuspassion. (0346) 56 21 46
(ma t/m vr 9.00-12.00 u.)
[email protected]
Salesianum
18 april 19.30 u. Goede Vrijdagviering; 19 april 21.30 u.
Paaswake. (073) 549 56 71
[email protected]
De Levensboom
27 mrt, 3, 10, 17 apr. 9.3010.30 u. Markt 17 Oosterhout: Vastenmeditatie.
06-44460207
[email protected]
Het Hooghuis
11 april 19.30 u. De Ruivert
5 Oss: film Des hommes et
des Dieux.
[email protected]
www.zininfilmoss.nl
Abdij van Berne
11 apr 19.30 u.-13 apr 15.00
u. Op adem komen. (0413)
29 92 99 secretariaat@
abdijvanberne.nl
Sociëteit Tilburg
Woe. 9 apr 20.00-22.00 u.
De Tillander Oisterwijk: Wat
gebeurt er na de dood?
(013) 533 20 15
[email protected]
Boskapel
25 mrt. 20.00-22.00 u. Samen creëren; 31 mrt 20.0022.00 u. Vrije wil en passie.
(024) 377 69 68
[email protected]
La Verna
5 april 10.00-12.30 u. Helend lopen. (020) 346 75 30
[email protected]
16
Bij toeval was ik bij de presentatie door Ad Franken van het boek De warmte van Gods
aanwezigheid in iconen. Deze maakte allereerst veel indruk omdat hij zijn verhaal vertelde met ingehouden liefde en bewondering voor de kunstenares en haar liefde voor haar
vak. Is er liefde in het spel, dan gebeuren er wonderen. Daarom wilde ik haar kunstuitingen van dichterbij en in alle rust bekijken.
De hoofdpersoon is Joke Franken-Withagen,
de liefde van zijn leven. Samen hebben ze het
boek tot stand gebracht. Ad schreef de begeleidende teksten bij de iconen; over hun herkomst
en betekenis.
Joke
Beiden zijn tweeëntachtig en geboren in Bergen op Zoom aan ‘de verkeerde kant van de
meet’. Zij als dochter van een tuinder in een gezin dat van aanpakken wist. Er was ook geen
keus. De producten moesten verkocht worden
en dus was men ‘s zomers van vier uur ‘s morgens tot de late namiddag met het hele gezin in
de weer om te oogsten met alleen een hinderlijke onderbreking door schooltijd. Het kinderwetje van Van Houten werkte nog even niet!
Lezen was voor ‘s winters. Vader verbreedde op
zon- en feestdagen wel het blikveld door met
zijn kinderen op ‘excursie’ te gaan. Leven was
méér dan werken. Joke wilde vanaf haar vroegste jeugd schooljuffrouw worden en ging naar
de kweekschool van de zusters van het H. Hart
in Moerdijk. Die opleiding gaf haar passie voor
onderwijs en jeugd vorm en wekte in haar ook
het ideaal dit samen met gelijkgezinden vanuit
eenzelfde bewogenheid te doen. Want zó kun je
er voluit tegenaan. Het was Joke al snel duidelijk dat ze dit ideaal niet wilde realiseren vanuit een kloostergemeenschap, maar ze heeft het
ideaal nooit losgelaten.
Uitvoerend kunstenaar
Ze trouwt met Ad, ook optimistisch katholiek.
Niet conservatief en ervan overtuigd dat je moet
doen wat je belijdt. Hij wordt in vier Brabantse
bedrijven hoofd personeelszaken met oog voor
heel de mens. Ze krijgen twee begaafde dochters die ze een onbezorgde jeugd en uitstekende
opleiding laten genieten en loslaten wanneer
ze op eigen vleugels gaan. Joke laat in die jaren haar mavo-leerlingen ontdekken dat iedere
mens zijn talent heeft. Ze is ook nadrukkelijk
teamlid en beleeft de gezamenlijkheid waar ze
altijd van droomde. Daarnaast is ze uitvoerend
kunstenaar die zich specialiseerde in aquarelleren maar ook prachtige bronzen beelden maakte. Ze gaf les in haar atelier en trok volwassen
leerlingen uit de omgeving tot aan Brugge (B)
toe. Je moet je licht immers niet onder de korenmaat zetten; wat iets anders is dan je op je
talenten laten vóórstaan.
Middels een boek
Samen hebben ze zo een vruchtbaar mooi leven geleefd en toch komt haar creativiteit pas
tot volle bloei wanneer Joke met vervroegd
pensioen gaat. Daar heeft haar spiritualiteit alles mee te maken. Want - gesteund door Ad -
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
gaat ze zich vanuit de Norbertijner Abdij van
Averbode verdiepen in iconen schilderen, wat
op de eerste plaats is: vanuit je spiritualiteit het
kunstwerk laten ontstaan. Haar spiritualiteit is
gaan stromen en prachtige iconen zijn haar uit
de handen gekomen, waarin de hemel even de
aarde aanraakt. Maar Joke en Ad zijn niet commercieel bezig. Houden het liefste hun collectie
bij elkaar en verkopen niet. Daarom was het samenstellen van een boek de enige oplossing. Je
maakt ook geen beelden en iconen om ze buiten andermans zicht te houden.
Een passie
Het Iconenmuseum Kampen schrijft over hun
boek in het Christelijk Weekblad met kennis van
zaken over haar vijfenzestig iconen. ‘Al bladerend raakt men onder de indruk van bekende
en onbekende iconen. Gaat het om iconen uit
de oudheid, om herkenbare Bijbelse taferelen,
om iconen vanuit de Koptische beleving, de afbeeldingen doen voor elkaar niet onder, hoewel
de laatste groep diep raakt vanuit de naïeve verbeelding. De kunstenares werkt met oude materialen, maar houdt zich ook nauwgezet aan de
voorschriften. Menig icoon zal een kerkgebouw
meerwaarde geven vanuit de heilige uitstraling. Het schilderen of schrijven van een icoon
is voor Joke Franken een passie. Zij weet in hun
boek deze passie op de kijker over te brengen.’
Goed ontvangen
In het boek worden ook vijftien bronzen beelwww.deroerom.nl
den getoond. ’Deze kunstvorm vertelt hoe nauwgezet Franken
observeert. Gaat het om religieuze beelden of zijn het speelse
vormen, ze doen voor elkaar niet onder. Bij de Fietsende kinderen voel je de tegenwind en bij het bellen blazen heeft de kijker
de neiging mee te doen.’ Voor het generalaat van de Norbertijnen
in Rome heeft Joke een prachtig beeld gemaakt van Sint Norbertus en voor een Nobertijner abdij in Zuid-Duitsland een beeld
van Sint Jan de Doper. Maar op verzoek van leerlingen ook een
beeldje van twee jongens voor hun vader toen hij Abraham zag.
Het zijn even zovele verwijzingen naar de bron van waaruit ze
leven. Het boek is enorm goed ontvangen met enkel positieve recensies. Overigens staan ze op afspraak ook hartelijk open voor
bezoek. Je bent welkom.
Franken-Withagen
Het ora et labora wordt in een strakke dagorde gepraktiseerd. Joke
werkt van de vroege morgen tot de late avond met vaste pauzes
voor koffie en lunch. Ad faciliteert dit als huisman, sterrenkok en
bij lief en leed van mensen schrijver van bemoedigende teksten
op kaarten met afbeeldingen van de kunstwerken van Joke. Leven
is méér dan werken: Joke tennist, Ad tafeltennist en doen dit beiden nog zonder beperking. Ze gaan op vakantie, fietsen door de
Maaskant en maken hun dagelijkse wandelingetje. Joke vertelt als
Ad even weg is. ‘Door Ad kon ik uitgroeien en tot bloei komen.
Ik wil daarom geen Withagen heten maar Franken-Withagen.
Zonder hem had ik niet kunnen worden die ik ben.’ Zo straalt de
warmte van Gods aanwezigheid niet alleen uit hun iconen.
Joke Franken-Withagen, L. van den Berg en A. Franken De warmte van
Gods Aanwezigheid in Iconen, Uitgave in eigen beheer 2013
ISBN 978 90 9027 638 0; € 49,95 te bestellen via e-mail
[email protected] - www.iconen-jokefrankenwithagen.tk
Pietà
zwijgend schreeuwt ze rotsen open
bidt twijgen aan stronken
een kind uit de dood
ze waaiert om hem heen
in kleuren van water
wil zee zijn en overkant
hij moet haar weten
onweerstaanbaar
huiswaarts
valt een engel
zijn ogen al verder ze volgt
zijn lichaam met haar lijf
haar handen te klein
hij schildert morgenlicht
geel en nog niet
Margreet Spoelstra
Vincent van Gogh 1889 - Pietà (naar Delacroix),
Van Gogh Museum Amsterdam
www.deroerom.nl
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
17
Elke dag Maria groeten
Lily Hollanders en Eric Kolen
Begijnhofgesprekken
13 april 10.30-12.30 u. De
Herberg Eckartdal: De stilte
peilen tot op God zelf.
(040) 242 12 63
begijnhofgesprekken@
kpnmail.nl
Stoutenburg
23 mrt. 14.00-16.30 u. Sacrale dans. (033) 462 38 46
[email protected]
Franciscaanse beweging
30 aug, 27 sept, 18 okt, 29
nov, 20 dec. Blok III Verdiepingscursus franciscaanse
spiritualiteit.
(073) 613 13 40 info@
franciscaansebeweging.nl
De Wonne Enschede
Van ma t/m vrij 13.00 u.:
Middaggebed.
(053) 431 87 87
Kerk en Samenleving
10 apr 20.00 u. Lidwinakerk
korenavond m.m.v. Bestse
kerkkoren. (0499) 32 91 13
[email protected]
Oosters christendom
4 apr. 20.00-22.00 u. Schaijk
De woestijn bij de oosterse
kerkvaders en bij ons.
(0486) 46 12 20
[email protected]
Een Mariabeeld in Vught in een nisachtige constructie. Het staat bekend als het Mariabeeld van de achtenveertig woningen aan de Molhuysensingel in Vught. Sinds jaar en dag
wordt deze buurt zo genoemd.
Het beeld stond oorspronkelijk elders en wel
in de brandgang tussen de Molhuysenstraat en
de Esschestraat. Maar vanwege bouwplannen
kreeg het de huidige plek tussen twee woningen in. Sommige mensen hebben iets met dit
beeld. De twee buren van Maria eveneens en
ze vertellen er enthousiast over.
Een gebedje prevelen
Nancy Vos, een goedlachse dertiger, geeft aan
best wel trots te zijn dat zij de buurvrouw is van
het Mariabeeld. ‘En nee’, vervolgt ze bijna verontschuldigend, ‘ik ga maar één keer per jaar
naar de kerk, maar ik weet gewoon dat dit beeld
vroeger veel betekende voor mensen!’ Ze vervolgt haar relaas en zegt dat een vrouw, die een
paar straten verderop woont met enige regelmaat
bij het Mariabeeld een fleurig plantje neerzet.
Nancy dan lachend: ‘Ze vroeg mij laatst of ik het
plantje af en toe wat water wil geven en sinds
kort staan er ook een paar kaarsjes bij!’ Nog opvallender vindt Nancy dat op gezette tijden een
auto komt langsgereden en vervolgens bij het
Mariabeeld stopt. De bestuurder kijkt dan even
naar beeld, prevelt een gebedje en rijdt weer
door. Op de vraag waarom mensen dat doen anno-nu vermoedt de buurvrouw dat mensen zoiets kennelijk nodig hebben; een moment van
stilstaan in deze jachtige en onzekere tijden.
Niet opgeleukt
Ben van Run is de andere buur. Hij herinnert
zich nog dat het beeld in de brandgang stond. De
gemeente vond het destijds kennelijk te duur om
het beeld te onderhouden. Reden waarom zijn
vader het Mariabeeld voor zegge en schrijve één
gulden kocht met de verplichting het te onderhouden. Dat is dan ook de reden waarom Ben er
niet aan moet denken dat het beeld weg zou zijn.
‘Geen sprake van, zo lang ik hier woon, blijft het
beeld hier staan. Overigens hoeft wat mij betreft
het beeld niet zo nodig opgeleukt te worden. Het
is zoals het er nu staat een herinnering aan de
tijd van toen. Mooi toch!’
Het heilige nabij
De kerk is verheven;
het alledaagse is nabij.
Ik ben het heilige
in het alledaagse gaan zien;
het heilige
in het gewone gebaar.
Prof. Andries Baart
Verrassend
Henk Smeets, voorzitter van het Vughts Museum, die in zijn woonplaats de inventarisatie begeleidde, vindt het verrassend dat twee relatief
jonge mensen iets hebben met hun eigen leefomgeving. Hij juicht dit toe en meent zelfs dat
er sprake is van een hernieuwde belangstelling
voor klein religieus erfgoed. ‘Dat is niet alleen
verheugend, maar af en toe ook wel erg nodig.
Open Deur
Thema maart: De brief.
(079) 362 86 28 (8.30-12.30
u.) abonnementen@
boekencentrum.nl
Klooster Wittem
5 apr. 13.00-16.00 u. Tentoonstelling Ontmoeting
van kruiswegen en bezoek
kerkje Wahlwiller.
(043) 450 17 41(ma di do)
[email protected]
Hooge Berkt
11 apr. 10.30 u.-13 apr.
15.00 u. Wandelretraite.
(0497) 55 17 20
[email protected]
Thomas Oosterhout
6 apr. 15.00 u, Mariakerk
opening Tentoonstelling
Maria. 06-16935992 (9.3012.30 u.)
[email protected]
Eric Kolen interviewt de twee buren, Ben van Run (l) en Nancy Vos (r) (© Foto: Henk Smeets)
18
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
www.deroerom.nl
Darwin
Veel van het klein religieus erfgoed staat
er bij nadere beschouwing niet altijd even
florissant bij en is hoognodig aan een
grondige opknapbeurt toe. Eigenlijk zou
dat op de een of andere manier moeten
worden opgepakt.’
Licht verwijt
Dan schiet hem een telefoontje tebinnen
van een mevrouw, die hem opbelde en
enigszins verweet een Mariabeeld in een
muurnis op het Marktveld niet te hebben
opgenomen op de lijst van klein religieus
erfgoed dat geïnventariseerd zou worden
en die het museum publiceerde. ‘Dè witte
gij goed’, zei ze ‘en ik zie het beeld inderdaad zowat elke dag, maar was vergeten
het op te nemen op de lijst!’
Heeft u als lezer van de Roerom ook anekdotische herinneringen aan klein religieus erfgoed? Laat het de redactie weten.
Schrijf een briefje of mail naar redactie@
deroerom.nl
Mariabeeld aan de Molhuysensingel in Vught
(© Foto: Bureau Erasmus)
Dat ze allen één zijn
Hub Eussen
Dat ze allen één zijn ... een boodschap en
opdracht van boven die ik op een bijzondere
manier bevestigd heb gekregen. Mijn vader
is overleden - zelfdoding - in 1959. Van hem
erfde ik een rozenkrans die hij heeft meegebracht van bedevaart naar Trier in 1933.
In de Dom van Trier werd toen de Rok van
Jezus - daar al eeuwen bewaard - getoond aan
het volk. Volgens wetenschappers moet hij
uit de eerste eeuw na Christus zijn. Maar het
Het kleine verhaal
over het wel en wee van
Jezus, een Palestijnse man,
bood gelegenheid om
er de beperkingen en verlangens
van het menselijk leven
in te herkennen.
Maar toen het
op den duur uitgroeide
tot een groot kerk-verhaal, zelfs
tot een machtig onfeilbaar instituut,
toen raakte de zoektocht
naar het oerverhaal geblokkeerd.
(Prof. dr. A. Willems o.p. 2007)
www.deroerom.nl
belangrijkste aan deze rok is, dat die zonder
naad uit een stuk geweven is. En dit staat
ook in Johannes 19,23-24. De kerkvaders
zien Jezus’ kleed uit één stuk geweven als
symbool voor de eenheid onder de christenen
en brengen het in verband met de dringende
vermaning van Jezus in Johannes 17,21.
In 2008 ben ik zelf op bedevaart naar Trier
geweest. Een wonderbaarlijke ervaring en
bevestiging van de opdracht en boodschap,
dat wij christenen één moeten zijn; niet
zozeer binnen de kerkmuren maar metterdaad buiten de kerkmuren. Ook in de politiek, want daar worden de ethische en morele
wetten bepaald. In het open veld moet te
zien en horen zijn dat wij christenen Jezus’
leer van ‘naastenliefde-delen-geven-vergeven’
voorleven. Volgens mij heeft paus Franciscus
dezelfde boodschap en opdracht ontvangen
en brengt hij deze daadwerkelijk in praktijk.
Ik begrijp maar niet, dat de vele verschillende
christelijke kerken niet tot eenheid kunnen
komen. Wij aanbidden toch dezelfde God,
hebben dezelfde Bijbel als leerboek, dezelfde
Tien Geboden, hetzelfde belangrijkste gebod
van Jezus ‘Heb je naaste lief, gelijk jezelf’...
In de kerken belijden wij ons christenzijn
met woorden; buiten de kerkgebouwen hier
gezamenlijk van getuigen door ons christenzijn te laten zien en horen en daadwerkelijk
in praktijk te brengen.
Een rustige wandeling met
de hond. Hoewel winter voelt
het als voorjaar. Dan moet ik
bijna opzij springen voor een
robuuste auto met te hoge
snelheid. Door de hoge wielen
waant de chauffeur zich boven
het aardse verheven en kan hij
niet anders dan het kleine over
het hoofd zien.
Op zo’n moment gaat mijn
verbeelding aan het werk. Ik
beeld me in, dat ik moedig
voor de auto ben gesprongen.
De chauffeur kon niet meer
tijdig remmen, de auto is
krakend tegen een lantaarnpaal
tot stilstand gekomen. Boos
springt hij uit zijn opgevoerde
tank, maar ik weersta zijn
woede in alle rust. Het gesprek
eindigt als hij mij schamper
uitlacht door te zeggen dat dit
de typische reactie is van een
loser, die het geld niet heeft
om zich ook zo’n bolide aan te
schaffen.
Dan glijden mijn gedachten af
naar de befaamde uitspraak
van Darwin: survival of the fittest, de sterken zullen overwinnen. Heeft Darwin dan echt
gelijk gehad? En is met deze
verklaring voor het ontstaan
van de verschillende levensvormen op aarde, meteen ook een
programma voor de toekomst
van het aardse leven geschetst?
Mijn gedachten gaan verder,
nog altijd wandelend met de
hond. Darwin bedoelde met the
fittest helemaal niet de sterkste
– het is zelfs een erg kromme
vertaling ervan! The fittest wil
natuurlijk zeggen: degene die
het beste aangepast is aan zijn
omgeving. Dat klinkt al een
heel stuk sympathieker!
Aanpassing kan echter snel een
negatieve lading krijgen, wanneer je jezelf moet opofferen
om je te voegen naar bestaande
maatschappelijke verhoudingen. Degene die het best in
evenwicht is met zijn omgeving, die de andersheid om
zich heen heeft geïntegreerd
in zijn eigenheid: dat bedoelde
Darwin natuurlijk. Daarmee is
survival of the fittest een mooi
christelijk credo geworden.
Kom, Kenji, doorlopen. We zijn
bijna thuis.
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
19
Berichten
Redactie
Het Mozeshuis sluit
Op 2 maart 2014 heeft de Stichting Mozeshuis definitief haar deuren gesloten.
Hiermee is een einde gekomen aan 45
jaar activiteiten voor de stad, waartoe
ook de exploitatie en programmering van
de Mozes & Aäronkerk behoorden. De
kerk is in de loop der jaren vanwege haar
geëngageerde maatschappelijke- en interreligieuze activiteiten, een begrip geworden in en buiten Amsterdam. De Stichting
Mozeshuis is een van de maatschappelijkculturele instellingen in Amsterdam
waarvan sinds 2010 de subsidiebijdrage
van de gemeente stapsgewijs gehalveerd
is. Het op eigen kracht opvangen van
deze financiële tegenvaller bleek niet
haalbaar, ondanks alle pogingen daartoe.
Een reddende hand werd nog uitgestoken
door de Minderbroeders Franciscanen,
ooit bewoners van het pand en vanaf het
eerste uur nauw verbonden met de Stichting. Zij hebben geen plannen om het
pand zelf in gebruik te nemen maar zijn
per direct op zoek naar een nieuwe koper
die het pand weer op eigen wijze invulling kan geven. Het bestuur betreurt het
ten zeerste dat Amsterdam een instituut
verliest dat gedurende tientallen jaren
een plek bood aan velen die zich inzetten
voor gemeenschapszin en de verbinding
tussen mensen in de stad en daarbuiten.
Informatie over lopende activiteiten en
verhuur: www.mozeshuis.nl
Mozeshuis / Mozes & Aäronkerk, Waterlooplein 205-207, 1011 PG Amsterdam;
(020) 622 13 05 (doorkiesnummer 4)
www.mozeshuis.nl; [email protected]
Goed vrijdag wandeling
De Stichting Pelgrimswegen & Voetpaden
(SPV) organiseert 18 april, Goede Vrijdag,
een 12 km lange wandeling vanuit Maastricht via Gronsveld en het Savelsbos naar
het Kruiswegpark bij het Missiehuis in
Cadier en Keer, waar om 15.00 uur een
meditatieve gang wordt gemaakt langs de
20
staties. De tocht begint om 11.00 uur in de
Basiliek Sterre der Zee. Na de Kruiswegbezinning in Cadier en Keer kan men de
tocht beëindigen en de bus nemen terug
naar Maastricht. Het is ook mogelijk nog
4 km mee te wandelen naar de Mariakapel in het bos bij Bemelen. Van daaruit is
het nog een half uurtje lopen naar Amby
aan de rand van Maastricht, voor de stadsbus naar station of centrum. Deelname
gratis; graag een vrije gave. Vooraf opgeven niet nodig.
Kapelruïne St. Walrick Overasselt
Zaterdag 5 april 2014 trekken om 07.06 u.
de zangers van de Schola Cantorum Karolus Magnus uit Nijmegen als monniken
door de bossen naar ruïne en koortsboom
bij St. Walrickweg 5 te Overasselt. Volgens
een oude legende kreeg Heribartha, dochter van Walrick, roverhoofdman van de
Hoemannen (Heumen), in 721 ongeneeslijke koorts. Walrick riep de hulp in van
Willibrord, die in de omgeving verbleef.
Deze droeg het meisje op haar haarsnoer
in de eikenboom naast het huis te hangen
en te bidden. Zij genas terstond. Walrick
liet zich dopen en zwoer zijn roversbestaan af. Zijn oude makkers vermoordden
hem en zijn dochter. Karel de Grote liet
in 777 ter plekke een kapel bouwen uit
dankbaarheid. Nog steeds hangen mensen
lapjes in de boom als bede om hulp en
genezing.
Contact: Jan Timmermans (024) 36 07 481
of 06-38465903;
[email protected]
Eigentijdse vastentijd
De San Salvator gemeenschap organiseert
tijdens de veertigdagentijd een bezinningstraject op Facebook. Onder de noemer 40 dagen van inspiratie en aandacht
wordt iedere dag een inspirerend bericht
geplaatst: een mooi lied, aansprekende
tekst, intrigerend filmpje, prachtige afbeelding. Iedereen met een Facebook account
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
www.facebook.com/sansalvatorinbeweging
kan meedoen: het hele traject volgen, halverwege inhaken of af en toe even kijken
wat er op de Facebookpagina gebeurt. Het
eerste bericht werd Aswoensdag, 5 maart,
geplaatst.
Uit het persbericht
Veertigdagencampagne
Op woensdag 5 maart, Aswoensdag is
de Veertigdagencampagne op de weblog
Theo­blogie van Boekencentrum Uitgevers
van start gegaan. Voor elke dag in de Veertigdagentijd een bijdrage van een van hun
auteurs. Dit kan een beeldmeditatie, een
gedicht, een tekst bij een foto, een muziekstuk zijn ... Heel gevarieerd dus. Het
thema is dit jaar Dorst, wat ook het thema
voor het Paasnummer van Open Deur is.
Tijdens de Veertigdagentijd dagelijks een
bezoekje brengen aan Theoblogie.
Boekencentrum Uitgevers
Kruisweg van Albert Servaes
Honderd jaar na het begin van de Eerste
Wereldoorlog exposeert Kloosterbibliotheek Wittem de Getekende Kruisweg van
Luithagen van Albert Servaes uit 1919.
Met deze expositie wordt het verband
gelegd met de nabijgelegen kruisweg van
Aad de Haas, in de nabijgelegen Cunibertuskerk van Wahlwiller. Een kunsthistorisch unicum waarbij twee belangwekkende en omstreden kruiswegen uit de
vorige eeuw in de schaduw van de twee
wereldoorlogen fysiek in elkaars nabijheid worden gebracht. De kruisweg van
Servaes wordt belangeloos in bruikleen
afgestaan door de Abdij Koningshoeven
(NBr.).
Informatie: www.kloosterwittem.nl of
vraag folder aan (043) 450 17 41.
Vastenaktie 2014
Woensdag 5 maart gaf mgr. J. M. Punt
het startsein voor de Vastenaktie. In de
kapel van het Haarlemse bisschopshuis
zegende hij de Vastenkaars, die Deze de
komende veertig dagen door het bisdom
reist. Ook in andere bisdommen vertrokken woensdagmiddag Vastenestafettes.
De Vastenestafette bestaat uit een keten
van geloofsgemeenschappen die ieder op
een eigen dag aandacht vragen voor hun
Vastenaktieproject. Vastenaktie Nederland
is de Rooms-Katholieke hulporganisatie
voor Nederland en wordt gedragen door
de lokale kerkgemeenschappen hier en
in ontwikkelingslanden. Vorig jaar heeft
Vastenaktie ruim drie miljoen euro bijeen
gebracht. Deze worden verdeeld over ruim
70 projecten in Derde Wereldlanden. Meer
informatie op de website van Vastenaktie.
www.deroerom.nl
Boeken
Redactie
Modern boeddhisme
Tich (eerwaarde) Nhat Hanh is intussen
een bekende figuur in de wereld van de
spiritualiteit. Na zijn verbanning uit zijn
geboorteland Vietnam vestigde deze boeddhistisch monnik zich in Zuid-Frankrijk
en stichtte daar een boeddhistische gemeenschap. Verder trekt hij de wereld
rond om zijn boodschap uit te dragen.
Hij heeft nu in een vlot leesbaar boekje
de kern van de leer van de Boeddha over
het leven en de maatschappij uiteengezet.
Hij neemt daarbij de vrijheid om bepaal-
academisch discussies en de vele voetnoten. Veel teksten heeft hij letterlijk overgenomen, soms in een gewijzigde schikking. Het resultaat is een zeer leesbaar en
gedreven boek over Jezus, waarin je als
het ware de docent hoort spreken. Typisch
daarbij is zijn polemische stijl, zijn stelling nemen tegen allerlei misvattingen,
waarbij hij met een indrukwekkende kennis van zaken zijn visie scherp formuleert. Deze stijl zal niet iedere lezer bevallen. Toch combineert Küng zijn strak pleidooi voor het eigene van het christelijk
geloof met een grote openheid en respect
voor andere godsdiensten en levensvisies.
Jef De Schepper
Hans Küng Jezus. Ten Have 2013
ISBN 978 90 2590 362 6; 288 blz. € 19,95
Vallen en… toch opstaan
de stellingen op een persoonlijke wijze te
interpreteren. Daarmee weerlegt hij ook
bepaalde bezwaren tegen het klassieke
boeddhisme, bijvoorbeeld tegen de stelling
‘alles is lijden’. Hij streeft ook naar een visie die voor mensen uit allerlei tradities
acceptabel is en zo de grondslag kan vormen voor een wereldethiek. Omdat hij de
klassieke opbouw van de leer volgt, zitten
er naar het einde toe wel veel herhalingen
in en moet je als lezer de kernpunten van
deze leer er zelf toch nog uitrapen. Uiteindelijk is het een doorlopend pleidooi voor
mindfullness en concentratie. Een inspirerend boek. Jef De Schepper
Thich Nhat Hanh Burgerschap. Ethiek voor een
verlichte samenleving. Ten Have 2013
ISBN 978 90 2590 353 4; 127 blz. € 14,95
Jezus, criterium van christenen
De Zwitserse theoloog Hans Küng heeft
veel geschreven. Eén van zijn meest bekende boeken is wel Christen zijn uit
1976. De centrale stelling daarin is dat het
specifieke van het christelijk geloof de navolging van Jezus is, niet een eigen leer of
moraal die elders niet te vinden is. Na vele
jaren heeft Küng nu het centrale deel van
dat boek - over Jezus - heruitgegeven in
vereenvoudigde vorm, met weglaten van
www.deroerom.nl
Onderweg naar Pasen is een lees- en meditatieboekje dat helpt met aandacht de
etappes van de weg naar Pasen te overwegen en te beleven. Het thema is Vallen
en toch opstaan. ‘Onderweg naar Pasen’
staat vol met bijzondere afbeeldingen, meditatieteksten, gebeden en teksten die uitnodigen tot verdieping. Daarnaast is een
recept van Kruiskensbroodjes opgenomen
en ontbreekt de knutselpagina niet. Een
boekje voor iedereen, op elke tafel, tijdens
de veertigdagentijd en Pasen. Persbericht
Onderweg naar Pasen, Berne Media | uitgeverij
Abdij van Berne, Heeswijk 2014
ISBN 978 90 8972 074 0; € 4,95 e-mail
[email protected]; (0413) 29 34 80
voorspellingen en de vervloeking van de
vijgenboom uit de jonge christengemeenten. Peer Verhoeven
Frank G. Bosman Jezus, wat zeg jij nu? Negen
ongemakkelijke uitspraken van Jezus
Berne Media | uitgeverij Abdij van Berne
Heeswijk 2014, ISBN 978 90 8972 075 7
Van toen en voor altijd
Het boek Altijd Etty over Etty Hillesum als
inspiratiebron voor een rijk innerlijk leven
grijpt terug op wat deze joodse vrouw in
de eerste helft van de jaren ‘40 van de vorige eeuw schreef. De auteurs verklaren
dat Etty’s dagboeken en brieven van wezenlijke betekenis zijn geweest voor hun
leven en werken. Daarin worden zij bijgevallen door enkele meer en minder bekende Nederlanders die ook kennis genomen
hebben van de gedachten van Etty Hillesum en ervan onder de indruk zijn. Het
boek telt na een voorwoord en een uiterst
beknopte biografie van Etty zes hoofdstukken, waarin teksten van haar worden
aangehaald waarop dan verder wordt ingegaan door de auteurs en de andere commentatoren. Het is een boek om in delen
te lezen en te overwegen. Wellicht zijn de
afzonderlijke hoofdstukken voor menigeen nog te lang en te diepgravend. Haast
je langzaam, is in deze een goed advies.
Wat je leest heeft tijd nodig om te beklijven. Maar het loont, het loont uiteindelijk
rijkelijk. Een schitterend boek voor wie de
rust kent en neemt. Daarom zeer aanbevolen. Zie verder deze Roerom p. 12-13 en
ook De Roerom januari 2014 p. 20.
Peer Verhoeven
Jezus, wat zeg jij nu?
In de evangelies staan enkele uitspraken
die we eigenlijk niet uit de mond van Jezus van Nazaret verwachten. Frank Bosman neemt er negen van bij de hoorns
en besteedt er ruime en veelkleurige
aandacht aan. Dit in een voor hem kenmerkende vlotte stijl die op de achterflap
‘vrije stijl van vertellen’ heet. Het boek
van ongeveer honderd pagina’s, gedrukt
in een stevige letter en met voldoende lege
ruimte, leest vlot weg en verstrekt tussendoor veel informatie. Wat mij - en ik vermoed mij niet alleen - echter op- en tegenvalt is dat hij zo gemakkelijk spreekt over
uitspraken van Jezus, terwijl het aandeel
van de latere christengemeenschap daarin
- zoals inmiddels algemeen aangenomen
- bijzonder groot is. Hierdoor zeg of suggereer je dat Jezus zelf de schuld aan zijn
lijden en dood bij de joden heeft neergelegd (Matteus 16) en dat hij ook de vijgeboom - het jodendom dat eerder nog een
kans kreeg (Lucas 13) - vervloekt heeft
(Marcus 11). In feite stammen de lijdens-
Ton Jorna en Julika Marijn Altijd Etty
Etty Hillesum, inspiratiebron voor een rijk
innerlijk leven, Ten Have 2014
ISBN 978 90 2590 359 6
Gerardus Magazine
Klooster Witterm heeft een opmerkelijke
stap gezet. Het zet niet een punt achter
een jarenlang uitgegeven lijfblad zoals
zoveel organisaties, bewegingen en uitgeverijen moeten doen, maar steekt het eerbiedwaardige Sint Gerardusklokje, bijna
een eeuw oud, in een geheel nieuwe jas!
Met trots mag het Gerardus Magazine ten
doop gehouden worden. De lancering van
een dergelijk nieuw blad is in deze tijd
een nieuwsfeit van de eerste orde!
Gerardus Magazine
Wittemer Allee 32, 6286 AB Wittem
(043) 450 17 41
[email protected]
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
21
Laten wij ons raken?
Nel Beex
Laten wij ons raken, hartekreet van pastor Wim Jenniskens in Christus Koning,
parochieblad voor Veldhoven en Meerhoven. ‘Wat mij raakt in het optreden
van de paus is zijn diepe bewogenheid
voor de mens in nood. Hij kijkt om zich
heen en laat zich raken door de nood
waarin mensen verkeren. Hij heeft een
diep besef dat dit een wezenlijke taak
van de kerk is. En wij? Het gaat om onze
grondhouding. Kijken we echt om ons
heen? Of lopen we om ellende heen, zoals de priester in de parabel van Jezus die
een gewonde en beroofde man liet liggen.
Als je je laat raken zoals de barmhartige
Samaritaan deed die zich over deze man
ontfermde dan kun je niet anders dan in
beweging komen … Er zijn er velen, die
geen hulp ontvangen. Denk maar aan
eenzamen, aan hen die werkloos geworden zijn en daardoor hun huis kwijtraken. Wat een pijn en ellende gaan daarachter schuil … Wie wil met ons meekijken en meedoen?’ Ga niet voorbij aan
deze oproep, maar kijk en kom in actie!
Solidair Streekparochie ’t Eikske Landgraaf laat zien, dat Ed Miedema met zijn
markante uitspraken nog steeds heel veel
voor zijn parochianen betekent. ‘Een
mens kan niet op zijn eentje bestaan. In
isolement gaat hij er onherroepelijk aan,
hij is aangewezen op heel veel andere mensen. En hij heeft het nodig om, te midden van die andere mensen, een functie
te vervullen en een erkende rol te spelen.
We willen er dit mee zeggen: het gaat niet
goed met mij als het ook met de anderen
niet goed gaat; een mens kan niet privébevrijd en privé-gelukkig zijn. Geluk en
heil kunnen pas volledig mijn deel zijn als
de andere mensen er ook deel aan hebben.
Woorden van Ed Miedema, in functie van
de godsdienst, 1975.’ Woorden die ook ons
kunnen raken!
Voor het laatst de naam Kerkvalk, parochieblad H. Nicolaas, Valkenswaard.
En dit raakt mij. De naam, (kerk) valk.
Veelkleurig bruin met een machtige spanwijdte sierlijk rondjes makend, schijnbaar
moeiteloos. bijna majesteitelijk en toch
het hele territorium in de gaten. Niets ontgaat hem/haar. Zeker niet als het vader/
moederinstinct een rol gaat spelen, ook al
mag en moet het jong zelfs zijn vleugels
uitslaan. Prachtig toch! ‘Bij de oprichting
van ons parochieblad begin 2002 hebben
we indertijd gekozen voor de naam Kerkvalk. Dat was een typisch Valkenswaardse
naam, die werd voorgesteld door ons redactielid Ria van Amelsvoort.’ Maar wie
weet met welke mooie naam de parochie
Heilige Willibrord, Valkenswaard, Aalst
en Waalre komt. Ik laat me graag weer raken. U ook?
22
Ons Elisabethblad, parochie H. Elisabeth, Escharen, Gassel, Grave en Velp
heeft bij de lezers heel wat losgemaakt
met zijn verhaal over Machuut en de
beeldsnijder Petrus Verhoeven. ‘Ons laatste blad kreeg opvallend veel reacties. Een
ervan was van onze emerituspastor Jacques Janssen msc. Zich sowieso al jaren
intens verdiepend in de Middeleeuwen en
met name haar mystici, kerken en kunst,
vroeg hij zich op de hem eigen wijze af hoe
de devotie voor de H. Machutus indertijd
in Esteren terecht was gekomen en heeft
kunnen wortelen. Was het wellicht onder
invloed van de kartuizers? ... In het in
2012 uitgegeven boek ‘Kartuizers aan de
Dommel’ van Jan Sanders lezen we dat
de kartuizers rond 1300 kloosters stichtten o.a. in Midden-Limburg en van Roermond uit ook in Olland, later Vught en
Den Bosch. Ook in Esteren? Ja. Het boek
schetst ook allerlei lijnen met het land van
Cuijk, met Grave, maar bovenal met Escharen.’ Boeiend!
Zijn jongeren nog te raken? Een mooi
voorbeeld vinden we in het parochieblad
van de parochie Frater Andreas Tilburg.
‘Op 3 november werden 17 jongeren gevormd door deken Miltenburg in de Lucaskerk. Het gebeurde na een voorbereidingstraject dat al in april van dit jaar begon
… De vormelingen hebben veel geleerd
en het was mooi om te zien dat er gaandeweg vriendschappen werden gesloten
tussen jongeren die elkaar nog niet kenden voordat ze aan dit traject begonnen.
De vormselviering was heel feestelijk en
sfeervol. Na het vormsel was er een spetterende disco voor 12- en 13-jarigen in de
parochie waarin we ook veel vormelingen
hebben teruggezien. Het Jongerenkoor St.
Lucas was blij verrast dat er een aantal
vormelingen bij het koor zijn gekomen en
ook het jongerenpastoraat zag veel nieuwe
gezichten.’ U leest het goed: zij lieten zich
raken.
Je laten raken. Laat men dat ook toe in
Wijchen en omstreken. Natuurlijk! De
Apostelbode van De Twaalf Apostelen,
Wijchen etc. ‘In de huidige situatie wordt
mij wel eens gevraagd of het niet moeilijk is om pastor te zijn als de belangstelling minder wordt en de tegenstellingen zo
groot zijn? Ik til daar niet zo zwaar aan.
Ik denk, als u het mij toestaat, aan een
vader of moeder van wie de kinderen een
heel andere kijk op het leven hebben of
andere levenswegen zijn gegaan. Dat doet
een vader en moeder altijd pijn. Bij de ene
meer dan bij de andere. En toch blijf je
vader en moeder … Van de andere kant
zit er in ieder mens het goede en wil hij of
zij een bevestiging. In dat spanningsveld
opereren veel vaders en moeders die zien
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
Uw parochieblad
dat hun kind een andere weg neemt waar
zij veel vragen bij hebben … In die geest
voel ik mij als pastor werken en …’ Vader
moeder of pastor, je blijft mens!
In de Vlaspit Parochienieuws H. Hart
Oss lezen we dat de Franse filosoof Pascal
zich liet raken, niet als geleerde, maar als
wijze mens. ‘Hij was een rusteloze zoeker,
ook naar God. Op een nacht openbaarde
God zich aan hem: ‘Je zou me niet zoeken, als je me niet al had gevonden.’ Een
inzicht dat een overweldigende ervaring
voor hem moet zijn geweest. Ineens besefte
hij dat hij niet zomaar God zocht, maar
dat hij zich van binnen al volkomen bewust was, dat God altijd al nabij was geweest. Maar niet de God die hij zich had
voorgesteld, niet de God van de filosofen
en de theologen, maar de God van Abraham, de God van de mensen. Een totaal
andere God dan Pascal voor ogen had. Hij
was niet enkel een geleerde, hij was ook
wijs en dat is wat anders. Hij zocht als geleerde, maar vond als wijze.’ Let wel, wijs
zijn is moeilijker dan geleerd zijn.
Voor wie komt men op in de parochie
Sint Norbertus, Berlicum en Middelrode? Het parochieblad geeft een inkijkje.
‘Hoe komt het toch dat er in ons rijke Nederland op dit moment zoveel mensen in
moeilijkheden komen? Dikwijls is het een
samenloop van omstandigheden: baan
verliezen, schuldsanering, echtscheiding,
ziekte, de situatie niet meer aankunnen,
geen uitweg zien. En dan is het fijn, dat er
een Vincentiusvereniging is, die de mensen
die het nodig hebben ruggensteun geeft
en met raad en daad bijstaat, zodat ze
na enige tijd zelf het heft weer in handen
kunnen nemen. In tegenstelling tot wat
de naam doet vermoeden is de Vincentiusvereniging Den Dungen actief in heel de
gemeente Sint Michielsgestel… In samenwerking met de Vincentiusvereniging Den
Dungen heeft de diaconiewerkgroep van
de Norbertusparochie een solidariteitsactie georganiseerd, waarbij levensmiddelen
ingezameld werden op twee zaterdagen
op het Mercuriusplein, in de kerk en in De
Rots. Met succes!’
www.deroerom.nl
Maria Boodschap
Jeanne van Leijsen
het beeld achter een grote struik in de hondenpoep liggen. Maria
wordt opgepakt en thuis in bad gedaan. Ze krijgt nog een kleurtje op de kleren, een likje verf door de haren, de lipjes gestift en
een roesje op de wangen. Als ze fris en fruitig een week terug is
in haar ‘kapel’, worden er bedankbriefjes op de boom geprikt.
Wilma besluit een weerbestendig notitieboekje op te hangen. Er
komen prachtige schrijfsels in. Boodschappen aan Maria. Verhalen te over … tot er een duistere oproep voor een date wordt geplaatst. Dan haalt Wilma het boekje weg.
Onderstaand verhaal hangt al een poos in mijn hoofd. Maar het
zou ook over het oranje-edelmetaal en de raadsverkiezingen
gaan. Mijn twijfel is nu verdwenen als sneeuw voor de zon. Op
de warmste februaridag - 15 graden!- rijden we naar Emmeloord
voor de uitvaart van mijn oudste neef, nog geen zestig geworden. Een telg uit het geslacht van eerstgeborenen in het Nieuwe
Land. Hij heeft in heel Nederland gewerkt en gewoond en zowat
de hele wereld bereisd; had veel te verteren en dat heeft zijn lijf
behoorlijk ‘uitgewoond’. Vernoemd naar opa maar toegewijd aan
Maria, blijkt vandaag. Een intense viering met bijzondere accenten. Tijdens de besprenkeling van de kist wordt het Ave Maria ingezet om voorspraak en verschillende keren is er het Wees
Gegroet als samengebed. Een duidelijke ‘Boodschap’ aan Maria.
Inmiddels zijn de Spelen verleden tijd en de raadsleden gekozen.
Maar 25 maart is het wel Maria Boodschap. Daarom dit verhaal.
En ook omdat De Roerom van februari het heeft over kapellen
als toekomstig alternatief voor kerken. Mensen zijn toch op zoek
naar ‘helende, heil-ige’ plekken. De redactie vraagt initiatieven,
al of niet al ten uitvoer gebracht, aangaande de vormgeving van
dit soort plekken te melden. Plaatsen met een verhaal of waar in
het verleden een verhaal speelde. Welnu…
Eén van mijn favoriete ommetjes is een wandeling naar het Patersbos, het voormalige seminarie IJpelaar. Een paar jaar geleden
zijn de laatste hoogbejaarde paters verhuisd naar een Fraterhuis
in België. Breda heeft grootse plannen met dit gebied, maar omwonenden en de crisis steken daar nog een stokje voor. Een vastgoedbeheerbedrijf waakt er nu over, maar gelukkig blijft het inmiddels verloederde bos en de vijver toegankelijk voor publiek.
Een natuurgids heeft ooit een interessant verhaal gehouden over
de bomenverzameling hier. Veel exoten, door de missiepaters van
‘all over the world’ hier geplant en gezaaid. Heel bijzonder is de
moerascipres, waarvan de luchtwortels als fantasiedieren en bijbelse beeldengroepen langs de rand van de vijver uit het water
opduiken.
Die gids toonde toen met een spiegeltje op een stok een inkijkje
in de Kabouterboom. Een oude eik met een groot natuurlijk gat
op vijf meter hoogte, waar een pater ooit een tuinkabouter inzette. Of de kabouter daar nog woont blijft gissen, maar toen ik dit
zei aan een kennis, vertelde zij op haar beurt het volgende. Wonende in Roosendaal houden zij en haar maatje erg van wandelen. En ergens in de ommelanden staat ook zo’n boom. Met een
gat op hoogte waarin mijn kennis Wilma op een bepaald moment
een mariabeeld plaatst. Tegen de verwachting in blijft het beeld
staan. Sterker … er worden allerlei zaken achtergelaten. Een boeketje, een rozenkrans, een kaart, een kaars. Op een kwaad moment is Maria verdwenen en Wilma besluit een oproep van vermissing op te prikken. Als ze nog eens goed rond kijkt, ziet ze
www.deroerom.nl
Waren er vroeger niet meer van dit soort bewegingen? Waren
jaarmarkten met kermis of kerkmis niet gekoppeld aan heiligen,
om elkaar te treffen? Molenschot bijvoorbeeld. ‘Naar Sint Anneke voor een Manneke’. De meimaand zit er vol van! Ik denk,
dat deze trefplaatsen met kapellen ook zó zijn ontstaan. Ik voel
wel voor zo’n nieuwe verhalenplaats in het Patersbos. Er staat
een majestueuze beuk vlak bij de ingang van de voormalige begraafplaats van de paters. Hun overschotten zijn weggehaald en
het hof wordt overwoekerd door braamstruiken, biesbossen en
berken, omrand door verwilderde rododendrons. Een kruis op
een sokkel met een Latijnse spreuk is het enige wat rest. Ik neem
binnenkort ladder en fiets en ga een beeld plaatsen in het grotvormige oksel van die beukenboom. Ooit heeft een wilde storm
dit gat veroorzaakt en elke keer als ik de vijver rond, zie ik dat
litteken schitteren in de zon. Als het heeft geregend sijpelt een
meter of wat lager uit een kleiner gat water waaiervormig over de
bast. Alsof de boom spreekt. Over vroeger en nu. Tegen mens en
natuur. Misschien moet Franciscus er wel in. Dat doe ik … met
(© Foto’s: Jac van Leijsen)
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
23
’’
AanhalingSteken ’’
Cees Remmers
"Onze samenleving
zou er een stuk beter
uit zien als mensen
hun ogen meer open hielden
* ‘Paus Franciscus verandert niet de woorden maar
wel de melodie.’
Gelezen in Volzin
en hun
mond meer dicht."
(Cees Buddingh)
* ‘Mensen zijn gemaakt
om van te houden, spullen om te gebruiken. Er is
zoveel chaos in de wereld
omdat spullen worden bemind en mensen gebruikt.’
Anton vd Velden
* ‘Het jaar dat Nederland
kampioen werd?.... Jongen,
dat is al zo lang geleden ...
Toen heette God nog God
en niet Van Gaal.’
Gedacht
* ‘Een onderzoek heeft
uitgewezen dat de uitslag
van onderzoeken vaak niet
juist is.’
Iemand
* ‘Proberen erachter te komen wat er in de wereld
gebeurt door kranten te lezen, is net als proberen te
zeggen hoe laat het is door
naar de grote wijzer van de
klok te wijzen.’
Ben Hecht
* ‘De kerk heeft de ziel van
de moderne mensen geen
voedsel meer te bieden.
Maar diezelfde mensen
willen nog steeds weten
waartoe ze op aarde zijn.
Daarom gaan ze naar psychologen, therapeute… Of
ze zoeken het in de kunst,
ze gaan naar ’t theater, de
concertzaal. Dáár worden
ze in hun binnenste geraakt. Niet in de kerk.’
Tjeu van den Berk
* ‘Alleen waar de theologie
van de begrepen begrippen plaats maakt voor een
theologie van gegrepen
worden door de onbegrijpelijkheid, daar is zij ware
theologie. Anders is zij
menselijk geklets al mag
ze dan nog zo juist redeneren.’
Karl Rahner sj
* ‘Wellicht is God wel licht.’
24
Ingepakt
Toon van Beek
Als je de foto ziet en je weet
niet beter dan zou je blasfemie
vermoeden - een preekstoel,
ingepakt met doeken van Mickey Mouse en met de tekst
‘wild about you’. Het tegendeel
is het geval. Dit is het resultaat
van vrijwilligerswerk, een van
de menselijke bezigheden die
Onze Lieve Heer het liefst ziet.
De koning trouwens ook want
bij het verlenen van koninklijke onderscheidingen wordt
vooral gelet op de inzet als
vrijwilliger.
Aan de laatste fase is nu begonnen. Om het rijke kunstbezit te beschermen is alles
ingepakt; door vrijwilligers.
Ze gebruikten hiervoor oude
hoeslakens en dekbedovertrekken want dat is het goedkoopst en het werkt het han-
digst (stretch). Na een oproep
werden de linnenkasten massaal van versleten linnengoed
ontdaan.
Over betrokkenheid gesproken: de kerk is écht niet uit
beeld. En Onze Lieve Heer zag
dat het goed was.
Tijdens mijn nooit aflatende speurtocht naar de Kerk
in de hedendaagse setting
kwam ik dit keer uit in de St.Dionysius­kerk aan de Goirke­
straat in Tilburg. Deze kerk
uit 1835-1839 is de eerste die
in Nederland is uitgevoerd in
de neogotiek, de bouwstijl van
het Rijke Roomsche Leven.
Het zal geen verwondering
wekken dat de ‘Goirkesekerk’
- in de volksmond - een zwaar
beschermd rijksmonument is.
Al in 2005 werd begonnen met
een ingrijpende restauratie.
DE ROEROM n JAARGANG 28 n NUMMER 7 n MAART 2014
www.deroerom.nl

SportSpirit @ GSR Rotterdam SportSpirit is deze zomer alweer het

AGENDA

week 8 Filippenzen 2:3 en 4

FF VOORSTELLEN COLUMN AGENDA

Lees het hele verslag

H T L V N VI R N!

Zondag 20 A 2014: Jes. 56 Mt 15,21

cursus - wie is God deel 3

Haal catalogus over