Download PDF

R E F E R A AT
Werkgerelateerde posttraumatische stressstoornis bij
niet-militaire beroepen
Work-related post-traumatic stress
disorder.
M. Skogstad, M. Skorstad, A. Lie, H.S. Conradi,
T. Heir, L. Weisæth. Occup Med (Lond) 2013; 63(3):
175-182; doi:10.1093/occmed/kqt003.
Posttraumatische stressstoornis is een bekende
militaire beroepsziekte, maar wordt nu ook steeds
meer onderkend als beroepsziekte bij brandweer,
politie en ambulancediensten. De essentie is dat
men na een catastrofale gebeurtenis hieraan pijnlijke herinneringen overhoudt die lange tijd, soms
levenslang kunnen kwellen. De aandoening wordt
in de VS meer gezien dan in Europa. Men schat dat
in de VS de prevalentie bij vrouwen 10% bedraagt
en bij mannen 5%. Bij chronische PTSS-lijders
bestaat vaak ook nog een comorbiditeit, zoals een
tendens tot depressie, een persoonlijkheidsstoornis of neuroticisme. Deze studie is een metaonderzoek waarbij in de bekende medische databases
zoals Ovid MEDLINE, Ovid Embase, Ovid Psyc
INFO, ISI Web of Science en CSA Health and Safety
Science Abstracts ruim 4000 artikelen over dit
onderwerp werden gevonden. Uiteindelijk bleven
na selectie hiervan 140 publicaties voor analyse
over die aan de gestelde criteria voldeden.
Functies met een hoog-risico waren zoals te verwachten vooral bij politie, brandweer en ambulance te vinden. Maar PTSS kwam ook voor bij treinbestuurders, beroepschauffeurs, gezondheidspersoneel (verpleegkundigen), journalisten, en kassiers bij banken en postkantoren, zij het overwegend minder ernstig. Zeer ernstige langdurige
PTSS ziet men daarentegen na grote bedrijfsongevallen met veel slachtoffers.
Politiepersoneel is vaak getuige van ernstige incidenten en wordt soms in combatsituaties ingezet.
Merkwaardig is dat toch het voorkomen van PTSS
in het algemeen minder dan 10% is. De kans op
PTSS is het grootste bij agenten die slecht werden
begeleid en ondersteund, geen duidelijk directieven ontvingen, en slecht bewapend en uitgerust
waren. Een belangrijk punt voor deze wat gunstiger cijfers bij politiepersoneel is de betere personeelsselectie.
Brandweerlieden hebben een zeer gevaarlijk beroep met grote persoonlijke risico’s. Bij 20% van
deze werknemers komt een periode met PTSS voor.
Vooral de premorbide persoonlijkheidsstructuur is
een majeure determinant voor een PTSS. Training
en ervaring en een positieve levensinstelling beschermen tegen PTSS.
Ambulancepersoneel maakt ook veel emotionele
gebeurtenissen mee, de prevalentie in deze groep
bedraagt circa 20%. Ook hier zijn gebrek aan goede
leiding en ondersteuning, een slechte werkorgani-
14
satie en matige collegiale verhoudingen PTSSbevorderende factoren. Ook de premorbide toestand van betrokkene is een belangrijke factor.
Wat de overige beroepen met verhoogd ernstig
stressrisico betreft. Bij het verplegend personeel
hadden junior werknemers meer last van PTSS dan
senior stafleden, door minder ervaring, maar wellicht ook doordat mensen die deze stress niet aankonden, eerder de gezondheidszorg verlieten.
Journalisten, vooral oorlogscorrespondenten, verkeren in eenzelfde positie als beroepsmilitairen.
Voorbijgaande meestal kortdurende PTSS ziet men
bij spoorwegmachinisten en beroepsvrachtrijders
die bij een dodelijk ongeval betrokken zijn geweest. Bankpersoneel (kassiers) houdt na een bewapende roofoverval meestal kortdurend PTSSklachten daarvan over.
Belangrijk sleutelwoord ter voorkoming van PTSS
is preventie, door:
| begripvol en effectief management en goede
sociale verhoudingen op de werkvloer;
| adequate personeelsselectie, zoals in het algemeen bij politiepersoneel wordt gedaan;
| goede training en opleiding, vooral hoe men
met catastrofes en de gevolgen daarvan kan
omgaan.
Cruciaal is ten slotte, dat men na een ernstig ongeval goed wordt opgevangen en zo nodig vroegtijdige bedrijfsgeneeskundige en psychologische interventies krijgt aangeboden. Dit vermindert bovendien langdurige posttraumatische ziekte-absentie.
De behandeling in de vroege fase is vooral goede
opvang door leiding en collegae en verder adequate voorlichting. Bij ernstige en langdurige PTSS
kunnen psychotherapeutische (cognitieve gedragstherapie) en medicamenteuze behandeling
aan de orde zijn.
Samengevat: Brandweer, politie en ambulancepersoneel hebben een grotere kans op werkgerelateerde PTSS. In het algemeen verdwijnen de verschijnselen na 3-6 maanden. Belangrijk voor de voorkoming van PTSS is een goede training om met stresssituaties om te gaan. Goede personeelsselectie is
eveneens belangrijk, waarbij op persoonlijkheidsstructuur, de aanwezigheid van een ondersteunend vangnet en voorgaande psychiatrische afwijkingen moet worden gelet. Een goede leiding tijdens en na het ongeval kan veel PTSS voorkomen.
Secondaire preventie is belangrijk na het doormaken van een ongeval. Dit betreft een goede opvang
na een stress event: follow-up en bovenal een goede
collegiale ondersteuning zijn belangrijk.
Jan-Willem Koten
TBV 22 / nr 1 / januari 2014

Download Report