Jaarverslag
2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Inhoud
VOORWOORD
3
1. HOOFDPUNTEN VAN HET BELEID
5
2. ZENDING
9
3. WERELDDIACONAAT
3.1 Verslag per regio
3.2 Noodhulp
15
16
26
4. BINNENLANDS DIACONAAT
29
5.
35
35
37
39
BETROKKEN BIJ KERK IN ACTIE
5.1 Togetthere
5.2 Interactief
5.3 Impulsis
6. COMMUNICATIE
41
7. FONDSENWERVING
43
8. PERSONEEL & ORGANISATIE
46
9. VOORUITBLIK 2013
49
10 TOEZICHT, BEHEER, FINANCIËN
53
1
2 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland
van de Protestantse Kerk in Nederland. Delen van dit werk worden uitge-
voerd mede namens de Doopsgezinde Broederschap, de Oud-Katholieke Kerk,
de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de Remonstrantse
Broederschap, het Leger des Heils, de Zevende Dags Adventisten, de Unie
van Baptisten Gemeenten, het Genootschap der Vrienden (Quakers), de
Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB en de YMCA Nederland.
Kerk in Actie
Postbus 456
3500 AL Utrecht
Telefoon: (030) 880 14 56
E-mail: [email protected]
Internet: www.kerkinactie.nl
Rekening 456 - Utrecht
IBAN: NL62 INGB 0000 00 456
Samenstelling
Kerk in Actie
Eindredactie
Henk van IJken
Opmaak en druk
Ladenius Communicatie, Houten
Foto’s
Kerk in Actie, tenzij bij de foto’s anders vermeld.
Kerk in Actie is sinds 2010 aangesloten bij de ACT Alliance.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Voorwoord
Ik dank iedereen die zich in 2012 heeft ingezet ‘voor de verandering’ die wij willen
realiseren. Ook in 2013 blijft uw inzet daarvoor nodig! In dit jaarverslag legt Kerk in Actie
verantwoording af van de manier waarop in 2012 is gewerkt en van de wijze waarop de door
u beschikbaar gestelde middelen zijn ingezet ‘voor de verandering’. Duizenden diakenen en
vrijwilligers hebben zich in 2012 met Kerk in Actie ingezet voor zending en (wereld)diaconaat.
De missie van Kerk in Actie die in 2012, in samenspraak met medewerkers, bestuurders en plaatselijke vrijwilligers van kerk in
Actie, opnieuw is geformuleerd luidt dan ook:
Kerk in Actie verbindt gemeenten, kerken en andere partners met elkaar en werkt namens en samen met hen aan getuigen van het
Evangelie en het doen van gerechtigheid, barmhartigheid en rentmeesterschap.
Kerk in Actie ondersteunt en versterkt in opdracht van de Protestantse Kerk in Nederland het missionaire en diaconale werk van de
plaatselijke gemeenten in Nederland en kerken in het buitenland.
In een zin gezegd, bestaat Kerk in Actie om kerken en andere partners te ondersteunen, te versterken en met elkaar te verbinden in
het missionair en diaconaal kerk zijn.
De kerk is een missionaire gemeenschap van mensen die hun hoop met anderen delen. Ze is gezonden om te getuigen van het Koninkrijk van God en het Evangelie van Jezus Christus. Voor Kerk in Actie betekent verkondiging van het Evangelie: over de grenzen
van de eigen vertrouwde groep heen contact maken met ‘buitenstaanders’ en mensen en groepen in de marge van de samenleving.
Om naar elkaar te luisteren en de betekenis en de bevrijdende kracht van het Evangelie in ieders eigen situatie te ontdekken.
De kerk is een diaconale gemeenschap van mensen die hun liefde, gaven en middelen ‘om niet’ delen met anderen. De diaconale
gemeente is een oefenplaats voor een leven als volgelingen van Jezus in het bevorderen van recht en gerechtigheid.
Kerk in Actie bepleit een levensstijl die gericht is op het versterken van mensen en groepen die in de marge dreigen te raken of afhaken en niet meer kunnen meekomen. Zij zet zich in voor een duurzame wereld zonder armoede, honger, oorlog en onrecht, waarin
ieder mens recht kan doen gelden op eerlijke welvaartsverdeling.
Kerk in Actie doet dit zoveel mogelijk in samenwerking met andere kerkgenootschappen en verwante organisaties en, waar het gaat
om mondiale vraagstukken, samen met kerken en in de wereldwijde oecumenische organisaties. De drie kernwaarden: barmhartigheid, gerechtigheid en rentmeesterschap, vormen de gezamenlijke basis voor de samenwerking op het terrein van het Werelddiaconaat in de ICCO Coöperatie. Over de vorming van deze coöperatie kunt u in het volgende hoofdstuk meer lezen.
Het binnenlands Diaconaat van Kerk in Actie wil de plaatselijke protestantse gemeenten en diaconieën ondersteunen om de positie
van mensen in een marginale situatie in Nederland te versterken en hen bij te staan. Kerk in Actie streeft naar een samenleving
waarin mensen niet worden uitgesloten en niet verarmen. Daarnaast spreekt Kerk in Actie de overheid aan op onrechtvaardige
ontwikkelingen en neemt deel aan het politieke/maatschappelijke debat. Bij het toenemende beroep op de diaconale rol van de kerk
blijft de inzet: “helpen waar geen helper is”, “helpen onder protest” en “helpen met perspectief”.
Voor Kerk in Actie is de samenwerking tussen kerken en kerkelijke organisaties belangrijk. Daarbij ligt het accent op wederkerigheid: partners hebben ons veel te bieden en te vertellen over de manier waarop zij met het geloof omgaan. Kerk in Actie streeft naar
een meer dan alleen financiële of ondersteunende relatie en wil samenwerken aan een agenda die voor onze partners en onszelf
relevant is en die het wederzijds leren bevordert. We ontwikkelen daarvoor nieuwe vormen van uitzending en uitwisseling, onder
meer van jongeren, die ervaringen overzee direct koppelen aan kerkelijk werk in Nederland. Het missionaire en diaconale werk in
het buitenland schuift daardoor op van ondersteunen naar samenwerken, ontmoeten en leren van elkaar.
Dat is nodig omdat uit onderzoeken, zoals het meest recente kiezersonderzoek van het CBS, blijkt dat het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking steeds verder vermindert. Ik hoop dat we daarin als kerk en kerkleden een uitzondering kunnen vormen. Het
thema van de 40dagencampagne in 2012 was: ‘Voor de verandering’. Om die verandering te bereiken zal het werk van Kerk in Actie
gericht zijn op duurzame veranderingen die wereldwijd effect hebben voor mensen in de knel. Evert Jan Hazeleger
Programmamanager Kerk in Actie
3
4 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
1. Hoofdpunten van het beleid
Kerk in Actie is het diaconale en zendingswerk van de Protestantse Kerk. Dit werk wordt samen met en namens de gemeenten van de Protestantse kerk uitgevoerd. Daarbij
draait het om drie hoofdlijnen:
• Versterking van het draagvlak en eigenaarschap van Kerk in Actie.
• Een stem laten horen tegen onrecht in Nederland en de
landen waar Kerk in Actie met partners samenwerkt.
• Directe diaconale en missionaire samenwerking en steunverlening.
Deze drie werkgebieden hangen met elkaar samen. Het werk
in 2012 stond in het teken van het versterken van deze drie
kernen in het werk van Kerk in Actie.
Omdat de inkomsten van Kerk in Actie de laatste paar jaar onder
druk staan, is er in 2012 aan gewerkt om deze trend om te
buigen. Zowel wat betreft de inkomsten vanuit de gemeenten
van de Protestantse Kerk als ook van particuliere donateurs aan
Kerk in Actie. Daardoor is het gelukt om de giften van particuliere
donateurs licht te laten stijgen. Daarnaast is een plan ontwikkeld
om samen met gemeenten te werken aan het gerichter werven
van inkomsten, ook voor het diaconale werk.
Zending
In het zendingswerk stond de communicatie van de bijbelse
boodschap van vrede en verzoening centraal. Dat gebeurde op
verschillende manieren, passend in de situatie en in samenwerking met partnerkerken. Speciale aandacht was er daarbij
voor kerken in een minderheidspositie. Vooral in de Zending
gaat het om wederzijds en samen leren. Daarom is het werken
aan interactieve contacten en het uitzenden en ontvangen van
zendingswerkers van blijvend belang. De uitzendingen in 2012
zijn zo vormgegeven dat ze het wederzijdse contact tussen
partners en gemeenten versterken.
Werelddiaconaat
Samen met ICCO, Edukans en Prisma startte Kerk in Actie
in 2012 de ICCO Coöperatie. Door deze coöperatie worden
krachten gebundeld, waardoor beter kan worden ingespeeld
op internationalisering en globalisering. Ook kan de coöperatie
wereldwijde uitdagingen beter oppakken, in samenwerking
met en dicht bij onze partners in Azië, Afrika en Midden- en
Zuid-Amerika.
Tijdens de synodevergadering van april 2012 heeft de synode
van de Protestantse Kerk over het voorstel tot toetreding tot de
ICCO Coöperatie gesproken en een positief besluit genomen.
De coöperatie is per 1 december 2012 opgericht en bestaat uit
de kernleden Edukans, Prisma en de dienstenorganisatie van
de Protestantse Kerk (ten behoeve van Kerk in Actie). Deze leden zijn samen eigenaar van de ICCO Coöperatie.
In het partnerbeleid is een duidelijke keuze gemaakt voor
kerkelijke en aan kerken gelieerde partners. Ook wordt er een
keuze gemaakt voor samenhangende programma’s waarbinnen partners van elkaar kunnen leren en elkaars inzet kunnen
versterken.
Binnenlands Diaconaat
In het diaconale werk in Nederland is meer aansluiting bij en
ondersteuning van het lokale diaconale werk gezocht. Speerpunten van het diaconale werk waren in 2012: lokale armoedebestrijding, ondersteuning en toerusting van de diakenen,
aandacht voor duurzaamheid als diaconaal thema en opkomen
voor een menswaardig asielbeleid. In 2012 is het netwerk van
gemeenten die betrokken zijn bij SchuldhulpMaatjes verder
uitgebreid. In het najaar vond de eerste Groene Kerken-bijeenkomst plaats. Hierbij waren 150 mensen uit een groot aantal
gemeenten aanwezig. Er is veel aandacht gevraagd voor de
positie van asielzoekers en er is ondersteuning gegeven aan
lobbyactiviteiten en individuele hulp.
Het partnerbeleid is ook in de steunverlening in Nederland het
uitgangspunt van Kerk in Actie geweest. Door terugloop van financiële mogelijkheden is het nodig geweest de bijdragen met
10 procent te verminderen. Het verleggen van steunverlening
vanuit de grote steden naar het versterken van het kerkelijk
diaconaal werk en de diaconale infrastructuur in de regio’s en de middelgrote steden is voortgezet.
Eigenaarschap en band met de
plaatselijke gemeenten versterken
Het versterken van het maatschappelijk draagvlak is voor Kerk
in Actie van groot belang. In 2012 is benadrukt dat Kerk in
Actie namens en vanuit de plaatselijke gemeenten en de tien
kerkelijke partners van Kerk in Actie werkt. Dit is door gerichte
samenwerking op het gebied van lokale fondswerving verder
uitgewerkt. Ook de band met de groeiende groep donateurs
van Kerk in Actie is verstevigd. Hiervoor is in 2012 een aantal
panelbijeenkomsten met groepen donateurs gehouden. De
conclusies uit dit onderzoek zullen gebruikt worden om de
band met onze belangrijke donateurs verder te versterken.
De 40dagentijdcampagne met als thema “Voor de verandering”
is succesvol geweest. Samen met meer dan 1.100 gemeenten
van de Protestantse Kerk is deze campagne uitgevoerd. Ieder
jaar zijn er meer gemeenten actief bij de 40dagentijdcampagne
betrokken.
5
6 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
In 2012 is, in samenwerking met het programma Kerk in
Ontwikkeling, gewerkt aan het uitbreiden van de basisdienstverlening van diaconaal werk door de gemeenteadviseurs. Zij
bezochten met een concrete agenda een aantal gemeenten
om het diaconale beleid te versterken. Ook adviseerden zij een
groot aantal gemeenten over diaconale vragen op het gebied
van armoede, duurzaamheid, samenwerking en vluchtelingen.
De 117e Landelijke Diaconale Dag met als thema: Hart voor
diaconaat, over de verbinding tussen de diaconale inzet in de
eigen buurt en de wereldwijde uitdagingen, werd door meer
dan 1.000 diakenen bezocht. Namens de aanwezige diakenen
is een brief gestuurd naar de regering met voorbeelden van
problemen van mensen die een beroep doen op het diaconaat
van de kerken.
Jongeren betrekken
Togetthere, het internationale jongerenprogramma van Kerk in
Actie en ICCO, startte in 2012 met een pilot waarbij jongeren
worden betrokken bij rampenpreventie in gebieden met een
groter risico op rampen. In samenwerking met de afdeling
Noodhulp en met Europese subsidie wordt deze pilot uitgevoerd. Hierbij wordt ook samengewerkt met Deense en
Tsjechische partners.
Agenda voor morgen
Kerk in Actie organiseerde samen met de partners in de ICCO
Coöperatie en de NZR/EZA de conferentie “Christelijke inspiratie en mondiaal burgerschap, de agenda van morgen”. De
conferentie leidde onder andere tot de afspraak gezamenlijk te werken aan bewustwording in Nederland en om in de communicatie en fondswerving achterliggende ontwikkelingsproblematieken duidelijk te maken.
ACT Alliance
ACT is een wereldwijde alliantie met ruim 130 leden die samen
present zijn in 90 landen, verspreid over de wereld. Sommige
leden zijn nationale kerken die speciale afdelingen hebben die
zich richten op humanitaire hulp en ontwikkeling (zoals Kerk
in Actie). Samen met ICCO ziet Kerk in Actie de ACT Alliance
als het netwerk van kerken en kerkelijke organisaties op het
gebied van Werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking.
Binnen het verband van de ACT Alliance is in 2012 vooral
gewerkt aan gezamenlijke noodhulp in Syrië en in gebieden
waar acute hulp nodig was. Kerk in Actie en ICCO nemen in
de landen waar ze werken deel aan een groot aantal landelijke
ACT-forums. Daardoor wordt versnippering van hulp voorkomen en de krachtenbundeling kan onze slagkracht vergroten.
In 2012 is onze inbreng versterkt door mee te doen aan werken projectgroepen van de ACT Alliance.
Beleidslijnen 2013- 2016
Kerk in Actie heeft gewerkt aan het opstellen van beleidslijnen
voor al haar werk. Daarbij wordt gestreefd naar meer samenhang
tussen Zending, Werelddiaconaat en Diaconaat in Nederland.
Deze beleidslijnen voor 2013-2016 zijn, in samenhang met
het beleidsprogramma van de dienstenorganisatie van de
Protestantse Kerk, in het najaar van dit jaar door de synode
besproken en vastgesteld. Voor Kerk in Actie staan in komende
periode drie doelen centraal:
• Benadrukken dat Kerk in Actie het diaconale en zendingswerk is van de Protestantse Kerk en eigendom is van de
plaatselijke gemeenten.
• Samenwerking met partners wereldwijd versterken.
• Versterken van het binnenlandse diaconale werk.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
KERNCIJFERS BATEN EN LASTEN KERK IN ACTIE (X € 1.000)
Baten eigen fondsenwerving
Verplichte bijdragen van gemeenten
Baten uit acties van derden
2012
(REKENING)
2012
(BEGROTING)
2011
(REKENING)
2010
(REKENING)
2009
(REKENING)
25.771
29.519
28.087
32.386
30.165
450
450
500
550
500
1.365
546
8.408
15.032
1.090
1.245
570
Subsidies van overheden
233
Rentebaten
295
521
403
444
889
Overige baten
604
490
530
1.540
736
Totaal beschikbaar voor de doelstelling
28.718
31.526
39.173
50.522
33.379
Bestedingen aan doelstellingen
34.464
30.177
38.957
39.346
31.116
Werving baten (kosten fondsenwerving)
2.843
2.630
2.989
3.180
3.461
Resultaat
-8.589
-1.281
-2.773
7.997
-/-1.198
2012
(REKENING)
€
2012
(REKENING)
%
2012
(BEGROTING)
€
(mutatie in bestemmingsreserves en/of -fondsen)
Bestedingen aan doelstellingen (X € 1.000)
Doelbestedingen subsidies en bijdragen
2012
(BEGROTING)
%
VERSCHIL
€
25.547
68%
21.726
66%
3.821
Doelbestedingen via eigen organisatie
7.837
21%
7.372
22%
465
Kosten beheer en administratie
1.080
3%
1.078
3%
2
Werving baten (kosten fondsenwerving)
2.843
8%
2.630
8%
213
37.307
100%
32.805
100%
4.502
Totaal
% Bestedingen 2012 Kerk in actie
8%
3%
subsidies en bijdragen
• Doelbestedingen
via eigen organisatie
• Doelbestedingen
beheer en administratie
• Kosten
• Werving baten (kosten fondsenwerving)
21%
68%
7
8 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
2. Zending
Eén lichaam van Christus, daarmee vergelijkt Paulus de gemeente
in de eerste Corinthiërsbrief. Als gelovigen vormen we wereldwijd één lichaam in dienst van Christus. En we hebben elkaar
nodig! Zending anno 2012 draait om het delen van het Evangelie
wereldwijd, maar ook het ontvangen ervan over taal- en cultuurgrenzen heen. Dat is een uitdaging: in hoeverre willen wij
onze ideeën over de kerk en het geloof laten beïnvloeden door
gelovigen wereldwijd? Zijn we alleen bereid te delen of ook om
te ontvangen?
Eén van de adviezen die Kerk in Actie in 2011 kreeg van de
partners was om meer mensen uit te zenden vanuit Nederland,
om mee te werken bij de partnerorganisaties. Zij kunnen
een brugfunctie vervullen tussen de kerk in Nederland en de
partnerkerken en organisaties wereldwijd. Samen geloven en
leren doe je vooral door veel contact en uitwisseling. Daarom
is besloten om hierop vanaf 2012 extra in te zetten. Er hebben
dit jaar twee nieuwe uitzendingen plaatsgevonden: Hillie
Veneman is als onderwijskundige uitgezonden naar Nias in
Indonesië. Op haar blog schrijft ze over haar ervaringen: www.kerkinactie.nl/blogveneman
Met het Kerk in Actie Pinksterfeest is daarmee niet alleen verteld over een kerk die wereldwijd klein en toch groots kan zijn,
maar werd dit voor de bezoekers ook ervaarbaar. We kijken uit
naar het volgende Pinksterfeest.
Samenwerken
Henk Vijver en Edgar Lopez werken samen aan een project
over verzoening en vergeving, een deel van het jaar in Colombia
en een deel van het jaar in Nederland. Lees over hun ervaringen
op www.kerkinactie.nl/blogvijver. Voor 2013 zijn ook uitzendingen
gepland. In 2012 heeft het zendingsprogramma van Kerk in Actie
opnieuw stappen gezet om met partners wereldwijd een
gezamenlijk programma op te zetten waarin we samen kunnen
werken en leren van elkaar. Het zendingsprogramma van Kerk
in Actie focust op drie thema’s:
Kerk in Actie Pinksterfeest
Communicatie van het Evangelie. Het zendingsprogramma
werkt aan het beschikbaar maken van de Bijbel en aan het
bevorderen van het lezen van de Bijbel als bron van kracht en
troost in het dagelijks leven.
Tijdens het Kerk in Actie Pinksterfeest in juni 2012 kwamen
meer dan 150 mensen bij elkaar in Jeugddorp de Glind om een
deel van de wereldwijde kerk te ontmoeten en zich te laten
inspireren.
Deze bijzondere dag had als thema ‘Waar het kleine groots
in kan zijn’. Van Bangladesh tot Pakistan, van Nederland tot
Ghana, op veel plekken in de wereld zijn christenen een minderheid. Op deze dag lieten partners uit het buitenland zien
hoe zij handen en voeten geven aan hun geloof, om elkaar en
de wereld tot voorbeeld te kunnen zijn. De kerk is soms klein,
maar zeker wel krachtig.
Er zijn op deze dag intensieve geloofsgesprekken gevoerd en
er is veel informatie uitgewisseld over intercultureel communiceren en Bijbellezen. Maar ook is er met elkaar gekookt,
gezongen en muziek gemaakt. Het gevoel van wereldwijd kerk
zijn kwam volgens de bezoekers helemaal aan bod.
Gemeenteopbouw. Het zendingsprogramma werkt aan het
opbouwen van levendige en naar buiten gerichte geloofsgemeenschappen. Toerusting en training zijn hiervoor belangrijke
middelen. Leren en onderwijzen zijn fundamentele dimensies
van het kerk-zijn en zijn direct verbonden met Zending (Mattheüs 28: 19-20).
Bruggen bouwen. Het zendingsprogramma werkt aan het bouwen van bruggen met mensen die anders denken en geloven.
Pluraliteit is een feit, zowel binnen als buiten de kerk. Te vaak
is godsdienst een bron van conflict. Het zendingsprogramma
werkt aan verzoening en het slechten van muren van vijandschap (Efeziërs 2: 14-22).
Het werk van de volgende partners zijn hier voorbeelden van:
9
10 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
1.Communicatie van het Evangelie
Kingo vertelt verhalen van God
Egyptische kinderen weten vaak weinig van de bijbelse verhalen.
In Nederland maken we kinderen ermee vertrouwd, maar in
Egypte gebeurt dat niet. Mensen begrijpen het klassiek Arabisch
van de bijbel vaak niet. Weinig mensen beschikken over een
bijbel. Laat staan een kinderbijbel.
Het Egyptisch Bijbelgenootschap organiseert daarom kinderfestivals op het Egyptische platteland. Stralend middelpunt is
de leeuw Kingo. Hij sluit aan bij vragen die kinderen zelf hebben
over liefde, vergeving en geloof. In zijn antwoord zit altijd een
bijbels verhaal. Dankzij Kingo leren kinderen verhalen uit de
bijbel kennen.
Elke zomer komt hij naar de dorpen op het Egyptische platteland.
Kinderen hangen aan zijn lippen om de bijbelverhalen te horen.
De spelers op het podium gaan ook in gesprek met de kinderen
vooraan: het zijn interactieve voorstellingen. Ze zingen samen
liedjes en er wordt ook gebeden. Na afloop krijgen ze promotiemateriaal van Kingo mee naar huis. In 2012 was dat een soort
“slangen en ladders”-spel met bijbelcitaten en bijbelse waarden.
Voor de festivals werkt het Bijbelgenootschap samen met de
plaatselijke kerken. De staf van de lokale zondagschool wordt
volop in de festivals betrokken. Het Bijbelgenootschap trainde
in 2012 bovendien 2.000 lokale zondagsschoolleiders. Zij kregen
na afloop materiaal mee, waar ze nog maanden lang mee uit
de voeten kunnen.
In 2012 waren er bijna 300 festivals waar meer van 180.000
kinderen aan hebben meegedaan. Vaak zijn er zo veel kinderen
dat ze met z’n tweeën op een stoel moeten zitten. Het Bijbelgenootschap kan de vraag niet aan, zoveel verzoeken komen
binnen. De verzoeken komen uit alle kerkgenootschappen.
Steun voor de Kingo festivals is één van de leukste programma’s
in het werkveld Evangelieverkondiging.
Woord en daad op Cuba
Het CCRD is een vormings- en toerustingscentrum op Cuba,
dat in 2012 in de Nederlandse kerken speciale aandacht heeft
gehad. In oktober 2011 ging een groep jongeren bij dit centrum
op bezoek en in 2012 hebben zij allerlei presentaties in kerken
en bij jongerengroepen gegeven over het werk van CCRD.
In de 40dagentijdcampagne was er speciale aandacht voor
het pastorale werk dat CCRD uitvoert in de stad Cardenas:
elke dag krijgen 120 ouderen en gehandicapten te eten, en
een aantal mensen dat extra zorg nodig heeft, krijgt van hen
thuiszorg. Voor een aantal van deze mensen was het bezoek
erg belangrijk: dat er mensen zo ver weg van Cuba aan ons
denken en ons willen bezoeken, dat geeft mij kracht, zei een
van de oudere dames.
Naast het pastorale werk, geeft het CCRD allerlei cursussen
om gemeenteleden en kerkleiders toe te rusten in hun werk in
de kerk. In 2012 werd bijvoorbeeld een bijbelcursus gegeven
aan 25 deelnemers, van maart tot oktober is er 2 keer per maand
een bijeenkomst, om meer van de Bijbel te leren. Een ander
voorbeeld is een cursus die gaat over christelijke presentie in
de samenleving. 25 deelnemers hebben met elkaar gesproken
over thema’s als mensenrechten, gelijkheid, sociale betrokken-
heid en christendom, en wat deze thema’s met de kerk op Cuba
te maken hebben.
Het CCRD biedt veel verschillende cursussen aan. Dit waren
maar 2 voorbeelden. Hun doel is om kerkleiders zo te vormen
dat ze in staat zijn om na te denken over de rol van de kerk en
christenen in de samenleving. Dat het niet gemakkelijk is om
op Cuba te leven is duidelijk. Het is erg belangrijk dat er een
centrum als CCRD is, dat mensen helpt om na te denken over
hun rol in hun eigen dorp of stad!
2. Opbouwen van levendige geloofsgemeenschappen
“Wie een meisje onderwijst, bouwt aan haar volk”
P3W (Pusat Pembinaan dan Pengembangan Wanita), het vrouwencentrum van de Evangelisch Christelijke kerk van Papua
vierde op 2 april 2012 haar 50-jarig jubileum. Veel vrouwen wiens talenten door de cursussen bij P3W tot bloei
zijn gekomen, hebben het geleerde bij terugkomst in hun
dorpen ten dienste gesteld van opbouw van gemeenschap en kerk. Het jubileum werd feestelijk gevierd in aanwezigheid
van vele vrouwen van vrouwverenigingen en oud-leerlingen. Er kwamen felicitatiekaarten met wensen voor P3W van over
de hele wereld, maar vooral uit Nederland.
Naast vreugde was er in 2012 ook verdriet. Betty Sarewo, een
zeer toegewijd en ervaren staflid op het gebied van pastoral
counselling, overleed eind december. Ze heeft in 2012 nog een
aantal trainingen kunnen geven in Kurima en Yapen Utara over
counselling en zorg voor hiv/aidspatiënten en hun familie. Het
is een belangrijk programma van P3W omdat ook op Papua het
aantal hiv/aidspatiënten toeneemt.
Ook in 2012 zijn er veel cursussen gehouden: alfabetisering,
bijbellessen, gezondheids- en voedingsleer, naailessen,
administratie. Zo hebben er 23 mensen met goed gevolg de
opleiding tot verzorger van alfabetiseringscursussen afgerond. Eén van hen is Ibu Oce. Met haar kennis heeft zij een groep
van 10 vrouwen uit haar dorp leren lezen en schrijven. Ze ging
elke dag mee naar hun tuinen en hielp hen daar. Geduldig gaf
ze elke dag een uur les en bracht hen zo het enthousiasme bij
om te leren.
Bouwen aan de kerk in Ghana
Sinds twee jaar woont Jasper Maas met zijn vrouw Mary Jarga
op het terrein van het trainingscentrum van de Presbyteriaanse
Kerk in Ghana. Hij werkt samen met twee Ghanese collega’s als
pastoraal werker en theoloog aan de opleiding van catechisten
en kerkelijke kader in Noord Ghana. Tijdens de najaarszendingsweek werd uw aandacht gevraagd voor dit belangrijke werk.
Jasper en zijn Ghanese collega Roger geven les op locatie, onder anderen in Garu, Bolgatanga, Lingbinsi, Salaga en Kotingli. In het verleden werden catechisten en lekenpredikers
gevraagd om naar de regionale hoofdstad Tamale te komen
voor trainingen. Het voordeel van de nieuwe aanpak is de
grotere betrokkenheid van vrouwen (die hun familie niet alleen achter kunnen laten) en de grotere rol van lokale talen.
Gemiddeld nemen 25 mensen deel aan een training. Het is
voor Roger en Jasper een uitdaging om het christelijke geloof
te doceren in de context van het land, toegepast op de situatie
van boeren in het dorp. Om meer affiniteit op te bouwen met
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
De samenwerking in het Bulgaarse netwerk helpt Pokrov zich
vanuit verschillende christelijke tradities te voeden. Tegelijk
krijgt Pokrov daarmee de gelegenheid om zowel christenen als
niet-christenen via uiteen lopende media te oriënteren over
Christelijke en moslimstudenten ontmoeten elkaar in Nairobi
Het is één zaak om kennis over de Islam te doceren. Minstens
zo belangrijk is het dat studenten de kans krijgen om moslims
zelf te ontmoeten. De St Paul’s University (SPU) is een christelijke universiteit die zich er sterk voor maakt om wetenschap
en praktijk op elkaar te betrekken.
Willem Jansen is als uitgezonden medewerker verbonden aan
de Masters Islam en Dialoog van SPU. Samen met zijn collega
Joseph Wandera heeft hij een dependance van de universiteit
opgestart, midden in een moslimwijk van Nairobi, Eastleigh. In 2012 heeft de universiteit het kantoor officieel geopend. De universiteit zoekt aansluiting met de kerken in de wijk en
zoekt en vindt moslimgeestelijken die hen willen ondersteunen
en introduceren in de moslimgemeenschap. Studenten werken
op locatie en waar mogelijk samen met moslims aan hun onderzoeksopdrachten. Vier keer per jaar verzorgen de
docenten van de SPU praktijkcursussen voor leken in kerk
en moskee. En regelmatig komen sprekers aan bod in een
openbare lezingencyclus. Zo spraken dit jaar bijvoorbeeld het
wereldberoemde tweetal “Imam en Pastor” uit Nigeria met
wijkbewoners van Eastleigh over hun methode om vrede te
bouwen in een omgeving waar geweld het samenleven tussen
moslims en christenen bedreigt. Hun motto: doe het samen.
Voor Kerk in Actie is dit initiatief een concreet voorbeeld van
de bruggen die christenen en andersgelovigen kunnen bouwen
om samen te werken aan vrede en veiligheid. Het is een
geslaagd project, mede dankzij de inzet en ervaring van Willem
Jansen die ook in Nederland al actief betrokken was bij de
interreligieuze dialoog in Den Haag.
Ja
Bruggen in Bulgarije
In Bulgarije werkt Kerk in Actie samen met het Bulgaars Christelijke Netwerk van Protestantse en Orthodoxe organisaties die
uitwisseling en dialoog tussen de verschillende denominaties
proberen te bevorderen. Bulgarije kent een traditie waarin de
Orthodoxe kerk en de staat nauw met elkaar verweven zijn. Om
die reden zijn een duidelijke boodschap en een dialoog tussen
christelijke kerken en de samenleving belangrijk. Zo wordt de
christelijke boodschap van die van de staat gescheiden en kan
het netwerk laten zien waar het in de kerk werkelijk om draait.
Eén van de partners in het Bulgaars Christelijke Netwerk is
Pokrov, een organisatie die 20 jaar geleden is opgericht vanuit
de Bulgaars Orthodoxe kerk, onder andere om dialoog tussen lokale kerkgemeenschappen te bevorderen. De stichting organiseert elk jaar veel activiteiten, zoals jongerenkampen, conferenties en publieke debatten, waar jonge mensen, protestantse en orthodoxe theologen en geestelijken hun ervaringen delen en betrokken worden bij een gezamenlijke missie.
In 2012 organiseerde Pokrov maandelijkse bijeenkomsten rond
een actueel boek of een kerkelijk, cultureel of maatschappelijk
thema. Kerkelijk betrokken (vooral jonge) mensen hebben
daardoor de mogelijkheid zich te informeren, elkaar te ontmoeten en met elkaar van gedachten te wisselen over actuele
(geloofs)thema’s. Ook mensen zonder kerkelijke betrokkenheid
(journalisten, schrijvers, intellectuelen en kunstenaars) doen
mee deel aan deze ontmoetingen. Dit heeft een voor Bulgarije
uniek platform voor meningsvorming over geloof en samenleving
opgeleverd.
Bruggen bouwen in Kenia
m
3. Bruggen bouwen
de betekenis van geloof en kerk in de hedendaagse seculiere
samenleving.
Wi
lle
de lokale kerk is Jasper zelf actief betrokken bij het kerkelijke
leven in het dorp Nyarizee waar hij alle taken waarneemt van
een pastor (kerkelijk werker binnen de PCG).
In 2012 zijn er in dit gebied 12 catecheten ingezegend. In de
praktijk zijn dit dorpelingen die binnen hun kerkgemeenschap
de status hebben van predikant. Zij werken onder leiding van
een regionale predikant met universitaire opleiding. Jasper
schrijft: “Een van hen is Faustina, een jonge vrouw uit een
plaats aan de grens met Togo. Zij leidt daar een gemeente en
doet dat volledig in haar eigen taal, het Chakosi. De catechetencursus in het Engels was om die reden een uitdaging voor
haar. Een andere uitdaging is het feit dat ze vrouw is en jong.
De cursus en erkenning vanuit de kerk heeft haar meer zekerheid gegeven om haar gemeente te leiden.”
PLTC is betrokken bij de interreligieuze dialoog. Ze bevorderen onder kerkelijk kader kennis van ICT en het gebruik van e-mail en internet (handig in een uitgestrekt gebied met veel internetcafés). In 2012 is PLTC gestart met een project om de liturgie
van de PCG in lokale stamtalen op schrift te stellen en te verkopen. PLTC werkt momenteel plannen uit voor een masterplan
om beter gebruik te maken van hun land en gastenverblijf.
Kerk in Actie steunt het centrum in haar streven naar zelfstandigheid en duurzaamheid.
ns
en
11
12 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
ZENDING (X € 1.000)
2012
(REKENING)
Baten eigen fondsenwerving
9.592
2012
(BEGROTING)
2011
(REKENING)
2010
(REKENING)
2009
(REKENING)
10.643
10.215
11.139
11.155
14
3
129
Verplichte bijdragen van gemeenten
Baten uit acties van derden
5
Subsidies van overheden
Rentebaten
46
156
88
77
217
404
350
243
427
381
Totaal beschikbaar voor de doelstelling
10.047
11.149
10.561
11.646
11.882
Bestedingen aan doelstellingen
11.314
10.936
11.611
10.607
11.006
876
812
913
1.019
896
-2.143
-600
-1.962
20
-/-20
Overige baten
Werving baten (kosten fondsenwerving)
Resultaat
(mutatie in bestemmingsreserves en/of -fondsen)
BESTEDINGEN 2012 ZENDING (X € 1.000)
2012
(REKENING)
€
2012
(REKENING)
%
2012
(BEGROTING)
€
2012
(BEGROTING)
%
VERSCHIL
€
Doelbestedingen subsidies en bijdragen
7.854
64%
7.717
66%
137
Doelbestedingen via eigen organisatie
2.967
24%
2.736
23%
231
Kosten beheer en administratie
493
4%
483
4%
10
Werving baten (kosten fondsenwerving)
876
7%
812
7%
64
12.190
100%
11.748
100%
442
Totaal
% Bestedingen 2012 ZENDING
7%
4%
subsidies en bijdragen
• Doelbestedingen
via eigen organisatie
• Doelbestedingen
beheer en administratie
• Kosten
• Werving baten (kosten fondsenwerving)
24%
68%
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
13
14 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
3. Werelddiaconaat
Vanuit de drie kernwaarden van gerechtigheid, rentmeesterschap en barmhartigheid werd ook in 2012 invulling gegeven
aan het Werelddiaconaat. Kerk in Actie werkt namens de
plaatselijke protestantse gemeenten in Nederland samen
met ICCO in 40 landen. Wereldwijd is het Werelddiaconaat
grotendeels geïntegreerd in de programma’s voor ontwikkelingssamenwerking die door ICCO worden beheerd en
uitgevoerd. Uitzonderingen hierop vormen het Midden-Oosten
en Oost-Europa, waar de contacten met partners en projecten
door Kerk in Actie in eigen beheer worden gehouden. Het
relatiebeheer vindt plaats vanuit zeven regiokantoren; twee in
Latijns-Amerika, twee in Azië en drie in Afrika.
In de loop van 2012 werd het beleid van Kerk in Actie voor de
jaren 2013-2016 vastgesteld. Hierin staat onder andere dat
Kerk in Actie er naar streeft zo veel mogelijk te werken met
partners die een herkenbare christelijke of oecumenische identiteit hebben. In het afgelopen jaar werd een aanzet gegeven
tot gesprek met alle regiokantoren over de vormgeving van
deze beleidsdoelstelling. De ACT Alliance (Acting by Churches
Together) speelt hierbij een belangrijke rol. Kerk in Actie en
ICCO zijn actief betrokken bij het vormen van nationale ACT
fora. In deze landelijke fora worden samenwerking op het
gebied van ontwikkeling en noodhulp nader vorm gegeven.
In een aantal landen, zoals Pakistan en Nepal, waren Kerk in
Actie en ICCO in 2012 voorzitter van zo’n forum. Een aantal
regiokantoren onderhoudt steeds nauwere relaties met ‘noordelijke’ ACT partners zoals Christian Aid, Norwegian Church
Aid en Dan Church Aid.
In 2012 werd de drieslag ProCoDe (programmatisch werk,
co-responsibility, decentralisatie) verder vorm gegeven. De
regiokantoren versterken de organisatorische slagkracht van
partnerorganisaties en stimuleren hen om samen te werken.
Doordat de locale collega’s de taal en context goed kennen,
kunnen zij de partnerorganisaties hierbij goed begeleiden.
De regionale raden waren in 2012 intensief betrokken bij het
opstellen van regionale strategische plannen. Zo werd expliciet
aandacht gevraagd voor de positie van jongeren. Dit is zichtbaar in regionale plannen waarin scholing en aansluiting op de
arbeidsmarkt een meer prominente plaats hebben gekregen. Ook de decentralisatie van het werk blijkt een voortgaand
proces; er wordt gezocht naar de ideale balans tussen kostenbeheersing en intensief contact met partnerorganisaties. Een
aantal regiokantoren kiest er voor om niet alle medewerkers
op één locatie bij elkaar te laten werken, maar juist zo veel als
mogelijk landenvertegenwoordigers in ieder land zelf te plaatsen.
In 2012 behaalde de ICCO Coöperatie goede resultaten met
externe fondsenwerving, mede dankzij de goede regionale en
landelijke contacten met grote institutionele donoren en de
Nederlandse ambassades.
Programma’s Werelddiaconaat
Het werk van Werelddiaconaat wordt uitgevoerd binnen de
zes programma’s van de ICCO Coöperatie. Voor Werelddiaconaat ligt hierbij het accent op Voedselzekerheid, Klimaat en
Conflicttransformatie & Democratisering. In iets mindere mate
wordt er ook gewerkt aan Gezondheidzorg en hiv/aids, Onderwijs en Eerlijke Economische Ontwikkeling. In samenwerking
met de coöperatiepartners Prisma en Edukans werden in 2012
ook stappen gezet om te voorkomen dat de thema’s te los van
elkaar worden benaderd. Zo wordt bijvoorbeeld ondersteuning
van beroepsopleidingen vaker gekoppeld aan eerlijke economische ontwikkeling. Ook is de onderwijssector een uitstekende
ingang voor voorlichting over hiv/aids.
In diverse landen (bv Burkina Faso, Uganda) werden nieuwe
coalities gesmeed om voedselzekerheid te bevorderen. Voedselzekerheid betekent niet alleen dat boerengezinnen voldoende voedsel verbouwen voor eigen consumptie, maar ook
dat zij effectief toegang hebben tot de markt en een deel van
hun productie kunnen verkopen. De thema’s ‘voedselzekerheid’
en ‘eerlijke economische ontwikkeling’ blijken elkaar niet te
bijten, maar eerder in elkaars verlengde te liggen.
Wat betreft het thema Klimaat werd voortgang geboekt in
de samenwerking tussen kerkelijke gemeenten in Nederland
die zelf tot een verantwoord energiegebruik willen komen en
tegelijkertijd contact zoeken met partnerorganisaties die elders
in de wereld een reductie van CO2 uitstoot nastreven. Op het
terrein van Conflicttransformatie en Democratisering werd in
2012 speciaal aandacht gevraagd voor beperkingen van de
politieke ruimte die het maatschappelijk middenveld in veel
landen ervaart.
Een nieuwe ontwikkeling is de oprichting van het Investeringsfonds binnen de ICCO Coöperatie. Kerk in Actie neemt hieraan
deel met werelddiaconale fondsen. Kerk in Actie wil hiermee
bijdragen aan nieuwe vormen van ontwikkelingssamenwerking, waarin financiële hulpstromen niet meer centraal staan,
maar waarbij investeringen in kleine bedrijven ter plaatse
leiden tot economische ontwikkeling die maatschappelijk
verantwoord is en vooral de armste bevolking ten goede komt.
15
16 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Kinderen in de Knel
De regiokantoren voeren het kinderrechtenprogramma van
Kerk in Actie uit. In alle regio’s wordt, samen met lokale partnerorganisaties, gewerkt aan het verbeteren van de toekomst
voor kinderen in moeilijke opstandigheden. Kinderen in de Knel
richt zich op seksueel misbruikte kinderen, werkende kinderen,
kinderen die op straat leven, kinderen die leven in oorlogsgebieden, kinderen in samenlevingen die zijn getroffen door hiv/
aids, kinderen met een geestelijke of lichamelijke handicap
en kinderen in conflict met de wet. Meestal worden Kinderen
in de Knel-projecten uitgevoerd binnen het programma voor
Conflicttransformatie en Democratisering. Het regiokantoor
Zuid-Amerika loopt in haar strategie voorop door in al haar
programma’s aandacht voor jongeren te vragen.
In 2012 bezochten vier partnerorganisaties uit Zuid-India Kerk
in Actie in Nederland. Zij vertegenwoordigden het volledige
Kinderen in de Knel-programma in Zuid-India. Ze zetten zich in
voor het stoppen van kinderarbeid en verbetering van onderwijskansen voor kinderen, in het bijzonder meisjes.
Tijdens de Landelijke Diaconale Dag stond onder andere het
werk van Maega Trust in de schijnwerpers. Dit is een partnerorganisatie die kinderarbeid in Indiase steengroeves tegen
gaat. Kinderen in de Knel zet zich ook in voor de internationale
campagne ‘Stop Kinderarbeid’. In Afrika wordt ingezet op
‘kinderarbeid vrije zones’, waarbinnen bewoners, bedrijven en
autoriteiten gezamenlijk werken aan het uitbannen van kinderarbeid. De Kerstcampagne in 2012, ‘Zij zijn met Kerst ook
liever lekker thuis’, werd een succes. Syb van der Ploeg reisde
naar Uganda en bezocht kinderen die kansen krijgen voor
een nieuw leven in de hoofdstad Kampala. De samenwerking
met EO Metterdaad resulteerde in 2012 tot filmopnames bij
CEADEL (Colombia) en TLMI-M (Myanmar). Televisie uitzendingen blijven een uitstekende manier om een breder publiek te
betrekken bij het programma Kinderen in de Knel.
3.1 Verslag per regio
Afrika
Regio zuidelijk Afrika
(Kerk in Actie werkt in Zuid-Afrika, Zimbabwe en Malawi).
In 2012 was het in deze regio behoorlijk onrustig. In Malawi werd het economisch leven gekenmerkt door ernstige
schaarste aan brandstof en valuta. De nieuwe president,
Joyce Banda, probeert nu een middenweg te vinden tussen
de wensen van de arme Malawiaanse bevolking en de eisen
van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Zuid-Afrika heeft
de twijfelachtige eer dat het wereldwijd het land is met het
grootste verschil tussen een arme en rijke bevolking. Grote
frustraties zijn het gevolg: stakingen en harde reacties van
de politie domineren het beeld. In Zimbabwe houden velen
de adem in. Zal de politieke transitie fase werkelijk leiden tot
democratische transformatie, duurzame vrede en economisch
herstel? Er werden kleine stappen vooruit gezet, met het
perspectief op een referendum over de nieuwe grondwet en
algemene verkiezingen in 2013.
Het regiokantoor Zuidelijk Afrika werd in 2012 verplaatst van
Malawi naar Pretoria in Zuid-Afrika. Vanuit deze locatie kunnen de contacten met kenniscentra en samenwerkingspartners
gemakkelijker worden onderhouden. Dit regiokantoor toont
aan dat het decentralisatiemodel niet statisch is. Naast het
kantoor in Pretoria zijn er nu immers ook landenvertegenwoordigingen in Malawi, Zimbabwe en Madagaskar. In Zuid-Afrika,
Zimbabwe en Malawi wordt steeds intensiever samengewerkt
met zusterorganisaties uit de ACT Alliantie, zoals Christian Aid,
Dan Church Aid en Norwegian Church Aid.
Het werk van Kerk in Actie en ICCO concentreert zich in deze
regio op economische ontwikkeling, actief burgerschap en
seksuele gezondheidsrechten, inclusief programma’s voor hiv
en aids. In Zimbabwe krijgt actief burgerschap vorm door partners zoals Harare Residents’ Trust (zie projectvoorbeeld) die
mensen niet alleen bewust maken van hun rechten, maar ook
zoeken naar een blijvende verbetering in de verhouding tussen
autoriteiten en burgers.
In het Uchembere-netwerk In Malawi werken 19 lokale
organisaties samen om de rechten van vrouwen bij seksuele
relaties en zwangerschap te verbeteren. Met als resultaten:
meer zwangerschapscontroles, het geven van borstvoeding
is bevorderd en adequate doorverwijzingen bij noodgevallen.
Onze partner, de Blantyre Synode van de presbyteriaanse Kerk,
coördineert dit nationale netwerk van gezondheidsorganisaties.
Projectvoorbeeld
Harare Resident Trust - Zimbabwe
Sinds vorig jaar ondersteunt Kerk in Actie de jonge organisatie
Harare Residents Trust (HRT) in Zimbabwe. HRT begon in 2008
als een initiatief van bewoners om de levensomstandigheden
in de volkswijken van de stad te verbeteren. De frustratie van
de mensen was tot een kookpunt gestegen; waarom namen
politici en ambtenaren niet de verantwoordelijkheid om te
zorgen voor basisvoorzieningen zoals water en elektriciteit?
Hoe kon het dat mensen uit hun huis werden gezet omdat een
politiek leider aan het speculeren was met hun grond? Hoe is
het mogelijk dat het elektriciteitsbedrijf een rekening stuurt
van 100 dollar terwijl je maar voor 15 dollar hebt verbruikt?
In vijf jaar tijd is HRT uitgegroeid tot een stevige organisatie
die mensen mobiliseert en motiveert om voor hun rechten op
te komen. HRT gaat ook in gesprek met ambtenaren en politici.
Zij worden niet alleen geïnformeerd over de rechten van
bewoners, maar ook gemotiveerd om hun werk werkelijk ten
dienste van de bevolking te doen. HRT wil dat de belangen van
bewoners goed zijn vertegenwoordigd in het lokale bestuur. De
bewoners hebben recht op inzicht in het werk van het lokale
bestuur. Dat is een hele klus in een land waar geen politieke
vrijheid is, waar de economie dramatisch in elkaar is gestort
en waar de meeste inwoners zich noodgedwongen stil houden
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
en de eindjes aan elkaar knopen. Dankzij de praktische insteek
van HRT, waarbij de dagelijkse problemen van gewone mensen
centraal staan, lukt het om het contact tussen bewoners en
overheid te verbeteren en zo kleine stapjes vooruit te zetten.
De directeur van Harare Residents’ Trust schreef ons
op 31 januari 2013 een bedankbrief. Dit is een bijna letterlijke vertaling:
Lieve partners van Kerk in Actie en ICCO,
Het betekent veel voor ons dat we samen zo ver zijn
gekomen, in een partnerschap dat een glimlach heeft
gebracht op zoveel gezichten in Harare Metropolitan
Province, Zimbabwe.
Bewoners hier worden zich ook steeds beter bewust van
jullie zorg voor óns welzijn, vooral bij onze problemen met
basisvoorzieningen. We zien steeds meer mogelijkheden
om de levensomstandigheden van mensen te verbeteren en
om een zelfbewuste volksbeweging te laten groeien. We
zien dat mensen nu durven te geloven dat het echt kan.
Dankzij het partnerschap met Kerk in Actie en ICCO is HRT
gegroeid van een kleine organisatie met een kantoortje in
onze eigen slaapkamer naar een organisatie met een eigen
kantoor. Dit straalt uit op de bewoners; HRT biedt vertrouwen, veiligheid en zekerheid en sterkt de hoop dat de
toekomst beter wordt. Onze organisatie heeft de potentie
om een massabeweging te worden die werkelijk het leven
van mensen transformeert en echt de politiek verandert.
Inmiddels zijn door HRT in 25 wijken bewonerscomités
gevormd en dit aantal zal binnenkort tot 60 doorgroeien. De
comités komen wekelijks bij elkaar en bespreken de belangrijkste problemen en acties. Ze accepteren niet meer dat de
autoriteiten de schuld gaf aan groente- en visverkopers voor
een uitbraak van cholera en tyfus. Het ontbreken van goed
drinkwater was de echte oorzaak! Beetje bij beetje komt hier
nu verbetering in. Het blijft nog erg lastig dat de autoriteiten
niet van tevoren waarschuwen als het water wordt afgesloten.
In 2012 werd ook de elektriciteitsvoorziening verbeterd. Nu
is er overdag meestal elektriciteit en worden de rekeningen
opgesteld op basis van werkelijk verbruik. Ook heeft HRT
onderhandeld over de prijs die moet worden betaald voor een
bevalling in de kliniek; de prijs is omlaag gegaan van 52 US
dollar naar 25 US dollar. Verder zijn de huren in een aantal
wijken al 2 jaar niet omhoog gegaan. Dat is goed nieuws voor
wie aan de onderkant van de Zimbabwaanse samenleving
overleeft.
Het is een eer om aan u allemaal te schrijven. We hebben
elkaar niet persoonlijk ontmoet. Maar wij vertrouwen er
op dat alles wat wij doen komt uit de gemeenschap, waar
ieder mens zijn eigen doelen heeft in het leven. Onze leden
nemen in het werk van HRT ook hun persoonlijke inspiratie
mee, uit hun eigen geloof en kerk.
Ik wil graag deze gelegenheid te baat nemen om u namens
het bestuur van HRT, de raad van bewoners en alle inwoners van Harare te bedanken voor uw betrokkenheid en
vastberadenheid om te werken aan een eerlijke, vrije en
welvarende samenleving. Hoewel velen van U misschien
nooit in Harare zullen komen, weest U er van verzekerd dat
uw bijdragen zeer waardevol zijn en dat zij zorgen voor
verbeteringen voor duizenden mensen die ervaren hebben
hoe moeilijk het is te leven met watertekorten, onrechtmatige onteigeningen en woekerrentes in een context van
grote armoede en werkloosheid.
Wij zijn blij met wat U doet en we danken U met hart
en ziel voor uw inzet om het leven van Zimbabwanen te
verbeteren. Helpt u ons om dit werk voort te zetten.
Moge God almachtig, die hemel en aarde heeft gemaakt,
u zegenen voor uw voortdurende bijdrage aan een goede
zaak.
Wees gezegend,
In Christus,
Precious Shumba
Oprichter en directeur van Harare Residents’ Trust
17
18 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Regio West-Afrika (Kerk in Actie werkt in: Ghana, Burkina Faso, Liberia, Sierra Leone)
Het regiokantoor in Bamako, de hoofdstad van Mali werd
in het afgelopen jaar verrast door de militaire coup die daar
plaatsvond in maart. De onrust in het noorden van het land
had directe gevolgen voor het werk van ICCO-partnerorganisaties in Mali en voor het functioneren van het regiokantoor.
Honderdduizenden mensen hebben in Mali of over de grens
hun toevlucht gezocht (zie ook Noodhulp). Ondertussen groeit
in grote delen van West-Afrika de economie sterk, waarbij 6 procent groei per jaar geen uitzondering is. Toch staan veel
West-Afrikaanse landen nog steeds onderaan de wereldranglijst van de Human Development Index, met Sierra Leone
(180), Burkina Faso (181) en Liberia (187), waarop in totaal
187 landen staan. Van de landen in de regio waar Kerk in Actie
relaties onderhoudt doet alleen Ghana het iets beter met een
positie op nummer 135.
Het Werelddiaconaat van Kerk in Actie in deze regio richt zich
in Ghana en Burkina Faso vooral op voedselzekerheid en het
verbeteren van toegang tot lokale en internationale markten.
Het werk van ODE (Office de Développement des Eglises) in
Burkina Faso stond centraal in de collecte voor het Werelddiaconaat van februari 2012. In 2012 vormde ODE een coalitie
met zes andere lokale organisaties om gezamenlijk efficiënter
te werken aan productieverhoging, verwerking en verkoop van
verschillende agrarische producten. Ook wordt de voorlichting
en training van boeren en boerinnen gecoördineerd en wordt
gezamenlijk aandacht gevraagd voor het belang van goed
geregistreerde landrechten.
Sierra Leone en Liberia bevinden zich beide na langdurige
burgeroorlogen in een opbouwfase. De programma’s van Kerk
in Actie en ICCO richtten zich in voorgaande jaren op wederopbouw, het bestrijden van seksueel geweld, verzoening
en verbetering van lokaal bestuur. Langzamerhand komen er
meer mogelijkheden om ook economische ontwikkeling te
stimuleren. In Sierra Leone wordt een programma ontwikkeld
waarbij zowel kinderrechten als opleidingsmogelijkheden van
kansarme jongeren een plaats krijgen in een programma voor
eerlijke economische ontwikkeling.
Kinderen in de Knel ondersteunt ook in Burkina Faso beroepsopleidingen in de agrarische sector en in de techniek voor
kwetsbare kinderen en jongeren. Hoewel er goede kansen
lijken te zijn om ook voor jonge vrouwen werkgelegenheid te
creëren in de ‘harde’ autobranche, zijn de aantallen nog te
gering. Het regiokantoor voor West-Afrika wil in het komende
jaar dit soort activiteiten verder uitbreiden en zo efficiënt
investeren in de toekomst van jonge vrouwen.
Projectvoorbeeld
Defence for Children – Sierra Leone
Kerk in Actie werkt al vele jaren in diverse landen goed samen
met Defence for Children (DCI). Sierra Leone is zo’n land. Op
nationaal niveau draagt DCI hier bij aan betere wetgeving,
waarin de rechten van kinderen goed verankerd zijn. Met hulp
van Kerk in Actie zijn ook provinciale kantoren opgericht van
DCI die samenwerken met politie, rechters, en medewerkers
van ‘sociale zaken’. Want uiteindelijk heeft de overheid een
verantwoordelijkheid voor kwetsbare kinderen en doen we er
goed aan die verantwoordelijkheid gezamenlijk vorm te geven.
In 2012 heeft DCI in Sierra Leone met succes gewerkt aan de
invoering van Nationale Richtlijnen voor de Re-integratie van
Kinderen. Het is belangrijk dat kinderen die één keer in contact
zijn geweest met justitie niet opnieuw in de fout gaan. In
Sierra Leone kwam 10% van de kinderen die waren opgepakt
in hetzelfde jaar opnieuw in contact met justitie. De meeste
van deze kinderen waren nooit echt terug gekomen in hun
familie of hadden geen stevig gezin dat hen kon weerhouden
van terugkeer naar een leven op straat. Daar raakten ze dan
opnieuw verstrikt in een vicieuze cirkel van zwerven, criminele
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
activiteiten en weer opgepakt worden. Het Ministerie van
Welzijn, Gender en Kinderen gaat nu, dankzij deze nieuwe
Richtlijn, in iedere regio afspraken make met instanties die
de re-integratie van kinderen op zich gaat nemen. DCI heeft
in 2012 158 professionals getraind in het toepassen van deze
richtlijnen.
Tijdens de algemene ledenvergadering van DCI Sierra Leone in
december 2012 vertelde een moeder haar eigen verhaal:
“Ik ben een alleenstaande moeder met 4 kinderen. Ik heb geen
baan en we hadden niets om van te leven. Mijn zoon van 15
zwierf op straat en probeerde op de markt wat losse klusjes
te doen en iets te verdienen. Na een tijdje kwam hij helemaal
niet meer thuis en hoorde ik dat hij een kleine crimineel was
geworden. In 2011 en 2012 werd hij 3 x opgepakt. De medewerker van justitie heeft toen doorverwezen naar het microkredietprogramma van DCI. Daardoor kreeg ik de kans om mee
te doen aan de training voor ondernemers en een krediet op
te nemen. Een sociaal werker heeft mijn gezin begeleid. Nu
heb ik een handeltje dat goed loopt en alle vier kinderen gaan
naar school, ook de jongen die eerst kruimeldief was. Het gaat
nu veel beter met ons, hoewel het moeilijk blijft om genoeg te
verdienen en ook de druk van mijn familie te weerstaan. Want
er zijn er zoveel die hulp nodig hebben.”
Regio Centraal- en Oost-Afrika (Kerk in Actie werkt in DR Congo, Uganda, Kenya, Sudan)
De regio Centraal-Oost Afrika is dynamisch maar blijft ook
kwetsbaar. Een positieve ontwikkeling is te zien in de economische groeicijfers van landen in de regio. Helaas profiteren
de armste mensen vaak niet of nauwelijks van deze groei. Ook
is er zorg over de ‘shrinking space’, waarmee wordt bedoeld
dat de mogelijkheden voor de bevolking om deel te nemen aan
besluitvorming in diverse landen kleiner wordt.
Mary werd vanaf haar geboorte psychisch verwaarloosd. Ze zwierf op straat
en haar tante kon niet goed voor haar zorgen. Dankzij DCI zit ze nu op school
en wordt haar tante begeleid bij de verzorging van Mary
Een tweede resultaat in 2012 is dat het werk van de lokale
comités voor het welzijn van kinderen is aangescherpt. Deze
comités werken in lokale gemeenschappen aan bewustzijn
over de rechten van het kind en het belang van hun welzijn.
Zo betrekken ze de gemeenschap bij het belang van onderwijs
voor meisjes en geven ze voorlichting over het voorkomen van
seksueel geweld. Sinds kort is in ieder comité één persoon
verantwoordelijk voor het rapporteren van problemen met
individuele kinderen. DCI heeft hiervoor in 2012 155 mensen
getraind. De meldingen zijn in 2012 met 30% toegenomen
door deze heldere taakverdeling.
Het belangrijkste resultaat is misschien wel dat DCI met succes die gezinnen helpt waar een kind in de problemen was
geraakt. Als een jonge kruimeldief na zijn straf weer naar huis
kwam, was deze vaak niet welkom. DCI helpt deze gezinnen
heel praktisch door juist hen te ondersteunen met een krediet
om een eigen bedrijfje op te bouwen. Hiermee wordt het hele
gezin geholpen en is er een positieve stimulans om voor het
kind te blijven zorgen. In 2012 zijn 152 ouders en verzorgers
getraind en begonnen met hun eigen bedrijf. Zij worden
begeleid door DCI.
Al met al is in 2012 het aantal gevallen van recidivisme (opnieuw de fout ingaan) tot de helft gereduceerd.
In ’s werelds jongste staat, Zuid-Sudan, zijn er conflicten met
noorderbuur Sudan over de rechten op grondstoffen. ZuidSudan boekt enige voortgang met de opbouw van het bestuur.
Onze partners spannen zich in om op diverse niveaus (lokaal,
district, provincies) de bevolking te betrekken bij de besluitvorming en mechanismen voor verzoening en wederopbouw te
creëren.
In Oost-Congo zijn vrede en stabiliteit nog steeds ver weg. De
opmars van rebellengroep M23 heeft gezorgd voor nieuwe
vluchtelingenstromen, een grondige ontregeling van de lokale
economie en een algemeen gevoel van onveiligheid. Hoewel
de opmars van M23 zorgde voor internationale aandacht, moet
worden geconstateerd dat het conflict in Oost-Congo toch een
vergeten ramp is die te weinig aandacht krijgt. Onze partners
blijven zich vooral richten op voedselzekerheid en het verbeteren van toegang tot de lokale afzetkanalen. Daarbij krijgt het
versterken van de positie van vrouwen en het tegengaan van
seksueel geweld specifiek aandacht.
In 2012 is in Uganda intensief samengewerkt met de Interreligieuze Raad van Uganda. Met het motto “The Uganda we
want” werden religieuze leiders betrokken bij processen van
democratisering en het vergroten van transparantie. Negenhonderd kerkleiders bespraken in 17 regionale bijeenkomsten
hun eigen rol in de opbouw van de natie sinds de onafhankelijkheid van het land en de manier waarop ze die rol in de toekomst zien. Tijdens een nationale conferentie in oktober 2012
legden ze in een statement vast dat ze allen willen bijdragen
19
20 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
aan een natie die godvrezend, gezond, veilig, stabiel, welvarend, harmonieus en zorgzaam is. De ervaring leert dat de
religieuze taal van Bijbel en Koran kan helpen om burgerrechten bespreekbaar te maken en om religieuze gemeenschappen
te betrekken bij het bestuur en de democratisering.
ICCO en Kerk in Actie stimuleren dat NECPA in Uganda samenwerkt met andere organisaties die expertise hebben op andere
terreinen. Deze samenwerking komt goed op gang, waardoor
de boeren van NECPA hun activiteiten kunnen diversifiëren
met o.a. het houden van kleinvee. Zo lopen zij ook minder
risico als de export voor chilipepers schommelingen vertoont.
Fo
to
:H
e
nk
Blo
m
In Kenia en Uganda werd voortgang geboekt met het opbouwen van Kinderen in de Knel-programma’s. Partners die zich
richten op zeer kwetsbare kinderen werden bij elkaar gebracht en hebben een nieuw, gemeenschappelijk programma
samengesteld. In Uganda ligt hierbij de focus op kinderen
uit Noord-Uganda die door de voortdurende dreiging van de
Lords Resistance Army (LRA) op straat leven in de hoofdstad
Kampala. Partnerorganisaties in Kampala en in Noord-Uganda
pakken de problemen nu gezamenlijk aan en werken aan een
betere toekomst voor deze kinderen. In West-Kenia werken
drie partnerorganisaties aan het versterken van de rechten van
kinderen. Hierbij is er speciale aandacht voor het tegengaan
van kinderarbeid en wordt samengewerkt in een grote coalitie
‘Stop kinderarbeid’ van Nederlandse organisaties.
en bananen is er al genoeg eigen zaai- en pootgoed voor 2200
huishoudens.
In het regiokantoor van Kerk in Actie en ICCO in Centraal-Oost
Afrika werd in 2012 gestart met een nieuwe werkwijze waarbij
de samenwerking met de ICCO Alliantie-partners Prisma en
Edukans verder wordt geïntensiveerd. De eerste ervaringen
zijn positief. Het versterken van relaties tussen partners die in
diverse werkvelden actief zijn (bijvoorbeeld gezondheidszorg
en onderwijs) geeft mogelijkheden voor een groter bereik en
meer efficiency.
Projectvoorbeeld
NECPA- North East Chili Producers
Association, Uganda
Azië
NECPA werkt in de regio Lango (Noord-Uganda) met 3.000
huishoudens aan het verbeteren van productie en voedselzekerheid.
Regio Zuidoost-Azië en Pacific
(Kerk in Actie werkt in: Myanmar, Indonesië, Cambodja en de
Filipijnen).
In 2012 werd het oorspronkelijk geplande aantal van 3.000
huishoudens verder verhoogd tot 3.250, omdat boeren in de
omgeving de goede resultaten zagen en ook mee wilden doen.
In het afgelopen jaar werd ook de samenwerking tussen boerengroepen, lokale overheden en commerciële bedrijven verder
verstevigd. Zo werden alle groepen getraind in Disaster Risk
Management; hoe gaan we om met de risico’s van het klimaat
en van conflicten tussen bevolkingsgroepen? Met deze training
zijn we er beter op voorbereid en kunnen we voorkomen dat
de productie plotseling tot nul daalt en we allemaal in een
voedselcrisis belanden.
De positieve ontwikkelingen in Myanmar waren een belangrijke verandering in deze regio in 2012. De huidige president,
Thein Sein, besloot tot een meer democratische koers. De
bouw van een omstreden dam werd stopgezet, een aantal
hoge militaire leiders naar andere posten geschoven, 400
politieke gevangenen werden vrijgelaten, en oppositieleidster
Aung San Suu Kyi nam zitting in het parlement. Maar er is
nog een lange weg te gaan voordat deze veranderingen ook
werkelijk verschil gaan uitmaken in het leven van de inwoners
van Myanmar. De mensenrechtensituatie in het land blijft
zorgwekkend, de bevolking kan nog onvoldoende in haar voedselbehoefte voorzien en in bepaalde delen van het land duren
conflicten voort.
In 2012 heeft NECPA een aanzienlijk aantal contracten voor
export van chilipepers en bananen weten te bewerkstelligen.
Ook hebben 1300 huishoudens gemeld dat de voedselsituatie van hun gezin aanzienlijk is verbeterd en zij nu elke dag
drie maaltijden kunnen eten. Verder gaat het goed met het
vermenigvuldigen van zaai- en plantmateriaal: voor maïs, soja
Het werk van Kerk in Actie en ICCO in de regio Zuidoost
Azie en Pacific concentreert zich op de problematiek van het
gebruik van natuurlijke hulpbronnen, zoals bos, water en land.
In Cambodja worden de rechten van inheemse groepen met
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
voeten getreden door onder andere Chinese bedrijven die land,
bos of water willen exploiteren. Doordat de overheid daaraan
meewerkt en door corruptie hebben oorspronkelijke bewoners
weinig in te brengen. Daar willen Kerk in Actie en ICCO verandering in brengen door de rechtspositie van de zwakkeren in
de samenleving en de economie te verbeteren en door negatieve effecten voor het klimaat tegen te gaan. Met de inzet van
Kinderen in de Knel-fondsen wordt in Cambodja gewerkt aan
het kritisch leren denken en sociaal bewust maken van jonge
studenten.
Het zwaartepunt van het werk van Kerk in Actie in deze regio
ligt in Myanmar. Hier werken partners aan verbetering van de
voedselsituatie en versterking van de democratie in wording.
In Myanmar krijgt de situatie van gehandicapten zeer weinig
aandacht. Zij behoren tot een kwetsbare groep die in 2012
is ondersteund door via het werk van TLMI-M (zie project
voorbeeld).
Projectvoorbeeld
(Inkomensverbetering voor
gehandicapten en hun families in
Myanmar)
Mensen met een handicap (2,3% van de bevolking, totaal 1,3
miljoen mensen) vormen binnen de maatschappij een extra
kwetsbare groep met een aantoonbaar slechtere voedingssituatie. Met de ondersteuning van Kerk in Actie werkt TLMI-M
in Myanmar aan betere gezondheidszorg voor m.n. kinderen
met handicaps, beroepstraining en inkomensverbetering voor
gehandicapten of hun familieleden.
De nieuwe overheid wil graag de VN-conventie voor de rechten van gehandicapten ondertekenen, maar daarvoor moet zij
eerst haar eigen wetgeving herzien. TLMI-M probeert bij de
overheid aan te dringen op eerlijke arbeidsrechten voor gehandicapten. In de uitvoering bleek dit laatste afgelopen jaar
nog moeilijk te verwezenlijken, de nationale overheid is nog
druk met veel andere prioriteiten. In 2013 wil TLMI-M hiervoor
samenwerking zoeken met enkele andere organisaties. Er
werden wel andere mooie resultaten geboekt; 116 personen
met een handicap kregen een vorm van beroepstraining, 8
personen vonden een betaalde baan, anderen zijn in staat om
zelfstandig inkomsten te genereren door de nieuw geleerde
vaardigheden. 9 bedrijven werden overtuigd van de noodzaak
om ook gehandicapten kansen te bieden qua werk en inkomen. Ook kregen 86 mensen met een handicap, of hun familie
toegang tot een microkrediet.
Kay Thi Khaing (27) heeft een lichte handicap, maar is daardoor niet gehuwd.
Door de inzet van TLMI-M kan zij sinds kort bijdragen aan het inkomen van de
familie. Ze heeft geleerd om prachtige tassen te maken en krijgt veel steun
doordat ze lid is van de Zelf Help Groep. Een levensgrote verandering voor Kay
Thi Khaing en haar familie!
Regio Zuid- en Centraal-Azië (Kerk in Actie werkt in Bangladesh, Pakistan, Nepal, India, Kirgizië)
In deze regio maken vooral India en Bangladesh een aanzienlijke economische groei door. Helaas profiteren hiervan vooral
de bovenste lagen van de maatschappij en worden de verschillen tussen arm en rijk groter. Van de 1,21 biljoen inwoners
van India leven nog steeds 400 miljoen mensen in absolute
armoede. Dit wordt versterkt door kaste verschillen, politieke
onrust en doordat bedrijven die hun industrieën willen uitbreiden mensen dwingen om te verhuizen. Kerk in Actie en ICCO
werken aan manieren waardoor de economische vooruitgang
ook de allerarmsten ten goede komt.
Na zorgvuldige afweging werd besloten om het werk in
Afghanistan in 2012 af te ronden. Het werk in Pakistan werd
voortgezet, een land met vele uitdagingen; in 2012 o.a. een
aanhoudende zwakke rechtsorde, gebrek aan economische
activiteiten, een toename van spanningen op de grens met
Afghanistan en een zorgwekkende situatie op het gebied van
de mensenrechten (o.a. de blasfemie wetgeving). In Pakistan
richten partners van Kerk in Actie en ICCO zich naast wederopbouw (noodhulp na de overstromingen), op het verbeteren
21
22 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
van mensenrechten (onder ander vrouwenrechten), voedselzekerheid en hulp aan verstandelijk gehandicapte kinderen.
Partners en staf in Pakistan zijn in gespannen afwachting van
de verkiezingen in mei 2013.
Het team in deze regio legde in 2012 extra nadruk op het
financiële en organisatorische toezicht bij de partners.
Kerk in Actie en ICCO werken in Kirgizië en Tajikistan vanuit
het regiokantoor in Bishkek. Veel jonge mannen werken vanuit
deze landen in Rusland en Kazachstan. Het kantoor van Kerk in
Actie en ICCO in Bishkek voert programma’s uit op het gebied
van conflicttransformatie, democratisering (op het gebied van
migratie, humanitaire samenwerking, gehandicapten programma) en economische ontwikkeling. In deze regio wordt
m.n. het Gehandicaptenprogramma door Kerk in Actie mogelijk
gemaakt, ouders organiseren zich in groepen en werken samen
met lokale partners aan duurzame verandering voor geestelijk
gehandicapten in Kirgizië.
Projectvoorbeeld
Decentrale alternatieve energievoorzieningen
De overheid van de Indiase staat Andra Pradesh vermeldt dat
de gehele staat voorzien is van elektriciteit. In werkelijk geldt
dit bij lange na niet voor de traditionele afgelegen dorpen
waar de partnerorganisatie Laya werkt. Vooral de onstuimige
moessonperiodes leiden tot een situatie waarbij de dorpen het
grootste deel van het jaar geen stroom hebben. In 2012 werkte
Laya in 25 dorpen (totaal 6520 huishoudens) aan klimaatbewuste verbeteringen van de energievoorziening en de voedselproductie. Speerpunten daarin waren lokale mogelijkheden
om stroom op te wekken, afname van het gebruik van kerosine
en hout voor licht en koken, en efficiënter gebruik van water
voor irrigatie. Een van de resultaten van het werk van Laya
is de realisatie van een kleine Hydro installatie; 22 families
ontvangen hierdoor nu stroom. Lokale personen zijn opgeleid
tot onderhoudsdeskundige.
Vijftig families doen nu ervaring op met het gebruik van energiezuinige ovens, 50 andere families gebruiken zonne-energie.
In de toekomst hoopt Laya te bereiken dat zonne-energie
lampen lokaal geproduceerd, verkocht en onderhouden kunnen
worden. Kerosine is duur en vervuilend. Door het gebruik van
zonne-energie kunnen kinderen makkelijker ’s avonds studeren
en kunnen de economische activiteiten in het dorp doorgaan
zonder daglicht. Voorbeelden van enkele andere resultaten
zijn: 4 trainingsprogramma’s voor milieubewuste landbouwtechnieken (o.a. Intensief systeem voor rijstproductie), aanplant van jonge bomen op 50 hectare land en 380 families die
aan de slag zijn gegaan met groentetuinen bij hun huis.
Projectvoorbeeld
Preventie en zorg van hiv/aids in Noordoost India
Ondanks dat er al veel bereikt is, is de situatie op het gebied
van hiv/aids in de Noordoostelijke staat Manipur in India nog
steeds zorgwekkend te noemen. Aanhoudend intern conflict,
veel drugsgerelateerde problemen en een zwak functionerende
overheid leiden tot een situatie van hoge hiv-percentages in
verschillende risicogroepen (1,4 procent bij zwangere vrouwen, 11 procent bij vrouwelijke sekswerkers, 20 procent bij
drugsgebruikers).
SHALOM is één van de partners van Kerk in Actie in het Indiase hiv/aids programma. Deze organisatie werkt aan preventie,
gedragsverandering en verbetering van de zorg voor mensen
met hiv/aids. Dit doet de organisatie in nauwe samenwerking
met de overheid en andere organisaties. Mensen met een
hiv-besmetting durven hier vaak nog niet open over te zijn, er
is sprake van schaamte en discriminatie. Ook in 2012 konden
via SHALOM hiv- geïnfecteerde mensen bij elkaar komen in
Support Groups; ze delen hun ervaringen, hebben steun aan
elkaar en leren over goede verzorging, juridische aspecten en
voeding. SHALOM organiseerde 28 voorlichtingsbijeenkomsten
voor verschillende doelgroepen en op scholen. Ook trainde zij
12 jonge mensen om onder leeftijdsgenoten aan bewustwording te werken op het gebied van de seksuele gezondheid.
Er vonden meerdere bijeenkomsten plaats met overheidsinstanties; direct resultaat daarvan is dat mensen met hiv niet
meer hoeven te betalen voor poliklinische diensten van het
districtsziekenhuis waar ze door infecties vaak gebruik van
moeten maken. Ook heeft de (speciale) politie afgesproken
drugsgebruikers niet meer lastig te vallen voor bezit van naalden of condooms. Naast het preventieve werk levert SHALOM
ook directe zorg aan vrouwen en kinderen die ziek worden ten
gevolge van hiv besmetting. In het Community Care Centre zijn
20 plaatsen waar mensen behandeld kunnen worden voor de
infecties welke kenmerkend zijn bij hiv-besmetting. De 10 bedden voor vrouwen en kinderen worden gefinancierd door Kerk
in Actie. Anti Retro Virale medicijnen zijn beschikbaar via de
overheid, maar behandeling voor de infecties is onvoldoende
beschikbaar. Onderdeel van deze concrete zorg is ook de
counseling voor patiënten (208 in 2012) en familieleden (120).
Dit draagt bij aan begrip, acceptatie en betere verzorging. Het
moeilijke werk van SHALOM kent grote uitdagingen; bijvoorbeeld het gebrek aan overheidsvoorzieningen in de meer
afgelegen gebieden en de ervaring dat er eigenlijk ook gewerkt
moet worden aan inkomensverbetering voor mensen met hiv/
aids. Armoede blijft een belangrijke reden voor ongezonde
voeding en onvoldoende behandeling in geval van ziekte.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Latijns-Amerika
Regio Centraal-Amerika
(Kerk in Actie werkt in Nicaragua, Guatemala, Honduras).
In deze regio met zwakke overheden, een nadrukkelijk
aanwezige drugsproblematiek en veel geweld neemt de
bewegingsruimte voor maatschappelijke organisaties om
sociale samenhang te versterken en conflicten tegen te gaan
af. De vrijheden van mensenrechtenactivisten en journalisten worden ingeperkt, hoewel de mensenrechten op papier
worden nageleefd. Er is sprake van economische groei, maar
deze leidt niet tot meer gelijkheid of duurzaamheid. Armoede, hoge (jeugd-)werkeloosheid en zelfs ondervoeding blijven een
harde realiteit. In de programma’s van het kantoor van Kerk in
Actie en ICCO in deze regio staat de economische ontwikkeling
van buitengesloten en inheemse groepen, vrouwen en jeugd
centraal. Tegelijkertijd ligt de nadruk op mensenrechten en in
het bijzonder op de rechten van vrouwen.
Projectvoorbeeld
Guatamala, stop kinderarbeid en betere arbeidsomstandigheden voor vrouwen
In Guatamala werkt de organisatie CEADEL als Kinderen in de
Knel partner van Kerk in Actie aan het tegengaan van kinderarbeid en verbetering van de arbeidssituaties van vrouwen.
CEADEL is een sterke organisatie die zich o.a. inzet voor het
stopzetten van kinderarbeid, zij heeft hierin veel ervaring en
werkt effectief. In 2012 werkte CEADEL in het departement
Chimaltenango, een gebied waar veel geweld voorkomt maar
waar ook veel economische activiteiten zijn. In Guatamala
gaan naar schatting 1 miljoen kinderen niet naar school omdat
zij elke dag werken voor het familie inkomen. CEADEL heeft
ook vastgesteld dat de arbeidsrechten van vrouwen in de
fabrieken en andere sectoren veelal niet worden nagekomen;
ze maken te lange dagen, krijgen lager loon dan mannen, overuren worden niet uitbetaald. Om deze situaties te verbeteren
gebruikt CEADEL een combinatie aan activiteiten; onder andere algemene bewustwording van de problematiek via de pers,
beroepsopleiding voor jong volwassenen, het aanspannen van
juridische processen tegen bedrijven die kinderen inzetten of
de arbeidsrechten van (jonge) vrouwen niet nakomen, training
van ouders op gebied van sociale rechten en rechten van kinderen. In 2012 werden goede resultaten behaald; 24 fabrieken
en landbouw gerelateerde bedrijven werden door CEADEL
aangesproken; dit leidde in 42 procent van de gevallen tot het
stopzetten van kinderarbeid en verbetering van de arbeidssituaties van vrouwen. Voor 15 kinderen werden de schoolkosten
betaald waardoor ze konden stoppen met werken. Vrouwen
leerden nieuwe vaardigheden voor ander werk en om meer
zelfvertrouwen te ontwikkelen; computer-bak of-kappers
cursussen, leiderschap, muziek. CEADEL verzorgde trainingen
voor 9 groepen ouders, diverse scholen en kerken over de
rechten van het kind en andere aspecten van bescherming
van kinderen. In 8 procent van de bedrijven in Chimaltenango
vindt nog steeds kinderarbeid plaats, CEADEL werkt nauw
samen met andere organisaties en volgt juridische wegen om
verandering te brengen in deze situatie. In 2012 bezocht een
filmploeg van de EO CEADEL, op 11 juni vond de TV uitzending
plaats.
Regio Zuid-Amerika
(Kerk in Actie werkt in: Brazilië, Peru, Bolivia, Paraguay,
Colombia).
Het regiokantoor voor Zuid-Amerika geeft specifieke aandacht
aan de jeugd, de situatie van jonge vrouwen, de inheemse
bevolking, groepen van Afrikaanse origine (ex-slaven) en
mensenrechten. In veel landen in Zuid-Amerika is de economie
in 2012 enorm gegroeid, maar niet iedereen profiteert ervan. Met de groei van de economie nemen ook de conflicten over
het gebruik van land en de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen toe.
Een deel van het werk van Kerk in Actie in deze regio concentreert op de hulp aan kinderen die het risico lopen om in de
prostitutie te moeten werken en in Brazilië wordt gewerkt aan
een programma van jongeren tegen geweld. Na vele jaren van
intern conflict zijn er in Colombia beginnende positieve veranderingen, maar ook nog steeds duizenden intern ontheemden
en veel gewelddadige moorden. De partners van Kerk in Actie
zetten zich hier, maar ook in Brazilië en Peru in risicovolle
omstandigheden in voor mensenrechten. Het Kinderen in de
Knel-programma in Peru, rond ‘kinderen en arbeid’ zal in 2013
worden geëvalueerd.
Projectvoorbeeld
Recht op de grond voor inheemse gemeenschappen in Bolivia
De organisatie CERDET (centrum voor de regionale studie
en ontwikkeling van Tarija) ondersteunt inheemse gemeenschappen in het zuiden van Bolivia. De inheemse volken zijn
afhankelijk van het land om hun voedsel te verbouwen of
te verzamelen. In de vorige eeuw is hen grond ontnomen.
Inheemse organisaties krijgen steun van CERDET om hun
rechten te bepleiten en hun leefwijze te verdedigen. In de
afgelopen jaren kregen de inheemsen groepen steun bij de
onderhandelingen met de gas- en oliemaatschappijen over
vergoedingen voor gebruik van hun grond en herstel van hun
leefgebied. Dat heeft er in de afgelopen jaren toe geleid dat
men aanzienlijke stukken grond terugkreeg.
In 2012 werd een nieuw contract voor drie jaren gestart,
waarin de belangen van het inheemse volk Weenhayek
centraal staan. Het verslag over 2012 vermeldt dat ten minste
1.500 hectare die toebehoort aan de Weenhayek officieel
aan hen is teruggegeven. Hiervoor was een intensief proces
van overleg met de grootgrondbezitter nodig, evenals goede
afstemming met diverse ministeries en het nationale instituut
voor landhervorming. Bénito Perez is leider van de Weenhayek
23
24 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
in het dorp San Benito en hij is zeer tevreden over het resultaat: “nu krijgen honderden mensen de kans om de kwaliteit
van hun leven te verbeteren”. CERDET begeleidt de inheemse
gemeenschappen ook bij de keuze van activiteiten die stabiele
inkomsten voor de huishoudens moeten opleveren. In 2012
werden trainingen gegeven voor het houden van kleinvee,
werd geëxperimenteerd met de productie van melk en kaas
en werden vaccinatiecampagnes voor kleinvee georganiseerd.
Hiervan hebben ten minste 150 families geprofiteerd. Er is
grote interesse voor het houden van varkens, geiten, schapen,
en kippen. Ook werd het inrichten van kleinschalige groentetuinen bevorderd.
o
Fot
:G
err
ro
it G
ene
ve l d
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
WERELDDIACONAAT (X € 1.000)
2012
(REKENING)
2012
(BEGROTING)
2011
(REKENING)
2010
(REKENING)
2009
(REKENING)
14.094
16.770
15.664
19.164
16.984
1.160
546
8.394
15.030
961
248
365
314
362
655
137
1.049
253
Baten eigen fondsenwerving
Verplichte bijdragen van gemeenten
Baten uit acties van derden
Subsidies van overheden
Rentebaten
Overige baten
24
Totaal beschikbaar voor de doelstelling
15.526
17.681
24.509
35.605
18.853
Bestedingen aan doelstellingen
20.328
16.755
23.645
25.882
17.177
Werving baten (kosten fondsenwerving)
1.740
1.607
1.857
1.940
2.364
Resultaat
-6.541
-681
-993
7.783
-/-688
(mutatie in bestemmingsreserves en/of -fondsen)
Bestedingen 2012 WERELDDIACONAAT (X € 1.000)
2012
(REKENING)
€
Doelbestedingen subsidies en bijdragen
Doelbestedingen via eigen organisatie
Kosten beheer en administratie
Werving baten (kosten fondsenwerving)
Totaal
2012
(REKENING)
%
2012
(BEGROTING)
€
2012
(BEGROTING)
%
VERSCHIL
€
15.774
71%
12.509
68%
3.265
4.147
19%
3.854
21%
293
408
2%
392
2%
16
1.740
8%
1.607
9%
133
22.068
100%
18.361
100%
3.707
% Bestedingen 2012 WERELDDIACONAAT
8%
2%
subsidies en bijdragen
• Doelbestedingen
via eigen organisatie
• Doelbestedingen
beheer en administratie
• Kosten
• Werving baten (kosten fondsenwerving)
19%
71%
25
26 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
3.2 Noodhulp
Het noodhulpwerk van Kerk in Actie wordt in samenwerking
met ICCO uitgevoerd. De laatste jaren werd steeds duidelijker
dat het aantal slachtoffers van rampen toeneemt en dat moet
worden nagegaan waar onze hulp het beste tot zijn recht komt.
Daarom zijn in 2012 de risico’s op rampen wereldwijd in kaart
gebracht en is geselecteerd op welke landen Kerk in Actie zich
wil concentreren. Daar moet in 2013 verder aan gewerkt worden
met opbouw van partners en versterking van de kantoren van
Kerk in Actie in de regio’s.
In 2013 wil Kerk in Actie beter gaan samenwerken binnen
Nederland en binnen ons internationale netwerk van de ACT
Alliance.
ICCO en Kerk in Actie hechten groot belang aan de kwaliteit
van de noodhulp die onder andere via het netwerk van de ACT
Alliance wereldwijd wordt verleend. De afgelopen twee jaar
is een handboek gemaakt om alle leden van ACT te helpen de
planning en de uitvoering van noodhulp te verbeteren.
Haïti wederopbouwprogramma
Drie jaar geleden is Haïti getroffen door een verwoestende
aardbeving. Er is veel geld beschikbaar gekomen via de nationale
inzamelingsactie van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO)
en via giften van kerkelijke gemeenten en hun leden. Na eerst
vooral noodhulp geboden te hebben, zijn onze partners in Haïti
al twee jaar bezig met de wederopbouw van hun land. Begin
2012 is het kantoor in Haïti gesloten. Het werk wordt nu weer
vanuit het kantoor in Utrecht gedaan. Medewerkers brengen
regelmatig bezoeken aan de partners in Haïti om hen bij de
uitvoering te begeleiden en de voortgang te volgen.
In 2012 hebben wij ons werk voortgezet door samen te werken
met verschillende organisaties:
1. De ACT Alliance. Kerk in Actie is lid van dit internationale
netwerk van kerkelijke organisaties. Samen met andere
leden van het netwerk ondersteunt Kerk in Actie projecten
van Haïtiaanse organisaties in de regio Les Palmes. In dit
gebied, ten westen van de hoofdstad Port-au-Prince,
bevond zich het epicentrum van de aardbeving. De projecten helpen de bevolking de draad van hun leven weer
op te pakken, bijvoorbeeld door reparatie van wegen en
irrigatiesystemen, door het verstrekken van zaden en
pootgoed, of door vrouwen een klein krediet te verlenen,
waarmee ze een eigen bedrijfje kunnen beginnen.
2. Niet-gouvernementele Haïtiaanse organisaties. Dit zijn
vaak organisaties waarmee vóór de aardbeving al werd
samengewerkt. Zij kennen het land en de mensen goed.
Samen met de bevolking bouwen zij huizen en werken
aan een herstart van de landbouwproductie. Andere
partners verzorgen beroepsopleidingen voor jongeren
en vrouwen die bij de aardbeving alles zijn kwijtgeraakt.
Vrouwen kiezen voor beroepen als metselaar en loodgieter
en doorbreken zo traditionele rolpatronen.
3. Internationale organisaties, zoals het Leger des Heils
en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).
De IOM heeft met financiering van Kerk in Actie 300
gezinnen in staat gesteld het kamp waar zij sinds de
aardbeving verbleven te verlaten en naar huurwoningen
te verhuizen.
Honger in de Hoorn van Afrika
In juli 2011 startten de SHO de actie ‘Honger in de Hoorn van
Afrika’. Kerk in Actie en ICCO werkten ook in 2012 met lokale
partners om de gevolgen van deze droogte voor de mensen in
de dorpen te beperken en hen beter toe te rustten op droogte
in de toekomst. Eind juli 2012 eindigde officieel de periode
waarin de SHO projecten uitvoerde in de Hoorn van Afrika.
Veel van de echte noodhulpprogramma’s waren al afgelopen,
maar dit betekent niet dat er geen noden meer zijn. Om de
lokale bevolking beter toe te rusten om met een volgende
droogte om te kunnen gaan is langdurigere steun noodzakelijk.
Daarom zijn Kerk in Actie en ICCO samen blijven werken met
onze lokale partners aan rampenpreventie. In zowel Ethiopië
als Kenia worden organisaties op dit gebied ondersteund.
Een aantal crisissituaties eisten onze aandacht om met lokale
partners door noodhulp de lokale bevolking bij te staan. Zo
sloegen in het noordoosten van de Democratische Republiek
Congo in de provincies Noord- en Zuid-Kivu na uitbraken van
geweld tussen April en Juni 2012 meer dan 200.000 mensen
op de vlucht.
Via onze lokale partners boden wij hulp in Congo en aan
vluchtelingen in de kampen in Uganda en Rwanda. Deze hulp
werd geïntensiveerd na nieuwe uitbraken van geweld toen op
20 november 2012 de rebellenbeweging M23 de stad Goma in
Noord-Kivu innam, wat leidde tot een stijging van het aantal
vluchtelingen.
Sahel
Verder was er de droogte die begin van 2012 de Sahel-regio
in West-Afrika trof. ICCO en Kerk in Actie startten noodhulpprogramma’s met lokale partners in zowel Mali als Burkina
Faso, waarbij door voedseldistributie in de eerste noden werd
voorzien, maar waarbij ook gewerkt werd aan de hulpverlening
op lange termijn, door het versterken van boerengroepen.
Nadat op 22 maart 2012 een staatsgreep plaatsvond in Mali,
en later een onafhankelijke staat in het noorden van Mali werd
uitgeroepen, is de onrust in het land toegenomen. Hierdoor
sloegen veel mensen op de vlucht. Het werken in deze situatie
is moeilijk, maar niet onmogelijk. Onze steun aan lokale partners was ook in 2012 (en daarna) nog hard nodig.
Andere landen waar noodhulp geboden werd:
- Liberia waar onze lokale partners slachtoffers van geweld
bleven ondersteunen met psycho-sociale hulp.
- Ondersteuning aan dorpsgemeenschappen in Cambodja
in samenwerking met andere leden van de ACT Alliance
na de overstromingen in december 2011
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
- In Zuid-Sudan zijn onze partners in samenwerking met
ACT-leden actief geweest in noodhulp aan de vluchtelingen van geweld, als gevold van de conflicten.
- Myanmar en Indonesia: bijdragen die doorliepen in afronding van projecten.
Pakistan
Grote delen van Pakistan overstroomden in 2010 en in 2011
door hevige regenval. Miljoenen mensen moesten hierdoor alles achterlaten. Na de eerste noodhulp, zijn zeven partners van
ICCO en Kerk in Actie samen aan de slag gegaan om ervoor te
zorgen dat 35.000 mensen hun eigen bestaan weer konden opbouwen. Maar dan wel zo dat zij bij een volgende overstroming
beter bestand zijn tegen de gevolgen van rampen, bijvoorbeeld
door een waarschuwingssysteem in het district op te zetten,
huizen op een terp te bouwen, en spaar- en leengroepen op te
zetten. Één van deze partners zorgt ervoor dat mensen met een
handicap hierbij niet worden vergeten.
Peru
In de stad Iquitos in het Amazonegebied van Peru stond het
water twee maanden lang zo hoog als nooit tevoren en onder
andere scholen liepen onder water. Met uw steun hebben
ouders en omwonenden vier van deze scholen en de schoolbanken weer hersteld en de vloer en het terrein eromheen
opgehoogd.
Sri Lanka
In Sri Lanka kwam er in 2009 een eind aan de oorlog tussen de
Tamil Tijgers en het leger. Honderdduizenden mensen waren
in kampen ondergebracht. Vanaf 2010 ondersteunen ICCO en
Kerk in Actie de terugkeer van 15.000 ontheemden naar hun
dorp in het noorden van het land. Zij kunnen als groep een
bedrag krijgen om een klein bedrijf op te zetten, hun huis te
herstellen, een latrine te bouwen of om schoolgeld te betalen.
De groep geeft hiervoor leningen aan haar leden. Ook helpt de
betrokken partnerorganisatie om dorpscomités op te zetten om
de samenwerking onderling en met de overheid te verbeteren.
Daarnaast werkten Kerk in Actie en ICCO in 2012 binnen een
aantal proefprojecten ook in andere landen om rampenpreventie een betere plek te geven binnen bestaande thematische
programma’s, zoals voedselzekerheid.
Immers, een boer in staat stellen meer productie van zijn land
te halen zonder daarbij de risico’s op droogte of overstromingen in acht te nemen, kan meer kwaad dan goed doen.
Interventies binnen deze programma’s zijn bijvoorbeeld betere
afwatering, opslag van zaden en het verbouwen van droogtebestendige gewassen.
Zo werden binnen deze pilot trainingen over rampenpreventie
gegeven aan lokale partners in Congo en Uganda. Na deze
trainingen zijn de partners eind 2012 gestart met projecten die
erop gericht zijn het geleerde in de praktijk te brengen.
Kerk in Actie en ICCO zijn in 2012 gestart met een pilotproject
waarbij 15 vrijwilligers lokale partners ondersteunen bij rampenpreventie. Dit programma wordt in samenwerking met Fin
Church Aid en het Tjechische diaconaat (DECCB) uitgevoerd,
en wordt mede gefinancierd door de Humanitaire Afdeling van
de Europese Commissie. Eind november vond een tweewekelijkse voorbereidingstraining plaats in samenwerking met Rampenstudies van de Wageningen Universiteit en de Universiteit
van Kopenhagen. In 2013 zullen de vrijwilligers 6 maanden bij
de lokale partners gaan werken.
27
28 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Foto: Binnenl
ands Diaconist
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
4. Binnenlands Diaconaat
Ondersteuning van het
lokale diaconale werk
Diaconale cursussen en basisdienstverlening
In 2012 zijn in samenwerking met het Protestants Toerustingsen Educatiecentrum diverse diaconale cursussen gehouden.
De basiscursus Diaconaat werd 26 keer door gemeenteadviseurs
re e
kV
i ss
e
Landelijke Diaconale Dag
Het enthousiasme spatte er bij de ruim duizend diakenen
tijdens de Landelijke Diaconale Dag op 17 november vanaf.
Zij hebben Hart voor diaconaat. Dat dagthema zagen zij terug
in een hoofdprogramma met oud-minister Gerda Verburg
(werkzaam bij de Wereldvoedselorganisatie), zanger Syb van
der Ploeg, cabaret, diaconale initiatieven en 18 workshops.
Boordevol motivatie, bemoediging en praktische diaconale tips
gingen zij terug naar huis, vast van plan om de opgedane ervaringen in te zetten in hun diaconale werk. In de overtuiging
dat ze het verschil kunnen maken voor kwetsbare mensen,
ieder vanuit zijn of haar eigen plek. Kerk in Actie vertaalde de
ingebrachte boodschappen in een brandbrief aan het Kabinet
Rutte met de oproep om de
meest kwetsbaren te
ontzien.
o: F
De medewerkers van het binnenlands Diaconaat van Kerk in
Actie ontvingen in 2012 veel signalen van diaconieën over de
toename van complexe en schrijnende hulpvragen. De situatie
van uitgeprocedeerde asielzoekers liet veel te wensen over.
Een kaartenactie om bij de minister van Vreemdelingenzaken aandacht te vragen voor de inhumane leefomstandigheden van asielzoekerskinderen had een hoge respons.
De diaconale praktijk vraagt om alertheid. Om mensen die
geen helper hebben nabij te zijn en samen nieuw perspectief
te zoeken. Die praktijk vraagt erom scherp te blijven zien waar
rechten van mensen in het geding zijn. Kerk in Actie doet haar
werk in nauwe samenwerking met de protestantse diaconieën,
andere programmalijnen binnen de dienstenorganisatie van
de Protestantse Kerk, de Raad van Kerken in Nederland, de
Federatie van Diaconieën, Micha Nederland, de diaconale
steunpunten van andere kerkgenootschappen en allerlei maatschappelijke organisaties.
Het binnenlands Diaconaat is in beweging. Nieuwe initiatieven
ontstaan, de interkerkelijke samenwerking groeit, de koudwatervrees om plaatselijke overheden aan te spreken op een sociaal
beleid vermindert en er zijn meer kerken die ‘groene kerk’
willen zijn. Kerk in Actie heeft op allerlei manieren ingespeeld
op deze ontwikkelingen en waar mogelijk diaconale netwerken
versterkt. Dit kon ze dankzij de inkomsten uit collecten en giften
van haar achterban. Kerk in Actie ondersteunde het lokale
diaconale werk met themadagen, cursussen, handreikingen,
inspirerende teksten en voorbeden.
De gevolgen van de aanhoudende economische crisis zijn goed
merkbaar bij de ruim zeventig diaconale projecten in Nederland
die door Kerk in Actie worden ondersteund. Het totaalbedrag
aan financiële steun moest helaas worden verminderd door
dalende inkomsten. Aan deze zorgelijke ontwikkeling is op
verschillende momenten aandacht besteed, onder ander in het Armoedesignaal 2012 dat tijdens de Landelijke Diaconale
Dag werd uitgedeeld.
Veel vraagstukken houden verband met mondiale ontwikkelingen. Als het mogelijk is verbindt Kerk in Actie initiatieven met
elkaar.
gegeven. Ook zijn er 42 diaconale vervolgcursussen gegeven
over thema’s als armoede in Nederland, omgaan met eenzaamheid en ontwikkeling van diaconale betrokkenheid bij de buurt.
Hieronder vallen ook 11 instructieavonden over het leiden van
een Michacursus en de basis- en verdiepingscursussen over
Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking
(ZWO). Gemeenteadviseurs hebben tijdens diaconale classicale
bijeenkomsten geregeld op verzoek advies en inhoudelijke
inbreng gegeven aan diaconieën en ZWO-groepen. Onderwerpen die vaak aan de orde kwamen: besteding van diaconale
middelen, de groei van armoede in Nederland, de positie van
kleiner wordende diaconieën en de verbinding tussen duurzaamheid en geloven.
Fo t
Diaconaat in Nederland
signaleert toename hulpvragen
r
29
30 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Diakonia
“God, Schepper van de wereld, alles en iedereen vindt zijn of haar oorsprong in U. In uw ogen is niemand een illegaal of vreemdeling.” Het zijn regels uit een gebed van een uitgeprocedeerde asielzoeker die al 18 jaar in ons land woont.
Het gebed, zijn verhaal, en nog meer schrijnende verhalen
van anderen die arm zijn, gevangen zitten, in tenten moeten
wonen of op andere manieren tussen wal en schip vallen,
kleurden de pagina’s van zes Diakonia-nummers, het vakblad
voor diakenen. Ook de verhalen van diakenen en uiteenlopende
praktische informatie kregen voluit ruimte in Diakonia en
inspireerden zo’n 8.000 diakenen in hun werk. Berichten over
diaconale ontwikkelingen, projecten en publicaties verschenen
met enige regelmaat op de website en in de Nieuwsbrief van
Kerk in Actie.
Diaconale inzet van Kerk in Actie
Op het terrein van vluchtelingen en asielzoekers
Kerk in Actie kreeg in mei 2012 van de landelijke overheid een
subsidie voor een jaar voor de uitvoering van het Transithuis
door stichting Inlia. Dit was mede te danken aan het feit dat
Kerk in Actie al twee jaar voor de opstart een bijdrage voor
dit werk had gegeven. Inmiddels is een aantal niet toegelaten
vluchtelingen teruggekeerd, met perspectief op werk en een
inkomen in hun land van herkomst. Met de eigen bijdrage van
Kerk in Actie die naast de subsidie beschikbaar is voor dit project, kunnen extra dingen worden gedaan om de kansen
van mensen die terugkeren naar hun thuisland te vergroten.
Er is veel gedaan om kinderrechten van asielkinderen te
waarborgen. Aan onze achterban werd bijvoorbeeld gevraagd
om kaarten aan de verantwoordelijke minister te sturen. Dit
leverde meer dan 20.000 kaarten in de brievenbus van de minister op. De minister werd met de kaartenactie gevraagd
om asielkinderen hun kinderrechten terug te geven, onder
andere door een regeling in te stellen voor kinderen die langer
dan 5 jaar in Nederland zijn en door hen minder vaak te laten
verhuizen. De praktijk is dat een asielzoekersgezin gemiddeld 1 maal per jaar verhuisd.
Kerk in Actie hield op Wereldvluchtelingendag een manifestatie
voor kinderrechten op het Spuiplein in Den Haag, waaraan meer
dan 1.000 mensen meededen. Rechters deden er uitspraken
over de kinderrechten van groepen asielkinderen. Aan het eind
van het jaar werd het kinderpardon een feit. Kerk in Actie zet
dit werk ook in 2013 voort.
Kerk in Actie was vaak aanwezig bij het Tentenkamp in
Amsterdam en in de vluchtkerk. Samen met de scriba van de
Protestantse Kerk werd een bezoek gebracht aan de vluchtelingen. Kerk in Actie stelde slaapzakken beschikbaar die
vorstbestendig zijn, gaf advies en informatie over deze groep
vluchtelingen, en lobbyde bij regering en parlement.
Op het terrein van armoede en uitsluiting
Kerk in Actie maakt zich er grote zorgen over dat steeds meer
mensen, uit verschillende groepen in de samenleving, door armoede en schulden in de problemen komen. De aanhoudende
crisis zorgt ervoor dat ook mensen met lage middeninkomens
en zzp-ers bij diaconieën aankloppen. Veel mensen komen in
financiële problemen door huurschulden, oplopende zorgkosten of schulden die ontstaan doordat teveel betaalde toeslagen worden teruggevorderd. Kerk in Actie gaf samen met het
Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad en de werkgroep Arme
Kant van Nederland het Armoedesignaal 2012 uit. Hierin staan
kengetallen over de diaconale hulpvragen bij zeven diaconale
organisaties, relevante onderzoeken en suggesties voor manieren waarop plaatselijk diaconale nood kan worden aangepakt.
In 2013 zal een uitgebreid armoedeonderzoek onder diaconieën worden gehouden.
Kerk in Actie is als penvoerder van de projectalliantie SchuldHulpMaatje nauw betrokken bij de verdere ontwikkeling van
dit goedlopende project. Dankzij de steun van onder andere
het Skan-fonds en uit eigen middelen van Kerk in Actie kon het
project een vervolg krijgen. Veel protestantse diaconieën tonen
belangstelling. De 43 plaatsen die aan SchuldHulpMaatje
meedoen, zijn ondersteund en er zijn zo’n 1.000 getrainde
SchuldHulpMaatjes gekoppeld aan 2.500 hulpvragers. Ook
ontvingen 15 nieuwe plaatsen ondersteuning bij het opstarten
van een lokaal project SchuldHulpMaatje.
Verder werden er trainingsdagen georganiseerd om de kennis
en vaardigheden van de (nieuwe) maatjes, de coördinatoren en
plaatselijke besturen te vergroten. Samen met de protestantse
gemeente Hellendoorn werd een conferentie gehouden over de
voordelen van samenwerking tussen overheid en vrijwilligersinitiatieven op het terrein van schuldhulpverlening. Met succes
werden knelpunten in de praktijk van schuldhulpverlening door
SchuldHulpMaatje aangekaart bij de Nationale Ombudsman.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
is aangesteld, onderzoekt en initieert de samenwerking tussen
organisaties en kerken. Het project stimuleert de ontmoeting tussen ex-gedetineerden en mensen die met hen willen optrekken bij hun nieuwe start in de samenleving. Daarbij kunnen zowel praktische als levensvragen op hen afkomen. De Paasgroetenactie liet met meer dan 80.000 verstuurde
paaskaarten opnieuw zien dat er met compassie en betrokkenheid wordt omgezien naar gevangenen in Nederland en
wereldwijd.
Op het terrein van jeugddiaconaat
o
Fot
:
rr
Ge
ro
it G
el d
ev
n
e
In de samenwerking met het DISK-Arbeidspastoraat heeft Kerk
in Actie het publieke debat aangejaagd met de vraag of de
maatregelen die genomen zijn om de financiële en economische crisis aan te pakken een in economisch, sociaal en ecologisch opzicht houdbare samenleving bevorderen. Met het oog
op deze vraag zijn lokale kerken en diakenen van informatie en
handreikingen voorzien. In samenwerking met het MVO Platform hebben Kerk in Actie en andere non-gouvernementele
organisaties deelgenomen aan het debat en de lobby richting
politiek en bedrijfsleven voor de kwaliteit van Maatschappelijk
Verantwoord Ondernemen.
Op het terrein van zorg
Diaconaat, Zorg en ex-gedetineerden
Samen met de Federatie voor Diaconieën werd in 2012 de
jaarlijkse studiedag ‘Kerken en Wmo: Terugblik en Perspectief’
gehouden. Prof. Herman Noordegraaf presenteerde op deze
dag zijn Wmo-onderzoek aan ruim 75 kerkelijke deelnemers
uit Wmo-raden en diakenen. Tijdens de Landelijke Diaconale
Dag werden vier workshops aangeboden: ‘Hart voor (ex-)
gedetineerden, Ouderenmishandeling, Kerk van iedereen (de
inclusieve gemeente) en Omgaan met eenzaamheid. De pilot
van het Hoogeveense project ‘Grijs is meer dan een kleur’
werd in 2012 uitgewerkt en afgerond. De cursus Omgaan met
eenzaamheid werd op diverse plaatsen, zoals in Hoogeveen in
samenwerking met de stichting Welzijn Ouderen, gegeven.
Samen met Exodus, Kerken met Stip en het Justitiepastoraat is
in Flevoland een project gestart om gedetineerden die vrijkomen te ondersteunen. De diaconale pastor die voor dit project
Tien jongerenambassadeurs reisden voor de 40dagentijdcampagne naar Cuba. Terug in Nederland hebben zij in totaal
90 presentaties gehouden in kerken en voor jongerengroepen.
Daarnaast hebben ze voor verschillende publicaties gezorgd
en ze hebben ook op andere manieren in de media aandacht
gekregen voor de 40dagentijdcampagne van Kerk in Actie.
Voor kinderen ontwikkelde het jongerenprogramma JOP in de
40dagentijd 2012 een ‘doe goed-boekje’, waarvan ruim 3.800
zijn verkocht.
Voor Advent 2012 ontwikkelde JOP voor kinderen kerststallen
met verwijzingen naar het werk van Kerk in Actie. Daarvan zijn
er zo’n 3.500 verkocht. Aan de kerst-edities van het evenement
Wake-up-call, waarbij diaconaat ook een belangrijke plek
innam, hebben honderden tieners meegedaan. Zo waren bij de
Wake Up Call Purmerend mensen uit de Vluchtkerk aanwezig
om hun verhaal te delen en deed in Veendam Syb van de Ploeg
verslag van zijn reis voor Kerk in Actie naar Uganda.
Het afgelopen jaar toerde de theatergroep Holy Bridge (onderdeel van Holy Switch) met haar voorstelling ‘Beloofd is
beloofd?!’ door Nederland om Nederlandse jongeren te betrekken bij het Israëlisch-Palestijnse conflict. Doel van de voorstelling is het menselijke gezicht achter het conflict te laten zien.
Deze toer was binnen de kortste keren volgeboekt.
JOP gaf in het jeugddiaconaat veel aandacht aan de KIDS
Express, die het afgelopen jaar nagenoeg constant is verhuurd. Daardoor zijn in 2012 4.567 kinderen en hun ouders
bereikt. Daarnaast werd, samen met andere partners, Micha
Young, een methode voor jeugdleiders, ontwikkeld. Deze
methode zal in 2013 worden geïntroduceerd. De resultaten
van de pilot Buurtgericht jeugdwerk kwamen door een extra
katern beschikbaar voor gemeenten. Tijdens een workshop
op de Landelijke Diaconale Dag werd hieraan en aan Micha
Young aandacht besteed. De catechesemethode Provider heeft
twee diaconale onderwerpen ontwikkeld. De nieuwe online
database van JOP, met tientallen werkvormen over diaconaat,
rechtvaardig samenleven en duurzaamheid voor het lokale
jeugdwerk, kwam tot stand. Binnen het jeugdwerkteam is een
specialist voor visie, informatie en diaconaal advies aangesteld.
Op het terrein van duurzaamheid
Met hulp van twee vrijwilligers zijn initiatieven van 300
plaatselijke gemeenten die op de een of andere manier actief
zijn met duurzaamheid geïnventariseerd. In Diakonia, Kerkinformatie en in Kerkbeheer (maandblad van de Vereniging
Kerkrentmeesterlijk Beheer) werd met regelmaat gepubliceerd
31
32 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
over deze lokale initiatieven. In het blad ‘de Koster’ werd een
artikel geplaatst over kosters die duurzaam denken en doen.
Aandacht voor verduurzaming binnen de kerk neemt merkbaar
toe. De workshops tijdens de Landelijke Diaconale Dag en de
landelijke Groene Kerken-dag werden goed bezocht. Deze dag is
onderdeel van een gezamenlijke Groene Kerken-campagne met
Tear. Aan het eind van het jaar waren 22 kerken Groene Kerk.
Minder succesvol was het leggen van de verbinding tussen jeugd,
duurzaamheid en kerk. De respons vanuit plaatselijke gemeenten
was lager dan verwacht. Maar waar jongeren wel betrokken zijn
bij verduurzaming, is het enthousiasme groot en zijn de resultaten
tastbaar. Er worden dan stappen gezet om de leefstijl aan te passen en het energieverbruik in de kerk daalt aanzienlijk.
In de loop van het jaar werd door veel plaatselijke gemeenten
gevraagd hoe ze met verduurzaming kunnen starten. Er waren
ook veel vragen over technische kwesties. Bijvoorbeeld: hoe
kunnen we het energieverbruik verminderen, hoe plaatsen we
zonnepanelen en hoe financieren we de verduurzaming? De
meeste vragen speelde Kerk in Actie door aan gemeenten met
specifieke ervaring. Op deze manier wordt een netwerk van
mensen met informatie en expertise versterkt.
Op het terrein van
Ontmoeting met Moslims
Dit werkterrein kent drie aandachtspunten: landelijke contacten,
ondersteuning van de plaatselijke dialoog en voorlichting over
de islam in kerken.
Voor het Cairo-overleg, waarin joden, moslims en christenen op
landelijk niveau met elkaar samenwerken, was het “Convenant
ritueel slachten” met staatssecretaris Bleeker erg belangrijk.
Een neveneffect hiervan was dat moslims bij de joden in de leer
gaan voor de slachtersopleiding. Om het belang van de samenwerking tussen de drie godsdiensten te benadrukken, is voor
YouTube de film “United against Intolerance” gemaakt.
In vijftien plaatsen in het noorden van het land is het muziektheaterstuk “Ik noem je Sneeuw” opgevoerd. Het bijzondere van dit
project is dat religieuze organisaties en kunstenaars samen zoeken naar nieuwe rituelen tussen culturen en godsdiensten. Een
digitale databank met beknopte informatie over vasten, bidden
en hulpverlening geeft voorlichting over christendom en islam.
Op het terrein van
de relatie met migrantenkerken
Veel accent is gelegd op ontmoeting en nadere kennismaking en
uitwisseling met migrantenkeren, onder andere in samenwerking
met SKIN. Er is veel tijd gestoken in het opbouwen van relaties
en er is gestart met een beleidsnotitie. De kernvragen hierin zijn:
waarom relaties met migrantenkerken? Wat is het veld? Welke
beleidskeuzes? In de loop van 2013 zal deze notitie klaar zijn. Duidelijk is dat de nadruk zal komen te liggen op het verstevigen
van de contacten van plaatselijke gemeenten met migranten-
kerken. Tijdens de vergadering van de Generale Synode is een begin gemaakt met het wijzigen van de Kerkorde, zodat migrantenkerken als gemeente lid kunnen worden van de Protestantse Kerk,
zonder zich aan alle regelingen te hoeven houden.
Steun aan diaconale projecten
in Nederland
Diaconaal Centrum Pauluskerk met € 35.000
Overwin het kwade door het goede, staat op de gevel van de
Pauluskerk in hartje Rotterdam. Diaken Jeannette Kortland
verwoordt het zo: “De Pauluskerk fungeert als herberg. Dat is
hard nodig in een tijd waarin Nederland onbarmhartig omgaat
met asielzoekers.” Het beroep op het vluchtelingenspreekuur
van de Pauluskerk is sinds 2010 verdriedubbeld tot zo’n 100
mensen per week in 2012, meldt ds. Couvée van de Pauluskerk. Niet alleen vreemdelingen, maar ook verslaafden en
daklozen vinden er een veilige haven. Het is basaal diaconaal
werk, waarbij tal van vrijwilligers bijdragen aan een menswaardig bestaan van hun medemens.
De Vrolijkheid met € 4.500
Kinderen en jongeren in asielzoekerscentra hebben vaak
indringende ervaringen achter de rug. Kerk in Actie gaf financiële steun aan de Vrolijkheid, een netwerk van kunstenaars,
theatermakers en musici, die investeren in deze kinderen
en jongeren. Met beelden, dans, beweging en spel biedt de
Vrolijkheid mogelijkheden om iets positiefs te doen, om kind te
kunnen zijn, om zich te kunnen uiten zonder taal. Kernwoorden
zijn vrolijkheid, verhalen, veiligheid, vertrouwen en veerkracht.
De Vrolijkheid werkte in 2012 in 30 asielzoekerscentra. In
de loop van de jaren werden met 1.300 vrijwilligers 10.000
kinderen bereikt.
Vakantiebureau met € 247.500
Kerk in Actie gaf in 2012 voor het 50e jaar financiële steun
aan de vakantieweken voor mensen die niet zelf op vakantie
kunnen gaan, omdat ze extra zorg nodig hebben. Of doordat
ze oud of eenzaam zijn. Door de inzet van diaconieën en 1.400
vrijwilligers is het mogelijk dat 2.800 kwetsbare mensen van
een echte vakantieweek kunnen genieten.
Ruimte voor anders zijn Oost-Gelderland voor € 2.500
Mensen met een lichamelijke of psychische beperking horen
erbij. Ze zijn, net als ieder ander, geschapen naar Gods beeld.
Ruimte voor anders zijn in Oost-Gelderland wil de kloof tussen ‘gewone’ en psychisch zieke mensen dichten. In nauwe
samenwerking tussen kerken, de geestelijke gezondheidszorg,
vrijwilligers en psychisch zieke mensen, werken zij eraan dat
iedereen voluit kan meedoen in kerk en samenleving.
Diaconaal centrum Stap Verder
Amsterdam-Zuidoost voor € 5.000
In de Bijlmer wonen ongeveer 80.000 mensen met 135 nationaliteiten. Het is een wijk met vele kansen, maar ook een wijk met
armoede, schooluitval en analfabetisme, waar mensen tussen
de hulpverleningsinstanties kunnen verdwalen. Zes kerken in
Zuidoost zetten Stap Verder op. Stap Verder heeft onder andere
een spreekuur, helpt mensen op weg naar de juiste instanties en
biedt taallessen. Maar het is vooral een plek midden in de wijk
waar de kerken diaconaal aanwezig zijn in de samenleving. Voor
mensen die nergens anders terecht kunnen.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Binnenlands Diaconaat (X € 1.000)
2012
(REKENING)
Baten eigen fondsenwerving
2012
(BEGROTING)
2011
(REKENING)
2010
(REKENING)
2009
(REKENING)
2.085
2.106
2.208
2.083
2.026
Verplichte bijdragen van gemeenten
450
450
500
550
500
Baten uit acties van derden
200
Subsidies van overheden
233
1.245
570
Rentebaten
Overige baten
5
17
177
140
149
64
102
Totaal beschikbaar voor de doelstelling
3.144
2.696
4.102
3.272
2.645
Bestedingen aan doelstellingen
2.822
2.485
3.701
2.857
2.933
228
211
219
221
202
183
194
-491
Werving baten (kosten fondsenwerving)
Resultaat
95
(mutatie in bestemmingsreserves en/of -fondsen)
Binnenlands Diaconaat (X € 1.000)
2012
(REKENING)
€
Doelbestedingen subsidies en bijdragen
2012
(REKENING)
%
2012
(BEGROTING)
€
2012
(BEGROTING)
%
VERSCHIL
€
1.919
63%
1.500
56%
419
Doelbestedingen via eigen organisatie
723
24%
781
29%
-58
Kosten beheer en administratie
180
6%
203
8%
-23
Werving baten (kosten fondsenwerving)
228
7%
211
8%
17
3.050
100%
2.696
100%
355
Totaal
% Bestedingen 2012 BINNENLANDS WERELDDIACONAAT
7%
6%
subsidies en bijdragen
• Doelbestedingen
via eigen organisatie
• Doelbestedingen
beheer en administratie
• Kosten
• Werving baten (kosten fondsenwerving)
24%
63%
33
34 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
5. Betrokken bij Kerk in Actie
5.1 Togetthere
Om de zichtbaarheid van het werk van partners van Kerk in
Actie te versterken en jongeren handelingsperspectieven te
bieden in hun bijdrage aan een rechtvaardige wereld en het
concretiseren van mondiaal burgerschap, ontwikkelde Togetthere in 2012 een uitdagend pakket van activiteiten.
Plaatselijke kerken
en partners overzee verbinden
In het kader van de 40dagentijdcampagne presenteerden 10
ambassadeurs hun verhalen over het partnernetwerk op Cuba.
In totaal droegen zij op meer dan 90 plaatsen in kerkdiensten,
jongerengroepen en studentenbijeenkomsten bij aan het
gesprek over en de bezinning op hoe verandering daar en hier
vorm krijgt. Op basis van de reiservaringen in Israël en de
Palestijnse gebieden, trok een groep van 7 amateur theater
spelers met de voorstelling ‘Holybridge’ langs meer dan 20
kerken en jeugdgroepen. Op basis van deze voorstelling is het
gesprek met meer dan 2.000 bezoekers gevoerd over hoe het
conflict rond Israël en de Palestijnen door de jonge generatie
Israeli’s en Palestijnen ervaren wordt.
Diaconale betrokkenheid
van jongeren vergroten
Togetthere bood in 2012 haar ervaring en expertise aan om
plaatselijke kerken met jongeren en de partners overzee aan
elkaar te koppelen. Vanuit de classis Eibergen reisde een jongerengroep namens de kerken naar Brazilië als een eerste stap in
een Interactief relatie. Een stepdance groep uit Houten dansten
met de kinderen bij een Kerk in Actie partner in Moldavië de
sterren van de hemel. Via een reis rond het thema duurzaamheid
naar Zuid-Afrika is een groep jonge mensen geïnspireerd om in
hun eigen kerk en omgeving met dit thema aan de slag te gaan.
Partnerorganisaties
in het Zuiden versterken
In samenwerking met Finse en Tsjechische diaconale partners verwierf Togetthere samen met het team Noodhulp een
Europese subsidie om jonge professionals uit te zenden. Deze
uitgezondenen zetten zich op verzoek van de organisaties daar
in om te assisteren bij het verkleinen van de kwetsbaarheid op
langere termijn. Via het vrijwilligersprogramma van Togetthere
zetten in 2012 een twaalftal vrijwilligers zich in om voor langere
tijd bij een partner van Kerk in Actie mee te leven en te werken.
(www.togetthere.nl)
35
36 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
5.2 Interactief
Kerk in Actie Interactief bestaat nu ruim 5 jaar en ook 2012 liet
weer een stijging in de geldwerving voor interactieve projecten
zien. Het totaalbedrag kwam op: 2.107.083 euro. Meer dan
500 gemeenten deden zelfstandig, met andere gemeenten of
binnen classisverband mee met Kerk in Actie Interactief.
Tijdens de Landelijk Diaconale Dag, waarbij dit jaar nadrukkelijk
ook ZWO- en Zendingscommissies waren uitgenodigd, werden
3 korte films getoond waarin het Interactieve werk van 3 (groepen) gemeenten aan de orde kwam. Deze voorbeelden toonden
de inhoudelijke, thematische en financiële betrokkenheid van
ZWO/Zendingscommissies/diaconieën en gemeenteleden bij
het werk van partnerorganisaties van Kerk in Actie. Plaatselijke
gemeenten van de Protestantse Kerk ervoeren door Kerk in
Actie Interactief dat ze deel uitmaken van de wereldkerk.
De Protestantse gemeenten te Eibergen, Neede, Groenloo
en Lichtenvoorde zijn al enige tijd betrokken bij het werk van
partnerorganisatie Comin in Brazilië. Vanuit deze gemeenten
werd in de zomer van 2012 een groep jongeren afgevaardigd
om deze organisatie te bezoeken en in Brazilië kennis te maken
met het werk dat in en met Indianengemeenschappen wordt
gedaan. De jongeren werden voor en tijdens de reis begeleid
door medewerkers van het internationale jongerenprogramma
van Kerk in Actie en ICCO, Togetthere. In een speciale dienst
werd de groep uitgezonden en werden de groeten meegegeven
voor partnerorganisatie Comin. Terug in Nederland deelden de
jongeren hun ervaringen in en buiten de gemeenten.
De streekgemeente Maas en Waal stelde in de 40dagentijd
duurzaamheid en het werk van FairClimate partnerorganisatie
NOVA uit Zuid-Afrika centraal. Vanuit het perspectief van
kinderen werd met zelfgemaakt materiaal voor de hele gemeente
aanschouwelijk gemaakt hoe je betrokken kunt zijn bij klimaat
en milieu en kunt zien hoe andere kerken in de wereld daarmee bezig zijn.
Leden van de Protestantse gemeente Vianen gingen tijdens de
40dagentijd met theologiestudenten en vrouwen in Zambia het
gesprek aan over geloofs- en levensvragen. Er werd over en weer
gemaild en open van gedachten gewisseld. Een van de vragen
luidde: kijk je in je leven naar wat je mist of naar wat je hebt?
Dora Longwe uit Zambia gaf daarop als antwoord aan Vianen:
“Ik kijk in mijn leven altijd naar wat ik heb en dank God hiervoor. Zoals de Bijbel zegt: maak je geen zorgen over wat je zal
dragen, wat je zal eten of drinken.”
Spreekt het u aan om met uw gemeente gedurende een
periode gericht bezig te zijn met één of meer projecten van
Kerk in Actie? Dan is Kerk in Actie Interactief wellicht iets
voor uw gemeente.
Uw gemeente kan van het gekozen project/projecten meer
informatie ontvangen en eventueel rechtstreeks contact
hebben met de projectpartner die het werk uitvoert. U
kunt in gesprek gaan met christenen wereldwijd en hen
ontmoeten. Ook kunt u een kijkje nemen in landen middels
de verhalen en foto’s van uitgezonden medewerkers van
Kerk in Actie.
Lijkt Kerk in Actie Interactief u een mooie vorm van betrokkenheid voor uw eigen gemeente? Kijk op
www.kerkinactie.nl/interactief en neem contact op met de
gemeenteadviseur Kerk in Actie Interactief voor uw classis.
37
38 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
5.3 Impulsis in 2012
Impulsis legt de verbinding tussen projecten
waar onder andere kerken en/of kerkleden
actief bij betrokken zijn en het inter-nationale werk van Kerk in Actie. Dit geldt in het bijzonder voor protestantse gemeenten die een
eigen samenwerkingsverband
hebben met een organisatie in
ontwikkelingslanden. Impulsis
is een gezamenlijke loket van
Kerk in Actie, ICCO en Edukans.
Impulsis ondersteunt projecten
met een financiële bijdrage,
advies over het projectplan
en waar mogelijk door haar
wereldwijde netwerk in te
zetten. Daarbij ligt de focus op
kwaliteit, groei en het uitwisselen
van kennis. Als gemeenten zelf
het directe contact onderhouden en
zich verantwoordelijk stellen voor een
groot deel van de projectfinanciering,
krijgt het Werelddiaconaat op een andere
manier handen en voeten.
Versterking van
het particulier initiatief
In 2012 sloot Impulsis 136 contracten af met stichtingen in
Nederland die een partnerorganisatie overzee steunen. Naast
advisering aan stichtingen en een bescheiden medefinanciering,
organiseert Impulsis thema- en studiedagen om onderlinge
uitwisseling en deskundigheidsbevordering te stimuleren. Op
de Landelijke Diaconale Dag in november woonden meer dan
100 diakenen een presentatie bij van het werk van Impulsis.
Als voorbeeld vertelde PKN Tjalleberd – De Knipe hoe zij zich
inzet voor blinden in Sierra Leone. In een programma van de
Baptist Convention of Sierra Leone (BCSL) krijgen mensen die
getroffen zijn door rivierblindheid training om terug te keren in
de maatschappij en zelfredzaam te zijn. Impulsis steunt PKN
Tjalleberd-De Knipe en BCSL bij een 3-jarig project.
Aandacht voor versterking
van de positie van kinderen
In aansluiting op het bekende Kerk in Actie programma van
‘Kinderen in de Knel’ ondersteunde Impulsis in 2012 een 14 projecten. Binnen het particulier initiatief zijn dat vooral
projecten t.b.v. straatkinderen, kinderen en hiv/aids en
kinderen met een handicap. Partners in ontwikkelingslanden
zien hun werk als een concretisering van kinderrechten, daar
waar overheden falen in het waar maken van die rechten.
Impulsis stimuleert lobby-initiatieven van lokale organisaties
richting (nationale) overheden, waarbij vooral de rechten van
kinderen wordt benadrukt. Men is zich bewust van de link die
er is tussen kleinschalige projecten en het belang van behartigen van kinderrechten op het politieke niveau.
(www.impulsis.nl)
39
40 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Foto: Freek Visser
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
6. Communicatie
Campagnes
40dagentijdcampagne
De 40dagentijdcampagne had in 2012 als thema ‘Voor de
verandering’. In dit jaar werden voor het eerst, samen met
Stichting Present, de Veranderdagen gehouden. Het ging in
totaal om 70 klusprojecten en 36 sociale projecten die door
616 individuele en in 106 groepen vrijwilligers uit plaatselijke
kerkelijke gemeenten in hun wijk of buurt werden uitgevoerd.
De reacties van de plaatselijke stichtingen Present waren
positief en de Veranderdagen zullen in 2013 in de 40dagentijd
worden voorgezet.
Nieuw was ook de cross mediale aanpak tijdens deze campagne voor de ideeëngids van de campagne, waarbij de website
en de andere publicaties van Kerk in Actie naar elkaar verwezen. De gratis wandelgids ‘12x wandelen voor de verandering’
is in dit jaar 7.893 keer verstuurd.
Kerstcampagne
Tijdens Advent en Kerst hebben de verschillende onderdelen
van de Protestantse Kerk en Kerk in Actie gezamenlijk hun
activiteiten en campagnes naar buiten gebracht. Tijdens de
kerstcampagne stond voor Kerk in Actie het project Dwelling
Places in Uganda centraal, een organisatie die straatkinderen
opvangt in de hoofdstad Kampala. Nieuw was een tv-special
op 16 december 2012 waarin de bekende zanger Syb van
Ploeg het project in Kampala bezocht en de kinderen letterlijk
een stem gaf door samen met hen een protestlied te zingen.
Hij reisde ook een dag per trein door Nederland, waar hij op
verschillende stations optrad en geld inzamelde voor dit werk
van Kerk in Actie.
Persvoorlichting
De periodieke columns van medewerkers van Kerk in Actie
in het Christelijk Weekblad zijn ook dit jaar gepubliceerd. Dit
leverde free publicity op. Kerk in Actie bracht onder andere
persberichten uit rond het thema armoede in Nederland en
het project SchuldHulpMaatje. Maar er was ook persaandacht
rond de campagnes. Tijdens de Landelijke Diaconale Dag
werden onder de ruim duizend aanwezige diakenen diaconale
thema’s geïnventariseerd, die zij onder de aandacht wilden
brengen bij de landelijke overheid. Aan de hand van deze
thema’s werden op dezelfde dag een brief naar de regering en
een persbericht verzonden. Over migratie en vluchtelingen in
Nederland werd media-aandacht gegenereerd op radio, tv en
in verschillende kranten.
Bijeenkomsten
Duizend diakenen, ZWO-ers en diaconale vrijwilligers deden op zaterdag 17 november 2012 mee aan de Landelijke
Diaconale Dag met als thema ‘Hart voor diaconaat. Hart voor
onze medemens ver weg en dichtbij’. Gerda Verburg, oudminister en Nederlands vertegenwoordiger bij de wereldvoedselorganisatie, was een van de sprekers in de ochtend. Arjan
Plaisier, scriba van het moderamen van de Protestantse Kerk,
onderstreepte in zijn bijdrage het belang van een diaconale
kerk. Gasten uit India, Amersfoort en Ugchelen legden aan de
presentator van de dag, Kees Posthumus, uit wat het voor hen
betekent om niet alleen hart voor je medemens te hebben,
maar om dat ook in de praktijk te brengen. Dit alles voltrok zich
in een afwisselend programma met interviews, muziek, korte
films, gasten, workshops en het cabaret van De Gemeentereiniging. Tijdens het middagprogramma werden de workshops
goed bezocht.
Publicaties
Het blad voor donateurs van Kerk in Actie, Vandaar, is zowel
wat betreft de vorm als de inhoud vernieuwd. Een nieuwe
vormgeving van Diakonia, het vakblad voor diakenen, is aan
het eind van het jaar in gang gezet. Het gebruik van sociale
media, zoals Facebook, Twitter en LinkedIn, is in het afgelopen
jaar toegenomen en ook de website van Kerk in Actie heeft
een stijgend aantal bezoekers. In totaal werd de website www.kerkinactie.nl in 2012 170.546 keer bezocht, terwijl het
aantal unieke bezoekers in dezelfde periode 120.479 bedroeg
en het aantal paginaweergaves 627.756.
41
42 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
7. Fondsenwerving
Dank u wel!
Allereerst willen wij vanuit Kerk in Actie u; lezer, giftgever,
ambtsdrager, vrijwilliger of anderszins betrokkene hartelijk
danken voor uw steun. Zonder de financiele bijdrage van
zoveel betrokken mensen was het (wereld)diaconale- en
zendingswerk van de kerk in het afgelopen jaar niet mogelijk
geweest. Bedankt!
In 2012 werd een totaal van € 20.469.000 bijeen gebracht.
Deze gelden zijn afkomstig uit collecten, giften en schenkingen. Helaas liggen de opbrengsten onder het niveau van 2011
en de gestelde begroting. Graag bieden wij u per inkomstenbron inzage in de ontwikkelingen van het afgelopen jaar.
Kosten fondsenwerving
De kosten voor fondsenwerving bedragen € 2.843.000. Dat is
13,9 procent. In 2011 was dat respectievelijk € 2.989.000 en
13,7 procent.
Inkomsten via plaatselijke gemeenten
Net als in de voorgaande jaren hebben vele gemeenten op
meerdere momenten in het jaar gecollecteerd voor het werk
van Kerk in Actie. Dat betekent dat Kerk in Actie kan rekenen
op een sterke betrokkenheid vanuit de plaatselijke gemeenten.
Het is bijzonder om te zien dat bij enkele collecten ruim 1.000
gemeenten mee collecteren. De gemiddelde opbrengst van de
collecten daalt echter wel, dat kan onder andere veroorzaakt
worden door teruglopend kerkbezoek.
Ook zijn er vanuit de gemeenten extra giften gegeven voor de
programma’s. Helaas waren dit er iets minder dan in 2011. De
totale opbrengst vanuit plaatselijke gemeenten was bijna 10
procent lager dan in 2011. Dat wordt mede veroorzaakt door
het feit dat in 2011 enkele grotere rampen plaatsvonden, waar
destijds ruimhartig voor gegeven is.
Donateurs
Het aantal bestaande donateurs en giftgevers krimpt met
ongeveer 10.000 per jaar. Deze uitstroom is onder andere een
gevolg van de vergrijzing. Ook komt het steeds vaker voor dat
donateurs vanwege financiële redenen opzeggen. Gelukkig
zijn er ieder jaar ook mensen die voor het eerst aan Kerk in
Actie geven, en door de extra inspanningen op dit vlak is de
instroom groter dan de uitstroom.
Er is veel belangstelling voor notarieel schenken aan Kerk in
Actie en/of de Protestantse Kerk met daarbij een gift voor de
plaatselijke gemeente en/of plaatselijke diaconie. Notarieel
schenken is aantrekkelijk, omdat de gift volledig aftrekbaar
is voor de belasting. De schenker kan het verschil ten goede
laten komen aan de kerk, zonder zelf meer te betalen.
In 2012 is er een bedrag van € 389.644 uit 488 aktes ontvangen en doorbetaald aan de plaatselijke gemeenten. In 2011
was dat respectievelijk € 297.000 uit 375 aktes. Voor 2013
verwachten we verdere groei. Op deze manier helpen we de
plaatselijke gemeenten bij hun fondsenwerving.
Ook de belangstelling voor nalaten aan Kerk in Actie neemt
toe. Voor Kerk in Actie is het een geweldige blijk van betrokkenheid als donateurs laten weten op deze manier ook na hun
overlijden te willen bijdragen aan de voortgang het werk van
Kerk in Actie.
Positief is dat de bijdragen van particuliere donateurs en
giftgevers groeiden naar 8,2 miljoen euro (8 miljoen in 2011).
In 2012 is fors ingezet op de werving van nieuwe gevers. Dat
is met een instroom van ruim 15.000 nieuwe gevers gelukt. In
2013 zal de nadruk liggen op behoud en loyaliteit.
Donateurs waarderen meerwaarde Kerk
in Actie
Kerk in Actie geniet veel vertrouwen als organisatie voor
zending en werelddiaconaat. Dat is één van de conclusies uit
een onderzoek dat in 2012 werd gehouden onder donateurs
van Kerk in Actie. Donateurs willen graag teruglezen waaraan
hun geld is besteed, maar méér post uit Utrecht is niet nodig,
zo blijkt uit het rapport.
Op uitnodiging van Kerk in Actie kwam in november 2012 een
aantal donateurs samen in het dienstencentrum in Utrecht.
In groepjes van acht personen (‘focusgroepen’) gingen ze met
elkaar in gesprek over Kerk in Actie. Donateurs vinden Kerk in
Actie betrouwbaar en noemen de binding met de Protestantse
Kerk een meerwaarde. Dat zeggen ook de donateurs die niet
(meer) kerkelijk betrokken zijn. Velen hebben Kerk in Actie leren kennen via de kerk. Zij hebben daardoor vaak net iets meer
met Kerk in Actie dan met andere goede doelen.
Donateurs van Kerk in Actie zijn vaak trouwer gevers: ‘Ga je
naar de kerk, dan geef je aan Kerk in Actie’. Een groot deel
van de donateurs hecht aan de christelijke basis van Kerk in
Actie en de manier waarop wordt samengewerkt met lokale
organisaties in de hele wereld.
43
44 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Voor Kerk in Actie waren deze gesprekken weer een stap op de
weg naar een wederzijdse relatie met haar achter achterban,
zowel met donateurs als met kerken. We horen graag ook uw
opmerkingen over Kerk in Actie, haar projecten, beleid en
communicatie. Ook kunt u zich aanmelden voor het panel van
de Protestantse Kerk. Via dit panel zullen in de toekomst ook
vragen over Kerk in Actie gesteld worden: www.pkn.nl/panel.
Steun van fondsen en stichtingen
Veel projecten van Kerk in Actie worden mede mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van fondsen en stichtingen
en vormen daarmee een belangrijke bron van inkomsten. Deze
institutionele donoren werken vanuit hun eigen doelstelling en
mandaat mee aan de uitvoering van de programma’s. Kerk in
Actie mag zich in de belangstelling weten van een groei-
end aantal fondsen en stichtingen, die in 2012 gezamenlijk
voor ruim € 724.000 aan projecten bijdroegen. Dit is bijna € 140.000 meer dan vorig jaar, wat mede door het uitbrengen
van de speciale krant ‘Samen werken Samen bouwen’ werd
bereikt.
Steun van Stichting Rotterdam
Kerk in Actie biedt institutionele donoren de mogelijkheid hun
steun en betrokkenheid vorm te geven in een samenwerkingsovereenkomst of protocol. In deze op maatwerk opgestelde
overeenkomsten spreken fondsen en stichtingen hun vertrouwen uit in de relatie met Kerk in Actie en zeggen ze voor
meerdere jaren steun toe. Een fonds dat al vele jaren op deze
manier het werk van Kerk in Actie ondersteunt is Stichting
Rotterdam, een protestants-christelijk stimuleringsfonds. In
2012 steunde ze met € 74.600 projecten in het buitenland
gericht op gezondheidszorg, landbouwontwikkeling, diaconaat
en armoedebestrijding, een beroepsopleiding en programma’s
voor vrouwen. Naast dit bedrag werd door Stichting Rotterdam € 29.535 toegekend aan lokale initiatieven gericht op
diaconaal of maatschappelijk activeringswerk in Nederland.
Het indienen van verzoeken om steun voor activiteiten, tot
een maximale bijdrage van € 1.000, verliepen via Steunpunt
Zuidoost in Angerlo.
Samenwerking met EO Metterdaad
De samenwerking met EO Metterdaad bracht het prachtige
resultaat op van € 1.152.000,-, twee keer zoveel als vorig
jaar. Dit werd bereikt doordat EO Metterdaad op televisie
meerdere malen steun vroeg voor projecten van Kerk in
Actie, bijvoorbeeld voor projecten voor voormalig kindsoldaten in Zuid-Sudan of voor werkende kinderen en jongeren
in Midden-Amerika. Ook besteedde EO Metterdaad op tv,
radio en de EO-Jongerendag ruimschoots aandacht aan Kerk
in Actie-projecten in Moldavië en Oekraïne, waaronder een
opvanghuis voor kinderen van aan alcohol verslaafde ouders.
Tot slot deelde Kerk in Actie mee in de opbrengst van de
Metterdaad-noodhulpactie rond de honger in de Sahel. Met de
bijdrage van EO Metterdaad kon Kerk in Actie in 2012 in totaal
29 projecten (mede) mogelijk maken. Kerk in Actie participeert
sinds 2006 in een samenwerkingsverband met EO Metterdaad,
naast de Vereniging Prisma en de EZA (Stichting Evangelische
Zendingsalliantie).
Samenwerking tussen
Protestantse Kerk / Kerkinactie en
Oikocredit Nederland succesvol.
De oecumenische ontwikkelingscoöperatie Oikocredit International verstrekt sinds 1975 (micro-) kredieten aan ondernemende mensen in ontwikkelingslanden. Het concept van
lenen in plaats van geven van hulp is door de jaren heen zeer
succesvol gebleken. Mensen die een microkrediet krijgen
kunnen een eigen bedrijfje starten en uit de opbrengst in hun
eigen onderhoud voorzien en hun kinderen naar school sturen.
Maar niet alleen dit. Ze kunnen ook de lening met rente terugbetalen. Daardoor zijn ze beter gemotiveerd om hun bedrijfje
succesvol te maken. Omdat de lening wordt terugbetaald
krijgen investeerders een bescheiden financieel dividend. Het
geld kan daarna weer aan iemand anders worden uitgeleend.
Zo ontstaat een kringloop van geld waardoor het een duurzame vorm van ontwikkelingsfinanciering wordt. Omdat gelden
steeds weer opnieuw kunnen worden uitgeleend worden grote
aantallen mensen bereikt en geholpen. Zo heeft Oikocredit in
2012 26 miljoen mensen geholpen om een eigen bestaan op
te bouwen. Prinses Maxima is de grote pleitbezorger van het
concept van microkrediet. Haar inspanningen voor “inclusive
finance” (zoals microfinanciering tegenwoordig steeds vaker
wordt genoemd) zijn van grote waarde voor de sector.
Veel plaatselijke gemeenten en diaconieën en een groot aantal
gelovigen zijn reeds investeerder in Oikocredit. Ze kunnen op
deze manier (een deel van) hun financiële reserves tijdelijk
nuttig werk laten verrichten. Wanneer ze het geld zelf weer
nodig hebben, dan kunnen ze hun inleg in Oikocredit gewoon
kosteloos weer opvragen. Maar in de tussentijd heeft hun geld
wel al mensen geholpen.
In totaal hebben 1.179 plaatselijke gemeenten en diaconieën
een bedrag van € 21 miljoen ingelegd in Oikocredit. Oikocredit is daar enorm dankbaar voor. Oikocredit en Kerk in Actie
blijven ook in de toekomst samenwerken om zo de betrokkenheid van de Protestantse Kerk bij het werk van Oikocredit te
versterken.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
collecten, giften en schenkingen (X € 1.000)
2012
2012
2011
(REKENING) (BEGROTING) (REKENING)
Kerkinactie/diaconaat
Verschil
tov begr.
Verschil
tov 2011
% Verschil
tov begr.
% Verschil
tov 2011
1.089
1.100
922
-11
167
-1%
18%
134
125
127
9
7
7%
5%
Kerkinactie/zending
5.091
5.400
5.077
-309
14
-6%
0%
Kerkinactie/werelddiaconaat
5.230
5.500
5.749
-270
-520
-5%
-9%
161
232
176
-71
-14
-30%
-8%
Kerkinactie/kinderenindeknel
2.846
3.000
2.839
-154
7
-5%
0%
Kerkinactie/noodhulp
1.062
1.250
557
-188
505
-15%
91%
254
384
329
-130
-75
-34%
-23%
3.740
4.250
4.217
-510
-477
-12%
-11%
Luisterend Dienen/binnenland
84
100
72
-16
12
-16%
17%
Luisterend Dienen/buitenland
708
600
698
108
10
18%
1%
71
1.250
1.109
-1.179
-1.039
-94%
-94%
20.469
23.191
21.873
-2.722
-1.404
-12%
-6%
Vredeswerk
Kerkinactie/2% ontw.samenw.
Kerkinactie/klimaatplan
Kerkinactie/totaal
Noodhulp/speciale acties
Totaal
45
46 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
8. Personeel en organisatie
Vrijwilligers
De inzet van talloze plaatselijke vrijwilligers, ambtsdragers en taakdragers voor het werk van Kerk in Actie is van onschatbare
waarde. Naast deze plaatselijke vrijwilligers zijn andere vrijwilligers binnen de dienstenorganisatie werkzaam voor Kerk in Actie.
Ruim 20 vrijwilligers zetten zich in voor diverse werkzaamheden, zoals opmaak en verzendklaar maken Rondzendbrieven, stand
medewerker op evenementen en beurzen, voorbereiding Landelijke Diaconale Dag en Diaconale Ontmoetingsdagen. Sommigen van
hen zijn wekelijks actief, anderen zijn beschikbaar wanneer hun hulp nodig is. Tenslotte is er nog een ‘pool’ van circa 60 vertalers
beschikbaar waarop Kerk in Actie indien nodig een beroep kan doen. De inzet van al deze vrijwilligers helpt niet alleen de werkdruk
te verlichten, maar is ook een essentiële bijdrage aan het werk van Kerk in Actie.
Personeel
Onderstaand is de totale personeelsformatie van Kerk in Actie, gesplitst in een basisformatie en in een formatie inzake bijzondere
aanstellingen. Dit ziet er als volgt uit:
Formatie t.b.v. Kerk in actie (in fte’s)
2012
(REKENING)
(GEMIDDELD)
Basisformatie Kerk in Actie
2012
(BEGROTING)
2011
(REKENING)
(GEMIDDELD)
2010
(REKENING)
(PER 31 DEC.)
33,00
37,54
33,47
33,75
C&F - Fondsenwerving en donarteursadm.*
6,98
9,68
8,54
8,79
C&F - KIA-voorlichting en Interactief
9,50
11,41
10,78
10,21
49,48
58,63
52,79
52,75
6,90
4,75
7,72
0,50
% aandeel Kerk in Actie
14%
14%
14%
22%
fte aandeel Kerk in Actie
10.81
12,29
11,12
16,86
Totaal staf en ondersteunende afdelingen
67,19
75,67
71,63
70,11
2,78
2,89
2,76
2,84
21,24
23,50
21,23
20,03
C&F - servicedesk
7,70
10,25
9,11
9,08
HRM - P&O / Arbeidsvoorwaardenbeleid
6,33
9,49
7,36
6,35
39,15
41,68
38,99
38,33
77,20
87,81
79,45
76,63
Via afdeling Communicatie en fondsenwerving:
Bijzondere aanstellingen:
Uitgezonden medewerkers/Togetthere
Staf en ondersteunende afdelingen:
Totaal staf en ondersteunende afdelingen
Directie
Financiën & Control
Facilitaire Zaken
* Betreft de totale formatie van deze unit. De inzet ten behoeve van Kerk in Actie kan worden geraamd op 90%.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Tot en met de jaarcijfers 2010 werd de formatie weergegeven van het personeelsbestand per 31 december van het betreffende jaar.
Een gemiddelde formatie in enig jaar werd dan vervolgens berekend op basis van de formatie van het betreffende jaar, verhoogd
met de formatie per 31 december van het voorlaatste jaar en gedeeld door twee. Vanaf 2011 is voortschrijdend de bezetting geregistreerd, zodat nauwkeuriger dan voorheen de gemiddelde bezetting kon worden vastgesteld over het boekjaar 2011 en 2012.
De begrote formatie ligt jaarlijks hoger vanwege de in de begrotingen opgenomen vacatures, die uiteindelijk in werkelijkheid niet
tot invulling hebben geleid.
Uitgebreide informatie over het personeelsbeleid is terug te vinden in het Sociaal Jaarverslag. Enkele aspecten worden ook hier in
het financieel jaarverslag opgenomen.
Organogram van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk:
Generale Synode
Kleine Synode
Bestuur
Moderamen
Generale Raad van Advies
MOD
MOD
ACV
ACV
Communicatie & Fondsenwerving
Steunpunten nOord, midden, zuidoost, zuidwest
Classis
Programma Kerk in actie
facilitaire zaken
Programma missionair werk & Kerkgroei
Financiën & control
Programma Jeugdwerk
HRM
Programma Kerk in Ontwikkeling
Expertisecentrum
Programma institionele Ondersteuning
Directie
Classis
Kerkenraden
47
48 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
9. Vooruitblik 2013
Eind 2012 is door de Generale Synode van de Protestantse
Kerk het beleid voor de komende vier jaar vastgesteld. Voor
Kerk in Actie staan in de komende periode drie doelen centraal:
• Benadrukken dat Kerk in Actie het diaconale en zendingswerk is van de Protestantse kerk en eigendom is
van de plaatselijke gemeenten.
• Samenwerking met partners wereldwijd versterken.
• Versterken van het binnenlandse diaconale werk.
Bij het eigenaarschap gaat het erom de samenwerking tussen gemeenten en Kerk in Actie te versterken. Kerk in Actie
onderscheidt zich in de komende beleidsperiode van andere
organisaties door de samenwerking met partnerorganisaties en
kerken centraal te stellen. Dan gaat het om meer dan financiering alleen. Dan is er een relatie met ruimte voor ontmoetingen
en wederzijds leren.
Belangrijke vernieuwingen
en accenten in 2013
Protestantse Kerk in Actie
Het is van belang dat gemeenten beseffen dat ze eigenaar zijn
van het werk van Kerk in Actie. Een kernteam van Kerk in Actie
waarin Zending, Werelddiaconaat, binnenlands Diaconaat en
Communicatie & Fondswerving deelnemen werken hieraan.
Aan de hand van de uitkomsten zal een keuze gemaakt worden
in de uitvoering van het werk van de inhoudelijke werkvelden
en communicatie. Tijdens een aantal regionale dagen zal het
werk van Kerk in Actie met diakenen en ZWO-ers worden
besproken.
Verbinden en ondersteunen
De nadruk ligt op het verbinden en versterken van het werk
van de plaatselijke gemeenten en (kerkelijke) partners. In 2013
zal de verbinding tussen binnenlands Diaconaat en Werelddiaconaat op een aantal thema’s worden versterkt: klimaat,
migratie, eerlijke handel. Voor Zending en missionair werk
zetten we in op onderling gesprek tussen initiatieven voor
pionieren en kerkvernieuwing. Daarbij wordt samengewerkt
met andere delen van de dienstenorganisatie, zoals Missionair
werk en kerkgroei.
Protestantse Kerk als onderdeel van de wereldkerk
De kerken in het zuiden groeien en hebben een eigen dynamiek. Wij zijn met hen verbonden als gelijkwaardige partners
die met elkaar samenwerken. Kerk in Actie zal op basis van
een gezamenlijke agenda inzetten op samenwerken met partners wereldwijd. Samenwerken gaat verder dan een financiële
relatie. Wij kunnen van partners leren hoe zij in hun situatie
met het geloof omgaan. Wij worden door hen bevraagd op
onze eigen geloofsbeleving maar ook op onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wereldwijd kerk-zijn betekent voor
Kerk in Actie het bevorderen van ontmoeting over grenzen.
Bijvoorbeeld door nieuwe vormen van uitzendingen (vooral van
jongeren), directe contacten tussen plaatselijke gemeenten
en partners van Kerk in Actie en door het gebruik van nieuwe
communicatiemiddelen. De taak en rol van Kerk in Actie Interactief is geëvalueerd en er zal in 2013 naar nieuwe modellen
van partnerschap worden gezocht.
Versterking van het Diaconaat in Nederland
De ondersteuning van het diaconale werk in Nederland wordt
in 2013 meer gericht op het ondersteunen en stimuleren van
het plaatselijke diaconale werk. De middelen voor scholing,
advies en steunverlening voor lokale diaconale projecten worden daarvoor zoveel mogelijk vrijgemaakt. Ook in de projecten
wordt sterk naar deze toegevoegde waarde voor het plaatselijke diaconaat gekeken. De rol van het binnenlands Diaconaat
ligt in het aanjagen van vernieuwing.
Het model van het project SchuldHulpMaatje is daarbij een
goed voorbeeld dat ook op het gebied van zorg navolging
zal vinden. De veranderende samenleving vraagt opnieuw
alertheid van diakenen en om een zorgende gemeenschap om
mensen die dit nodig hebben heen. Versterking van de diaconale taak van de plaatselijke gemeente is nodig omdat door
de voortdurende economische crisis de armoede in Nederland
toeneemt. Door de vergrijzing komen er steeds meer ouderen
die hulpbehoevend en/of eenzaam zijn. Daarnaast trekt de
overheid zich steeds verder terug, waardoor de hulpvraag van
mensen meer gericht zal zijn op hun directe omgeving.
Deel van de ACT Alliance
Kerk in Actie zoekt op meerdere vlakken samenwerking, allereerst via de ICCO Coöperatie, maar ook door actief lidmaatschap van de ACT Alliance. De ACT Alliance is een alliantie
van 130 kerken en verwante organisaties die in humanitaire
hulp, belangenbehartiging en ontwikkeling samenwerken. De
alliantieleden werken in 140 landen met een totaal beschikbaar jaarbudget van $ 1,6 miljard. ACT zet zich in voor een
rechtvaardige wereld. De ACT-leden hebben meer dan 33.000
medewerkers wereldwijd. Kerk in Actie wordt als deel van
de ACT Alliance zichtbaar in het werelddiaconale werk dat
49
50 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
in samenhang met ACT wordt uitgevoerd en bij de inzet op
Noodhulp (preventie, directe noodhulp en wederopbouw).
Het inhoudelijk en organisatorisch versterken van onze band
met de ACT Alliance is een belangrijk doel in 2013. Daardoor
kunnen het wereldwijd kerk-zijn en de humanitaire hulp en
ontwikkelingssamenwerking een gezicht krijgen. Concrete
activiteiten in 2013 zijn: deelnemen aan het te formeren ACT
Europa forum en het stimuleren van de integratie van APRODEV in de ACT Alliance.
Een goed en sterk noodhulpprogramma
Noodhulp is een belangrijk en wezenlijk thema binnen de missie van Kerk in Actie. Namelijk mensen helpen in acute nood.
Onze kans daarbij is om Noodhulp meer te koppelen aan wederopbouw en preventie. Daartoe wordt de samenhang in de
uitvoering en communicatie met de ACT Alliance versterkt. De
inzet via de ACT Alliance wordt daarbij vergroot. In een aantal
landen zal de Noodhulp worden verbonden met ontwikkelingsprogramma’s van Kerk in Actie en ICCO. Bij iedere nieuwe
grote noodhulpactie worden zo mogelijk diaconale vrijwilligers
en specialisten uit de eigen kerkelijke achterban ingezet.
Hiervoor wordt door het internationale jongerenprogramma
van Kerk in Actie, Togetthere, samen met enkele ACT-partners
een pilot uitgevoerd.
ICCO Coöperatie
Samen met Edukans en Co-Prisma vormt Kerk in Actie sinds
december 2012, de ICCO coöperatie die nieuwe vormen van
internationale solidariteit gaat uitwerken en realiseren. Dit
geeft nieuwe mogelijkheden voor het internationale diaconale
werk van de protestantse kerk. Het is de opdracht van Kerk
in Actie om diaconaat met alle kracht en in samenwerking
met partners wereldwijd vorm te geven. Om nieuwe wegen in
te slaan en gebruik te maken van de kennis en ervaring van
christelijke ontwikkelingssamenwerking organisaties met wie
wij veel van de waarden en uitgangspunten delen.
De kansen van de coöperatie liggen voor Kerk in Actie bij:
• Een brede samenwerking die optimaal de kracht van het
christelijk maatschappelijk middenveld in Nederland kan
mobiliseren;
• Internationalisering van het werk verder vormgeven;
• Nieuwe investerings- en financieringsmodellen de
ruimte geven door deelname in het investeringsfonds;
• Alternatieve financieringsvormen vinden om de verminderde overheidsfinanciering op te vangen;
• Vormen van sociaal ondernemerschap zoeken die recht
doen aan de directe verbondenheid die gemeenten met
het werk van de partners van Kerk in Actie willen vormgeven en ervaren;
• De programmatische samenwerking tussen onze partners versterken en nieuwe vormen van zeggenschap en
partnerschap ontwikkelen.
Evaluatie ProCoDe
We zetten de lijn die in het buitenlandwerk samen met ICCO
is ingezet voort. Programmatische samenhang tussen de inzet
van onze partners, Co-responsibility, delen van de verantwoordelijkheid voor het werk met regionale adviesraden, en
Decentralisatie, het leggen van de verantwoordelijkheid voor
de uitvoering van het werk bij regiokantoren, zijn daarbij
leidende begrippen.
Deze wijze van samenwerken met ICCO wordt in 2013 geëvalueerd en de bevindingen zullen worden gebruikt in de verdere
samenwerking binnen de ICCO Cooperatie. Invalshoek bij deze
evaluatie is de mate waarin het Werelddiaconaat van Kerk
in Actie herkenbaar kan worden uitgevoerd en is vernieuwd
op basis van de ProCoDe-uitgangspunten. Daarnaast wordt
bekeken of voldaan is aan het uitgangspunt van kostenneutraliteit bij de uitvoeringskosten. De evaluatie zal in 2013 worden
gehouden en zal in Generale Synode van de Protestantse kerk
worden besproken.
Minder inkomsten, scherper kiezen
In het meerjarenbeleid is rekening gehouden met een stabilisatie van de inkomsten van Kerk in Actie uit de vrijwillige geldwerving. Het gaat daarbij om inkomsten van de gemeenten en
van particuliere donateurs. In 2010, 2011 en 2012 is er sprake
van een jaarlijkse teruggang in de inkomsten geweest van gemiddeld 5 procent. Deze dalende inkomsten zijn de afgelopen
jaren opgevangen vanuit de bestemmingsreserves van Kerk in
Actie voor zowel Werelddiaconaat als Zending.
Om de bestemmingsreserves boven de minimale norm van
25 procent van het steunverleningsbudget te houden, is er
in 2013 minder geld beschikbaar voor de financiering van
partners en projecten. Daarnaast zullen de eigen activiteiten
worden beperkt en alleen worden uitgevoerd als daar aanvullende financiering in de vorm van subsidies en fondsen voor
beschikbaar is.
De formatie van Kerk in Actie zal worden verminderd om de
uitvoeringskosten binnen de gestelde marges te houden. Voor
alle onderdelen van Kerk in Actie betekent dit dat er keuzes
nodig zijn in de financiële steunverlening naar partners en
projecten. In de begroting voor 2013 is geprobeerd de directe
financiële steunverlening zoveel mogelijk te behouden.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Begroting 2013
In de vergadering van de kleine synode van 23 november 2012 werd de begroting 2013 (KDB 12-19) van Kerk in Actie van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland vastgesteld.
De begroting 2013 van Kerk in Actie luidt als volgt:
BATEN (X € 1.000)
2013
(BEGROTING)
Baten uit eigen fondsenwerving
%
2012
(BEGROTING)
%
26.753
93,3
29.519
93,6
Verplichte bijdragen van gemeenten
450
1,6
450
1,4
Baten uit acties van derden
570
2,0
546
1,7
Bijdragen voor dienstverlening
320
1,1
260
0,8
Baten uit beleggingen
365
1,3
521
1,7
Overige baten
230
0,8
230
0,7
28.688
100
31.526
100
Totaal beschikbaar voor doelstelling
LASTEN (X € 1.000)
2013
(BEGROTING)
%
2012
(BEGROTING)
%
Besteed aan doelstellingen
Programmalijnen:
Zending
10.146
33,5
11.056
33,5
Werelddiakonaat
15.419
50,9
16.805
51,0
2.041
6,7
2.485
7,5
27.606
91,1
30.346
92,0
2.707
8,9
2.630
8,0
Diaconaat binnenland
Werving baten
Kosten eigen fondsenwerving
Kosten Beheer en Administratie
Aandeel kosten ondersteunende afdeling
1.027
1.079
Af: doorbelasting naar de programmalijnen
-1.027
-1.079
0
0,0
0
0,0
Totaal besteedbaar voor doelstelling
30.313
100
32.976
100
Totaal resultaat
-1.625
-1.450
Bestemmingsreserves
-923
-1.450
Bestemmingsfondsen
-702
0
-1.625
-1.450
Resultaatverdeling:
51
52 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
10. Toezicht, beheer en financiën
Missie Kerk in Actie
Als onderdeel van de Protestantse Kerk verbindt Kerk in Actie christenen wereldwijd en stimuleert hen in het omzien naar elkaar.
Daartoe ondersteunt Kerk in Actie zending en (wereld)diaconaat als een eigen taak van de gemeenten en de kerk en voert dat
gedeeltelijk namens de gemeenten uit. Wederkerigheid en participatie zijn daarbij belangrijke aandachtspunten. Op het gebied van
werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking werkt Kerk in Actie samen met ICCO. Kerk in Actie maakt, met een eigen invalshoek,
deel uit van de brede beweging van (protestantse) christenen die geloof, hoop en liefde willen delen met anderen. Kerk in Actie zet zich in voor de meest kwetsbare mensen en voor een rechtvaardiger wereld. Het doel van het werk is ten diepste
om getuigen te zijn van de liefde van Jezus Christus en van het komende Rijk van God.
Kerncijfers
De kerncijfers geven een beknopte weergave van de financiële gang van zaken van Kerk in Actie. Naast de belangrijkste kengetallen
is het verloop van het eigen vermogen van Kerk in Actie grafisch weergegeven.
KERNCIJFERS KERK IN ACTIE (X € 1.000)
NORM
2013
2012
2012
2011
2010
(BEGROTING) (REKENING) (BEGROTING) (REKENING) (REKENING)
(aangepast*)
Balanstotaal in € 1.000
28.679
Resultaat
(aangepast*)
36.957
44.153
-1.625
-8.589
-1.450
-2.914
7.997
28%
26%
27%
29%
34%
Baten in € 1.000
28.688
28.718
31.526
39.173
50.524
Lasten in € 1.000
30.313
37.307
32.976
42.087
42.527
Bestedingspercentage baten
92,6%
116,2%
92,3%
93,9%
74,7%
Bestedingspercentage lasten
87,6%
89,5%
88,7%
90,5%
88,7%
12,5%
13,9%
11,3%
13,7%
11,1%
Kosten beheer & administratie in %
3,4%
2,9%
3,3%
2,4%
3,8%
Personele lasten in € 1.000
3.087
3.493
3.484
3.315
3.775
Ziekteverzuim in % (begroot is Falkenorm)
4,00%
8,48%
4,00%
8,38%
4,80%
32,0
33,0
37,5
33,5
33,8
7,7
6,9
4,8
7,7
0,5
Bestemmingsreserves (excl. Noodhulp) in %
Kosten fondsenwerving in%
Basisformatie in fte vanaf 2010**
Bijzondere formatie in fte
25-35%
9% 12,5%
* Relevante getallen en percentages zijn aangepast op grond van de samenvoeging Protestantse kerk en Dienstenorganisatie (zie passages DOET)
** Tot halverwege 2010 waren de units marketingcommunicatie, Interactief volledig onderdeel van Kerk in Actie, hierna behoren deze tot de afdeling C&F.
53
54 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Activiteiten programmalijnen
Het werk van Kerk in Actie wordt uitgevoerd binnen de programma’s Zending, Werelddiaconaat en Diaconaat binnenland. In het
programma Werelddiaconaat worden ook de activiteiten op het gebied van Noodhulp, Kinderen in de Knel en FairClimate verantwoord.
In dit verslag is tevens een verkorte weergave opgenomen van de cijfers uit de jaarrekening 2012. Het uitgebreide jaarverslag 2012
is terug te vinden op www.kerkinactie.nl/jaarverslag.
Bestuur en directie
Dit hoofdstuk bestaat uit een, formeel door het bestuur vastgestelde, verantwoordingsverklaring overeenkomstig de eisen van het
CBF over de principes van goed bestuur. Hiernaast zijn de samenstelling van moderamen, bestuur en directie, de bezoldiging, het
rooster van aftreden en de nevenfuncties van het bestuur vermeld. Bovendien is een kort verslag opgenomen van de meest actuele
zaken vanuit de gehouden bestuursvergaderingen in het jaar 2012.
Verantwoordingsverklaring
Toezicht houden
Rechtspersoonlijkheid en taken dienstenorganisatie
De generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland onderhoudt ten behoeve van de arbeid van de kerk een dienstenorganisatie.
Deze dienstenorganisatie is een kerkelijke instelling en bezit, als zelfstandig onderdeel van de kerk, rechtspersoonlijkheid.
De generale synode laat zich in haar arbeid bijstaan door een bestuur van de dienstenorganisatie. Dit bestuur geeft leiding aan de
dienstenorganisatie binnen het raamwerk van de kerkorde en ordinanties van de Protestantse Kerk in Nederland en de generale
regelingen behorende bij deze kerkorde. In de generale regeling voor de dienstenorganisatie zijn de taken, werkwijze en bevoegdheden
vastgelegd van het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie.
Code goed bestuur voor goede doelen
Het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland onderschrijven de Code Goed Bestuur
voor Goede Doelen en handelen hiernaar overeenkomstig het aantal ontwikkelde codes als Code Wijffels, Code Tabaksblatt en volgens
het begrip ‘good governance’. Dit duidt op een goede bestuurlijke inrichting van een onderneming en de uitvoering van een goed
ondernemerschap, waaronder begrepen integer en transparant handelen, een goed toezicht hierop en het afleggen van verantwoording
over het uitgeoefende toezicht.
Gedragscode fondsenwerving
Met betrekking tot de fondsenwerving bestaat geen formeel vastgestelde gedragscode. De normen voor ons handelen worden ons
aangereikt vanuit het Evangelie en de kerkorde. Deze normen zijn scherper geformuleerd dan (de meeste) gedragscodes. Zo worden
loterijen beschouwd als ethisch ongewenst en doen wij daaraan niet mee, wat betreft de eigen projecten.
De fondsenwerving vindt voor een belangrijk deel plaats door de plaatselijke diaconieën en zwo-groepen (zending, werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking). Deze groepen hebben een regulerend effect omdat zij zeer betrokken en kritisch zijn. Voordat er ethische of zelfs
wettelijke normen overschreden worden, reageren zij direct op uitlatingen van Kerk in Actie of vanuit de Protestantse Kerk in Nederland.
Taken en verantwoordelijkheden van bestuur en directie dienstenorganisatie
Het bestuur heeft onder meer tot taak het (doen) voorbereiden, uitvoeren en toezien op het door de kleine synode vastgestelde
beleid voor de dienstenorganisatie, de zorg voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de dienstenorganisatie en het
beheren van het vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor de naleving van alle
relevante wet- en regelgeving en voor het beheersen van de risico’s, verbonden aan het uit te voeren werk van de kerk. Het bestuur
rapporteert hierover aan de kleine synode.
De directie is belast met de beleidsmatige voorbereiding en uitvoering van bestuursbesluiten, en met de dagelijkse leiding en organisatie
van de dienstenorganisatie. De taken zijn bepaald in het directiestatuut dat door het bestuur van de dienstenorganisatie is vastgesteld.
Tevens wordt hierin aangegeven welke bestuursbevoegdheden aan de algemeen directeur zijn gemandateerd.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Besteding van middelen
Voorbereiding, uitvoering en evaluatie beleidsplanning
Het beleidsplan voor de dienstenorganisatie wordt voorbereid door het moderamen van de generale synode en het bestuur van de dienstenorganisatie. Zij doen dit zelf of laten dit doen en bieden het gezamenlijk aan ter behandeling bij de generale synode. De generale synode dient het beleidsplan vast te stellen.
De uitvoering van het beleidsplan wordt jaarlijks geëvalueerd door moderamen en bestuur gezamenlijk, op basis waarvan besloten
kan worden een voorstel tot bijstelling van het beleidsplan voor te leggen aan de generale synode.
Het beleidsplan 2013 – 2016 is door de synode in 2012 vastgesteld. Voor een toelichting wordt verwezen naar hoofdstuk 3 van dit
jaarverslag. Een uitgebreide evaluatie van de uitvoering van het beleid 2009 – 2012 heeft plaatsgevonden als voorbereiding op de
nieuwe beleidsbepaling.
Beheersingsproces
Volgens artikel 11 van de generale regeling geschiedt de uitvoering van de werkzaamheden van de dienstenorganisatie, gericht op
(externe) dienstverlening, zoveel mogelijk in de vorm van projecten.
Het beheersingsproces binnen de ‘planning en controlcyclus’ van de organisatie is gebaseerd op de stappen Plan (plannen), Do
(uitvoeren), Check (meten) en Act (analyse en bijsturen).
Met ingang van 2008 is de inrichting en werkwijze van het uit te voeren werk vastgelegd in een nieuwe programmatische organisatiestructuur (zie het organogram in dit jaarverslag), waarin programmatisch en projectmatig werken de uitgangspunten zijn. Deze is
geëvalueerd bij de totstandkoming van het beleidsplan 2013 – 2016 maar blijft goed hanteerbaar voor deze periode.
De (financiële) besturingsfilosofie geeft het management van de dienstenorganisatie de bouwstenen voor een adequate sturing
van het geplande uit te voeren werk en - indien nodig - correctie hierop. In 2009 is het rapport ‘Scoren in de Kerk’ door het bestuur
vastgesteld. Vanuit de missie, visie en de strategische doelstellingen zijn hierin succesfactoren en prestatie-indicatoren voor de
dienstenorganisatie bepaald, die zijn opgenomen in een Balanced Scorecard. Deze methodiek blijkt een waardevol instrument voor
het management, zowel voor financiële - als inhoudelijke monitoring en wordt ook in de nieuwe beleidsplanperiode gehandhaafd.
Uiteraard zijn de BSC’s aangepast naar aanleiding van het nieuwe beleidsplan.
De financiële huishouding is gelukkig op orde. De interne risicobeheersings- en controlesystemen functioneren en geven een solide
basis voor rapportage en bijsturing bij gewijzigde omstandigheden. In 2012 is een contractregister voor langlopende inkoopcontracten
gerealiseerd. De belangrijke aandachtsgebieden het verhogen van transparantie en het verminderen van de omvang van de jaarverslaggeving worden door de besluitvorming in het kader van het project DOET gerealiseerd. Met betrekking tot interne beheersing
van de projectbestedingen van Kerk in Actie is verbetering nodig.
Verantwoording
De jaarlijks door het bestuur uit te brengen begrotingen en jaarrekeningen worden vastgesteld door de kleine synode. De vaststelling
van de jaarrekening met een controleverklaring van een onafhankelijke accountant strekt tot decharge van het bestuur ter zake van
het door hem gevoerde beheer. De jaarstukken van de worden opgesteld volgens de Richtlijn Fondsenwervende Instellingen (650)
van de Raad voor de Jaarverslaggeving, mede vanwege het feit dat de dienstenorganisatie het CBF-keurmerk heeft ontvangen voor
de activiteiten van Kerk in Actie. Het bestuur brengt hierover een afzonderlijke verantwoording uit. De jaarverslagen en jaarrekeningen,
alsmede de begrotingen, zijn opvraagbaar en staan integraal op de website van de Protestantse Kerk.
De directie verantwoordt minimaal per 4 maanden aan het bestuur de realisatie en voortgang van de uitvoering van de vastgestelde
jaarplannen en begrotingen. Het verantwoordingsproces in het jaar 2012 is uitgevoerd conform de gehanteerde regelgeving en de
hierover gemaakte afspraken. Over de financiële resultaten is vanaf maart 2012 maandelijks gerapporteerd.
(Extern) toezicht
Naast het externe toezicht van het Centraal Bureau Fondsenwerving inzake het keurmerk voor een verantwoorde fondsenwerving wordt
de controleverklaring uitgevoerd door PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. te Utrecht. Deze certificerend accountant wordt aangewezen door de kleine synode. Tevens woont de accountant de vergaderingen bij van de door het bestuur ingestelde auditcommissies.
Vanwege de specifieke aard van de activiteiten en het grote volume aan geld is destijds besloten tot een auditcommissie voor Kerk
in Actie en een auditcommissie voor het ‘overig kerkenwerk’. Deze auditcommissies ondersteunen het bestuur van de dienstenorganisatie
bij het uitvoeren van de verantwoordelijkheden op het toezichtterrein. In 2008 werd daarvoor een auditreglement vastgesteld.
Met ingang van 2013 worden de 2 auditcommissies omgevormd tot 1 auditcommissie voor het geheel van het werk van de Protestantse
Kerk in Nederland op basis van de synodale besluitvorming met betrekking tot het project DOET.
De beide commissies bespraken op 26 april 2012 de jaarverslagen 2011. Op 24 september 2012 werden de conceptbegrotingen
2013 besproken. Beide commissies adviseerden positief over de jaarverslagen en de begrotingen. In 2012 is ook gesproken over het
55
56 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
rooster van aftreden, de samenstelling van de auditcommissie in 2013, het project DOET en natuurlijk het beleidsplan 2013 - 2016.
De auditcommissie ‘overig kerkenwerk’ sprak bovendien over het synodale beleid met betrekking tot predikanten, de ontwikkelingen van Ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP) en het beleid ten aanzien van het onroerend goed (met name Hydepark.) De auditcommissie Kerk
in Actie besprak daarnaast 2 maal over de ICCO-coöperatievorming met Prisma en Edukans en het beleid 2013 – 2016 van Kerk in Actie.
Omgang met belanghebbenden
De dienstenorganisatie streeft naar een transparante en open communicatie met alle belang-hebbenden.
Belanghebbenden
De Protestantse Kerk kan gezien worden als een van de grootste vrijwilligersorganisaties van Nederland. Iedere vrijwilliger of ieder
gemeentelid is een belanghebbende en kan op verschillende manieren contact hebben met de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (vrijwilliger, ambtsdrager, kerkrentmeester, diaken, predikant, donateur enzovoorts). Al die contacten
hebben tot gevolg dat er verschillen zijn in de wijze waarop gecommuniceerd wordt, de vormen en periodiciteit daarvan.
De Protestantse Kerk heeft contact met andere belanghebbende organisaties zoals gelieerde instellingen (SKG, Kerk en Wereld,
PThU, Stichting de Zending enzovoorts), modalitaire organisaties (IZB, GZB, HGJB), belangenverenigingen (VKB, Federatie van Diaconieën enzovoorts). Ook worden er contacten onderhouden met internationale organisaties zoals de Wereldraad van Kerken, ACT,
WCRC, LWF, CEC enzovoorts en met partnerkerken.
De begrotingen, jaarverslagen en de jaarrekeningen zijn opvraagbaar en direct beschikbaar via het internet.
Klachten
Op basis van artikel 15 van de generale regeling dienstenorganisatie is een klachtenprocedure, alsmede een klachtenformulier,
opgesteld welke op de website zijn geplaatst.
Alle leden van het bestuur en directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland hebben deze
verantwoordingsverklaring onderschreven en ondertekend op 13 mei 2013.
Verslag bestuur en directie
Benoemingen bestuur en directie dienstenorganisatie
Het bestuur bestaat uit zes leden. De leden van het bestuur worden benoemd en ontslagen door de generale synode:
• vier leden van het bestuur worden – op aanbeveling van het bestuur en gehoord hebbende het moderamen (dagelijks bestuur
generale synode) – benoemd uit de leden van de kerk;
• de beide andere leden zijn afkomstig uit het moderamen: de scriba (bezoldigd bestuurder) en een ander daartoe aangewezen lid
van het moderamen.
De onder a. vermelde bestuursleden worden benoemd voor een periode van vier jaar; ze kunnen eenmaal voor een aansluitende
periode worden herbenoemd. De onder b. vermelde bestuursleden worden benoemd voor de duur van hun zittingstijd in het moderamen.
Conform het bepaalde in de generale regeling dienstenorganisatie vermijden de leden van het bestuur in hun functioneren elke
schijn van belangenverstrengeling.
Het bestuur draagt de dagelijkse leiding van de dienstenorganisatie op aan een algemeen directeur, die wordt benoemd door de
generale synode uit de leden van de kerk en op gezamenlijke voordracht van het bestuur van de dienstenorganisatie en het moderamen
van de generale synode.
Profiel bestuurder
Van een bestuurslid wordt verwacht dat zij/hij:
• belijdend lid is van de Protestantse Kerk in Nederland;
• kennis heeft van kerkelijke structuren en culturen in de breedte van de Protestantse Kerk in Nederland;
• ruime ervaring heeft met het (bedrijfsmatig) aansturen van grote en complexe organisaties;
• oog heeft voor veranderingen in kerk en maatschappij en deze weet te vertalen naar het functioneren van kerk en dienstenorganisatie;
De voorzitter van het bestuur wordt benoemd door de generale synode. De aanwijzing tot secretaris geschiedt door het bestuur.
Afhankelijk van de samenstelling van het bestuur wordt gezocht naar specifieke ervaring en deskundigheid.
Samenstelling en bezoldiging moderamen van de generale synode per 31 december 2012
Ds. P. Verhoeff, preses
Ds. A.J. Plaisier, scriba
Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en eerste assessor)
Dhr. B. van Bokhoven (ouderling-kerkrentmeester)
Dhr. E. Broekhuizen (diaken)
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Samenstelling Bestuur en Directie van de dienstenorganisatie per 31 december 2012
Bestuur
Ir. G-J. Kramer, voorzitter
G. Prins, secretaris
Mr. P. Schreuder
G.L. Westerveld
Ds. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de generale synode
B. van Bokhoven, vanuit het moderamen van de generale synode
Directie
H. Feenstra, algemeen directeur
Ds. E. Overeem, adjunct directeur
Bezoldiging moderamen
De leden van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland ontvangen geen bezoldiging, met uitzondering van de scriba,
ds. A.J. Plaisier. De scriba wordt gesalarieerd conform de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland,
welke is afgeleid van de beloningen die de rijksoverheid hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden van het moderamen
zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.
Bezoldiging bestuur
Conform de generale regeling dienstenorganisatie artikel 3, lid 9 genieten de leden van het bestuur van de dienstenorganisatie van
de Protestantse Kerk in Nederland geen beloning voor hun werkzaamheden, doch hebben recht op vergoeding van kosten voor in de
uitoefening van de bestuursfunctie gemaakte kosten. In het jaar 2012 is € 1.137 aan onkostenvergoedingen verstrekt. Dit betreffen
voornamelijk vergoedingen voor reis- en verblijfkosten. Aan de bestuurders zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.
Het bestuurslid ds. A.J. Plaisier is onbezoldigd bestuurder van de dienstenorganisatie, en daarnaast in loondienst als scriba van de
Protestantse Kerk in Nederland.
Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere bezoldigingscomponenten
vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was in 2010. Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning wordt aan de regeling van de VFI getoetst. Voor een overzicht van de bezoldiging
van de directie(leden) wordt verwezen naar de toelichting op de personeelskosten in de jaarrekening.
Wijzigingen bestuur
De samenstelling van het bestuur van de dienstenorganisatie ondervond in het verslagjaar 2012 geen wijzigingen.
Rooster van aftreden
Bestuurslid
Benoeming per
Benoeming door de GS
Protestantse Kerk in
Nederland
(Mogelijke)
herbenoeming
of aftreden
Ir. G-J. Kramer
januari 2006
november 2005
herbenoeming per jan. 2010 ultimo 2013
G. Prins
januari 2010
november 2009
januari 2014
Mr. P. Schreuder
januari 2007
november 2006
herbenoeming per jan. 2011 ultimo 2014
G.L. Westerveld
januari 2011
november 2010
januari 2015
ultimo 2018
Ds. A.J. Plaisier
Scriba van de Protestantse Kerk in Nederland
april 2012
april 2016
april 2014
april 2018
mei 2008
B. van Bokhoven
Aftreden uiterlijk
ultimo 2017
Afhankelijk van synodelidmaatschap en synodebesluiten
april 2010
Functieverdelingen binnen het bestuur
De bestuursleden maakten afspraken over specifieke aandachtsgebieden.
Dhr. Kramer is in eerste instantie aanspreekbaar op ‘ICCO-zaken’ en is namens het bestuur van de dienstenorganisatie lid van de
aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV. Dhr. Kramer vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in de
auditcommissie Kerk in Actie.
Mevr. Prins vertegenwoordigt het bestuur in het participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, de
auditcommissie Kerk in Actie en in de vertrouwenscommissie van ICCO.
Dhr. Schreuder richt zijn aandacht op zaken rond de ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP, SMRA en SILA) en hij vertegenwoordigt
57
58 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
het bestuur in het Georganiseerd Overleg Predikanten, de commissie Solidariteitskas en in de auditcommissie Overig Kerkenwerk.
Dhr. Westerveld richt zich op zaken met betrekking tot (het overleg met) de regio’s, de SKKN en de Stichting Kerkelijk Geldbeheer.
Dhr. Westerveld vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in de auditcommissie Overig Kerkenwerk, het besturenoverleg
Land-Regio en de stuurgroep Hydepark.
Alle bestuursleden worden betrokken bij het overleg met de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer
Nevenfuncties
Buiten de kerkelijke functies op plaatselijk, regionaal en/of landelijk vlak bekleden de bestuursleden tevens nevenfuncties op financieel,
economisch en maatschappelijke terreinen. Van het bestuur van de dienstenorganisatie worden onderstaand deze nevenfuncties vermeld:
Ir. G-J. Kramer, bestuursvoorzitter
Voorzitter Raad van Commissarissen ASM International NV, Vicevoorzitter Raad van Commissarissen Damen Shipyards Group, Lid
Raad van Commissarissen NV Bronwaterleiding Doorn en Energie Beheer Nederland BV, Voorzitter Raad van Toezicht Technische
Universiteit Delft, Voorzitter bestuur Amsterdam Sinfonietta, Voorzitter bestuur Residentie Orkest, Voorzitter bestuur Stichting
Preferente Aandelen Arcadis NV, Voorzitter Bestuur Vrienden Pieterskerk Leiden, Bestuurslid Stichting Pieterskerk Leiden, Stichting
Museum Beelden aan Zee en Stichting Het Concertgebouw Fonds, Lid Raad van Advies De Nieuwe Kerk en Frans Hals Museum,
Voorzitter bestuur SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV.
G. Prins, secretaris
Voorzitter Raad van Bestuur Stichting Philadelphia Zorg, Lid Raad van Beheer Cosun, Voorzitter Bestuur Vrijwilligers Palliatieve
Terminale Zorg, Lid Raad van Advies Dienst Landelijk Gebied, Lid Raad van Bestuur Nictiz, Lid Raad van Commissarissen CSU,
Bestuurslid SMRA en lid Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk.
Mr. P. Schreuder, penningmeester
Senior consultant van Schreuder Adviseurs, Bestuurslid van de SMRA en secretaris van het bestuur van de Stichting Kerken in de
Schijnwerper te Nijkerk.
G.L. Westerveld, bestuurslid
Directeur van Brink Groep BV, adviseur samenwerkingsverband Protestantse Gemeenten Midden Langstraat, Voorzitter Algemene
Kerkenraad Protestantse Gemeente Waalwijk, Lid ledenraad Donatus (onderlinge verzekering), Lid ledenraad Maatschappij van Welstand, penningmeester Stichting Interkerkelijk Oriëntatie Centrum, Penningmeester Jacob van Heusdenfonds, bestuurslid SMRA,
Lid Raad van Advies Stichting Behoud en Herbestemming Religieus Erfgoed (SBHRE).
Ds. A.J. Plaisier, scriba en bestuurslid vanuit moderamen van de generale synode
Voorzitter Stichting De Tombe Rasker, lid van het curatorium Leerstoel Missiologie, commissaris Boekencentrum BV en bestuurslid SMRA.
B. van Bokhoven, bestuurslid vanuit het moderamen van de generale synode
Bestuurslid SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, Secretaris van het College van
Kerkrentmeesters van de hervormde gemeente te Linschoten.
De directie van de dienstenorganisatie heeft de volgende nevenfuncties:
H. Feenstra, algemeen directeur
Statutair directeur van de stichting SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, lid van
het Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, lid van de Ledenraad Maatschappij van Welstand
en bestuurslid van de Stichting Ten Vorsel.
Ds. E. Overeem, adjunct directeur
Dhr. Overeem heeft op dit moment geen nevenfuncties.
Evaluatie functioneren
In de vergadering van 10 december 2012 keken de bestuursleden terug op het eigen functioneren, dat van de dienstenorganisatie in
z’n totaliteit en was er aandacht voor ieders welbevinden in deze bestuurssamenstelling.
De bestuursvergaderingen en de behandeling van stukken verlopen constructief en in een goede sfeer; het besturen op hoofdlijnen
komt goed uit de verf.
De voorzitter en dhr. Schreuder spraken op 23 november 2012 met de algemeen directeur over zijn functioneren en zijn welbevinden
in de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Het verslag van dit vertrouwelijke gesprek is gedeponeerd in het personeelsdossier
bij de stafafdeling HRM.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Kort verslag bestuursvergaderingen 2012
Het bestuur van de dienstenorganisatie (bestuur) voerde gedurende het verslagjaar acht keer een regulier overleg; één daarvan (de
augustusvergadering) was een telefonisch overleg. Alle vergaderingen werden bijgewoond door de algemeen directeur en indien
mogelijk, ook door de adjunct-directeur. De rapportages van de opgedragen werkzaamheden stonden centraal.
Aan de volgende dossiers besteedde het bestuur extra aandacht:
Onroerend Goed
Ook in 2012 kwam het agendapunt ‘onroerend goed’ alle vergaderingen van het bestuur terug. In januari werd op basis van het ambitiedocument en het Programma van Eisen geconstateerd dat de exploitatie van een nieuw of gerestaureerd conferentiecentrum niet
sluitend zou worden. In maart bleek, na gesprekken met de PSDV dat een gecombineerd voorstel voor nieuwbouw van een conferentiecentrum met een nieuw Roosevelthuis mogelijkheden zou bieden. Op basis van deze uitwerking is een nieuw Programma van Eisen opgesteld en een plan van Aanpak ontwikkeld. Over dit proces is in juni mondeling gerapporteerd in de vergadering van de Kleine Synode.
In november 2012 is het businessplan voor de gecombineerde nieuwbouw ter besluitvorming aan de Generale Synode voorgelegd.
De synode stemde met grote meerderheid in met de plannen. De stuurgroep heeft daarna de voortgang ter hand genomen [gesprekken met de architect, gesprekken met de gemeente Utrechtse Heuvelrug en de provincie Utrecht, de vorming van een commissie van
deskundigen].In de bestuursvergadering van 10 december 2012 is gesproken over de voorstellen voor de nieuwe fase Nieuw Hydepark.
Bestuur DO –Raad van Toezicht ICCO / Kerk in Actie
In de verslagperiode vond er een gezamenlijke vergadering plaats op 14 november 2012, die tevens de constituerende vergadering
van de ICCO-coöperatie was.
Op vrijdag 20 januari 2012 ontving de Raad van Bestuur ICCO en de directie van de diensten-organisatie van de Protestantse Kerk
belangstellende synodeleden. Zij werden een plenaire bijeenkomst geïnformeerd over de samenwerking ICCO-DO-PKN/Kerk in
Actie/Prisma. Daarna was er gelegenheid de directeuren van de beide organisaties te bevragen.
De Generale Synode stemde in zijn aprilvergadering in met de vorming van de ICCO-coöperatie.
Kerk in Actie – ICCO
De ontwikkelingen in de samenwerking DO-Kerk in Actie en ICCO is een vast agendapunt voor de vergaderingen van het bestuur
van de dienstenorganisatie, evenals de ontwikkeling van Kerk in Actie/Zending. van de dienstenorganisatie, evenals de ontwikkeling
van Kerk in Actie/Zending.
Beleidsplan 2013 – 2016 voor de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk
Voor de ontwikkeling van dit beleidsplan is een stuurgroep gevormd die vanaf januari t/m oktober heeft werkt aan de plannen. In deze stuurgroep die onder voorzitterschap van de Algemeen Directeur bijeenkwam, had ook een bestuurslid zitting.
Ten behoeve van de ontwikkeling van de plannen zijn onder andere gesprekken gevoerd met (jonge) predikanten, regionale bestuurders,
het moderamen, de preses en de scriba, de MT-leden, RACV-s, en gemeenteadviseurs (kerkbeheer).
Het bestuur besprak in de januarivergadering de uitgangspunten, in zijn maartvergadering een eerste concept van de plannen en in
de oktobervergadering keurde het bestuur de tekst van het beleidsplan definitief goed. In de tussenliggende vergaderingen zijn de
bestuursleden op de hoogte gehouden van de stand van zaken. De Generale Synode werd in de aprilvergadering geïnformeerd over
de denkrichting en stelde het beleidsplan vast in de novembervergadering.
Besturenoverleg Land – Regio
De leden van het besturenoverleg Land – Regio kwamen in een regulier overleg bijeen op 9 mei 2012 en 3 oktober 2012. De bespreking
van de financiën (de jaarrekening 2011 in mei en de begroting 2013 in oktober) was een belangrijk agendapunt in beide vergaderingen.
Daarnaast was er in beide vergaderingen aandacht voor de ontwikkeling van het beleidsplan 2013-2016 voor de dienstenorganisatie.
Enkele leden van dit overleg waren in het voortraject gesprekspartner voor de stuurgroep. In de mei-vergadering gaven de leden van
het Besturenoverleg aan tevreden te zijn over de wijze waarop het beheer en de besteding van de regionale reserves en fondsen gestalte krijgt. Het voortbestaan van dit Besturenoverleg was onderwerp van gesprek nadat de generale synode besloot tot opheffing
van de ACV’s over te gaan. Afgesproken werd dit besturenoverleg voort te zetten als moment van contact tussen Regio en Land.
Financiën
Gedurende het boekjaar was er periodiek aandacht voor de exploitatieoverzichten. In 2012 werden de (enkelvoudige en geconsolideerde) jaarrekeningen 2011 en de begroting 2013 voor de Protes-tantse Kerk en Kerk in Actie voorbereid en ter vaststelling aan de synode voorgelegd.
Op 29 juni 2012 zijn de voorstellen in het kader van het project DOET (Dienstenorganisatie Open En Transparant) op ter besluitvorming
voorgelegd aan de synode. Gevolg van dit besluit is dat de jaarrekeningen en begrotingen van de Protestantse Kerk en de dienstenorganisatie samengevoegd worden, voor het eerst in opstelling van de begroting 2013.
Er was speciale aandacht voor de financiën van de stichtingen en instellingen in de consolidatie-kring, het ‘duurzaam beleggen’, de werkwijze en de verslaggeving van de auditcommissies en de heffingsfactoren.
59
60 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Overige
• In de bestuursvergadering op 4 juni 2012 voerden de bestuursleden een richting-gevend gesprek over het Boekencentrum;
• Eén van de bestuursleden en de algemeen directeur waren namens het bestuur van de dienstenorganisatie gesprekspartner
van het Pensioenfonds over de ontwikkelingen leidend tot de liquidatie van het pensioenfonds. De besluitvorming daartoe vond
plaats in de vergadering van de kleine synode op 26 juni 2012;
• De akte van verkoop en levering van grond aan Bartimeüs is gepasseerd op 7 september 2012.
• In het verslagjaar werd de SMRA BV opgeheven.
• Als gevolg van wijzigingen in de generale regeling en op verzoek van het CBF is het directiestatuut op onderdelen aangepast.
Besluitvorming daarover vond plaats in de bestuursvergadering van 14 mei en 10 december 2012.
De bestuursleden waren in 2012, indien mogelijk, aanwezig bij de vergaderingen van de kleine synode op 29 juni, 21 september,
23 november en de vergaderingen van de generale synode op 19 en 20 april en 8, 9 en 10 november. Bij agendapunten kunnen zij
gevraagd of ongevraagd, adviseren aan de leden van de generale - en de kleine synode.
Het jaarlijkse overleg van het bestuur van de dienstenorganisatie met de ondernemingsraad vond plaats op 8 oktober 2012. Bestuursleden en OR-leden wisselden met elkaar van gedachten over de ontwikkeling van de dienstenorganisatie.
Op 12 maart 2012 gingen de besturen van de dienstenorganisatie en de VKB met elkaar in overleg over de financiën en de organisatie
in 2011, het project DOET, de (financiële) ontwikkelingen in de plaatselijke gemeenten, LRP (mogelijke samenwerking in het kader
van de Actie Kerkbalans), samenwerking in het kader van de voorlichting over de uitwerking van ‘Hand aan de Ploeg’, Kerkmuziek
en het religieus erfgoed / kerkgebouwen. Het gesprek over kerkgebouwen werd door een delegatie van het bestuur DO en een
delegatie van het bestuur VKB voortgezet op 14 mei 2012 en kreeg een begin november een vervolg.
Afgevaardigde Bestuursleden participeerden in de aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV, in het participantenberaad
van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk en in het Georganiseerd overleg Predikanten.
Risicobeheersing
Algemeen
De dienstenorganisatie is niet alleen in Nederland actief, maar in een groot deel op deze wereld. Daarnaast zijn zeer vele vrijwilligers en
ongeveer 400 medewerkers betrokken bij de uitvoering van het werk. Hierbij wordt risico gelopen.
Risicobeheer betekent het in kaart brengen wat de risico’s van de organisatie zijn, een inschatting van de waarschijnlijkheid dat
een risico zich in de praktijk zal voordoen, de impact die dat voorval op de organisatie zal hebben en de maatregelen die voor- of
achteraf worden genomen. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de onderwerpen die in het kader van risicomanagement
aandacht krijgen.
Reputatierisico’s
De dienstenorganisatie streeft naar een transparante en open communicatie met alle belanghebbenden. Dit is van groot belang voor
de wijze waarop belanghebbenden het werk dat uitgevoerd wordt ervaren. Er is een gedifferentieerde aanpak naar doelgroepen die
wordt uitgevoerd via verschillende soorten media als bijvoorbeeld internet, e-mail en magazines. De organisatie is voortdurend alert
op de interne en externe invloeden.
Reputatierisico’s als gevolg van synodale uitspraken en besluiten worden niet benoemd in dit verslag. Deze komen - indien van
toepassing - aan de orde in de rapportage van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland aan de synode.
Operationele risico’s
Dit gaat over het risico dat ontstaat als gevolg van het falen of tekortschieten van interne processen, menselijke en technische
tekortkomingen en onverwachte externe gebeurtenissen.
Vrijwilligers/personeel
Vrijwilligers zijn voor ons geen ‘tweede keuze’ na de beroepskrachten. Beiden zijn nodig in een goed samenspel. In de dienstverlening wordt steeds meer accent gelegd op het werven en toerusten van vrijwilligers. Hiervoor zetten wij onder meer de coördinator
vrijwilligersbeleid in. Door te anticiperen op (natuurlijk) verloop en door overdracht goed te organiseren wordt geprobeerd de
continuïteit te waarborgen.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Veiligheid
Bij het reizen en werken in het buitenland worden risico’s gelopen. Het is goed hierbij stil te staan. Te denken valt aan beroving,
diefstal maar mogelijk ook aan ontvoering. Ook kan er sprake zijn van gewelddadige acties met een religieuze of politieke achtergrond.
Daarom is door Kerk in Actie en ICCO veiligheidsbeleid ontwikkeld. Hierin zijn uitgangspunten, verantwoordelijkheden en bevoegdheden met betrekking tot veiligheid vastgelegd. Per situatie worden deze aangevuld met lokale veiligheidsplannen. Onderscheid
wordt gemaakt in het veiligheidsbeleid voor dienstreizen en voor uitgezonden medewerkers.
Ook twee Codes of Conduct maken onderdeel uit van het veiligheidsbeleid. Alle medewerkers worden geacht zich hieraan te houden als
zij voor de organisatie als dienstreiziger dan wel als uitgezondene in een gastland verblijven. Het betreft hier de ‘Code of Conduct for
the International Red Cross and Red Crescent Movement and NGO’s in Disaster Relief’ en de ‘Code of Conduct van Action by Churches
Together’. Daarnaast zijn er de Gedrags- en Preventieregels (bij overlap met de Codes of Conduct prevaleren de laatste).
Heeft zich tijdens een reis of uitzending een incident of trauma voorgedaan, dan kan dat tijdens het debriefingsgesprek worden
gemeld en besproken en is professionele begeleiding mogelijk.
Ook is een veiligheidsadviseur aangesteld die optreedt wanneer de algemene veiligheidssituatie in een regio, gebied of land daarom
vraagt en in geval van calamiteiten en incidenten.
Bedrijfshulpverlening
Bij het landelijk dienstencentrum en op Hydepark is een team van bedrijfshulpverleners aanwezig, dat dagelijks klaar staat om op
te treden in noodsituaties. Om de paraatheid en kennis van de bedrijfshulpverleners actueel te houden, bieden we de noodzakelijke
opleidingen met betrekking tot ontruiming, Eerste Hulp, reanimatie en brandpreventie aan. De bedrijfshulpverlening heeft in 2012
één ontruimingsoefening uitgevoerd op de locatie van de Dienstenorganisatie in Utrecht en één ontruimingsoefening op de locatie
van Hydepark in Doorn. De BHV-ers zijn vooraf niet geïnformeerd over deze oefeningen. Beide gebouwen waren binnen 10 minuten
ontruimd. De ontruimingen zijn geëvalueerd en er is actie ondernomen op de aandachtspunten.
‘In company’ zijn er in 2012 herhalingstrainingen geweest voor de BHV en AED. De herhalingstraining EHBO is op locatie gevolgd.
Tevens zijn er nieuwe BHV’ers en EHBO’ers getraind op locatie.
Verzekeringen
Het pakket van schadeverzekeringen wordt met regelmaat geëvalueerd en besproken met onze externe adviseurs. Waar nodig
vinden aanpassingen plaats.
Financiële risico’s
De Protestantse Kerk in Nederland besteedt de beschikbare middelen met grote zorg. We hebben hierin immers een verantwoordelijkheid;
deze middelen zijn door anderen ter beschikking gesteld. In de jaarrekening staan ‘de niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen’ vermeld (aan het einde van de toelichting op de balans). De volgende belangrijkste financiële risico’s zijn in 2012 onderkend:
Dienstverlening aan bureau predikanten
Op grond van een in 2006 gedane uitspraak had de beleidscommissie predikanten recht op levering van arbeid tot een eenmalig
bedrag van € 300k. Ultimo 2011 resteerde nog een bedrag van € 44k of wel 588 uren tegen een uurtarief van € 75,-. In 2012
zijn werkelijk voor 608 uren werkzaamheden verricht in het kader van de re-integratie van predikanten. Hiermee kan de claim per
balansdatum als beëindigd worden beschouwd.
Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN).
Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet
Nederland (PDKN) van ieder € 750k maximaal. Deze garantstelling, waarmee de kleine synode in zijn vergadering van 27 juni 2008
instemde, eindigt op 26 november 2015 (zeven jaar na dagtekening van de garantstelling, te weten 26 november 2008).
Risico’s geldwerving
De bruto-opbrengst vrijwillige geldwerving is gedaald. Met name de inkomsten uit gemeenten staan onder druk. Tot 2011 wisten de
leden de daling van het ledental meer dan te compenseren met de giften voor het werk van de kerk. Voor het eerst in 2011 is bij de
geldwerving vanuit en voor het werk van de gemeenten een daling te zien ten opzichte van de voorgaande jaren. Naar het zich nu
laat aanzien geen eenmalige zaak. (De quotum-heffing beweegt mee met de inkomsten van de gemeenten.)
Beleggingen
Voor de beleggingen van de Protestantse Kerk is het beleggingsbeleid vastgesteld door de synode. In samenspraak met de beleggingsadviescommissie worden de grenzen van de belegginsmix bewaakt en keuzes gemaakt waarin wordt belegd.
61
62 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
In 2012 was er een onrustig beeld op de beleggingsmarkten, alhoewel het aanvankelijk redelijk ging op de beurzen. Deze rust
werd al het tweede kwartaal verstoord door toenemende problemen in de zuidelijke landen van de Eurozone. Door ingrijpen van de
Eurolanden kwam een tijdelijk eind aan de onrust en ontstond een zekere stabiliteit op de financiële markten. Groei was nog wel in
de opkomende markten te noteren ook al loopt die groei wel terug, bijvoorbeeld in China. De genoemde actie in de Eurozone zorgde
er wel voor dat de beurzen aan vertrouwen en optimisme wonnen zodat in de tweede helft herstel van koersen plaatsvond.
Duurzaamheid
Onze aandacht voor duurzaamheid heeft alles te maken met de opdracht om zorgvuldig om te gaan met de schepping. Dit is een
onderwerp dat ons doet denken over onze plek, onze verantwoordelijkheid t.a.v. onze medemens (hier, op andere plekken in de
wereld, later), de aarde en onze Schepper. Bij dit aardse onderwerp is de spiritualiteit voelbaar. De kerk heeft iets in te brengen in
het gesprek over onze rol op aarde. De kerk kan zelf ook laten zien wat ze daarmee bedoelt. Vanuit onze inspiratie en ons besef van
verantwoordelijkheid zijn velen binnen de kerk al praktisch bezig met dit onderwerp.
Een belangrijk moment in 2012 was de conferentie samen met de leden van de ICCO Coöperatie de NZR en de EZA getiteld: ‘Christelijke inspiratie en mondiaal burgerschap: De Agenda voor Morgen’. Die agenda ziet er als volgt uit:
• Zorgen voor elkaar, ver weg en dichtbij;
• Zorgen voor de Schepping, voor nu en later;
• Armoede en onrecht de wereld uit helpen;
• Culturele en religieuze en diversiteit waarderen;
• Leef- en geefgedrag synchroniseren;
• Participeren in ‘social venturing’;
• Christelijke inspiratie tonen.
De deelnemende organisaties spraken af binnen de eigen organisaties te werken aan het realiseren van deze agenda. Zorgen voor de
schepping, voor nu en later legt de uitdaging neer te zorgen voor de schepping, zodat we deze prachtige, maar ook geschonden aarde
in minstens even goede staat aan toekomstige generaties nalaten. In de concrete uitwerking van dit punt spraken de deelnemende
organisaties af te werken aan het waarmaken van deze principes via een concreet actieplan duurzame bedrijfsvoering vanaf 2013. Te
werken aan duurzaam bankieren in de eigen organisaties en te bevorderen dat ook colleges van kerkrentmeesters en colleges van diakenen dit ook gaan doen. In publieke campagnes en andere acties de zorg voor de schepping uit te dragen en concrete mogelijkheden
te bieden om gedrag aan te passen. Hiervoor is in het programma Duurzaam leven van Kerk in Actie in 2012 al aandacht geweest.
Duurzaamheid in bedrijfsvoering
Een behulpzame indeling van het actiegericht kijken naar duurzaamheid is het maken van een onderscheid tussen Verminderen,
Veranderen en Vergoeden. Die indeling wordt hieronder gevolgd. Dit levert een goed beeld op van wat al gebeurd is, waar nog een
probleem is en wat we daaraan zouden kunnen doen.
Verminderen
Wat gaat al goed:
• Vanaf 1 januari 2010 wordt groene stroom gebruikt (GreenChoice). Ook het water wordt hiermee verwarmd;
• De dienstenorganisatie heeft een telewerkregeling. Woon-werk verkeer wordt vergoed op basis van openbaar vervoer (OV). Er zijn voldoende faciliteiten voor de mensen die met de fiets naar kantoor komen;
• In de regio’s werken de mensen vanuit huis. Van woon-werk verkeer is daar al een paar jaar nauwelijks meer sprake;
• Bij de verbouw van het PLD is goed gelet op energiezuinigheid. Voorbeelden hiervan zijn: dubbelglas, klimaatbeheersing, lampen
met sensoren;
• Er wordt kritisch gekeken naar de oplagen drukwerk. Het aantal bladen is de laatste jaren verminderd. Er wordt veel gebruik
gemaakt van e-mail. Het gebruik van websites als informatiebron neem steeds verder toe.
Wat heeft meer aandacht nodig:
• Er wordt veel gevlogen. De vluchten zijn samen goed voor meer dan een derde van de CO2 uitstoot van de organisatie. Vliegen
is onze nummer één vervuiler, 30% van de CO2 uitstoot van de organisatie wordt hierdoor veroorzaakt. In 2011 werden meer
vliegkilometers afgelegd dan in 2010.
• Er wordt veel zakelijk met de eigen auto gereden. Deze autokilometers vormen samen de tweede belangrijkste component van
de CO2 uitstoot, in 2011 ging het om 21% van de CO2 uitstoot.
• Er zijn 12 lease auto’s. Zes hiervan zijn energiezuinig. Bij eventuele vervanging wordt gekozen voor energiezuinige auto’s;
• Relatief veel mensen komen met de auto naar het werk;
• Positief is dat er stadsverwarming gebruikt wordt. Die veroorzaakt minder CO2 uitstoot dan ‘gewone’ verwarming met gas, maar
kijken naar besparing op verwarming blijft een mogelijkheid; in 2011 werd minder ‘gestookt’ dan in 2010. Het gaat om een
reductie van 14%. Dit is een opvallende reductie!
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
• E r wordt nog steeds relatief veel papier gebruikt (printen, kopiëren). Alle gebruikte papier samen is goed voor 2% van de CO2
uitstoot in 2011. Veranderen
Het synodebesluit ten aanzien van het alleen nog maar gebruiken van FSC-papier is uitgevoerd. Daarnaast wordt steeds gezocht
naar papiersoorten die een hoog percentage gerecycled papier bevatten. Bij drukwerk gebeurt al veel positiefs. Voorbeelden: enveloppen zijn van afbreekbaar materiaal, plastic verpakkingsmateriaal is vervangen door milieuvriendelijk maisfolie, alle post wordt
verspreid door bedrijven die CO2 neutraal werken. Er wordt zoveel mogelijk met Nederlandse drukkers gewerkt en veelal zelfs met
drukkerijen die CO2 neutraal werken. Wat heeft meer aandacht nodig:
• De dienstenorganisatie is een (erg) zichtbaar onderdeel van de Protestantse kerk. Dit kan beter benut worden. Een overschakeling naar een duurzamere samenleving wordt vaak voorgesteld als complex, bewerkelijk, offers vragend enzovoorts. De PKN kan
laten zien dat het anders kan. Het is belangrijk dat ze haar symboolfunctie uitbuit; De CO2 uitstoot wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door mobiliteit. Er kunnen op dit vlak nog stappen (om te verminderen) gezet worden. Vergoeden
Bij vergoeden gaat het om het vergoeden de CO2 uitstoot van de organisatie. Het vergoeden maakt het mogelijk om ergens anders
een vermindering van CO2 uitstoot mogelijk te maken. In 2011 werd 1.550 ton CO2 uitgestoten. Een vermindering van bijna 400 ton.
Deze vermindering heeft vooral te maken met een andere manier van berekenen van m.n. de vliegtuig-uitstoot. De vermindering
is in het echt geringer (van 1.570 naar 1.550 ton CO2, en wordt veroorzaakt door het overgaan op groene stroom in Hydepark én
de aanzienlijke vermindering m.b.t. verwarming in het dienstencentrum. Die twee zorgen ervoor dat de stijging van de uitstoot op
andere vlakken niet zichtbaar wordt. De prijs van het vergoeden was voor 2011 euro 19.700 Dit gebeurt door het kopen van zogenaamde Carbon Credits van het FairClimate Fund. Voor de uitstoot van 2011 werden carbon credits gekocht van partnerorganisatie
NOVA (Zuid Afrika). Het gaat om credits type: Basa Magogo Ver (van 10,50 euro per ton, ex btw)
FOOTPRINT PER EMISSIEBRON 2012
Electra
1%
Woonwerk verkeer
20%
Gas
16%
Papier
2%
Afval
1%
Vliegen
30%
Dienstreizen prive-auto
21%
Lease
auto’s
7%
Dienstreizen OV
2%
prive-auto
• Dienstreizen
OV
• Dienstreizen
auto’s
• Lease
• Vliegen
verkeer
• Woonwerk
• Electra
• Gas
• Papier
• Afval
• Water
• Post
63
64 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Financiën
Basisnota DOET (project DienstenOrganisatie Eenvoudig en Transparant)
De kleine synode aanvaardde in de vergadering van 29 juni 2012 de Basisnota Doet (KDB 12-07), in welke nota voorstellen zijn
geformuleerd ter verbetering van de leesbaarheid, de toegankelijkheid (transparantie), een terugdringing van de omvang en een vereenvoudiging van besluitvorming van de jaarverslaggeving en begroting van de Protestantse Kerk in Nederland. Met de, inmiddels
vastgestelde, begroting 2013 en nu de jaarverslaggeving over het boekjaar 2012 wordt uitvoering gegeven aan deze besluitvorming.
Onderstaand geven wij in het kort de genomen besluiten weer met een eventuele actuele stand van enkele nog lopende zaken:
Samenvoeging van jaarverslagen en begrotingen
Door deze ene presentatie wordt een duidelijker en completer beeld verstrekt van de balans en de staat van baten en lasten van de
Kerk, welke cijfers niet meer worden ‘verstoord’ door allerlei, en soms gekunstelde, transacties en financiële verhoudingen tussen
de Dienstenorganisatie en de Protestantse Kerk in Nederland. De jaarverslaggeving is opgesteld conform richtlijn 650 voor Fondsenwervende Instellingen voor het geheel, waar voorheen de Protestantse Kerk in Nederland nog richtlijn 640 hanteerde. In deze
paragraaf worden nog beknopt kerncijfers gepubliceerd van de balans en de exploitatierekening, waar wij u kortheidshalve naar
willen verwijzen.
Nieuwe normering continuïteitsreserve
De bufferfunctie (weerstandsvermogen, conjuncturele reserve) van het eigen vermogen houdt in het vormen van reserves ter waarborging van de continuïteit, opvang van fluctuaties in de exploitatie (egalisatiefunctie) en opvang van algemene bedrijfsrisico’s.
Het normering van deze continuïteitsreserve werd geactualiseerd en uitgebreid door de normering niet meer te baseren op de personeelslasten van de basisformatie van de dienstenorganisatie, maar uit te gaan van de totale personeelskosten inclusief bijzondere
aanstellingen, verhoogd met een opslag van 20% voor overige verplichtingen. De bandbreedte of de hoogte van deze reserve werd
opgerekt naar minimaal 33% en maximaal 67% (was 40% - 60%). De continuïteitsreserve bedraagt per 31 december 2012 als volgt:
% continuïteitsreserve
70%
65%
60%
55%
maximaal
• Norm
minimaal
• Norm
• Realisatie
50%
45%
40%
35%
30%
2007
2008
2009
2010
Jaar
2011
2012
2013
Auditcommissies Kerk in Actie en Overig Kerkenwerk
Besloten werd om de twee destijds in het leven geroepen auditcommissies te vervangen door één nieuw te vormen auditcommissie
Protestantse Kerk. Deze wijziging is inmiddels geeffectueerd bij de behandeling van de jaarstukken over het boekjaar 2012.
Eigen vermogen Protestantse Kerk in Nederland
Naar aanleiding van de synodale besluitvormingen in het kader van de basisnota DOET heeft met instemming van het bestuur van
de dienstenorganisatie tevens een opschoning en herijking van reserves en fondsen van de Protestantse Kerk plaatsgevonden in
met name financieel-administratieve zin.
Ook hebben enkele reserves en fondsen een (nieuwe) benaming meegekregen, waardoor deze meer aansluiten met de bestedingen
in de betreffende programmalijnen van de dienstenorganisatie.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Het gepresenteerde enkelvoudige eigen vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland (incl. dienstenorganisatie/Kerk in Actie)
is door deze nieuwe verslaggeving aangepast. Enkele vermogensbestanddelen van de Protestantse Kerk worden aangewend voor
besteding aan specifieke doelstellingen van Kerk in Actie. Met name in de bestemmingsreserves van de Kerk zijn egalisatiereserves
opgenomen van nalatenschappen voor Zending en Werelddiaconaat. Deze worden nu ook in de separate jaarrekening van Kerk
in Actie vermeld, maar worden bij consolidatie weer samengevoegd met het eigen vermogen van de Protestantse Kerk. Het eigen
vermogen ultimo 2011 resp. per 1 januari 2012 bedraagt als volgt:
Eigen vermogen van de Protestantse Kerk in nederland (X € 1.000)
STAND
31-12-2011
(OUD)
DOET
HER-IJKING
PER 1-1-2012
STAND
1 JANUARI
2012
Continuïteitsreserve
11.743
32
11.775
Bestemmingsreserves
24.053
-7.186
16.867
Bestemmingsfondsen
7.258
-566
6.692
43.054
-7.720
35.334
Bestemmingsreserves
11.328
7.388
18.716
Bestemmingsfondsen
13.449
332
13.781
24.777
7.720
32.497
67.831
0
67.831
Kerk in Actie
Eigen vermogen Protestantse Kerk
Resultaat Kerk in Actie 2012
Het boekjaar 2012 sluit met een negatief resultaat van € 8.589k. Van dit resultaat is een bedrag van € 4.517k onttrokken aan de
bestemmingsreserves en € 4.072k aan de bestemmingsfondsen.
De onttrekking uit de bestemmingsreserves m.b.t. is grotendeels veroorzaakt door de inkomstendaling bij de opbrengsten uit collecten,
giften en schenkingen (€ 2.722k lager dan begroot) en nalatenschappen (€ 1.385 lager dan begroot) .
In 2012 is wederom extra geïnvesteerd in de fondsenwerving, waardoor de kosten fondsenwerving stijgen. In 2012 werd € 213k
meer uitgegeven dan begroot.
De totale baten in 2012 waren met € 28.718k afgerond € 2.808k lager dan begroot. Naast de daling bij de vrijwillige geldwerving
vallen hierbij ook de volgende posten op.
• Hogere bijdragen van derden (€ 359k);
• Hogere baten uit acties derden (€ 819k) door meer inkomsten uit de acties van EO Metterdaad en een niet begrote bate voor
het project Schuldhulpmaatje;
• Niet begrote bijdrage van de overheid ten behoeve van het project Transithuis (€ 233k);
• Lagere rentebaten (€ 226k) als gevolg van de lage rentestand;
• Hogere bijdragen voor dienstverlening (€ 49k);
• Hogere overige baten (€ 65k).
Deze posten, alsmede de ontvangen nalatenschappen en een deel van de bijdragen van derden, zijn incidenteel van karakter en
hebben een specifieke bestemming. Met het oog op deze specifieke bestemming worden de hiermee verband houdende baten en
lasten verantwoord via de bestemmingsfondsen.
Bestedingsratio’s
De kosten van Kerk in Actie zijn naar bestedingscategorieën in specifieke ratio’s uitgedrukt. Deze geven het volgende weer:
% ten opzichte van de totale lasten = waar is een uitgegeven euro aan besteed
% ten opzichte van de totale baten = waar is een ontvangen euro naar toe gegaan
65
66 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Tenslotte zijn de directe kosten fondsenwerving (dit betreft de inzet van fondsenwervers en de directe kosten m.b.t. fondsenwervingsprojecten) uitgedrukt in een % van de opbrengst uit collecten, giften en schenkingen.
Ratio’s kerk in actie
NORM
2012
2012
2011
2010
2013
(BEGROTING) (BEGROTING) (REKENING) (REKENING) (REKENING)
% ten opzichte van de totale lasten
Doelbestedingen:
Subsidies en bijdragen
64,9%
66,2%
68,5%
72,7%
73,2%
Via eigen organisatie
22,7%
22,5%
21,0%
17,8%
15,5%
87,6%
88,7%
89,5%
90,5%
88,7%
8,9%
8,0%
7,6%
7,1%
7,5%
3,4%
3,3%
2,9%
2,4%
3,8%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
68,6%
68,9%
89,0%
75,4%
61,6%
24,0%
23,4%
27,3%
18,5%
13,1%
92,6%
92,3%
116,2%
93,9%
74,7%
Werving baten
9,4%
8,3%
9,9%
7,4%
6,3%
Kosten beheer en administratie
3,6%
3,4%
3,8%
2,5%
3,2%
Mutatie in reserves en fondsen
-5,7%
-4,1%
-29,9%
-3,8%
15,8%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
12,5%
11,3%
13,9%
13,7%
11,1%
Werving baten
Kosten beheer en administratie
4,5-4,75%
% ten opzichte van de totale baten
Doelbestedingen:
Subsidies en bijdragen
60-70%
Via eigen organisatie
% t.o.v. opbrengst vrijwillige geldwerving
Kosten eigen fondsenwerving
9-12,5%
Doelbestedingen
Subsidies en bijdragen
Dit betreffen de direct met partners overeengekomen projectfinancieringen. Dit percentage geeft aan hoeveel procent van de baten
aan directe steunverlening wordt besteed.
Het percentage ten opzichte van de totale baten in 2011 is relatief hoog in vergelijking met andere jaren. Dit wordt met name veroorzaakt door de noodhulpacties. De opbrengsten zijn voor een groot deel in voorgaande jaren binnengekomen.
Ten opzicht van de totale lasten is ook een hoger percentage waar te nemen. Ook dit heeft voornamelijk te maken met noodhulpprojecten.
Via eigen organisatie
Het betreft hier activiteiten die in het kader van de doelstelling vanuit de eigen organisatie, en dus niet via partners, worden uitgevoerd.
Deze activiteiten liggen onder meer op het gebied van binnenlands diaconaat, voorlichting en communicatie en Interactief. Kosten beheer en administratie
Dit zijn de kosten die door de ondersteunende afdelingen van de Dienstenorganisatie van de Protestantse kerk (zoals Financiën,
HRM en Facilitaire zaken met huisvesting) aan Kerk in Actie worden doorberekend op basis van de begrote bezetting. Werving baten
Hieronder wordt verstaan de kosten eigen fondsenwerving die specifiek betrekking hebben op de werving van de opbrengsten
uit collecten, giften en schenkingen. Kosten met betrekking tot de werving van de overige baten worden niet apart gepresenteerd.
Kosten eigen fondsenwerving
Het percentage fondsenwerving komt in 2012 uit boven de door Kerk in Actie gehanteerde norm van 9 tot 12,5%. Dit wordt veroorzaakt door hogere kosten als gevolg van nieuwe of extra investeringen op het terrein van de fondsenwerving bij een dalende
realisatie van de opbrengsten.
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Vanuit het Centraal Bureau Fondsenwerving is een norm gesteld van maximaal 25% van de opbrengsten vrijwillige geldwerving.
Aan deze norm wordt ruimschoots voldaan.
Reserves en fondsen
Het eigen vermogen van Kerk in Actie is onderverdeeld in reserves en fondsen.
Continuïteitsreserve
Kerk in Actie is onderdeel van de (dienstenorganisatie van de) Protestantse kerk, die in haar eigen vermogen is een algemene risicoreserve kent. Deze algemene risicoreserve geldt enerzijds als continuïteitsreserve, een ‘buffer’ voor onverwachte tegenvallers, en
anderzijds als egalisatiereserve voor de operationele resultaten van de dienstenorganisatie.
In het kader van de basisnota DOET is hiervoor door de kleine synode in 2012 een nieuwe normering vastgesteld. Gemakshalve
wordt hier nu verwezen naar de eerder onder het kopje ‘Basisnota DOET’ gegeven toelichting.
Reserves (€ 14.200k)
Deze reserves kunnen egalisatie- en/of continuïteitsreserves, bestemmingsreserves en herwaarderingsreserves zijn. De reserves
van Kerk in Actie vallen in de categorie bestemmingsreserves. Bestedingen van deze bestemmingsreserves dienen plaats te vinden
binnen de gegeven algemene bestemming. Binnen deze algemene bestemmingen kunnen de bestedingen door het bestuur worden
bepaald. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen.
Fondsen (€ 9.708k)
Deze bestemmingsfondsen zijn vanwege de specifieke bestemming, dat door derden (gevers of overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming. Beleid bestemmingsreserves
Kerk in Actie wijst jaarlijks op grond van de begroting van Kerk in Actie, die is vastgesteld door de Kleine Synode, de bedragen toe
ten behoeve van de steunverlening aan partners en projecten door de afdeling buitenland van ICCO en Kerk in Actie.
Indien de steunverlening aan bepaalde projecten vertraagd is of om moverende redenen door de relatiebeheerders niet aan een project
wordt toegekend, vloeien de gelden die niet besteed zijn terug in een revolving fund. Deze bestemmingsreserve kan aangewend
worden om in een volgend jaar eventuele tekorten te dekken wanneer de inkomsten achterblijven bij de begroting. Op deze wijze
wordt voorkomen dat een onverwachte daling van inkomsten leidt tot vermindering van al aan partners toegezegde steun. De revolving
funds fungeren zo als egalisatiereserve voor de doelen waarvoor de gelden zijn bestemd.
Bij de toekenning van de bedragen voor steunverlening wordt de restrictie gegeven, dat in de eerste drie kwartalen van het boekjaar
drie-vierde van het totaal bedrag mag worden toegezegd. Blijken de inkomsten in het lopende jaar voldoende om de uitgaven te
dekken, dan wordt het laatste kwart van de gelden besteed.
Voor de revolving funds wordt als buffer voor mogelijk lagere opbrengsten een minimale norm aangehouden van 25% van de bruto
begrote baten van het jaar volgend op het verslagjaar met een bovengrens van 35%. Alleen voor het revolving fund Noodhulp wordt
een reserve aangehouden van minimaal € 1 mln., zodat bij rampen snel kan worden gereageerd, vooruitlopend op fondsenwerving.
Op deze wijze kan de toezegging voor het betreffende jaar gegarandeerd worden. Als het saldo van de revolving funds na het eerste
halfjaar hoger is dan 35% wijst de programmamanager Kerk in Actie een extra bedrag voor steunverlening toe aan het doel waarvoor de gelden van het betreffende revolving fund bestemd zijn.
Ten aanzien van de egalisatiereserves nalatenschappen is besloten dat de jaarlijks, bij begroting, toe te wijzen bijdragen aan Kerk in
Actie m.i.v. 2014 worden bepaald op een ‘driejaars’ gemiddelde van de werkelijke ontvangsten uit nalatenschappen. De bijdragen
voor 2014 zullen worden gebaseerd op de werkelijke ontvangsten conform de jaarrekeningen 2012, 2011 en 2010. In 2012 is het
verschil tussen de begrote bedragen en de werkelijk ontvangen nalatenschappen onttrokken aan deze reserves.
Voor de egalisatiereserve ZZO zijn bij de overdracht vanuit de voormalige Stichting Zwakzinnigenzorg in Ontwikkelingslanden aparte
afspraken vastgelegd. Per 1 januari 2008 heeft de overdracht plaatsgevonden van het vermogen van de ZZO aan Kerk in Actie ten
behoeve van projecten voor mensen met een verstandelijke handicap in ontwikkelingslanden.
67
68 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Het verloop van de bestemmingsreserves exclusief de egalisatiereserves nalatenschappen in 2012 is als volgt:
Bestemmingsreserves (X € 1.000)
ULT.2011
2012
ULT.2012
(STAND) (RESULTAAT) (STAND)
IN 2013
(BATEN)
NORM
(MIN)
NORM
(BEDRAG)
MEER/
MINDER
Programma's Kerk in Actie:
Revolving fund Kinderen in de Knel
1.041
-180
861
3.020
25%
755
106
Revolving fund Werelddiaconaat
2.647
-887
1.760
11.684
25%
2.921
-1.161
Revolving fund Zending
5.092
-552
4.540
10.112
25%
2.528
2.012
917
52
969
1.625
min.
1.000
-31
75
101
176
2.247
25%
562
-385
1.680
-4
1.676
nvt
1.676
0
11.452
-1.471
9.982
9.442
540
Revolving fund Noodhulp
Egalisatiereserve diaconaal werk
Egalisatiereserve ZZO
Totaal
28.688
Hieronder volgt een meerjarenoverzicht van de bestemmingsreserves in vergelijking met, de conform het beschreven beleid,
vastgestelde norm. Ratio bestemmingsreserve (X € 1.000)
2013
(BEGROTING)
2012
(BEGROTING)
2012
(REKENING)
2011
(REKENING)
2010
(REKENING)
Stand ultimo jaar (excl.ZZO)
9.080
8.753
8.306
9.648
12.990
Af: Revolving fund Noodhulp
1.000
1.000
969
917
1.752
8.080
7.753
7.337
8.731
11.238
28.688
28.688
28.688
29.829
32.885
28%
27%
26%
29%
34%
25-35%
25-35%
25-35%
25-35%
25-35%
Stand ultimo jaar
1.000
1.000
969
917
1.752
Normbedrag
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
0
0
-31
-83
752
Begrote baten volgende jaar
% werkelijk t.o.v. begrote baten
% norm t.o.v. begrote baten
Revolving fund Noodhulp
afwijking t.o.v. norm
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Verkorte jaarrekening 2012 Kerk in Actie
Balans (na resultaatbestemming)
ACTIVA (X € 1.000)
BALANS
31-12-2012
Deelneming ICCO coöperatie
Leningen u/g
BALANS
31-12-2011
1.000
14
5
Financiële vaste activa
1.014
5
Vorderingen en overlopende activa
9.288
9.874
Liquide middelen
18.377
27.079
Vlottende activa
27.665
36.953
Totaal Activa
28.679
36.957
BALANS
31-12-2012
BALANS
31-12-2011
14.200
18.717
9.708
13.780
23.908
32.497
Langlopende schulden
350
200
Kortlopende schulden
4.421
4.260
28.679
36.957
PASSIVA (X € 1.000)
Reserves en fondsen
Reserves
Bestemmingsreserves
Fondsen
Bestemmingsfondsen
Eigen vermogen
Totaal Passiva
69
70 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Staat van baten en lasten
BATEN (X € 1.000)
2012
(REKENING)
2012
(BEGROTING)
2011
(REKENING)
20.469
23.191
21.873
Nalatenschappen
2.215
3.600
2.472
Bijdragen van derden
3.087
2.728
3.742
25.771
29.519
28.087
450
450
450
1.365
546
8.408
Subsidies van overheden
233
0
1.245
Bijdragen voor dienstverlening
309
260
134
Baten uit beleggingen (rentebaten)
295
521
403
Overige baten
208
225
231
87
5
165
295
230
396
28.718
31.526
39.173
Beschikbaar voor de doelstelling
Baten uit eigen fondsenwerving
Collecten, giften en schenkingen
Verplichte bijdragen van gemeenten
Baten uit acties van derden
Opbrengst publicaties
Diverse baten
Totaal beschikbaar voor de doelstelling
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
LASTEN (X € 1.000)
2012
(REKENING)
2012
(BEGROTING)
2011
(REKENING)
Zending
10.821
10.573
11.295
Werelddiakonaat 1)
19.921
16.413
23.316
2.642
2.281
3.476
33.384
29.267
38.087
2.843
2.630
2.989
36.227
31.897
41.076
63
63
58
Financiën & Control
289
289
258
Human Resource Management
139
139
122
C&F- servicedesk
48
48
45
Facilitaire Zaken
542
540
528
1.080
1.079
1.011
Besteed aan doelstellingen
37.307
32.976
42.087
Beschikbaar voor de doelstelling
28.718
31.526
39.173
Totaal resultaat
-8.589
-1.450
-2.914
Besteed aan doelstellingen
Programma’s
Binnenlands diaconaat
Werving baten
Kosten eigen fondsenwerving
Subtotaal
Beheer en Administratie
Staf en ondersteunende afdelingen
Directie
1) Inclusief Noodhulp, Kinderen in de Knel en FairClimate.
71
72 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Resultaatverdeling
RESULTAATVERDELING (X € 1.000)
2012
(REKENING)
2012
(BEGROTING)
2011
(REKENING)
Het resultaat is toegevoegd (+) of onttrokken (-) aan
Bestemmingsreserves
Egalisatiereserve diaconaat
101
-41
Revolving fund Zending
-552
-1.163
Revolving fund Werelddiaconaat
-887
Revolving fund Kinderen in de knel
-180
-279
Revolving fund Noodhulp
52
-835
Egalisatiereserve ZZO
-4
-22
-230
-1.024
Reserve Werelddiaconaat Protestantse kerk
-1.502
-485
-506
Reserve Zending Protestantse kerk
-1.544
-720
-862
-4.517
-1.435
-4.732
Bestemmingsfondsen
Noodhulpfondsen
Overige fondsen
Totaal
-4.430
1.864
358
-15
-46
-4.072
-15
1.818
-8.589
-1.450
-2.914
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Toelichting op de lastenconform richtlijnen CBF (model 3)
De totale uitgaven van de staat van baten en lasten dienen volgens de richtlijnen van het CBF te worden weergegeven conform het
zogenaamde model 3. Dit ziet er als volgt uit:
Lasten doelstellingen (X € 1.000)
Programma- en overige activiteiten Kerk in Actie
ZENDING
WERELD- BINNENL.
DIACONAAT DIACONAAT
TOTAAL
PROGR.
COMM./ INTERACTIEF
VOORL.
TOTAAL
2012
Directe steunverlening
- Subsidies en bijdragen
7.854
15.774
1.919
25.547
0
0
25.547
11
151
0
162
0
0
162
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
193
138
232
563
163
13
739
- Inzet van/aan andere progr. lijnen
0
0
100
100
-9
0
91
- Publiciteit en communicatie
0
0
71
71
230
0
301
1.436
1.944
461
3.841
258
484
4.582
69
36
27
132
0
0
132
108
180
32
320
30
43
393
9.671
18.223
2.843
30.737
671
540
31.948
493
408
180
1.080
164
282
1.526
10.164
18.631
3.023
31.817
835
823
33.474
1.151
1.697
-201
2.647
-835
-823
990
11.314
20.328
2.822
34.464
0
0
34.464
- Afdrachten contributies e.d.
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor en algemene kosten
Totaal lasten (voor doorbelasting)
Doorbelaste kosten beheer
& administatie naar doelstelling
Medefinanciering andere progr.lijnen
Totaal lasten doelstellingen
73
74 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Lastenverdeling totaal (X € 1.000)
LASTEN
DOELSTELLINGEN
WERVING
BATEN
KOSTEN BE2012
2012
2012
HEER & ADM. (REKENING) (BEGROTING) (REKENING)
Directe steunverlening
- Subsidies en bijdragen
25.547
25.547
21.741
30.477
- Afdrachten contributies e.d.
162
162
80
88
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
739
2.717
2.609
2.965
- Inzet van/aan andere progr. lijnen
91
91
121
333
301
301
255
282
774
5.808
5.706
5.391
417
549
625
630
350
833
699
826
35
35
30
30
446
770
712
661
-495
-495
-619
-619
1.526
36.317
31.959
41.064
-1.526
0
0
0
0
36.317
31.959
41.064
990
1.017
1.023
37.307
32.976
42.087
- Publiciteit en communicatie
Personeelskosten
4.582
Huisvestingskosten
132
Kantoor en algemene kosten
393
1.977
452
90
Dotaties aan voorzieningen
Doorbelaste kosten B&A vanuit C&F
324
Eigen inkomsten
Totaal lasten (voor doorbelasting)
31.948
2.843
Doorbelaste kosten kosten beheer
& administatie naar doelstelling
1.526
33.474
Medefinanciering andere progr.lijnen
Totaal lasten doelstellingen
2.843
990
34.464
2.843
0
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
PERSONEELSKOSTEN DIRECTIE
H.FEENSTRA, DS. E. OVEREEM,
ALGEMEEN
ADJUNCTDIRECTEUR
DIRECTEUR
2012
(REKENING)
2012
(BEGROTING)
2012
(REKENING)
Dienstverband
Aard (looptijd)
Onbepaald
Onbepaald
36
18
Parttime percentage
100%
50%
Periode
01/12
01/12
103
40
143
146
143
Vakantiegeld
8
3
11
11
11
Eindejaarsuitkering
9
3
12
12
12
120
47
166
169
166
9
3
12
12
10
16
6
22
21
22
25
9
34
33
32
Totaal bezoldiging 2012
145
55
200
202
198
Totaal bezoldiging begroting 2012
145
57
202
Totaal bezoldiging 2011
143
55
198
Uren (voltijds werkweek)
Bezoldiging (x € 1000)
Jaarinkomen:
Bruto loon/salaris
Variabel jaarinkomen
Totaal jaarinkomen
Sociale lasten
Belastbare vergoedingen/bijtellingen
Pensioenlasten
Overige beloningen op termijn
Uitkeringen beëindiging dienstverband
Totaal overige lasten en vergoedingen
Het aandeel van Kerk in Actie in de directiekosten bedraagt in 2012 17,3% ( 2011: 16,1%)
Het brutosalaris inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering van de directeur bedroeg in 2012 € 120.000. Kerk in Actie maakt deel uit
van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk te Utrecht, waarvan dhr. Haaije Feenstra de directeur is. Verschillende onderdelen
van de dienstenorganisatie dragen bij aan zijn salaris. Door Kerk in Actie werd in 2011 16,1 procent en in 2012 17,3 procent van de
directiekosten aan de dienstenorganisatie vergoed (zie ook pagina 57).
75
76 Jaarverslag Kerk in Actie 2012
Jaarverslag Kerk in Actie 2012
77

Hiv- en aidsbestrijding in Zimbabwe

Jaarverslag 2013 POH-GGZ in het

Aan alle leden van RJV en PC de Bögelscamp. Hierbij nodigen wij

Agenda jaarvergadering 25-09-2014

Brief PKN

Jaarverslag Kerk in Actie 2010 2,85 MB

Agenda van de ALV van 9 mei 2014

Jaarverslag klachten 2013

Jaarrekening 2013 - School Project Barodia

Download het jaarverslag - Stichting Steun Messias Belijdende Joden