Tekst 2.a Jupiter en zijn broers 1. Iupiter deus est. 2. In Olympo habitat. 3. Rex deorum est. 4. Neptunus et Pluto dei sunt. 5. Fratres Iovis sunt. 6. Non semper in Olympo sunt. 7. Neptunus saepe in mari est. 8. Ibi rex est. 9. Pluto in Tartaro vivit. 10. Tartarus sub terra est. 11. Tartarus locus obscurus est. 12. Ibi semper nox est. 13. Umbrae huc veniunt. 14. Hic Pluto rex est. 1 deus est esse 2 in Olympus habitat habitare 3 rex, reges deorum 4 et sunt 5 frater, fratres Iovis 6 non semper 7 saepe in mari 8 ibi 9 Tartarus vivit vivere 10 sub terra 11 locus obscurus 12 nox, noctes 13 umbra huc veniunt venire 14 hic god (hij/zij/het) is zijn op de Olympus (hij/zij) woont wonen koning van de goden en (zij) zijn broer van Jupiter niet altijd dikwijls in zee daar de Tartarus (hij/zij) leeft leven onder(in) aarde plaats donker nacht 1. schim 2. schaduw hierheen (zij) komen komen hier Tekst 2.b De zusters van Jupiter 1. Iuno dea est. 2. Soror et uxor Iovis est. 3. Iuno quoque in Olympo habitat. 4. Ceres dea est. 5. Soror Iovis et Iunonis est. 6. Ceres mater Proserpinae est, Iupiter pater. 7. Ceres et filia saepe in insula Sicilia sunt. 8. Ibi lacus est, ubi albi cygni natant. 9. Ibi silva est, ubi multi flores florent: 10. rosae et violae et lilia. 11. Proserpina puella saepe in silva ludit. 1 dea 2 soror, sorores uxor, uxores Iovis 3 quoque 5 Iunonis 6 mater, matres Proserpinae pater, patres 7 filia in insula 8 lacus ubi albi cygni natant 9 silva multi flos, flores florent florere 11 puella in ludit ludere godin zuster vrouw, echtgenote van Jupiter ook van Juno moeder van Proserpina vader dochter in, op eiland een meer waar witte zwanen zwemmen bos veel bloem (zij) bloeien bloeien meisje in (zij/hij) speelt spelen waarbij het hoort) waar Tekst 3.a Pluto ziet Proserpina 1 2 1. Pluto in insula Sicilia est. 2. Ibi curru per insulam errat et terram explorat. 3 3. Quattuor equi currum trahunt. 4 4. Ecce, Proserpina et amicae appropinquant. 5. Puellae silvam intrant. 6. Ibi flores legunt: rosas et violas et lilia. 5 6 7 7. Deus puellas in silva ridere audit. 9 8. In curru appropinquat. 9. Proserpinam videt. Statim deus puellam amat. 10 11 10. Proserpina deum videt et fugere temptat. 12 11. Sed eheu, deus eam in currum trahit. 12. Puella exclamat: ‘Amicae, servate me! Deus me rapit!’ 13 13. Amicae eam audiunt, sed Proserpinam servare non audent. 14 14. Deum enim timent et fugiunt. 15 15. Deinde Pluto hasta terram aperit 16. et deus et puella in curru sub terram abeunt. 16 in curru per + acc. errare explorare quattuor equus trahere ecce amica appropinquare intrare legere ridere audire videre statim amare fugere/io temptare sed eheu in + acc. exclamare me servare rapere/io eam audere enim timere deinde hasta aperire sub + acc. abeunt op in zijn wagen over, door ... heen (rond)zwerven, dwalen onderzoeken, inspecteren onverbuigb. vier paard trekken onverbuigb. kijk vriendin naderen binnengaan, -komen verzamelen lachen horen zien meteen beminnen, houden van vluchten proberen (+ inf.) maar uitroep ach, wee in, naar (binnen) uitroepen mij redden roven haar durven want, immers vrezen, bang zijn voor vervolgens met zijn lans openen onder(in) (zij) gaan weg Tekst 3.b De oplosssing van Jupiter 1 1. O Iupiter, Pluto Proserpinam, filiam nostram, rapuit. 2. Nunc regina in Tartaro est. 2 3 3. Sedet in solio inter umbras iuxta Plutonem. 4. Non gaudet, sed semper dolet, nam Plutonem non amat. 5. Iuva me! Filiam mihi redde!’ 4 5 6. Iupiter cogitat: Ceres soror eius est et Pluto frater. 6 7. Nec sororem nec fratrem laedere cupit. 7 8. Consilium capit: annum ex aequo dividit. 8 9. Sex menses Proserpina in terra est. 10. Tum Ceres gaudet: frumentum et flores curat. 9 11. Ver et aestas in terra sunt. 10 12. Sex menses Proserpina in Tartaro est. 11 13. Nunc mater dolet: frumentum et flores non curat. 14 14. Quod tempus anni nunc in terra est? Iupiter, Iovem Pluto, Plutonem nostram rapuit nunc regina sedere in solio iuxta + acc. inter + acc. gaudere dolere nam iuvare mihi reddere cogitare eius nec ... nec laedere cupere/io consilium capere/io annus ex aequo dividere sex menses in terra tum frumentum curare ver aestas quod tempus anni Jupiter Pluto onze (hij) heeft geroofd nu koningin zitten op een troon naast tussen, temidden van zich verheugen, blij zijn verdrietig zijn want helpen aan mij teruggeven (na)denken zijn, van hem noch ... noch, niet ... en ook niet kwetsen, beledigen willen, begeren, verlangen besluit, plan nemen jaar in gelijke delen verdelen zes maanden op aarde toen, dan koren zorgen (voor + acc.) lente zomer welk jaargetijde Tekst 4.a Op zoek naar onderdak 1. Mille domos Iupiter et Mercurius adeunt et hospitium petunt. 2. Mille serae autem domos claudunt. 1 3. Nulla domus deos recipit. 4. Tandem casam parvam vident. Ianuam pulsant. 2 5. Senex ianuam aperit et deos videt. Tum dicit: 3 6. “Salvete, advenae. Qui estis? Unde venitis?” 4 7. “Viatores sumus,” Mercurius respondet. 5 8. “Hospitium petimus, nam fatigati sumus 6 9. et nusquam dormire possumus. Sed responde: quis tu es?” 10. Senex dicit: “Ego Philemon sum. 7 8 9 11. Hac in casa parva vivo. Intrate!”’ 10 mille. domos (acc.) adire adeunt petere hospitium sera autem claudere nulla domus recipere/io tandem casa parva ianua pulsare senex, senes dicere salve, salvete advena qui unde viator, viatores hospitium fatigati nusquam dormire respondere quis hac in duizend huizen gaan (naar + acc.) (zij) gaan naar zoeken, vragen onderdak grendel echter sluiten geen enkel huis ontvangen, opnemen eindelijk klein hutje deur kloppen (op + acc.) oude man zeggen gegroet vreemdeling wie waarvandaan reiziger onderdak vermoeid nergens slapen antwoorden wie? in dit Tekst 4.b Hun wens vervuld 1. “O Philemon et Baucis, vobis praemium dare cupio. 2. Dicite mihi! Quid optatis?” 3. Philemon et Baucis non diu cogitant. 4. Tum Philemon respondet: “O Iupiter, non divitias optamus. 5. In templo novo sacerdotes esse et ibi simul vitam finire cupimus.” 6. Optata eveniunt: Philemon et Baucis nunc sacerdotes 7. in templo sunt et deos colunt. 8. Quodam die, dum ante templum stant, 9. ecce corpora eorum subito simul frondescunt. 10. Iupiter corpora in arbores mutat! 11. Arbores una stant et rami se tangunt. 12. Cum ventus folia movet, ét nunc folia susurrant: “Vale!”’ 1 praemium vobis dare 2 mihi quid optare 3 diu 4 divitiae mv 5 in templo novo sacerdos, sacerdotes simul vita finire 6 optatum evenire 7 colere 8 quodam die dum ante + acc. templum stare 9 corpus, corpora eorum subito frondescere 10 arbor, arbores mutare 11 una ramus se tangere 12 cum ventus movere folium ét nunc susurrare vale beloning aan jullie geven aan mij wat? wensen lang, lange tijd rijkdom, schatten in de nieuwe tempel priester tegelijk(ertijd) (het) leven beeïndigen wens uitkomen 1 verzorgen 2 vereren op zekere dag terwijl voor tempel staan lichaam hun plotseling bladeren krijgen boom veranderen (in + acc.) bij elkaar tak elkaar aanraken wanneer wind bewegen blad ook nu nog; fluisteren vaarwel Tekst 5.a Niobe beledigt Latona 1 1. Ecce venit Niobe! Irata feminis dicit: 2 2. ‘Quid video? Cur Latonae sacra facitis? 3. Cur Latonam colitis? Cur eam mihi praeferre audetis? 3 4 4. Mihi genus clarum est: Iupiter avus meus est et Tantalus pater. 5. Gentes Phrygiae me timent. 5 6 6. Amphion coniunx rex Thebarum est. 7 7. Ubique divitias in regia video. 8. Formosa sum. 8 9 9. Mihi septem filii et septem filiae sunt. 10 10. Fortuna mihi numquam nocere poterit! 11. Latonae duo liberi tantum sunt: Apollo et Diana. 12. Dea tamquam orba est. Ideo vobis suadeo: 11 12 13. domum redite et me pro Latona colite.’ 14. Feminae ei parent et abeunt. 13 14 irata femina cur sacrum facere/io praeferre genus, genera clarum avus meus gens, gentes Phrygiae coniunx, coniuges Thebarum ubique in regia formosa septem filius fortuna numquam nocere + dat. poterit tantum duo liberi mv tamquam orba ideo suadere domum redite pro parere + dat. abeunt woedend vrouw waarom offer 1 doen 2 maken (hier: brengen) verkiezen (boven + dat.) afkomst, geslacht beroemd grootvader mijn volk van Frygië 1 echtgenoot 2 echtgenote van Thebe overal in het paleis mooi zeven zoon het lot nooit schaden (hij) zal kunnen slechts twee kinderen als het ware kinderloos daarom aanraden ga terug naar huis in plaats van gehoorzamen (aan) zij gaan weg Tekst 5.b Niobe gestraft 1 1. Septem sorores ante toros fratrum stant et lacrimant. 2. Sed Diana non dubitat et tela in sorores mittit. 2 3 3. Statim una puella clamat: ‘Ei mihi!’ et cadit. 4. Sex puellae fugere temptant, sed frustra, 5. nam Diana quinque puellas telis necat. 5 6 7 6. Nunc una tantum filia restat. 8 7. Niobe filiam ultimam protegere temptat et clamat: 8. ‘Desine, Diana! Ultimam filiam mihi relinque! Parce ei!’ 9. Dum rogat, eheu, filia iam cadit. 9 10 11 10. Nunc dolet Niobe. Diu sedet inter exanimes filios et filias. 11. Non iam se movet. Paulatim in saxum vertitur. 12 12. Quodam die ventus saxum in patriam Niobes rapit. 13 13. Ibi nunc etiam saxum videre potes simile feminae. 14. Saxum aliquando ‘lacrimat’: lacrimae Niobes sunt. 14 torus fratrum lacrimare dubitare telum mittere una ei mihi cadere frustra quinque telis necare restare ultimam protegere desinere relinquere parcere + dat. rogare iam exanimes non iam se paulatim saxum vertitur quodam die patria Niobes etiam simile feminae aliquando lacrima Niobes lijkbaar van hun broers huilen aarzelen pijl, werpspies zenden, schieten één wee mij vallen, dood neervallen tevergeefs vijf met pijlen doden resteren laatste beschermen ophouden verlaten, achterlaten,overlaten sparen vragen al, reeds dood niet meer zich geleidelijk, langzaamaan rots zij verandert op zekere dag vaderland van Niobe zelfs, ook in de vorm van een vrouw soms traan van Niobe Tekst 6.a Het misverstand 1. Ecce Pyramus venit. Circumspicit: ubi Thisbe est? 1 2 3 2. Vestigia leae in pulvere videt et horret. 4 3. Tum velamen cruentum Thisbes invenit. 5 4. Dum lacrimae oculos complent, dicit: 6 7 5. ‘O Thisbe, quid accidit? Ubique vestigia leae video. 6. Te autem non video, sed velamen tuum. 7. Mene exspectavisti et tum lea te necavit? 8. Eheu, cur parentibus non paruimus? 8 9 10 9. Cur domos reliquimus et huc venimus? 10. Cur sero veni? Mors tua mea culpa est.’ 11. Tum velamen sustulit et ei oscula dedit. 12. Deinde ad arborem adiit. Non dubitavit, 13. sed gladium strinxit et se necavit. 11 12 13 circumspicere/io vestigium leae in pulvere horrere velamen cruentum Thisbes invenire oculus complere accidit leae tuum -ne exspectare lea parentes (mv gr. 3) parentibus parui reliqui veni sero mors, mortem tua mea culpa sustuli osculum dedi adii gladius strinxit se rondkijken (voet)spoor van een leeuwin in het stof huiveren sluier bebloede van Thisbe vinden oog vullen pf van accidere: gebeuren van een leeuwin jouw niet vertalen afwachten, wachten op leeuwin ouders dat. mv. pf van parere: gehoorzamen pf van relinquere: verlaten, achterlaten pf van venire: komen te laat (de) dood jouw mijn schuld pf van tollere: optillen kus pf van dare geven pf van adire gaan naar zwaard hij trok zich Tekst 6.b In de dood verenigd 1. Ibi Thisbe circumspiciebat et Pyramum quaerebat. 2. Subito corpus procul iacere vidit et appropinquavit. 3. Corpus Pyrami erat! 4. Velamen et gladium vidit et exclamavit: 1 2 3 4 5 6 5. ‘Pyrame, tua carissima Thisbe te vocat! 6. Cur te ipse necavisti? Egone causa mortis tuae fui? 7 7. Dum te exspecto, lea venit. Ideo in antrum fugi. 8. Aspice me! Vivo, lea me non necavit! 9. Pyrame, Pyrame, responde mihi!’ Thisbe semper exclamabat. 8 10 11 10. Pyramus autem ei non respondebat nec se movebat. 12 11. Tum Thisbe gladium e corpore Pyrami traxit et dixit: 14 12. ‘O parentes, amorem nostrum vetuistis, 13. sed mortem vetare non potuistis. Vos nunc rogo: 14. corpora nostra uno sepulcro condite.’ 15. Deinde gladio Pyrami se necavit. quaerere procul iacere Pyrami velamen tua carissima vocare ipse mortis tuae fui causa lea antrum fugi aspicere/io respondi nec se e corpore Pyrami traxi dixi nostrum vetui amor, amores nostra sepulcrum uno sepulcro condere gladio Pyrami zoeken in de verte liggen van Pyramus sluier jouw allerliefste roepen zelf van jouw dood pf van esse zijn oorzaak, reden leeuwin grot pf van fugere/io : vluchten aanschouwen, zien pf van respondere : antwoorden en niet zich uit het lichaam van Pyramus pf van trahere : trekken pf van dicere: zeggen onze pf van vetare : verbieden liefde onze graf in één graf begraven, (ver)bergen met het zwaard van Pyramus Tekst 8.a De list van de Grieken 1 2 1. Graeci ingentem equum ligneum aedificaverunt. 2. Viris eum compleverunt et in ora pro Troia reliquerunt. 3. Deinde nocte ab ora navigaverunt 3 4 4. et prope Troiam in insula Tenedo se occultaverunt. 5 5. Troiani, dum postero die de muris spectant, 6. nec Graecos, nec naves viderunt, modo equum ligneum! 7. Cito portas aperuerunt et e Troia ad equum cucurrerunt. 6 7 8. Mirati sunt. Quid equus in ora vult? 9. Alii clamabant ‘equum flammis delete’, alii ‘eum in urbem trahite!’ 10. Dum Troiani dubitant, Laocoon sacerdos cum filiis venit. 11. Ut equum vidit, exclamavit: 12. ‘Miseri Troiani, nolite equo credere! 13. Timete et Graecos et dona Graecorum, 8 9 10 11 12 13 14. nam dona eorum numquam dolis carent.’ 14 15. Sed eheu, Troiani ei non crediderunt. 15 Graecus ingentem ligneum aedificare vir (groep 2) complere in + abl. ora pro + abl. Troia nocte a(b) + abl. navigare prope + acc. Tenedo se occultare Troianus postero die de + abl. murus spectare navis, naves modo cito bijw. ad + acc. porta aperui e(x) + abl. cucurri mirati sunt vult alii ... alii flamma delere urbs, urbes cum + abl. ut + pf miseri nolite credere + dat. et ... et donum Graecorum dolus eorum carere + abl. credidi Griek heel groot houten bouwen man vullen in, op kust voor Troje abl. ev van nox van(af) varen dichtbij Tenedus zich verbergen Trojaan de volgende dag vanaf muur kijken schip slechts snel naar poort pf van aperire: openen 1 uit 2 sinds pf van currere: rennen ze stonden verbaasd betekent sommigen ... anderen vlam, vuur vernietigen stad (samen) met zodra ongelukkige je moet niet geloven, vertrouwen zowel ... als geschenk van de Grieken list van hen, hun vrij zijn van, missen pf van credere: geloven Tekst 8.b De Grieken nemen Troje in 1 2 1. Nox erat. Troiani dormiebant. Aeneas quoque dormiebat. 3 2. Ecce in somno Hector ei apparet et dicit: 4 3. ‘Tu, Aenea, fuge! Hostis habet muros! 4. Armis Troiam servare non iam poteris! Fuge et Penates Troiae 5 5. serva et auxilio deorum novam Troiam conde.’ 6. Aeneas statim experrectus est. Cito e lecto surrexit et foras iit. 6 7. Ibi spectaculum dirum vidit: ubique Graeci Troianis 8. instabant telis et gladiis: Troiani per vias currebant, 9. feminae clamabant, liberi lacrimabant: it clamor caelo. 10. Aeneas arma cepit et per turbam ad regiam cucurrit. 8 9 10 11. Ibi Priamus rex et uxor et filiae pavidae in ara sedebant. 11 12. Unus ex filiis ad aram fugere temptabat, sed frustra: 13. ante oculos parentum Graeci eum gladiis necaverunt. 14. Aeneas horruit, ut vidit. Deis parere et e Troia fugere statuit. 12 13 14 Aeneas somnus Hector apparere Aenea hostis, hostes habere arma (mv groep 2) poteris Penates (mv groep 3) Troiae auxilium deorum novam condere experrectus est lectus surrexi foras ii spectaculum dirum instare + dat. via clamor, clamores caelo cepi turba ad + acc. regia pavidae ara unus ex filiis parentum horrui statui Aeneas slaap Hector verschijnen vocativus vijand hebben, houden wapens jij zult kunnen Penaten (huisgoden) van Troje hulp van de goden nieuw 1 (op)bergen 2 stichten werd wakker bed pf van surgere: oprijzen, opstaan naar buiten pf van ire: gaan afschuwelijk schouwspel achterna zitten weg, straat geschreeuw, kreet naar de hemel pf van capere/io: nemen menigte 1 naar, tot aan 2 bij paleis bang altaar één van hun zonen van zijn ouders pf van horrere: huiveren pf van statuere: besluiten Tekst 9.a Dido vertelt 1 1. ‘Olim cum marito Sychaeo in Phoenicia vivebam, ubi frater meus 2. rex erat. Quodam die, dum Sychaeus deos colit, frater eum 3. ante aram gladio necavit. Deinde et corpus et scelus occultavit. 4. Interea ego valde dolebam. Ubi erat maritus Sychaeus? 2 3 4 6 7 5. Saepe fratrem adibam et dicebam: “O frater, dic mihi, 8 6. Sychaeumne vidisti? Domum non rediit.” 7. Frater autem semper respondebat: “Cara Dido, noli lacrimare; 8. coniunx tuus mox redibit.” His verbis me diu decepit. 9. Quadam nocte, dum dormio, umbra Sychaei mihi apparuit et dixit: 10. “Dido cara, frater tuus me auri causa necavit. 9 10 11 11. Frustra, nam ego aurum iam antea in terra condideram. 12 12. Nunc iste in animo habet te quoque necare. 13 13. Tu effode aurum e terra et cum sociis in Africam fuge!” 14. Deinde umbra mihi locum monstravit, ubi aurum condiderat. 15. Postero die statim aurum effodi et cum sociis huc fugi. 16. Iarbas rex mihi locum dedit, ubi nunc urbem novam aedificamus.’ 14 15 16 17 olim maritus Phoenicia meus quodam die scelus, scelera interea valde domum cara Dido, Didonem noli tuus mox redibit his verbum decepi quadam nocte Sychaei auri causa aurum antea condidi iste habere in animo effodere socius Africa monstrare postero die Iarbas novam vroeger, eens, ooit echtgenoot Foenicië mijn p een dag misdaad intussen zeer, heel erg naar huis lief Dido je moet niet jouw weldra, spoedig zal terugkeren deze woord pf van decipere/io: bedriegen op een nacht van Sychaeus om mijn goud goud eerder pf van condere: 1 stichten 2 (ver)bergen, begraven die schurk van plan zijn opgraven bondgenoot, vriend Afrika tonen de volgende dag Jarbas nieuw Tekst 9.b Dido vraagt Anna om raad ‘Anna soror, totam noctem dormire non potui. Semper de Aenea cogitabam. 1 2 3 Adeo ille animum meum forma et verbis movit. Quid nunc faciam? Umbram Sychaei laedere nolo.’ 4 Anna respondit: ‘Cara Dido, cur adeo doles? Rex Iarbas te in matrimonium ducere cupiebat, sed tu nubere nolebas! Nunc Aeneas Troianus verbis animum tuum cepit! Cur non gaudes amore novo? Num semper sine marito et liberis vitam agere vis?’ 5 6 7 8 9 10 11 His verbis Anna animum Didonis placabat. 12 Deinde regina Aeneam media per moenia Carthaginis ducebat et laeta ei urbem ostendebat. 13 Sed Aeneas dolebat: patriam desiderabat. 14 15 Dido quidem urbem novam aedificabat, sed ubi sibi Troia nova erat? totam potui de + abl. adeo ille animus meum forma faciam Sychaei cara matrimonium ducere nubere tuum gaudere amore novo (abl.) num sine + abl. agere his Didonis placare media per moenia (mv groep 3) Carthaginis laeta ostendere desiderare quidem sibi novam (ge)heel pf .v. posse : kunnen 1 vanaf 2 over zo(zeer) hij hart mijn gestalte, uiterlijk ik moet doen van Sychaeus lief huwelijk leiden, voeren trouwen (van de vrouw) jouw 1 blij zijn 2 zich verheugen over (+ abl.) een nieuwe liefde toch niet? leidt vraagzin in zonder 1 voeren 2 leiden deze van Dido kalmeren midden over (stads)muren van Carthago blij tonen 1 missen 2 verlangen naar weliswaar, echter voor hem nieuw
© Copyright 2024 ExpyDoc