NGO-dossier in De Tijd

6
DE TIJD ZATERDAG 18 OKTOBER 2014
Politiek&Economie
Ngo’s aan het overheidsinfuus
De ontwikkelingsorganisatie 11.11.11 blies deze week haar najaarscampagne op gang. Dalende giften
en krappe overheidsbudgetten zetten de ngo-wereld onder druk. Een gezondheidsscan. PIET DEPUYDT
B
ogdan Vanden Berghe, de 44-jarige
directeur van de ontwikkelingsorganisatie 11.11.11, is er niet gerust op. Hij
begrijpt dat in economisch moeilijke
tijden bespaard moet worden. Iedereen doet dan zijn duit in het zakje.
Maar er zijn grenzen aan wat in zijn sector mogelijk is. ‘Op solidariteit is de limiet al lang bereikt.’
Sinds de nieuwe federale regering-Michel vorig
weekend werd ingezworen, vreest hij het ergste.
‘De voorbije vier jaar is de ontwikkelingshulp in
België al met een kwart gekrompen tot 1,7 miljard
euro of 0,45 procent van het bruto binnenlands
product. Dat kwam vooral door te snoeien in bilaterale en multilaterale steun. De overheidsfinanciering via organisaties zoals de onze bleef grotendeels overeind. Maar zal dat zo blijven?’
België telt meer dan 130 erkende niet-gouvernementele organisaties (ngo’s), die vorig jaar
goed waren voor bijna 640 miljoen euro aan ontwikkelingshulp. Ruim een kwart van dat bedrag
was afkomstig van de federale overheid. ‘Als straks
ook die kraan wordt dichtgedraaid, is het de vraag
of we de werking van 11.11.11 nog overeind kunnen
houden’, zegt Vanden Berghe. ‘We zijn een koepelvereniging met een verantwoordelijkheid voor
meer dan 60 andere lidorganisaties en 20.000 vrijwilligers.’
Als de subsidiekraan
wordt dichtgedraaid, is
het de vraag of we 11.11.11
nog overeind kunnen houden.
DIRECTEUR 11.11.11
BOGDAN VANDEN BERGHE
De meeste spelers in de sector, met daaronder
bekende namen zoals Caritas, Oxfam-Solidariteit,
Damiaanactie en Broederlijk Delen, kregen vorig
jaar van de federale overheidsdienst DGD (Directie-generaal Ontwikkelingssamenwerking) groen
licht voor een nieuw subsidieprogramma van 2014
tot 2016. ‘Die financiering is definitief, we hebben
dat op papier staan’, zegt Stefaan Declercq, de topman van Oxfam. ‘Toch sluit ik niet uit dat de taart
kleiner wordt.’
De schrik zit er in de sector diep in. Dat is niet
onlogisch. Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open VLD) liet deze
week al in de Kamer weten dat de besparingen zullen oplopen van 150 miljoen in 2015 tot 270 miljoen euro in 2019. ‘Op een moment waarin we
budgettair in een moeilijke situatie zitten, lijkt het
me logisch dat we strenger worden in de selectie
van niet-gouvernementele organisaties’, zei hij.
‘Voor de middelen die we investeren, willen we
meer kwaliteit, meer return en meer resultaat boeken.’
11.11.11-directeur Vanden Berghe is best bereid
de handschoen op te nemen. Hij wil met De Croo
overleggen over het versterken van de kwaliteit en
de resultaten van de Belgische ontwikkelingssamenwerking.
De Tijd neemt een sector in crisis onder de loep.
Hoe afhankelijk is die van overheidsfinanciering?
Hoe zit het met zijn operationele efficiëntie en
financiële gezondheid? En hoe moeilijk hebben
de ngo’s het om nog voldoende private fondsen te
werven?
DE CROO
PLANT OVERLEG
Minister van Ontwikkelingssamenwerking
Alexander De Croo (Open VLD) wil samen
met de Noord-Zuidorganisaties om de tafel
zitten over de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Ondanks de besparingen op
dat departement - tot 150 miljoen euro in
2015 en 270 miljoen in 2019 - laat ons land
zijn engagementen niet los, verzekert De
Croo. ‘0,7 procent van
onze rijkdom (bbp) uittrekken voor internationale solidariteit is het absolute minimum.’ Die
0,7 procent is een
internationaal afgesproken norm. ‘Ik ben ervan
overtuigd dat we de kwaliteit en
de resultaten kunnen versterken door ons
ontwikkelingsbeleid een nieuwe richting uit
te sturen’, zegt De Croo. ‘We moeten kijken
waar de invloed het grootst is.
Daarover wil ik graag overleggen met
de Noord-Zuidorganisaties.’
TOP 10 GROOTSTE NGO’S VOOR
ONTWIKKELINGSHULP IN BELGIË
Jaarbudget
2013 (in euro)
68.787.000
31.647.000
29.504.000
21.299.000
16.413.000
Hoeveel komt
van de overheid ?
38%
71%
55%
7%
34%
Hoeveel gaat
naar projecten ?
93%
88%
88%
82%
81%
15%
12%
31%
17%
19%
16.333.000
12.549.000
7.157.000
14.361.000
(in procent)
(in procent per euro)
Hoeveel kost
fondsenwerving ?
(in procent per euro)
Reserves
(geldbeleggingen en
liquide middelen, in euro)
*
Voor Artsen zonder
Grenzen zijn enkel
de internationale
reserves gekend.
105.900.000
Bron: ngo-openboek.be
1. Hoe groter de speler, hoe
groter het overheidsinfuus
H
et is een paradox. tie daar de voorbije jaren niet in geOndanks de econo- slaagd. Het volume aan federale
mische crisis en de overheidssubsidies verdrievoudigde
krappe overheids- de jongste zeven jaar tot 14 miljoen
budgetten zijn de euro of tot 55 procent van het totaal.
grootste ontwikkelingsorganisaties
Bij Vredeseilanden bleef het voin dit land afhankelijker geworden lume aan overheidsgeld de laatste
van de staatskas. Als we de top 10 zes jaar hangen op ruim 7 miljoen
van de spelers met het grootste ont- euro, maar de eigen fondsenwerwikkelingsbudget op een rij zetten, ving zakte, waardoor het percentage
blijkt dat de meerdersubsidies tot 67 procent
heid voor meer dan de
steeg. ‘Zijn we te subsiMet
federale
helft (53%) afhankelijk
dieafhankelijk?’, zo stelt
is van overheidsfinan- subsidies kan
de organisatie zich in
ciering. Dat is opmer- een private
haar jaarverslag openkelijk, want het gemid- schenker zijn
lijk de vraag. ‘Een lagere
delde voor de hele gift vervijffinanciële afhankelijksector ligt op slechts
heid van overheden is
voudigen.
38 procent.
zeker wenselijk’, luidt
De belangrijkste
de repliek. Maar tegelijk
tien spelers - Artsen DIRECTEUR CARITAS
werd erop gewezen dat
zonder Grenzen, Cari- GONZALO DOPCHIE
subsidies ook financiële
tas, Oxfam, Unicef,
zekerheid bieden. ‘Ze
Damiaanactie, 11.11.11,
zijn ingebed in meerBroederlijk Delen, Trias, Vredes- jarenprogramma’s en leveren gaeilanden en Plan - zijn ook goed ranties op lange termijn.’
voor bijna de helft (47%) van al het
Ook Gonzalo Dopchie, directeur
geld dat de Belgische staat vorig jaar van Caritas, ziet zowel voor- als
op de rekening van ontwikkelings- nadelen. Hij is bezorgd over zijn aforganisaties stortte. Het maakt die hankelijkheid van de overheid,
groep extra kwetsbaar voor bespa- maar wijst erop dat federale subsiringen.
dies worden toegekend a rato van
Sommige ngo’s zijn zich van dat 20 procent eigen inbreng en 80 progevaar bewust. ‘De jongste jaren cent overheidsmiddelen. ‘Een privaproberen we minder afhankelijk te te schenker kan daarmee zijn gift
worden van subsidies en meer eigen vervijfvoudigen.’ En, zo voegen de
fondsen te genereren’, laat Oxfam- meeste betrokkenen eraan toe, als
Solidariteit weten in zijn jaarverslag. de private giften dalen, is overheidsMaar vreemd genoeg is de organisa- geld ons belangrijkste alternatief.
2. Fondsenwerving neemt
niet meer structureel toe
D
e Belgische ngo’s ont- ven kansarmen werk en zekerheid.’
vingen vorig jaar iets
Damiaanactie verkoopt stiften en
meer dan 124 miljoen
haalt daaruit een jaaromzet van
euro aan private giften. 2,7 miljoen euro, goed voor 18 proEen stijging met
cent van de totale inkomsten. Ook
8,9 procent op jaarbasis, vooral
11.11.11 experimenteerde met diverse
dankzij de noodhulp die voor de
vormen van merchandising. ‘We
natuurramp op de Filippijnen werd hebben dat nu beperkt tot de veringezameld. Dat bedrag bleef wel
koop van wereldkalenders en wensonder het niveau van 2011 en 2010,
kaarten’, zegt Bogdan Vanden Berwaarin eveneens grote
ghe. ‘Om niet te veel
humanitaire rampen
met andere ngo’s zoals
Winst
maken
plaatsvonden (zoals
Oxfam in concurrentie
Haïti en de droogte in met de winkels te komen.’
de Hoorn van Afrika). voor tweedeVredeseilanden
Het legt een pijnlijke handsverkoop
zoekt het in de organizwakke plek bloot. De is niet ons
satie van evenementen
private giften nemen al
zoals de Benin Classic
een tijdje niet meer op grote doel.
en de Nicaragua Classic
structurele wijze toe.
voor mountainbikers.
Dus moeten de DIRECTEUR OXFAM
Om haar afhankelijkngo’s op zoek naar al- STEFAAN DECLERCQ
heid van Belgische subternatieve inkomsten.
sidies te verminderen,
Zo doet Oxfam-Solidaging de ngo ook na of
riteit al enkele jaren ervaring op met
ze geen publiek-private partnerde verkoop van tweedehandsschappen met bedrijven kon beginproducten zoals kleding, boeken en
nen. In Vietnam leverde een experiinformaticamateriaal. De organiment met Unilever voor de verkoop
satie heeft daarvoor 42 winkels en
van duurzame thee hoopvolle resuleen onlineshop op eBay, waarbij
taten op.
120 werknemers en 850 vrijwilligers
Maar het blijft bij randactiviteibetrokken zijn. Dat leidt tot erg
ten. De grote bulk van hun inkomhoge kosten en een kleine winst.
sten realiseren de ontwikkelings‘Vorig jaar bedroeg die 1,2 miljoen
organisatie nog altijd met reguliere
euro’, zegt Stefaan Declercq, algecampagnes. ‘We merken dat de resmeen secretaris van Oxfam. ‘Bijna de
pons daar minder groot zal zijn dan
helft meer dan in 2012.’ Maar winst in de vorige jaren’, zegt 11.11.11-direcis niet zijn enige doel. ‘We steunen
teur Bogdan Vanden Berghe. Het
daarmee de sociale economie en geblijft dus een moeilijk verhaal.
DE TIJD ZATERDAG 18 OKTOBER 2014
*7
Politiek & Economie
LIMBURG KRIJGT BELOOFD RECONVERSIEPL AN
Federaal minister van Werk Kris Peeters (foto) en Vlaams ministerpresident Geert Bourgeois hebben gisteren in Hasselt bevestigd dat
ze de beloofde middelen voor het Limburgse reconversieplan, het
SALK-plan, vrijmaken. Het plan moet Limburg competitief houden
wanneer Ford Gent de deuren sluit. © BELGA
ECONOMISCH BELEID
Theo Francken
is een aangenaam
persoon. Het
geroep van Laurette
Onkelinx deze week
vond ik zielig.
‘Uitstel evenwicht
op begroting
houdt risico’s in’
16.379.000
15.557.000
13.610.000
12.953.000
12.754.000
60%
54%
71%
67%
6%
84%
13%
85%
13%
87%
12%
87%
32%
77%
‘Het begrotingsevenwicht uitstellen van 2016 naar 2018 is in het
licht van de zwakke conjunctuur
begrijpelijk, maar niet zonder risico’s.’ Dat zeggen de KBC-economen Edwin De Boeck en Johan Van
Gompel in een nota over het economisch beleid naar aanleiding
van het aantreden van de nieuwe
federale regering.
‘De overheidsschuld bedraagt
104 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en zal in het
door de regering voorgestelde begrotingstraject slechts mondjesmaat dalen naar 96 procent in
2018. Daardoor blijven de overheidsfinanciën kwetsbaar voor
vertrouwensschokken, bijvoorbeeld als bij tegenvallende groei
een voortdurend uitstel van het
begrotingsevenwicht de geloofwaardigheid op de financiële
markten zou aantasten.’
16%
L ANGDURIG WERKLOOS
6.493.000
8.091.000
2.552.000
3. Uitblinkers op het
vlak van geldbeleggingen
D
e grootste tien ngo’s
Volstrekt zonder risico’s zijn die
beschikken over een beleggingen echter nooit. Zo moest
aanzienlijke financiële Caritas in 2008, als gevolg van de
veiligheidsmarge. Al- bankencrisis, een waardevermindeleen al in liquide mid- ring van 1,4 miljoen euro boeken op
delen is de top 10 goed voor een zijn financiële producten. ‘Dat resulspaarpotje van ruim 35 miljoen teerde in een tekort op onze resultaeuro. Dat is geen overbodige luxe, tenrekening met een gelijkaardig
aldus Gonzalo Dopchie van Caritas, bedrag’, zegt directeur Dopchie. ‘Dat
‘Dat geld dient om in de nodige verlies was echter zuiver boekhoudoverbruggingsfinankundig. Het had geen
ciering te voorzien als
impact op onze lopenbepaalde subsidies niet Liquide middede projecten.’
tijdig worden gestort. len dienen om
Het leidde wel tot
Het alternatief is dat bankleningen
een daling van het eiwe bankleningen aan- te vervangen
gen vermogen, die pas
gaan, maar dat verin de jaren daarop weer
hoogt onze schuld- in geval van een kon worden goedgegraad en de financiële acute crisis.
maakt. Ook het eigen
lasten.’
vermogen dient als
Ook op beleggings- DIRECTEUR CARITAS
buffer voor de ontvlak blijken de meeste GONZALO DOPCHIE
wikkelingsorganisaties
ngo’s uit de top 10 uit
in geval van tegente blinken. Al gaat het
spoed.
dan vooral om ‘ethische beleggin‘Daar worden de middelen gegen’ met een ‘erg laag risicoprofiel’ parkeerd om afvloeiingen van het
of om termijnrekeningen. Triodos is personeel te financieren of om gifop dat gebied de favoriete bank voor ten van leden die voor specifieke
de ontwikkelingsorganisaties. Vorig ontwikkelingsprojecten zijn bejaar bedroegen die geldbeleggingen doeld te garanderen’, zegt Stefaan
ruim 39 miljoen euro. ‘Uiteraard Declercq van Oxfam
wordt niet elke euro die binnenOvergedragen verliezen is een
komt de volgende dag uitgegeven’, probleem waarbij ook ngo’s zoals
schrijft Vredeseilanden in zijn jaar- Trias, Damiaanactie, Vredeseilanden
verslag. ‘Daarom beleggen we regel- en Caritas te maken kregen. Bij Broematig kasoverschotten op korte ter- derlijk Delen ging het in 2011 zelfs
mijn in volstrekt risicoloze instru- om een herstructurering die in de
menten met een gegarandeerde voorbije jaren financieel volledig
rentevoet.’
werd afgerond.
7.038.000
1.157.000
4. Kosten fondsenwerving
kunnen lager
O
p het vlak van operati- nitaire rampen, zoals de ramp in
onele efficiëntie blij- Haïti en de droogte in de Hoorn van
ken de tien grootste Afrika in 2011 en 2010, waarin evenngo’s erg goed te sco- eens grote humanitaire rampen
ren. Van elke euro die plaatsvonden (zoals Haïti en de
aan private giften of subsidies bin- droogte in de Hoorn van Afrika).
nenkomt, gaat minstens 80 cent Vooral ngo’s zoals Caritas, Oxfam
naar de projecten waarvoor ze be- Solidariteit, Unicef en Artsen zonder
doeld zijn. Ontwikkelingshulp dus. Grenzen die regelmatig beroep
Er blijft dus maximaal een vijfde ste- doen op noodhulp, zijn van die toefken in de organisatie
valsfactor afhankelijk.
zelf.
lopen de resultaten
‘Als fondsenwerver Als fondsennogal uiteen: voor 1
zijn we wettelijk ver- werver moeten euro aan private giften
plicht om dit percenta- onze kosten
te werven, worden 12
ge onder de 20 procent
tot 32 eurocent kosten
wettelijk onder gemaakt.
te houden’, lezen we in
het jaarverslag van Vre- de 20 procent.
Andere organisaties
deseilanden. Die ngo
zoals Vredeseilanden
slaagde erin zijn kosten
slagen er wel in de kosvoor algemeen beheer, JAARVERSLAG
ten voor fondsenwerzoals werkings- en per- VREDESEILANDEN
ving onder controle te
soneelskosten van het
houden. Daar bedrahoofdkwartier en ongen die slechts 6 prodersteunende diensten op 7 procent cent, wat veel lager is dan de meeste
te houden. ‘In ieder geval onder de andere organisaties en zelfs een provooropgestelde 10 procent’, aldus centpunt minder dan wat de onthet jaarverslag, wat de interne wikkelingsorganisatie in 2012 scoorstreefnorm is van de organisatie.
de. Het toont hoe er nog op operatiOp het vlak van fondswerving onele efficiëntie en fondsenwerving
kan er nog enige vooruitgang ge- een en ander kan verbeterd worden.
maakt worden gemaakt bij de mees- Het gesprek dat 11.11.11-directeur
te ngo’s. Om 1 euro aan private gif- Bogdan Vanden Berghe met ministen te kunnen binnen halen, maken ter voor Ontwikkelingssamenwerde meeste ngo’s uit de top-10 kosten king De Croo heeft gepland, zal zedie schommelen tussen de 12 en 32 ker zijn vruchten afdragen. Of lager
eurocent. Een ngo die beroep doet kosten op dat gebied ook veel beop noodhulp, zal minder kosten sparigen zullen opleveren, is echter
boeken in een jaar met grote huma- een andere kwestie.
62.000
Bijna 62.000 Vlaamse werkzoekenden - circa een kwart
van het totaal - zit al minstens
twee jaar zonder job.
MINISTER VAN MOBILITEIT
JACQUELINE GALANT (MR)
MOBILITEIT
Vertraging voor
afbraak Brussels
Reyersviaduct
De afbraak van het Reyersviaduct
in Brussel loopt vertraging op omdat er asbest is gevonden. De nieuwe tijdelijke herinrichting van de
omgeving van de Reyerslaan zal
pas in februari 2016 klaar zijn in
de plaats van in december 2015. In
de eerste helft van volgend jaar
wordt het asbest uit het bouwwerk verwijderd, meldt Brussels
minister van Mobiliteit Pascal
Smet (sp.a). De definitieve herinrichting zou in maart 2018 klaar
moeten zijn. De afbraak van het
viaduct en de definitieve herinrichting van de Reyerslaan worden nu begroot op 20 miljoen
euro. Dat is 1 miljoen meer dan
oorspronkelijk voorzien wegens
de verwijdering van het asbest.
ADVERTENTIE

Download Report