Welke macht gebruikt de leider?

70
Koen Marichal en
Jesse Segers
Welke macht
gebruikt de leider?
24,50 €
De leider in de spiegel
19 inzichten
Koen Marichal & Jesse Segers
Acco
150 blz. – ISBN 97890 334 93249
In ‘De leider in de spiegel’ geven Koen Marichal en Jesse Segers 19 inzichten in leiderschap. Ook in leidinggeven?
Effectief leiderschap heeft meer te maken
schap wezenlijk van machtsuitoefening en in
gepercipieerd wordt. Frank Meysman, voor­
met vertrouwen en authenticiteit dan met
veel organisaties is dat verschil vandaag zeer
zitter van Thomas Cook, liet optekenen: ‘In
macht. Dat zouden we als conclusie durven
relevant.”
Nederland komen schouderklopjes over als
te plaatsen van ‘De leider in de spiegel’,
bemoeienis. Een Vlaming die geen schouder­
het boek waarin Koen Marichal en Jesse
Is leiderschap niet een oefening in
klopjes krijgt, valt stil. In China is een emo­
Segers (docenten en onderzoekers aan
‘poli­tiek’?
tionele uitbarsting een bewijs van on­macht.
Antwerp Management School) 19 inzichten
Koen Marichal: “Mensen staan dagelijks voor
In de VS kan het een teken van leider­schap
aanreiken over leiderschap. Geen gortdroog
kleine of grote keuzes in hun professioneel
zijn.’ Leiderschap en gezag nemen dus
managementboek met louter modellen en
leven, tussen wat ze zelf voelen en willen, en
verschillende vormen aan en dat maakt het
advies, wel een uiteenzetting waarin inzicht­
tussen wat de omgeving van hen verwacht.
des te moeilijker om ze uit elkaar te houden.”
en groeien, onder meer dankzij een pleiade
Tussen hun integriteit, hun imago en/of de
aan praktijkvoorbeelden en getuigenissen.
lieve vrede. Die keuzes nemen alleen maar
Waarin schuilt het onderscheid tussen
Het boek maakt een onderscheid tussen
toe als leidinggevende. Leidinggeven lijkt
leider­schap en leidinggeven?
leider­schap en de leidinggevende functie.
al snel op eindeloos slalommen tussen de
Jesse Segers: “Iemand die leiderschap
Toch denken we bij het woord leider veeleer
verwachtingen van medewerkers, klanten,
toont en dus als een leider gezien wordt,
aan haantjes als Jack Welch bij GE, Jeff
lever­an­ciers, opdrachtgevers allerhande.
slaagt erin om mensen te mobiliseren om
Bezos bij Amazon en Steve Jobs bij Apple,
Juist door het dagelijkse gewoel op de werk­
verant­­woordelijkheid te nemen voor een
drie iconen die vooral macht uitstralen. En
vloer klinkt de oproep om authentiek en
hoger, collec­tief doel. Daarvoor ontwikkelt
zeer succesvol waren of, zoals Jeff Bezos,
integer leiding te geven gemakkelijk hol.
en ge­bruikt zo’n leider sociale macht. Dat
nog altijd zijn. Spreken zij de bevindingen van
Waarmee geraak je voort als leidinggevende,
kan formele macht zijn en dus vanuit een
Marichal en Segers niet regelrecht tegen?
met het soort cynisme van politieke haaien
positie, maar evengoed informeel vanuit
die denken en handelen in termen van
reci­pro­­­­citeit, integriteit enzovoort. Iemand
Jesse Segers: “Vrede is niet de afwezigheid
macht, of met het idealisme van wereld­ver­
die leidinggeeft en dus formeel gezag heeft,
van oorlog. Het is een deugd, een geestes­
beteraars die opkomen voor waarden en
gebruikt een specifieke vorm van so­ciale
stemming, de dispositie voor goede daden,
waarheid? Waarmee koop je finaal meer als
macht, namelijk het mandaat om anderen
vertrouwen en recht. Dat schreef Spinoza.
leider: met formele macht of met authenti­
te controleren en aan te sturen. Leiding­
Hetzelfde zou je kunnen zeggen over leider­
citeit? Met een rolmodel als Didier Bellens of
gevenden zijn ‘gezagsdragers’ en krijgen
schap. Leiderschap is niet de afwezig­heid
als Jef Colruyt?
formele macht door specifieke capaciteiten
van machtsuitoefening, conflict, controle en
De vraag is niet eenduidig te beantwoorden,
of verdiensten. Ze worden daartoe gekozen
bevel. En leiderschap hoeft niet per definitie
omdat ze contextueel bepaald wordt. De
of verkozen. In ruil voor het uitoefenen van
participatief, authentiek of transparant te
cul­tuur van een organisatie en zelfs van
dat gezag krijgen ze specifieke voordelen,
zijn om effectief te zijn. Toch verschilt leider­
een land bepaalt voor een deel hoe gedrag
zoals aanzien of verloning. Kortom, zowel
HR square nr 137 februari 2014
71
Scoren we beter met een
rolmodel als Didier Bellens
of als Jef Colruyt?
tekst
luc de decker
Koen Marichal - Antwerp Management
School
“Leiderschap heeft te maken met authenticiteit,
intrinsieke motivatie, vertrouwen.”
© gf
Jesse Segers - Antwerp Management
School
“Iemand die leiderschap toont en dus als een
leider gezien wordt, gebruikt sociale macht.”
leider­schap als gezag (leidinggeven) hebben
Er moeten wel knopen doorgehakt wor­
van individuen. Leiderschap speelt zich af
‘macht’ nodig en zijn sociale fenomenen.
den…
tussen mensen in een bepaalde context.
Formele macht kent wel haar beperkingen.
Koen Marichal: “Inderdaad, mensen en orga­
De uitdaging is dus om dat sociaal weefsel
Mensen in machtsposities ervaren meer
nisaties hebben orde, veiligheid en richting
bewuster te gaan ontwikkelen. Ten tweede is
sociale afstand en laten zich minder ge­
nodig en kiezen daarvoor ‘leiders’. Gelukkig
leiderschap minder een verhaal van compe­
mak­­ke­­lijk beïnvloeden. Ze tonen minder
slagen vele leidinggevenden erin om ook
tenties dan van overtuigingen, waarden,
em­­­­pa­thie voor mensen onder zich en zijn
leider­s chap te tonen, bijvoorbeeld door
iden­­t­i­­teit en roeping.
geneigd om abstractie te maken van concrete
het gebruik van formele macht te beperken
Leiding­geven is nog technisch te benaderen
problemen. Deze mechanismen zorgen er­
en vooral in te zetten op motiveren vanuit
door het trainen van de juiste vaardigheden
voor dat ze gemakkelijker behoudsgezind zijn,
vertrouwen en authenticiteit.”
en aanleren van de juiste procedures. Lei­der­­
minder om kunnen met diversiteit en makke­
schap evenwel heeft te maken met authenti­
lijker vervreemden van de mensen voor wie
Wat is het belangrijkste van de 19 in­
citeit, intrinsieke motivatie, vertrouwen.
ze verantwoordelijk zijn. Veel organisaties
zichten?
Dat ontwikkelen kan enkel door als mens te
lijden vandaag onder die machtskwalen: te
Jesse Segers: “Dat er minstens 19 inzichten
groeien. Organisaties kunnen dit faciliteren
risicomijdend, te homogeen en te weinig
zijn. Leiderschap is een heel herkenbaar en
door ontwikkelingservaringen aan te bie­den,
be­trokkenheid van de medewerkers. Parallel
emotioneel belangrijk sociaal fenomeen.
feedback- en reflectiepraktijken te in­­­stal­­­le­
is de roep om meer leiderschap toegenomen
Zelfs kinderen doen gemakkelijk uitspraken
ren en voor veiligheid te zorgen. Maar voor­
en vaak in verschillende gedaantes: ‘We
over goed en fout leiderschap. Die directheid
al ook door het initiatief tot ontwikkeling te
heb­­ben meer samenwerking nodig’, ‘Onze
van leiderschap maakt de verleiding groot
leggen daar waar het hoort: bij de mede­
men­sen zijn niet ondernemend genoeg’,
om het te reduceren tot een formule. Met
werkers zelf.”
‘Onze middenmanagers bewegen voor geen
ons boek willen we de boodschap uitdragen
centimeter.’ Hiermee komen we op de rele­
dat leiderschap niet gebaat is met dit soort
vantie van het onderscheid tussen leider­­
reductionisme. Door het vast te zetten, ont­
schap en leidinggeven. Zodra leider­schap
snapt het. We hopen dat de 19 inzichten
begrepen en ontwikkeld wordt als ‘de kunst
mensen ‘goesting’ geven in leiderschap. Het
van leidinggeven’, zal het geen soelaas breng­
negentiende inzicht ‘what’s your story?’ is
en voor overspannen gezagsstructuren. Dan
dan ook het enige dat bewust op zijn plaats
kan de remedie de hiërarchische ziekte zelfs
staat: als conclusie.”
HR Square geeft 5 exemplaren van het
boek weg. Mail naar: [email protected]
versterken. Leiderschapsontwikkeling kan
maar effect hebben als het begrepen wordt
Kan leiderschap aangeleerd worden?
Leden van HR Square krijgen 10% korting en
als een vrijwillige, zelfsturende, sociale kracht
Koen Marichal: “Ja, daar is onderzoek duide­
betalen geen verzendingskosten als ze dit
in organisaties. En als de formele gezags­
lijk over. Ontwikkeling van leiderschap
boek voor eind februari 2014 bestellen met
structuren ook afgeslankt worden, zodat er
staat wel voor twee uitdagingen. Ten eerste
vermelding HR Square: [email protected].
ruimte ontstaat voor die sociale kracht.”
moet het meer zijn dan het ontwikkelen
februari 2014 nr 137 HR square