Strepenboekje disco 2

Tekst 18.a Het vonnis van Brutus
1. Brutus, postquam audivit filios suos inter proditores esse,
2. valde maestus erat: cur hoc fecerant? Auri cupidine an potestatis?
3. Coniunx eum orabat: ‘Brute, consul es, meos filios e periculo
4. mortis serva!’
5. Brutus autem dixit se salutem Romae saluti suae praeponere
6. et ideo filios suos protegere nolle.
7. Iam tempus supplicii sumendi aderat. Stabant deligati ad palum
8. iuvenes nobiles. Homines oculos ad filios consulis convertebant:
9. non credere poterant eos Tarquinio prodere voluisse patriam,
10. quam pater liberaverat.
11. Consules in sedem suam processerunt et Brutus dixit: ‘Ite, lictores,
12. et supplicium sumite.’ Lictores iuvenes nudaverunt et nuda corpora
13. virgis verberaverunt et securi percusserunt.
14. Brutus consul filios mori vidit, sed oculos non avertit.
15. Immotus in sede sedebat et dolorem dissimulabat.
1 suus
proditor, proditores
2 cupido, cupidines
3 consul, consulules
periculum
5 salus, salutes
praeponere
7 tempus, tempora
supplicii sumendi
adesse
deligati ad palum
8 nobiles
convertere
9 prodere
10 liberare
11 processi
lictor, lictores
12 supplicium
sumere
nudare
13 virga
verberare
securi percusserunt
14 mori
15 immotu
dissimulare
zijn, haar, hun
verrader
verlangen
consul
gevaar
heil, redding
verkiezen (boven + dat.)
tijd
om de straf te voltrekken
er zijn
vastgebonden aan een paal
adellijk
richten (op: ad + acc.)
verraden
bevrijden
pf van procedere: naar voren gaan
lictor (soort politieagent)
(dood)straf
voltrekken
uitkleden
tak
afranselen
onthoofden
sterven
onbewogen
verbergen, niets laten merken van
Tekst 18.b Gaius Mucius vertelt
1. ‘Ut in castra veni, multos milites vidi circum tribunal stantes.
2. In eo duo viri sedebant, ambo splendide vestiti. Uter rex erat?
3. Quia id rogare timui, virum, qui militibus stipendium dabat, gladio
4. necavi. Deinde, dum per turbam celeriter fugere tempto,
5. milites me deprehenderunt et ante tribunal posuerunt. Alter vir,
6. qui in tribunali sedebat, dixit: “Ego rex sum. Quis tu es?
7. Cur scribam meam necavisti?” Ego respondi: “Romanus civis sum.
8. Me Gaium Mucium vocant. Hostis hostem occidere volui.
9. Si me necaveris, numquam iam securus dormies: nam post me multi
10. iuvenes Romani, audaces et feroces, te interficere temptabunt.”
11. Tum rex crudelis, qui fortitudinem meam temptare voluit, servos
12. iussit ignem afferre. Ego statim manum dextram igni inieci et, dum
13. ignis eam torret, dixi: “Ecce, nec te nec ignem nec mortem timeo.”
14. Deinde rex virtute mea valde commotus erat et me Romam remisit.’
15. Omnes Romani Mucium fortem valde laudaverunt et ex eo tempore
16. eum ‘Scaevolam’ appellaverunt.
1 castra (mv groep 2)
circum + acc.
tribunal, tribunalia
stantes
2 ambo t/m vestiti
3 uter
stipendium
4 celer, celeris, celere
5 alter
6 in tribunali
7 scriba
civis, cives
8 vocare
hostis
occidere
9 necaveris
securus
dormies
10 audax, audaces
ferox, feroces
temptabunt
temptare
11 crudelis
fortitudo, fortitudinem
12 afferre
ignis, ignes
manus
inieci
dexter, a, um
13 torrere
14 virtus, virtutes
commotus
remisi
15 omnis
omnes (mv)
fortis
laudare
16 Scaevola
appellare + dubb. acc.
(leger)kamp
rond(om)
podium
staan(d)
beiden mooi gekleed
wie van hen
soldij
snel
de ander
op het podium
secretaris
burger
1 roepen 2 noemen (+ dubb. acc)
als vijand
doden
jij doodt
onbezorgd
je zult slapen
1 dapper 2 roekeloos
moedig, onstuimig
zij zullen proberen
1 (proberen (+ inf.) 2 testen
wreed
dapperheid
brengen
vuur
hand
ik stak in (+ dat.)
rechter-, rechts
verschroeien
moed, verdienste
bewogen, ontroerd
pf van remittere: terugzenden, laten gaan
elk, ieder, geheel
alle(n)
dapper
prijzen
Linkerhandje
noemen
Tekst 19.a De patriciër Gnaeus Marcius verovert Corioli
1. Erat tum in castris inter milites iuvenis, acer et fortis,
2. Gnaeus Marcius. Dum in statione est, subito Volsci – qui Coriolanis
3. opem ferre constituerant – magna voce clamantes accurrerunt
4. et a tergo invaserunt. Eodem tempore Coriolani ex oppido
5. eruperunt et Romanos urgebant.
6. Marcius, qui vidit milites territos esse, nihil metuens exclamavit:
7. ‘Commilitones, nunc virtutem nostram ostendere possumus!’
8. Deinde cum paucis militibus per portam patentem in oppidum
9. ferox irrupit. Ibi prope moenia lignum ardens vidit arripuitque,
10. quo singulas domos incendit. Incolae anxii domos reliquerunt,
11. clamantes ‘Romani in oppido sunt! Oppidum incenderunt!’
12. Hic clamor auxit animum Romanorum, sed turbavit Volscos.
13. Ei putantes Romanos oppidum cepisse statim redierunt. .
14. Ita Romani virtute unius viri Coriolos expugnare potuerunt.
15. Ideo forti Gn. Marcio postea cognomen Coriolanus fuit.
1 erat
acer, acris, acre
2 in statione
Coriolanus
3 opem ferre
constitui
accurri
4 tergum
invasi
eodem (abl. ev)
oppidum
5 erupi
urgere
6 metuere
7 commilitones
8 pauci (mv)
patere
9 irrupi
lignum
arripuit
10 singuli (mv)
incendi
incola
12 auxi
animus
turbare
unius (gen. ev)
Corioli mv
14 expugnare
cognomen
er was
fel, scherp
op wacht
Coriolaniër (inwoner van Corioli)
hulp brengen
pf van constituere: besluiten
pf van acurrere: komen aanrennen
rug
pf van invadere: aanvallen
dezelfde
(vesting)stad(je)
pf van erumpere: uitbreken
in het nauw brengen
vrezen
strijdmakkers
enkel(e), weinig(e)
openstaan
pf van irrumpere: binnendringen
(stuk) hout
hij greep
telkens één, stuk voor stuk
pf van incendere: aansteken, in brand steken
inwoner
pf van augere: vergroten, vermeerderen
1 hart, moed 2 geest
in verwarring brengen
één
Corioli (de stad)
veroveren
bijnaam
Tekst 19.b Vrouwen redden Rome
1. Veturia et Volumnia duos parvos e Coriolano filios ferens
2. cum mulieribus in castra ibant. Ut eo venerunt, amici Coriolani
3. nuntiaverunt adesse ingens mulierum agmen. Coriolanus autem
1
4. mulieres audire recusabat. Tum unus ex amicis, qui Veturiam
5. et Volumniam stantes inter mulieres viderat, dixit: ‘Ecce,
2
6. et mater tibi coniunxque et liberi adsunt.’
3
7. Deinde Coriolanus, cupiens matri oscula dare, tremens ex sede sua
8. prosiluit. Veturia autem se avertens dixit:
4
7
8
9
9. ‘Priusquam complexum accipio, dic mihi: utrum ad hostem an
10. ad filium veni? Captiva an mater in castris tuis sum?
10
11
11. Potuisti vastare hanc terram, quae te genuit et aluit?
12
12. Non, cum Romam vidisti, tibi succurrit?: Intra illa moenia
15
13. domus mea ac penates sunt, mater, coniunx, liberi.’
14. Verba matris Coriolanum valde moverunt: matrem uxoremque
15. amplexus est et dimisit; ipse ab urbe castra movit. Postquam
16. legiones abduxit ab agro Romano, paulo post mortuus est.
16
duos
ferens
ferre
mulier, mulieres
eo
ingens, ingentes
agmen, agmina
recusare
tremere
prosiluit
priusquam
complexus
utrum ... an
captiva
vastare
genui
alui
tibi succurrit
intra + acc.
amplexus est
dimisi
ipse
castra movere
legio, legiones
abduxi
ager, agri (groep 2)
paulo
post bijw.
twee
dragend
1 brengen, dragen 2 verdragen
vrouw
daar(heen)
heel groot, geweldig
stoet, colonne
weigeren
trillen
(hij) sprong naar voren
voordat
omhelzing
(of) ... of (in vraagzin)
krijgsgevangene
verwoesten
pf van gignere: baren, voortbrengen
pf van alere: voeden
kwam bij jou op? (moest je denken aan)
binnen
hij heeft omhelsd
pf van dimittere: weg laten gaan
zelf
het kamp verplaatsen, opbreken
legioen
pf van abducere: wegvoeren
akker(land)
een beetje
1 later 2 na, achter (+acc)
Tekst 20.a De rede van Alorcus
1. ‘Ego non transfuga, sed amicus et hospes ad vos veni. Quia vobis
1
2
2. nulla spes auxilii Romanorum est nec vos ipsi moenia defendere
3. potestis, pacem ad vos affero. Haec condiciones pacis sunt:
3
4. urbem, quae ex magna parte iam deleta est, vobis Hannibal adimit,
4
5. sed agros vobis relinquit. Locum assignabit, ubi novum oppidum
6. aedificare poteritis. Omne aurum et argentum, privatum et publicum,
5
6
7. vos iubet ad se conferre. Si inermes ab Sagunto velitis exire,
8. Hannibal vestra corpora et coniugum et liberorum vestrorum servat.’
7
9. Post verba eius primores concilium reliquerunt et omne argentum
10. aurumque in forum contulerunt. Postquam cito ignem accenderunt,
9
11. primum omne argentum aurumque, deinde se ipsi cum coniugibus
10
12. et liberis in ignem iecerunt. Dum cives horrent, alius tumultus
13. eos terruit: turris prociderat et per ruinam Hannibal exercitum
14. in urbem duxit. Milites iussit omnes puberes interficere.
11
12
13
15. Cui enim parcere potuit ex eis, qui mori maluerunt quam se dedere?
14
15
transfuga
hospes,hospites
nullus
spes +gen
ipsi
defendere
pax, pacem
afferre
condicio, condiciones
ex magna parte
deleta
adimere
assignabit
poteritis
omne aurum
argentum
privatus
publicus
conferre
inermis
velitis
exire
primores (mv)
concilium
contuli
accendi
primum (bijw)
ipsi
ieci
tumultus 4
turris, turres
procidi
ruina
exercitus 4
puberes (mv)
potuit
mori
overloper (predicatief vertalen)
gast(vriend)
geen
hoop op
zelf
verdedigen
vrede
brengen naar
voorwaarde, toestand
grotendeels
verwoest
ontnemen
zal aanwijzen
jullie kunnen
al het goud
zilver
persoonlijk
van de staat
bij elkaar brengen
ongewapend
jullie willen
weggaan, naar buiten gaan
de eersten, voornaamsten
vergadering
pf van conferre
pf van accendere: aansteken
eerst
zelf
pf van iacere/io: gooien, werpen
tumult, onrust, rumoer
toren (op een muur)
pf van procidere naar voren vallen
puinhoop, ruïne
leger
volwassen mannen
hij had kunnen
sterven
Tekst 20.b De nederlaag bij het Trasumeense meer
1. Circa consulem Flaminium, qui armis insignis erat, pugna acerrima
2. erat. Tum eques Gallicus consulem agnoscens ‘Hic est’, inquit,
3. ‘qui legiones nostras cecidit, agrosque et urbem vastavit.
4. Iam ego eum victimam manibus civium mortuorum dabo.’
5. Equo calcaria subdidit, per Romanorum turbam invasit,
6. militem, qui consulem protegere temptabat, interfecit,
7. consulem ipsum hasta transfixit.
8. Post mortem consulis magna pars exercitus fugere coepit.
9. Tum nec lacus nec montes pavori fugientium obstabant:
10. per vias angustas et arduas evadunt. Ubi locus fugae deest,
11. in paludem se condunt, quoad capitibus umerisque exstare possunt.
12. Sed equitatus hostium paludem ingrediens eos trucidabat.
13. Postero die, cum Hannibal fidem dederat se passurum eos abire,
14. qui arma tradidissent, sex milia Romanorum se dediderunt.
15. Hannibal autem Punica religione fidem servavit et omnes
16. in vincula coniecit.
1 circa + acc.
insignis
acerrima
2 eques, equites
Gallicus
agnoscere
hic est
3 cecidi
4 dabo
victimam
manes
5 calcaria subdidit
7 ipsum
hasta
transfixi
9 lacus 4
pavor, pavores
obstare
10 angustus
arduus
evadere
deesse
11 palus, paludes
quoad
caput, capita
umerus
exstare
12 equitatus 4
ingrediens
trucidare
13 posterus
dies 5
fides 5
se t/m abire
14 tradidissent
milia (mv groep 3)
15 Punica religio
servare
16 vinculum
conieci
rond(om)
opvallend
het felst
ruiter
Gallisch
herkennen
dat is de man
pf van caedere: neerslaan, in de pan hakken
ik zal geven
offer (predicatief)
manes schim
hij gaf de sporen
zelf
lans
pf van transfigere: doorboren
(een) meer
(doods)angst
hinderen
nauw
steil
ontsnappen
ontbreken (aan)
moeras
voorzover als
hoofd
schouder
boven uitsteken
ruiterij
ingaand
neersabelen
volgend(e)
dag
1 trouw 2 (ere)woord
dat hij hén zou laten weggaan
(die) zouden overleveren
duizend(tallen)
Punisch fatsoen
1 redden 2 bewaren
band, boei
pf van conicere/io slingeren
Tekst 21.a Het advies van Quintus Fabius
1. ‘Nos in Italia rem gerimus, in sede ac solo nostro. Ubique cives
2. ac socii sunt, qui armis, viris, equis nos iuvant iuvabuntque.
3. Hannibal contra in aliena, in hostili terra est, inter inimicos,
4. procul ab domo, ab patria; nullae urbes eum accipiunt, nulla moenia.
5. Vix partem tertiam exercitus eius habet, quem in Italiam duxit.
6. His paucis satis frumenti non habet. In diem praeda vivit.
7. Si proelium non committemus, sed sedebimus, superabimus.
8. Haec una via salutis est, quam cives Romani tibi difficilem facient
9. magis quam hostes. Milites enim tui idem volent, quod hostes.
10. Collega tuus et Hannibal, Poenus imperator, idem cupient: pugnare.
11. Duobus ducibus tu unus resistere debebis. Resistes autem,
.
12. si rumores hominum te non movebunt. Hannibal contemnet eum,
13. qui omnia audet, sed eum metuet, qui nihil temere facit.
14. Qui vanam gloriam spernit, veram habebit.’
1 res 5
rem gerere
sedes, sedes
ac
solum:
3 contra (bijw)
hostilis
inimicus
4 procul a(b) + abl.
5 vix
pars, partes
tertius
duxi
6 paucis
satis
frumentum
in diem
praeda
7 proelium
proelium committere
superare
8 haec
unus
difficilis
9 magis (bijw)
quam
idem ..., quod
10 collega
Poenus
imperator, imperatores
idem
11 duobus
unus
resistere
12 rumores
contemnere
13 temere
14 vanus
gloria
spernere
verus
zaak, ding
oorlog voeren
1 zetel 2 woonplaats
en
grond, bodem
1 daarentegen 2 tegen (+acc)
vijandelijk
1 vijand 2 vijandig
ver van
nauwelijks, met moeite
deel
derde
pf van ducere: leiden, voeren
zelfst. gebruikt
genoeg (+ gen)
koren
van dag tot dag
buit
strijd
de strijd aangaan
overwinnen
dit
één, enig(e), alleen
moeilijk
meer
dan
hetzelfde ..., als
collega, ambtgenoot
Punisch
veldheer
Quintus Fabius
Maximus Cunctator
hetzelfde
dat. mv
predic.
weerstand bieden (aan)
praatjes
minachten, verachten
op goed geluk
ijdel, leeg, irreëel
roem, glorie
minachten
echt, waar
Tekst 21.b Aemilius Paulus in de strijd gedood
1. Gnaeus Lentulus equo e pugna fugiens consulem vulneribus fatigatum
2. in saxo sedentem vidit. Descendens de equo dixit: ‘Luci Aemili, cape
3. hunc equum, dum tibi aliquid virium superest. Ego te tollam
4. et protegam. Etiam sine morte consulis satis lacrimarum luctusque
5. erit.’ Consul respondit: ‘Gn. Lentule, mihi nulla spes salutis est:
6. numquam milites meos relinquam et e proelio effugiam. Sed tu,
7. effuge, dum potes! Nuntia senatui Hannibalem exercitum Romanum
8. totum vicisse; me insontem cladis huius fuisse. Hannibal mox
9. ante portas aderit. Ideo Romani urbem munire debebunt,
10. priusquam victor adveniat. Quinto Fabio nuntia me
11. secundum praecepta eius et vixisse adhuc et mori.’
12. Eos haec dicentes primo turba fugientium oppressit, deinde
13. equitatus hostium. Hostes ignorantes virum in saxo sedentem
14. consulem esse, Aemilium Paulum telis multis interfecerunt.
15. Lentulus inter tumultum equo abripitur.
1 fatigatus
2 descendere
3 aliquid
vires, virium (mv)
superesse
4 luctus 4
5 spes 5( + gen.)
7 dum
senatus 4
8 totus
insons, insontes + gen.
cladis, clades
9 munire
10 adveniat
advenire
11 secundum + acc.
praeceptum
adhuc
mori (infin)
12 oppressi
opprimere
13 ignorare
15 abripitur
afgemat
afdalen, afstijgen
iets
krachten
over zijn
rouw
hoop op
1 terwijl 2 totdat 3 zolang als
senaat
geheel, helemaal
onschuldig aan
nederlaag, ondergang
ommuren, versterken
komt
(er aan) komen, naderen
volgens
voorschrift
tot nu toe
sterven
pf van opprimere
onderdrukken, onder de voet lopen
niet weten
(hij) werd weggesleurd
Tekst 22.a Tiberius Gracchus spreekt tot het volk
1. ‘Quirites!
2. Nuper iter feci per Italiam. Vidi in itinere
3. multa praedia deserta et multos agros incultos.
4. Vidi multa latifundia florentia, in quibus multi servi laborabant.
5. Villae vestrae ab alienis dominis habitantur.
6. Agri vestri servis alienis coluntur.
7. Bestiae, quae in Italia errant, sedes latebrasque suas habent,
8. sed vos, qui pro Italia pugnavistis, ex agris vestris expulsi estis.
9. Cum uxoribus et liberis per Italiam erratis et sub divo dormitis.
10. Quamquam ‘domini terrarum’ appellamini, nulla glaeba vestra est.
11. Bello defendistis luxum et divitias alienas, non vestras.
12. Quam diu agri vestri servis alienis colentur?
13. Quam diu fame vexabimini?
14. Quam diu haec vita misera a vobis exigetur?
15. Ego legem agragiam feram.
16. Ego villas et agros vobis reddam.
17. Vita vestra viro Romano digna erit.
18. Itaque me, Tiberium Gracchum, tribunum plebis create!’
1 quirites
2 nuper
iter, itinera
3 praedium
desertus
incultus
4 latifundium
laborare
5 villa
a(b) + abl.
habitare
6 colere
7 bestia
sedes, sedes
latebra
8 expulsus
9 divum
10 terrae (mv)
glaeba
11 defendi
luxus 4
12 quam
13 fames, famem
14 exigere
15 lex, leges
agrarius
ferre
17 dignus + abl.
18 tribunus
creare
burgers
onlangs
tocht, reis
stuk grond
verlaten, eenzaam
onbebouwd
groot landgoed
(hard) werken, zwoegen
landgoed, huis op het land
1 van(af) 2 door
1 wonen 2 bewonen
1 vereren 2 verzorgen 3 bebouwen
beest
1 zetel 2 woonplaats
schuilplaats, hol
verdreven
blote hemel
de hele wereld
kluit (aarde)
pf van defendere: verdedigen
luxe
hoe (in uitroep of vraag)
honger
verdragen
wet
akkerindienen
waard(ig)
plebis volkstribuun
1 scheppen 2 kiezen tot (+ dubb. acc.)
1
Tekst 22.b De dood van Gaius Gracchus
1. Lacrimans dixit: ‘O Gai, te nec in rostra tribunum dimitto,
3
6
2. nec in bellum, sed ad eos, qui Tiberium fratrem necaverunt!
7
3. Vi armorum, non verbis controversiae nunc dirimuntur.
9
4. Consul unam modo rem vult: te necare. Tu necaberis
5. et omnes tecum! Sed morte tua res publica non iuvabitur.
10
11
6. Cur abis et me relinquis? Te oro, noli Aventinum occupare.’
12
7. Gaius autem se e complexu uxoris abripuit et nihil dicens abiit.
13
14
8. Consul multos cives ad arma vocaverat, qui omnes in Aventinum se
15
9. collegerant. Ut Gaius cum suis apparuit, consul pugnam commisit,
10. qua multi socii Gaii occidebantur. Gaius ipse fugere temptabat.
11. Fugiens autem talum intorsit. Tum servum fidelem iussit se necare.
12. Servus caput eius abscidit et se super corpus domini interfecit.
13. Caput Gaii a quodam Septimoleo ad consulem affertur, qui pro
14. capite tantundem pondus auri promiserat. Fama est Septimoleum
15. tum cerebrum ex capite exemisse et plumbum infudisse.
rostra (mv)
tribunus
controversiam dirimere
Aventinus
occupare
abripere/io,ab ripui
complexus 4
collegi
suis
commisi
pugnam committere
qua
talum intorsit
fidelis
abscindere,absscidi
super + acc.
quodam
tantundem
pondus, pondera
cerebrum
eximere, exemi
plumbum
infundere, fudi
spreekgestoelte
volks tribuun (predicatief)
meningsverschil oplossen
de Aventijn (heuvel in Rome)
bezetten
losrukken
omhelzing
pf van colligere: verzamelen
de zijnen, zijn eigen mensen
pf van committere
de strijd aangaan
vertaal met : in qua
(hij) verzwikte zijn enkel
trouw
afhakken
boven op
een zekere
evenzo groot (als het hoofd)
gewicht
hersenen
nemen
lood
erin gieten
Tekst 23.a Cicero intimideert Catilina
1. ‘Quam diu, Catilina, patientiam nostram temptabis?
1
2
2. Quam diu tuum furorem atque audaciam ferre debebimus?
3. Patere tua consilia non sentis? Non putas nos ignorare
3
4. te superiore nocte socios convocavisse, consilia cepisse,
4
5. ut rem publicam everteres?
5
6. Quis audacior, scelestior, insanior est quam tu?
7. O tempora, o mores! Senatus haec intellegit, consul videt!
8. Tamen vivis! Vivis? Etiam in senatum venis!
9. Nos autem, fortissimi viri, rei publicae satis facere videmur,
5
6
7
9
10
10. si te vitamus. Non satis est! Oportebat te, Catilinam, iam pridem
11
11. iussu consulis ad mortem duci. Nos, consules, feremus te,
12
12. cupientem orbem terrarum caede atque incendiis vastare?
13. Quare, Catilina, exi quam celerrime ex urbe; patent portae;
13
14. educ tecum omnes tuos; nos magno timore libera! Nobiscum esse
14
15. iam diutius non potes; non feram, non patiar, non sinam!’
15
patientia
furor, furores
atque
audacia
debere
patere
sentire
superior, superiores
convocare
capere/io
ut ... everteres
res (5) publica
evertere
insanus
mos, mores
intellegere
videmur
vitare
oportet
iam pridem
iussu
ad mortem ducere
orbis, orbes
orbis terrarum
caedes, caedes
incendium
quare
quam + superl.
educere
timor, timores
diutius
patiar
geduld
razernij
en
1 dapperheid 2 dappere daad
3 overmoed, brutaliteit
moeten
1 openstaan 2 duidelijk zijn
voelen
1 hoger 2 vroeger, vorig
bijeenroepen
hier: smeden
om omver te werpen
staat
omverwerpen
gek, niet bij zijn verstand
gewoonte
begrijpen
wij menen dat wij
vermijden,
het behoort
allang
op bevel
ter dood brengen
kring, cirkel
de kring der landen, de wereld
moord, bloedbad
brand
en daarom
zo ... mogelijk
naar buiten voeren, leiden
angst
langer
ik zal (het) dulden
Tekst 23.b Cicero schrijft aan Terentia
1. Tullius s.d. Terentiae et Tulliae et Ciceroni suis.
2. Ego minus saepe do ad vos litteras, quam possum: non solum
3. omnia mihi tempora sunt miserrima, sed etiam, cum aut ad vos
1
2
3
4
4. scribo aut vestras litteras lego, tristissimus sum.
5. Nos apud M. Laenium Flaccum dies XIII fuimus.
5
6. Ille vir optimus poenam legis improbissimae non metuit et
6
7. nos bene recepit. Utinam huic aliquando gratiam referre possim!
7
8. Habebimus quidem semper!
9. Si haec mala fixa sunt, ego te quam primum cupio videre et in tuo
9
10. complexu emori. Neque enim dei, quos tu semper coluisti, neque
11. homines, quibus ego semper servivi, nobis gratiam rettulerunt.
12. O me miserrimum! Viximus, floruimus: non vitium nostrum,
13. sed virtus nostra nos afflixit.
10
11
12
13
14
14. Non queo plura scribere: impedit maeror.
15. Mea Terentia, optima uxor, et mea carissima filiola Tullia,
16. et spes nostra, Cicero, valete.
15
16
Tullius
s.d
minus (bijw)
litterae (mv)
non solum ... sed etiam
tempora
aut ... aut
scribere
tristis
legere
apud + acc.
M
fuimus
optimus
improbus
utinam possim
aliquando
gratia
referre
gratiam referre + dat.
malus
fixus
quam primum
complexus 4
emori
rettuli
florui
vitium
affligere, flixi
quere
plus, plura
impedire
maeror, maerorem
filiola
valere
Cicero
salutem dat: (hij) groet
minder
brief
niet alleen ... maar ook
omstandigheden
of ... of
schrijven
bedroefd
1 verzamelen 2 lezen
bij
Marcus
hier: wij zijn
superl. van bonus
slecht
ik wou dat ik kon
eens, ooit
dank
(terug)brengen
dank brengen (aan), bedanken
slecht
blijvend
zo spoedig mogelijk
omhelzing
sterven
pf van referre
pf van florere: bloeien
fout
ten val brengen
kunnen
meer
belemmeren, beletten
verdriet
dochtertje
gezond zijn
Tekst 24.a Het gruwelijke voorstel van Critognatus
1. ‘Id meum consilium est: facere, quod nostri maiores bello
2. Cimbrorum fecerunt. Hi in oppidis simili inopia subacti
3. se hostibus non dediderunt, sed vitam toleraverunt
4. corporibus eorum, qui aetate ad bellum inutiles erant.
5. Cimbri, postquam Galliam vastaverunt, denique finibus nostris
6. excesserunt; iura, agros, libertatem nobis reliquerunt.
7. Romani autem, invidia adducti, unum volunt: homines, qui bello
8. potentes sunt, in servitutem redigere. Respicite finitimam Galliam,
9. quae, subiecta et in provinciam redacta, servitute perpetua premitur!’
10. Galli autem ad Critognati consilium descendere noluerunt, nisi
11. res cogeret. Deinde hos, qui valetudine aut aetate inutiles erant
12. bello, ex oppido miserunt.
13. Hi ad munitiones Romanorum accesserunt et flentes clamabant:
14. ‘Romani, vos oramus: nos in servitutem recipite et cibo iuvate.’
15. At Caesar custodes, in vallo positos, vetabat eos recipere.
1 quod
maiores (mv)
2 Cimbri (mv)
similis
inopia
subactus
3 tolerare
vitam tolerare
4 aetas, aetates
inutilis
5 denique
fines (mv)
6 excessi
excedere
libertas, libertates
7 invidia
adductus
unum
8 potens, potentes
servitus, servitutes
redigere in +acc
respicere/io
9 subiectus
provincia
redactus
perpetuus
premere
10 Gallus
descendere ad
nisi
11 res cogeret
valetudines
13 munitio, munitones
accessi
flere
14 cibum
15 custos, custodes
vallum
positus
wat
voorouders
Cimbri (Germaanse stam)
gelijk
gebrek
gedwongen
verdragen, uithouden
zich in leven houden
leeftijd
nutteloos
tenslotte
gebied
pf van excedere
naar buiten gaan, gaan uit (+ abl.)
vrijheid
jaloezie
ppp van adducere: brengen (tot), drijven (tot)
één ding
machtig
slavernij
terugbrengen tot
terugkijken, omkijken (naar)
ppp van subicere/io: onderwerpen
provincie
ppp van redigere
eeuwig
1 drukken 2 in het nauw brengen
Galliër
zich verlagen tot
1 als niet 2 na ontkenning: tenzij
de omstandigeheden zouden dwingen
gezondheid
vestingwerk, schans
pf van accedere: gaan naar
wenen
voedsel
wachter, bewaker
wal
ppp van ponere: plaatsen
Tekst 24.b Vercingetorix geeft zich over
1. Fit magna caedes: alius dux Gallorum sociorum occiditur, alius
2. vivus in fuga comprehenditur; septuaginta quattuor signa militaria
1
2
3. ad Caesarem referuntur; pauci se incolumes in castra recipiunt.
4. Deinde Galli, qui ex arce caedem et fugam sociorum viderant,
5. copias a munitionibus reduxerunt. Ut socii id fieri audiverunt,
6. ex castris fugerunt. Magnus numerus fugientium ab equitatu captus
7. atque interfectus est, reliqui in civitates suas discesserunt.
3
4
5
6
7
8. Postero die Vercingetorix concilium convocavit et dixit: ‘Id bellum
9
9. non suscepi mearum necessitatum causa, sed communis libertatis.
10. Ideo, quia nunc Fortunae cedere cogor, vobis offero:
11. utrum morte mea Romanis satisfaciam an vivum me eis tradam?’
10
12. Missi sunt de his rebus ad Caesarem legati. Caesar iubet arma
11
12
13
13. tradi, principes produci. Ipse in munitione pro castris consedit;
14
14. eo duces producti sunt. Vercingetorix se dedidit, arma proiecit.
fieri
alius ... alius
vivus
fuga
comprehendere
septuaginta
signum
militaris
incolumis
Gallus
arx, arces
copiae (mv)
numerus
captus
interfectus
reliquus
civitas, civitates
discessi
suscepi
necessitas, necessitates
causa + voorafg. gen.
communis
Fortuna
cedere
offerre
satisfacere/io + dat.
missus
princeps, principes
producere
ipse
productus
proieci
1 gebeuren 2 worden, ontstaan
3 gemaakt worden
de een ... de ander
levend
vlucht
grijpen, oppakken
zeventig
1 teken 2 veldteken
militair(e)
ongedeerd
1 Galliër 2 Gallisch
burcht
troepen
aantal, getal
ppp van capere/io: nemen
ppp van interficere/io: doden
overig
1 burgerij 2 stad, staat
pf van discedere: alle kanten op gaan
pf van suscipere/io: op zich nemen
nood(zaak), behoefte
wegens
gemeenschappelijk, algemeen
(godin van) het lot
gaan, wijken voor (+ dat.)
aanbieden
tevreden stellen
ppp van mittere: zenden
eerste, voornaamste
naar voren leiden
zelf
ppp van producere
pf van proicere/io: naar voren werpen

Download Report