OORLOGSROMANS
BIBLIOTHEEK VLISSINGEN
Klara zegt nee / Aaron, Soazig
In fictieve dagboekvorm doet Angelika van juli tot half september 1945
verslag van de terugkomst uit Auschwitz in Parijs van haar schoonzus
Klara. De verschrikkingen van 3 jaar kampleven hebben Klara lichamelijk
en geestelijk gebroken. En al herstelt zij fysiek dankzij de goede zorg van
Angelika, haar ziel is onherstelbaar geschonden. Categorisch weigert Klara
te vragen naar het lot van haar man en haar 4-jarig dochtertje. Zij emigreert
naar de V.S. zonder haar kind, dat zij niet wil belasten met haar
oorlogsverleden, nog te hebben gezien.
aanvragen
Het verhaal van een leven / Appelfeld, Aharon
Herinneringen van de bekende Israëlische schrijver Aharon Appelfeld, die
hij vele jaren niet bij machte was op te schrijven. Appelfeld werd in 1932 in
het toenmalige Roemenië geboren, zijn moeder werd al aan het begin van
de oorlog vermoord ('haar dood heb ik niet gezien, maar haar ene en enige
schreeuw heb ik gehoord.'). Op 8-jarige leeftijd ontsnapt hij uit het
concentratiekamp en zwerft jarenlang alleen door de Oekraïne, soms
tijdelijk onderdak vindend, levend in voortdurende angst, honger en kou, de
meest afschuwelijke dingen meemakend. Later wordt hij opgevangen door
het Rode Leger en belandt in Italië. In 1946 komt hij als getraumatiseerde
oorlogswees aan in Palestina waar hij worstelt met het nieuwe land, leven,
de taal en zijn verleden. Appelfeld schrijft verder over overleven, zoeken
naar een identiteit, en zijn schrijverschap.
aanvragen
De vioolbouwer van Auschwitz / Anglada, Maria Àngels
Tijdens een concertuitvoering in Krakau leert een Parijse musicus een
Poolse violiste kennen. Hij raakt diep onder de indruk van haar spel en van
de klank van de viool. Langzamerhand krijgt hij het verhaal te horen van de
oorsprong van dit muziekinstrument. In deze raamvertelling gaat het om de
geschiedenis van de joodse vioolbouwer Daniel die, geïnterneerd in een
kamp in de nabijheid van Auschwitz, van de kampcommandant het bevel
krijgt om een viool met een perfect geluid te bouwen. Gaandeweg ontdekt
hij dat het om een gruwelijke weddenschap gaat, met zijn leven als inzet.
aanvragen
Er is hier niemand, behalve wij allemaal / Ausubel, Ramona
De joodse bewoners van een geïsoleerd Roemeens dorpje zien in 1939 de
wereld om hen heen teloorgaan. Ze besluiten opnieuw te beginnen met hun
bestaan en het verleden en de buitenwereld uit te wissen. Dat gaat enkele
jaren goed, de nazi’s lijken hen te vergeten, tot uiteindelijk de oorlog alsnog
binnendringt. Slechts een enkele dorpsbewoner overleeft. Een van hen is
Lena, de vertelster in de roman, die haar zwerftocht (die haar in Amerika
doet belanden) en het lot van haar echtgenoot beschrijft aan haar dochter.
aanvragen
Het vuur / Barbusse, Henri
De Franse schrijver Henri Barbusse (1873-1935), schreef een
ontnuchterend relaas over zijn belevenissen aan het loopgravenfront tijdens
de Eerste Wereldoorlog. In de geschiedenisboeken kunnen we lezen dat de
strijd tegen de Duitsers in Frankrijk een verschrikking was, bij Barbusse
kunnen we het voelen. Hij beschrijft de akelig gewone menselijke dingen uit
het soldatenleven, hoe het was als een granaat in een schuttersputje
terecht kwam en hoe een Duitse soldaat aan de Franse bajonet geregen
wordt omdat een Franse patrouille om een doosje lucifers verlegen zit. De
Franse soldaten die even van het slagveld weg kunnen en een (Frans) dorp
bezoeken, merken daar dat de burgerbevolking klaagt over het ongemak
als gevolg van de oorlog.
aanvragen
Niemandsland / Barker, Pat
In 1917 komt de Engelse dichter Siegfried Sassoon (1886-1967), die in de
loopgravenoorlog in Noord-Frankrijk shellshock heeft opgelopen en een
pamflet heeft geschreven over het zinloze van de oorlog, voor behandeling
aan in het Schotse oorlogshospitaal Craiglockhart. De behandeling door de
sympathieke dr. Rivers heeft echter niet alleen gevolgen voor Sassoon, die
inderdaad weer naar Frankrijk gaat, maar ook voor Rivers zelf. Hij gaat zich
steeds meer afvragen wat voor zin het heeft militairen te behandelen om ze
weer naar het slagveld te sturen.
aanvragen
Verloren in stilte / Belliveau, G.K.
Deze Amerikaanse schrijver is in staat geweest zich te verdiepen in het
leven van de jonge jood Jakob Horowitz in bezet België tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Na de oorlog verhuist deze zakenman naar Amerika en wil
eigenlijk niet spreken over zijn oorlogservaringen. Zijn zoon is een beroemd
schrijver geworden, maar heeft daarbij een schrijversnaam aangenomen en
daar heeft de vader veel moeite mee. Via flash-backs horen wij wat hij als
kind heeft meegemaakt in de Tweede Wereldoorlog in België. Vader en
oom worden gedeporteerd en worden via het verzet geplaatst in diverse
christelijke gezinnen (joods en christelijk godsgeloof speelt een belangrijke
rol in het verhaal). In het laatste gezin is de zoon actief in het verzet en
wordt zo geconfronteerd met de macht van de bezetter. Als getrouwde man
kan hij er met zijn vrouw en kinderen niet over spreken, tot hij na jaren zijn
schrijvende zoon inschakelt om alsnog zijn verleden aan het papier toe te
vertrouwen door terug te gaan naar België.
aanvragen
HhhH / Binet, Laurent
De 'Beul van Praag' Reinhard Heydrich geldt als een van de meest wrede
nazi's. Hij was hoofd van de Gestapo en de SD en leidde de
Wannseeconferentie, waar tot de uitroeiing van alle joden werd besloten.
Binet schreef een biografische roman over dit 'blonde beest' met als titel de
bijnaam die de SS voor hem had bedacht: 'Himmlers Hirn heisst Heydrich'.
Hij concentreert zich op de dodelijke aanslag die twee jonge verzetsstrijders
op 27 mei 1942 in Praag op hem pleegden en die gruwelijke represailles tot
gevolg had: twee dorpen werden volledig met de grond gelijk gemaakt, alle
bewoners werden vermoord.
aanvragen
De laatste brief / Blanc, Olivier
In de jaren 1793/1794 verloren enige duizenden Franse burgers hun hoofd
onder de guillotine. Het boek Olivier Blanc bevat een selectie van de
afscheidsbrieven van de veroordeelden. Fouqier-Tinville, de openbare
aanklager, liet deze brieven onderscheppen. Sommige slachtoffers van het
Revolutionair Tribunaal belandden op het schavot omdat zij ervan werden
'verdacht verdacht te zijn'. De laatste afscheidsbrief is die van de openbare
aanklager zelf.
aanvragen
Het familieportret / Blum, Jenna
De Duitse Anna beleeft tijdens de Tweede Wereldoorlog een reeks
traumatische gebeurtenissen. Na de oorlog zwijgt ze over haar ervaringen.
Haar dochter Trudy heeft een foto gevonden van zichzelf als klein meisje
met haar moeder en een nazi-officier. Ze denkt dat de officier haar vader is
en wordt geplaagd door schaamte en verwarring over haar herkomst. Ze wil
niets liever dan met haar moeder een gesprek voeren over het verleden. De
verhalen van Anna in de jaren veertig en Trudy in de jaren negentig
wisselen elkaar in de roman af.
aanvragen
De rode sjaal / Bois, Ariane
Tussen twee meisjes in een Parijse volkswijk ontstaat tijdens de Tweede
Wereldoorlog innige vriendschap. Suzon is brutaal, druk, en onrustig, terwijl
Hannah verlegen, stil en afwachtend is. Als de oorlog dreigt, moet de
joodse Hannah onderduiken bij de nonnen op het platteland. Na een tijdje
vlucht ze met haar moeder naar Istanbul, waar de familie van haar vader
vandaan komt. Suzon blijft met haar ouders achter in het bezette Parijs. Als
Hannah in 1945 terugkeert, is haar vader Haïm spoorloos evenals haar
grootouders. Hannah zal hen nooit meer terugzien. Na de oorlog reist
Hannah de hele wereld rond en ze maakt carrière bij een krant. Suzon
fladdert van baantje naar baantje en feest er op los. Dan doet Hannah een
verschrikkelijke ontdekking, die beslissend is voor hun vriendschap.
aanvragen
Verboden gebied / Borden, Mary
In zeventien verhalen en vijf prozagedichten kijkt een verpleegster
impressiegewijs terug op haar ervaringen in de Eerste Wereldoorlog in
België en Frankrijk. Deel 1 ‘Het Noorden’ bevat tien verhalen over de
loopgravenoorlog in Vlaanderen, o.a. het effect van een bombardement, de
verpleegster in ‘Maanlicht’ die de rijen zwaargewonde mannen in de greep
van pijn overziet of de man die in ‘Rosa’ zelfmoord pleegde in de loopgraaf
maar werd ’gered’. De zeven verhalen in deel 2 ‘De Somme’ gaan vooral
over de chaos in veldhospitaals in Noord-Frankrijk, o.a. ‘Blind’. De vijf
prozagedichten beschrijven de vernietiging, chaos en modder.
aanvragen
Driedaagse reis / Boyden, Joseph
Xavier en Elijah zijn twee jonge Cree-Indianen die in 1914 door de
Canadese regering worden opgeroepen om dienst te nemen. Na hun
training in Engeland worden ze ingezet, eerst in Vlaanderen en later in
Frankrijk, en daar slaat de neerbuigende houding van hun medesoldaten al
spoedig om in bewondering wanneer blijkt dat de vrienden uitstekende
scherpschutters zijn. Waar Xavier echter al spoedig walgt van de oorlog,
geeft Elijah zich geheel en al over aan zijn bloeddorst (en aan een
morfineverslaving) en vermoordt hij honderden Duitse vijanden alsof het
slechts pionnen bij een bordspel zijn. Deze roman heeft twee
vertelstemmen, enerzijds die van Xaviers tante, een soort indiaanse
waarzegster die over haar en Xaviers jeugd vertelt, en anderzijds die van
Xavier die achteraf vertelt over de afschuwelijke loopgravenoorlog en de
onafwendbare climax van zijn steeds moeizamere relatie met Elijah.
aanvragen
De jongen in de gestreepte pyjama / Boyne, John
De Duitse Bruno verhuist met zijn familie in 1943 naar ‘Oudwis’, een
vreemde plaats waar niet ver van hun huis mensen in gestreepte pyjama’s
achter een hek wonen. Bruno snapt er niets van. Hij gaat op onderzoek uit
en sluit vriendschap met Shmuel, die aan de andere kant van het hek
woont. In deze roman voor jongeren/volwassenen worden de
jodenvervolging en de vernietigingskampen vanuit een verrassend
standpunt bekeken: dat van een kind dat weliswaar een militair als vader
heeft, maar van de gruwelen van het concentratiekamp niets begrijpt. Door
Bruno’s onschuldige vragen en het geweld en de verschrikking die de
auteur met minimale woorden suggereert, wordt het boek nog indringender
dan als dit alles onomwonden beschreven zou zijn. Wel gaat Bruno’s
naïviteit soms wel heel ver: is het geloofwaardig dat een zoon van een
Duitse commandant nauwelijks weet wie de Führer is? Bruno’s
onwetendheid en zijn vriendschap met de joodse Shmuel drijven de roman
en Bruno’s leven tot een noodlottig einde dat wederom suggestief wordt
beschreven en de lezer uitnodigt zijn eigen conclusies te trekken.
aanvragen
Post voor mevrouw Bromley / Brijs, Stefan
Het decor van deze roman vormt een volkswijk in Londen en het front in
België tijdens de Eerste Wereldoorlog. In het eerste deel, ‘Het thuisfront’,
staat de tegenstelling tussen John en zijn ‘zoogbroer’ Martin over deelname
aan de oorlog centraal. John kiest voor de universiteit, Martin wil ten koste
van alles deelnemen aan een oorlog die, zo is de algemene verwachting,
‘voor kerst’ afgelopen zal zijn. Vermeende lafheid, patriottisme en fanatisme
slopen de vriendschap. Andere motieven zijn: liefde, trouw, teleurstelling en
vaderbinding. Het tweede deel beschrijft Johns ervaringen aan het front. Hij
ontwikkelt zich tot een leugenaar: hij censureert de post om de gruwelijke
gebeurtenissen voor het thuisfront te verbloemen. In het tweede deel zijn de
personages overtuigender uitgewerkt dan in het wat vlak vertelde,
voortkabbelende eerste deel. Met de dood voor ogen wordt vriendschap nu
veel intenser ervaren dan in het eerste deel.
aanvragen
Kapitein Corelli’s mandoline / DeBernières, Louis
Op een Grieks eilandje moeten de bewoners zich zien te redden gedurende
de Duitse en Italiaanse bezetting in de Tweede Wereldoorlog en zich
daarna ook nog staande houden onder de dictatuur. Deze moeilijke situatie,
waarbij de nodige wreedheden plaatsvinden en natuurlijk ook dodelijke
slachtoffers vallen, speelt zich af rond het leven van de dochter van de
plaatselijke arts en haar geliefde, een Italiaanse officier die prachtig op de
mandoline kan spelen.
aanvragen
Bloedgetuigen / DeBoose, Johan
De Vlaamse schrijver Johan de Boose (1962) beschrijft de dictatoriale
ideologieën en de keuzes die mensen in bepaalde omstandigheden maken.
Aan de hand van vier personen wordt ons een blik gegund in de loop van
de geschiedenis van de 20e eeuw, waarbij ieder persoon idealistisch
doelen nastreeft. Een Vlaming die uit idealistische christelijke motieven
vecht tegen het communisme en voor het Vlaamse Nationalisme, maar ook
een geassimileerde jood die vecht voor een communisme zonder Stalin.
Daarbij kijkt de personificatie van de 20e eeuw, een oude vrouw, terug op
waarom de idealen uiteen zijn gevallen.
aanvragen
De belegering / Dunmore, Helen
De 23-jarige Anna Levin leeft met haar vader Michail en haar vijfjarige
broertje in Leningrad. Haar moeder Vera is 41 als ze vlak na de geboorte
van Kolja sterft. Vader Michail is auteur, maar 'onpubliceerbaar', omdat hij
niet schrijft in de trant waarin de regering dat wenst. Dan vallen de Duitsers
Rusland aan en omsingelen Leningrad. Langzaam maar zeker wordt de
nood groter, er is bijna geen eten meer, de ratten en muizen zijn
opgegeten, maar de menselijke 'ratten' blijken sterker dan ooit. Anna leert
de vierdejaarsstudent Andrei kennen, die hen waar mogelijk bijstaat. Ook
de vroegere vriendin van vader, Marina, staat hen met geld en goederen bij.
Maar Michail en Marina sterven en vele tienduizenden burgers van
Leningrad met hen.
aanvragen
Het teken van het beest / Ermakov, Oleg
In de voormalige Sovjetunie heeft zich een groep jonge schrijvers gevormd,
die de traumatische ervaring beleefden deel te moeten hebben aan een
zinloze en eerloze oorlog in Afghanistan. Oleg Jermakov (1961) schrijft in
zijn roman over de Sovjet-variant van het Vietnam-syndroom, waarbij hij
een schokkend relaas geeft van de strijd in deze 'vuile' oorlog. Deze
betekende niet alleen strijd tegen een vaak onzichtbare, sluwe vijand maar
ook tegen hitte, ongedierte, ziekte en heimwee. Drie jaar bracht de schrijver
door in de onherbergzame Afghaanse steppen.
aanvragen
Alleen in Berlijn / Fallada, Hans
Een Berlijns echtpaar dat het bericht krijgt dat hun zoon voor de Führer is
gevallen, besluit verzet te plegen d.m.v. het verspreiden van briefkaarten
met teksten die het naziregime hekelen. Tegelijk met de beschrijving van de
wat hulpeloze, nauwelijks effectieve verzetsactiviteiten van het moreel
hoogstaande paar wordt een beeld geschetst van de angst, de
onderdrukking en de gecorrumpeerdheid van de doorsnee burger en de
bruutheid van de nazi’s in Berlijn tijdens WO II. Deze herontdekte roman uit
1947 leest als een detective, door de perspectiefwisseling die verspringt
van het echtpaar naar de laconieke met opsporing belaste rechercheur van
de Gestapo.
aanvragen
Het lied van de loopgraven / Faulks, Sebastian
De jonge Engelsman Stephen Wraysford komt in 1910 in Amiens. Als hij
een verhouding krijgt met zijn hospita Isabelle, vertrekken ze samen. Maar
als Isabelle zwanger is, verlaat ze Stephan en keert naar haar man terug.
Stephan verlaat Frankrijk, maar wordt als militair in Frankrijk geplaatst en
als kapitein geeft hij leiding aan mannen die onder de Duitse linies tunnels
graven en explosieven aanbrengen. Stephan heeft een toevallige
ontmoeting met Jeanne, de zuster van Isabelle. Hij bezoekt Isabelle, maar
die heeft een Pruisische vriend die ze volgt naar MÜnchen. Stephens
kleindochter Elisabeth Benson gaat in 1978/79 via de bij haar moeder op
zolder gevonden dagboeken naar Frankrijk, waar ze het geheim van haar
grootouders ontdekt.
aanvragen
Het meisje dat verdween / Florijn, Els
Op ware feiten gebaseerde roman met twee verhaallijnen. Een joods
echtpaar in de Betuwe duikt in 1943 onder met hun pleegdochter, maar laat
hun eigen driejarig dochtertje achter onder de hoede van een dienstmeisje.
Dit in de hoop dat de Sicherheitsdienst haar met rust zal laten omdat ze nog
zo klein is. Het tegendeel blijkt waar: de burgemeester maakt de SD al na
een paar dagen attent op de aanwezigheid van het kindje. Het wordt
onmiddellijk afgevoerd naar Westerbork en vervolgens met het eerste
transport naar Auschwitz, waar ze direct na aankomst wordt vergast. De
andere verhaallijn is die van de pleegdochter, die onderduikt zonder te
weten dat het dochtertje wordt achtergelaten. Haar verhaal gaat over de
afschuwelijke onderduikperiode, de onzekerheid over het lot van het kindje,
de onmacht er met elkaar over te praten, haar eenzaamheid als puber en
hoe ze lang na de oorlog teruggaat naar het dorp in de hoop nog
sporen/verhalen te vinden.
aanvragen
Oorlogstranen / Forson, Gertrude
Gertrude Forson (1984) probeert in haar roman Óorlogstraneń een beeld te
schetsen dat helaas voor vele landen in Afrika opgaat. Zelf afkomstig uit
Liberia, een land dat vaak te lijden heeft onder oorlogsgeweld, is ze in staat
op een realistische manier weer te geven wat inwoners van een land in een
oorlogssituatie meemaken. Om het vege lijf te redden zit er niets anders op
dan het land, Sierra Leone in West-Afrika dat door een rebellenoorlog wordt
beheerst, te ontvluchten. Na een uitputtende boottocht aangekomen in
Europa, na veel ontberingen zoals honger en misbruik, probeert de
hoofdrolspeler een nieuw bestaan op te bouwen. En dat is zonder geldige
verblijfspapieren een moeilijke, vaak uitzichtloze zaak.
aanvragen
Brieven van Elie / Frank, Thaisa
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zou Nazi-leider Goebbels een groep
joodse mannen en vrouwen met een talent voor talen strikt geheim hebben
samengebracht om antwoorden te schrijven op brieven die gevangenen in
concentratiekampen vlak voor hun dood gedwongen werden te schrijven
aan hun familie. De brieven zijn bedoeld voor de archieven, maar ook om
de geesten van de doden gerust te stellen. Deze fictieve gemeenschap van
‘Schrijvers’ van allerlei afkomst in hun ondergrondse en relatief veilige
bunker wordt overtuigend en tot in detail beschreven in deze roman,
inclusief hun verhouding met de ‘goede’ Duitsers die er de leiding hebben,
een jonge vrouw en haar geliefde, een officier. Als een brief van de filosoof
Heidegger moet worden beantwoord, zogenaamd door een vriend die in
Auschwitz zit, dreigt alles aan het licht te komen.
aanvragen
Süskind / Galen, Alex van
Vanwege het toenemend antisemitisme vestigt de Duits-joodse zakenman
Walter Süskind (1906-1945) zich in 1938 in Nederland om van daaruit naar
de VS te emigreren, maar de Duitse inval op 10 mei 1940 verhindert dat. In
1942 vraagt de Joodse Raad hem, als kind van twee Nederlandse
grootouders, beheerder te worden van de Hollandsche Schouwburg in
Amsterdam, van waaruit de Jodentransporten naar concentratiekamp
Westerbork plaatsvinden. Hij vindt het heel moeilijk mee te werken aan de
transporten, maar gebruikt zijn functie om honderden (kinder)levens te
redden. In 1944 moet hij zelf met vrouw en dochter op transport naar
Westerbork.
aanvragen
De blikken trommel / Grass, Günter
In het bizarre levensverhaal van een op een blikken trommel roffelende
dwerg, die in de jaren 1933-'45 West-Europa doorzwierf, weerspiegelt zich
op schokkende wijze de opkomst en ondergang van het Derde Rijk. Grass
breekt in deze omstreden roman, waardoor hij beroemd werd en die
behoort tot de meest gelezen na-oorlogse Duitse romans, met alle morele,
sociale en religieuze taboes. Zijn proza is een mengsel van naturalistische
en groteske elementen wat de compositie niet al te eenvoudig maakt.
aanvragen
De vertrouweling / Grémillon, Hélène
In 1975 krijgt een 35-jarige vrouw, redactrice bij een uitgeverij, na de dood
van haar moeder wonderlijke brieven zonder afzender toegestuurd. Het
blijkt de geschiedenis van haar moeder te zijn die geheimen onthult rondom
haar eigen geboorte aan het begin van de Tweede Wereldoorlog.
aanvragen
Leven en lot / Grossman, Vasilij
Het boek, dat de toestand in de concentratiekampen en oorlogsscènes als
de slag van Stalingrad beschrijft, maar zich, net als Tolstojs "Oorlog en
vrede", ook richt op het leven van individuen, is geschreven in de jaren
vijftig van de 20e eeuw. Voordat het kon worden gepubliceerd, werd het
manuscript ervan in beslag genomen door de KGB. De autoriteiten waren
doodsbenauwd voor de schok die de roman teweeg zou kunnen brengen:
stalinisme en nationaal-socialisme werden door Grossman op een lijn
gesteld. Lang na Grossmans dood dook er een tweede manuscript van het
boek op dat naar het Westen werd gesmokkeld. Thans trekt het, zowel in
het Westen als in Rusland zelf, een groot aantal lezers.
aanvragen
De lotgevallen van de brave soldaat Švejk in de wereldoorlog / Hašek,
Jaroslav
De goedmoedige, sullige soldaat Svejk heeft zijn plaats verdiend in de
wereldliteratuur. Door zijn gedrag ontstaan hilarische en absurde situaties,
afgewisseld en verlevendigd met zo'n 200 anekdotes die Svejk te kust en te
keur door het verhaal vlecht. Svejks belevenissen in het OostenrijksHongaarse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog worden in Hasek's
'Unvollendete' gebruikt als aanklacht tegen militarisme en hiërarchie. Svejk
is als zand in de raderen van het militaire apparaat. 'Svejk' geeft ook een
goed beeld van het vroeg 20e-eeuwse Midden-Europa.
aanvragen
Catch-22 / Heller, Joseph
Tegen de achtergrond van de toenemende Amerikaanse Vietnambetrokkenheid geschreven roman over de anti-held Yossarian. Deze is
gestationeerd op een Italiaans eiland en bommenrichter bij de luchtmacht in
de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog.
aanvragen
De verborgen strijd / Herbert, A.P.
Harry Penrose, student in Oxford, neemt dienst in het Britse leger als in
zomer 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Hij wordt als officier naar
Gallipoli gestuurd, waar de Geallieerden de Turken bevechten. Door zijn
ervaringen in de loopgraven verandert hij, gaat piekeren en twijfelen. Hij
raakt begin 1916 zwaargewond, herstelt in Engeland en trouwt. Hij kan een
kantoorbaan op het ministerie van Defensie krijgen, wat beter voor hem is,
maar gaat weer naar het front, nu in Frankrijk. Bijna direct wordt hij door
een nare superieur de frontlinie in gestuurd. Vanwege hevig spervuur rent
hij met z'n mannen terug naar een dug-out, wordt gearresteerd en
beschuldigd van verraad. Een krijgsraad veroordeelt hem ter dood.
aanvragen
Nacht / Hilsenrath, Edgar
Beschrijving van het leven, lijden en de dood van joden in een getto in een
door de fascistische Roemeense regering bezette stad in de Oekraïne. Hier
zijn geen gaskamers en verbrandingsovens, maar de naar dit getto
gedeporteerde joden volgen een even wrede, maar langere lijdensweg naar
de uiteindelijke dood. De Duitse auteur (1926) heeft deze deportatie
overleefd, maar heeft veel aan den lijve moeten ervaren. Natuurlijk
probeerden velen zo lang mogelijk te overleven, was er zwarte handel, ook
een bordeel, een kapperswinkel en een café. Er waren ook grote verschillen
tussen de min of meer welgestelde en de arme joden, zoals dat in de
"normale" wereld ook het geval is, maar aan ontsnapping viel niet te
denken. Er was de dreiging van razzia's, van executies of een langzamer
verdelging. De auteur concentreert zich op een hoofdfiguur, Ranek, die om
zo lang mogelijk te overleven ook van alles doet wat verboden is, zelfs een
gouden tand uit de mond van zijn zojuist overleden broer wrikt en diens
gezicht in het bijzijn van zijn schoonzusje daarbij ernstig beschadigt, maar
die ook gevoelens van liefde en menselijkheid kent.
aanvragen
22 Britannia Road / Hodgkinson, Amanda
Na vijf jaar Tweede Wereldoorlog, waarin de Poolse Janusz naar Engeland
vlucht, en Silvana met hun zoontje Aurek in de bossen bij Warschaw in
leven probeert te blijven, wordt de familie herenigd. Het wordt een moeilijke
start, beide ouders hebben een verleden, en het jongetje ziet in zijn vader
een vijand. Janusz is een zorgzame vader, die zich thuisvoelt in zijn nieuwe
vaderland, en zich wil gedragen als een Engelsman. Silvana kampt met een
vreselijk geheim, waarover zij niet wil en kan praten met haar man. Aurek is
een losgeslagen kind vanwege de oorlogsverschrikkingen en zijn
overlevingsdrang. Alle drie hoofdpersonen worden belicht, zowel in het
heden als in hun verleden, er wordt voortdurend van tijd en locatie
geswitcht vanaf het prille geluk van het echtpaar, de geboorte van hun zoon
in 1940, en daarna de oorlog tot de hereniging.
aanvragen
Grenzen / Jacobsen, Roy
De bij de literaire Noorse grootheden horende auteur (1954) wordt met
deze roman voor het eerst in het Nederlands vertaald. Hij plaatst de
Luxemburgse Ardennen, 'een groen kussen midden in Europa waar
grenzen verschoven worden en wij die hier wonen ze oversteken zonder
ons een millimeter ter verroeren', in het middelpunt van zijn roman over
grenzen tussen landen, tussen mensen en binnen mensen. De personages
zijn allemaal 'grensgevallen', zoals de Belgische Luxemburger Markus, de
Duitse Luxemburger Leon en de Amerikaanse Luxemburger Robert.
aanvragen
Schindler’s list / Keneally, Thomas
Het waargebeurde verhaal van een Sudetenduitse industrieel en
zwarthandelaar, die zich in 1939 in Krakau vestigde en zijn joodse
arbeiders van de dood redde. Dat alles presteerde hij onder de neus van de
SS met een mengeling van boerenslimheid en omkoperij en met grote
persoonlijke moed. Het verhaal is door de Australische auteur in
romanvorm geschreven maar dit is zo gedaan, dat de lezer het gevoel heeft
dat de dialogen ter plaatse zijn genoteerd en dat alles precies zo en niet
anders is geweest.
aanvragen
Montyn / Kooiman, Dirk Ayelt
De auteur laat zijn ik-figuur, Jan Montyn (geboren in 1924), etser en
schilder, zijn levensverhaal vertellen in een vermenging van documentaire
en roman. Montyn groeit op in een gereformeerd milieu in Oudewater. De
oorlog brengt hem via o.a. de Arbeidsdienst bij de Duitse marine. Uit
krijgsgevangenschap ontvlucht komt hij bij het vreemdelingenlegioen, wordt
in Nederland in heropvoedingskampen geplaatst, gaat als vrijwilliger naar
Korea, volgt in Nederland een militaire opleiding en belandt in een
psychiatrische inrichting. Hij vestigt zich als kunstenaar in Frankrijk en
begeleidt transporten van adoptiekinderen van Zuid/Oost-Azië naar Europa.
aanvragen
Frontberichten / Köppen, Edlef
Roman over de belevenissen van de Duitse student Adolf Reisiger in de
Eerste Wereldoorlog. In 1915 vertrekt hij als oorlogsvrijwilliger vol idealisme
naar het front. Gaandeweg ervaart hij de verschrikkingen van de oorlog aan
den lijve en komt tot het inzicht dat de oorlog zinloos en misdadig is. Het
verhaal is een mengeling van Reisigers belevenissen, zijn dagboeknotities,
brieven, krantenartikelen, oorlogsfeiten (o.a. over gasvergiftiging en
zelfmoorden aan het front), reclameboodschappen, en fragmenten uit o.a.
officiële bekendmakingen van de Duitse keizer, militaire berichten van de
generale staf, de Afdeling censuur enz. Aan het eind van de oorlog wordt
Reisiger, als hij verklaart dat oorlog de grootste van alle misdaden is,
gearresteerd en opgesloten in een krankzinnigengesticht.
aanvragen
De geverfde vogel / Kosiński, Jerzy
Het gruwelijke relaas van de ontberingen van een ouderloos kind tijdens de
tweede wereldoorlog in Oost-Europa. Geteisterd door honger en kou trekt
het kind, mishandeld en weggejaagd door de primitieve bevolking, van dorp
tot dorp. In deze tweede editie is een uitgebreid voorwoord van de auteur
opgenomen. Met klem wijst hij het autobiografische element in het boek af:
in de geschieden is van dit kind zijn alle gruwelen, mensen aangedaan in
de tweede wereldoorlog, samengebracht. Kosinski schetst hoe het boek
aanvankelijk verguisd werd maar later, toen de artistieke vrijheden ruimer
werden, toch waardering ondervond.
aanvragen
Het kielzog van de oorlog / La Motte, Ellen Newbold
De Amerikaanse verpleegkundige Ellen M. La Motte was in de Eerste
Wereldoorlog vrijwillig werkzaam in een veldhospitaal nabij Ieper. Haar
gruwelijke ervaringen legde ze in 1916 vast in een korte roman in schetsen,
‘The Backwash of War’. Dit boekje raakte vrijwel in de vergetelheid. Aan
schrijver Edwin Mortier gaf het onlangs echter stof voor zijn roman
‘Godenslaap’*, waarna deze besloot het te vertalen en in te leiden. La Motte
laat weinig heel van verhalen over soldatenheroïek en vaderlandsliefde. Zij
portretteert jonge soldaten die wegteren aan gasgangreen of voor het leven
verminkt zijn, hallucinerende soldaten met stinkende wonden, onverschillige
artsen, hautaine officieren die snel nog even decoraties opspelden bij
stervenden in het veldlazaret.
aanvragen
Is dit een mens / Levi, Primo
Primo Levi werd in 1919 in Turijn geboren, studeerde scheikunde en
voegde zich in 1943 bij een partizanengroep. In dat jaar werd hij
gearresteerd en - als jood - naar Auschwitz getransporteerd. Als een van de
weinigen overleefde hij het kamp. In dit boek beschrijft Levi niet alleen de
uiterlijke gebeurtenissen in het kamp, maar vooral de lichamelijke en
psychische ontluistering en de overlevingsmechanismen. Hij doet dit vanuit
eigen ervaring, maar ook afstandelijk, analyserend, sober, eerlijk en zonder
wrok of zelfbeklag.
aanvragen
Het respijt / Levi, Primo
Zeventien jaar na 'Is dit een mens?', waarin Levi (1919-'87) getuigde van de
verschrikkingen van het concentratiekamp Auschwitz, beschreef hij in 'Het
Respijt' de thuisreis. Tijdens deze bizarre tocht van zes maanden werd een
aantal overlevenden door hun Russische bevrijders heen en weer gesleept
door een totaal ontregeld en ontredderd Oost-Europa, met een ontstellend
gebrek aan organisatie, waardoor deze mensen leden onder honger, kou,
verveling, maar vooral slopende onzekerheid, heimwee, schrijnend verdriet
om het verlies van zovelen.
aanvragen
Terugkeer ongewenst / Lewinsky, Charles
Ik heb leren leven zonder vrijheid, zonder hoop. Waarom vind ik het dan
verdomme zo moeilijk om te leven zonder geweten?
Terugkeer ongewenst is het deels waargebeurde, deels fictieve
levensverhaal van de Joodse acteur, entertainer en regisseur Kurt Gerron.
In 1933 vlucht hij voor de nazi s en belandt via Wenen en Parijs in
Nederland, waar hij onder andere optreedt in de Joodsche Schouwburg in
Amsterdam en meewerkt aan verschillende Nederlandse speelfilms. Samen
met zijn vrouw Olga wordt hij in 1943 geïnterneerd in Westerbork en van
daar gedeporteerd naar Theresienstadt, waar de SS hem vraagt een film te
maken waarin het vernederende gettobestaan wordt voorgesteld als een
paradijs. Weigeren betekent transport naar Auschwitz, meewerken betekent
verraad aan zichzelf en aan zijn kunst. Dit dilemma vormt de kern van dit
boek.
aanvragen
Het meisje in de rode jas / Ligocka, Roma
Levensverhaal van Roma Ligocka (1938), het kleine meisje met de rode jas
dat angstig toekijkt als de Duitsers het getto van Krakau ontruimen. Roma
en haar moeder ontsnappen en duiken onder bij een Poolse familie. Roma,
haar moeder en haar neef, de latere cineast Roman Polanski, overleven de
Holocaust. Pijnlijk eerlijk levensverhaal van een vrouw die na vijftig jaar
terugkijkt naar de gevolgen van de Holocaust op haar persoonlijke leven:
hoe zo'n heel klein kind de verschrikkingen van de oorlog beleefde. Maar
ook het zwervende leven dat zij samen met haar man leidde onder het
Stalinistische bewind, dat ze aanvankelijk als enthousiast lid van de
communistische jeugdbeweging omarmde. Ze beschrijft hoe ze als
kunstenares succes heeft, maar telkens ten prooi valt aan depressies
waarvan ze de oorzaak niet begrijpt, tot ze zichzelf in 1994 bij de première
van de film 'Schindler's list' terug ziet in bovengenoemd fragment.
aanvragen
De onbekende soldaat / Linna, Väinö
Roman over de zogeheten Vervolgoorlog tussen Finland en de Sovjet-Unie
1941-1944 vanuit het perspectief van de gewone soldaten aan het front, die
zich proberen staande te houden en te overleven, ondanks soms absurde
bevelen van hogergeplaatsten. De verschillende persoonlijkheden en hun
reacties in de vaak extreme omstandigheden staan centraal, evenals de
botsingen en het onbegrip tussen degenen die de orders moeten uitvoeren
en zij die ze geven.
aanvragen
De welwillenden / Littell, Jonathan
De hoofdpersoon is een foute Duitser die zijn verhaal vertelt vanuit zijn
eigen perspectief als nazi en gehuwde homoseksueel. Deze dr. Maximilien
Aue vertelt op bijna 1000 bladzijden minutieus zijn ervaringen als invloedrijk
officier van de Sicherheitsdienst (inlichtingendienst) van de SS in heel
Europa. Zo ontstaat een controversieel verhaal, dat enerzijds, tijdens
massamoorden en etnische zuiveringen ontaardt in een schurkenepos activiteiten waarvan hijzelf overigens ook onpasselijk wordt-, en anderzijds
ontroert door de prachtige beschrijvingen van landschappen (Kaukasus,
Oekraïne, Pommeren, Antibes), van de beluisterde muziek en van de
gelezen literatuur.
aanvragen
De tweeling / Loo, Tessa de
'De tweeling' is een lijvige roman over het lijden van gewone Duitsers in
oorlogstijd. De Duitse tweelingzusjes Anna en Lotte, geboren in 1916,
worden na de dood van hun ouders van elkaar gescheiden. Anna komt
terecht in het boerse en katholieke milieu van haar grootvader. Lotte
belandt in Nederland bij een oom met socialistische idealen. Na zeventig
jaar ontmoeten de zussen elkaar weer in het kuuroord Spa. Ze vertellen
elkaar hun levensverhaal, dat vooral een oorlogsverhaal is. Lotte heeft
joodse onderduikers geholpen. Anna was met een SS-militair getrouwd en
heeft als verpleegster gewerkt in Duitse veldhospitalen.
aanvragen
Een meisje uit Oradour / Lucas, Michele Claire
Het verhaal begint als een roman. De Franse Christine Lenoir verruilt haar
kantoor in Parijs voor New York. Zij is opgevoed in een nonnenklooster
nadat haar ouders zijn gestorven toen zij zes jaar oud was. Bij de moord op
president Kennedy krijgt zij flashbacks van vernietigingskampen en besluit
terug te keren naar Frankrijk om op zoek te gaan naar haar verleden. Dan
begint de waargebeurde geschiedenis. Zij blijkt uit Oradour-sur-Glane te
komen. Een dorp dat op 10 juni 1944 in zijn geheel is vernietigd door de
nazi's en waarvan de 642 bewoners zijn vermoord.
aanvragen
Helden zonder glorie / Mailer, N.
Bij herlezing blijkt deze roman nog steeds even aangrijpend en boeiend als
op het moment dat eerdere drukken verschenen. De zinloosheid en
rauwheid van de oorlog, de kondities waaronder zowel het beste als het
slechtste bij de mens boven komen, het leven van soldaten en officieren
worden zodanig beschreven dat de lezer een volledig authentieke ervaring
ondergaat van de strijd tussen Amerikanen en Japanners op een klein
Pacificeiland.
aanvragen
Matterhorn / Marlantes, Karl
Deze roman speelt in het grensgebied van Zuid- met Noord-Vietnam en
Laos in 1969. Marlantes schetst de Vietnamoorlog in al zijn rauwheid.
Vooral de zinloosheid van het eerst moeten verlaten van Matterhorn (een
Amerikaanse vesting in de Vietnamese jungle) om het daarna opnieuw te
moeten innemen op bevel van de legerleiding. Hij tekent de levens van de
mannen van de Bravo compagnie, die zijn overgeleverd aan de waanzin, de
stank, de uitputting, raciale tegenstellingen, lichamelijke reacties,
vluchtgedrag en de alomtegenwoordige dood. Luitenant Mellas, de
hoofdpersoon in het boek, ziet zijn idealen betekenisloos worden tegen de
achtergrond van verbrande lichamen, de verdovende werking van drank en
drugs en een vijand die onzichtbaar is, maar toch aanwezig. Een hel die
hen die het overleefden voor altijd zou brandmerken.
aanvragen
De huid / Malaparte, Curzio
Verslag van de ervaringen van een Italiaan uit een gegoede familie, die in
de Tweede Wereldoorlog verbindingsofficier was in het Amerikaanse leger
en de bevrijding van Napels meemaakte. Curzio Malaparte werd in 1922 lid
van de fascistische partij. In 1931 zegde hij zijn lidmaatschap op en week
uit naar Engeland. Toen hij in 1933 terugkeerde naar Italië werd hij tot 1938
gevangen gehouden. Na enige tijd als oorlogscorrespondent gewerkt te
hebben week hij uit naar Finland, en keerde na de val van Mussolini terug
naar Italië. Malaparte slaagt erin zonder sentimentaliteit maar mét
emotionaliteit een beeld te geven van de ontreddering, de decadentie en de
nietsontziende strijd om te overleven van de Italiaanse bevolking.
aanvragen
Kaputt / Malaparte, Curzio
Deze oorlogsroman verscheen oorspronkelijk in 1944 en is in 2005 in een
nieuwe Nederlandse vertaling in de serie 'Oorlogsdomein' uitgegeven.
Malaparte is het pseudoniem van Kurt Erich Suckert (1898-1957), een
journalist en diplomaat. Malaparte schreef het boek nadat hij een paar jaar
als oorlogscorrespondent met het Italiaanse leger door Servië, Kroatië,
Polen, Rusland en Finland was getrokken. Het is een verslag van het verval
van Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog. Malaparte schrijft o.a. over
ontmoetingen met ontheemden, de vervolging en moorden op de joden, het
getto van Warschau. Als aristocraat heeft hij ontmoetingen met kopstukken
uit het Duitse leger. De gebeurtenissen in het boek zijn grotendeels
verzonnen, maar de inhoud is huiveringwekkend geloofwaardig.
aanvragen
Het meisje dat uit de lucht kwam vallen / Mawer, Simon
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de jonge Marian Sutro, die werkt bij
de Raderkamer, geselecteerd door de Britse geheime dienst voor een
opleiding tot spion. Omdat ze goed Frans spreekt - ze groeide op in Genève
en Frankrijk - wil men haar inzetten voor opdrachten over zee. Na een
intensieve training arriveert ze in Frankrijk, met een bijzondere missie: ze
moet natuurwetenschapper Clément Petellier, die al werkt aan de
atoombom, overhalen mee te gaan naar Engeland. Juist op deze man, een
vriend van haar broer, was ze als jong meisje hevig verliefd.
aanvragen
De bakkersdochter / McCoy, Sarah
Deze roman gaat over twee vrouwen die door een interview met elkaar in
contact komen: de 79-jarige Elsie, van oorsprong een Duitse
bakkersdochter en nu eigenares van een bakkerszaak in Texas, en de
jonge journaliste Reba. Het interview is aanleiding voor een terugblik op de
betekenis van de Tweede Wereldoorlog op Elsie's leven. Daardoor
verspringt het verhaal tussen Duitsland en Texas, en beslaat de periode
1938(Kristallnacht)-2008. De roman, verteld in de derde persoon, wisselt
bovendien van perspectief, tussen de twee vrouwen en, opmerkelijk, in vier
hoofdstukken kijkt de lezer door de ogen van een nazi-officier. Aan de orde
komen uitsluiting van vreemdelingen (joden, Latino's) en het
Lebensbornprogramma, maar ook de kracht van familie en vriendschap.
aanvragen
Verborgen verleden / Michaels, Anne
Deze roman gaat over de joodse jongen Jakob Beer, die tijdens de oorlog
gered wordt door een Griek en meegenomen wordt naar diens huis op een
Grieks eiland. Hier maakt hij kennis met kunst en poëzie, botanie en
cartografie. Na de oorlog emigreren ze naar Canada waar de Griek overlijdt
en Beer diens werk voortzet. Beer maakt kennis met een jonge hoogleraar
die zodanig in de ban raakt van Beers leven en werken dat zijn eigen
geregelde bestaan ontwricht dreigt te worden. De herinneringen die beide
mannen aan de oorlog hebben en de manier waarop ze die trachten te
verwerken, loopt als rode draad door deze roman.
aanvragen
Het bittere kruid / Minco, Marga
In 'Het bittere kruid' schrijft Marga Minco over de Jodenvervolging tijdens de
bezettingstijd. In korte hoofdstukken realiseert zij de sfeer van toenemende
onzekerheid en angst. Zelfs als de bezetter toeslaat, blijft er nog een spoor
van hoop om aan het lot te ontkomen.
aanvragen
De geschiedenis / Morante, Elsa
Tegen de achtergrond van Rome in de Tweede Wereldoorlog en kort
daarna speelt zich het leven af van een onderwijzeres Ida Mancuso en haar
zoon Nino. Min of meer toevallig wordt deze vrouw door een Duitse soldaat,
die op doorreis is, verkracht, waarna negen maanden later de kleine
Useppe geboren wordt, een vrolijk, maar lichamelijk zwak kind. Zijn
kinderlijke naïviteit en opgewektheid steken schril af tegen zijn
gewelddadige omgeving.
aanvragen
Godenslaap / Mortier, Erwin
Een bijna honderdjarige vrouw beschrijft haar ervaringen rond de Eerste
Wereldoorlog in Vlaanderen en Noord-Frankrijk om en aan het front. Ze
neemt geen blad voor de mond, spaart niemand en schrijft alleen voor
zichzelf. Schrijven lijkt obsceen wanneer men publiceert, zo persoonlijk en
naakt is de waarheid die zij oproept. Op een hoger niveau gaat het verhaal
over taal en werkelijkheid, over persoonlijke en algemene geschiedenis.
aanvragen
Storm in juni / Némirovsky, Irène
Een in 1942 tot twee van de beoogde drie delen voltooide roman, in 2004
bekroond met de Prix Renaudot, moet wel een uitzonderlijke achtergrond
kennen. Die postume toekenning heeft de schrijfster (Kiev 1903-Birkenau
1942) inderdaad niet alleen te danken aan haar destijds al gelauwerde
kwaliteiten, maar ook aan de toewijding van haar dochters Denise Epstein,
hoedster van het manuscript, en Elisabeth Gille, chroniqueur van hun
ervaringen in "Irène Nemirovsky, een vrouw" en de roman "Een landschap
van as". Ingebed in het de auteur kenschetsende voorwoord en bijlagen
met persoonlijk getinte aantekeningen en brieven van Némirovski verhaalt
het eerste deel hoe de vlucht voor het oprukkende Duitse leger uit, de
exodus, de zwakte en berekening van de een en de solidariteit van de
ander bevestigt, waarna het tweede deel de sfeer tijdens de bezetting van
een dorpje beschrijft: de kleinschaligheid van tijdelijke rust en wellevende
omgang, een stilte voor een nieuwe storm.
aanvragen
Kinderjaren / Oberski, Jona
De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog zijn natuurlijk
overbekend, maar hoe een klein joods jongetje die jaren beleefd moet
hebben is bijna niet voor te stellen. Deze novelle slaagt er echter volkomen
in dit beeld te schetsen. Op sobere, afstandelijke wijze worden de
oorlogsjaren beschreven. Er is geen opsmuk van het onderwerp, geen
standpuntbepaling noch rancune; slechts verwondering, pijn en een niet
begrijpen blijven over. Het is in zijn eenvoud zeer veelzeggend voor
mensen die kunnen navoelen wat er zich achter die belevenissen moet
hebben afgespeeld.
aanvragen
De Engelse patiënt / Ondaatje, Michael
De Hongaarse graaf Ladislaus de Almásy heeft jarenlang met zijn Engelse
collega's Libië en Egypte doorkruist en zijn bevindingen gerapporteerd aan
de Royal Geographical Society. Tot het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog. Nu, in het voorjaar van 1945, herbergt gedurende enige
maanden de villa San Girolame, even ten noorden van Florence, vier
personen: Hana, een jonge verpleegster, een ten gevolge van een
vliegtuigcrash in de Libische woestijn onherkenbaar verbrande Engelsman,
verworden tot een met morfine volgespoten klomp vulkanisch vlees, of is
het inderdaad de pro-Duitse spion Almásy, de Indische luitenant Kirpal
Singh en Caravaggio, de voormalige eveneens verminkte inbreker, die voor
de geallieerden spioneerde. Het verleden kleurt en laadt de onderlinge
betrekkingen in het heden. Het driedimensionale relatiepatroon wordt van
alle kanten belicht, geïllustreerd en geïnterpreteerd.
aanvragen
Donderdagskind / Pick, Alison
Pavel en Anneliese Bauer zijn welgestelde Tsjechische joden, die na de
bezetting van hun land in 1939 langzaam maar zeker in de fuik van de
Duitse jodenverdelging eindigen. Alleen hun zoontje Pepik overleeft na
plaatsing in een kindertransport de oorlog. Het verhaal wordt verteld door
Anneliese, een eenzelvige Holocaust onderzoekster (ik-figuur). Haar leven
en dat van de Bauers wisselen elkaar in korte hoofdstukken af.
aanvragen
Een boek voor Hanna / Pressler, Mirjam
Net voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog krijgt Hanna (14) de
kans om Leipzig te ontvluchten en naar Denemarken te gaan. Ze wordt
ondergebracht bij een gastgezin, evenals verschillende andere meisjes. Ze
probeert daar een nieuw leven op te bouwen. Wanneer de Duitsers
Denemarken binnenvallen, wordt Hanna gearresteerd en naar
Theresienstadt gedeporteerd. Dan wordt elke dag een strijd op leven en
dood. Zal Hanna de oorlog overleven?
aanvragen
Van het westelijk front geen nieuws / Remarque, Erich Maria
Het boek verhaalt van een groep jonge (19 jaar) Duitse soldaten die door
hun klasseleraar Kantorek in 1916 worden overgehaald dienst te nemen in
het leger. Bijna drie jaar delen ze de strijd, worden volwassen en realiseren
zich dat ze 'in het landschap van onze jeugd rondstappen als bezoekers'.
De een na de ander sneuvelt ten slotte. Remarque beschrijft realistisch - hij
werd november 1916 zelf onder de wapenen geroepen - maar nuchter en
daardoor vaak zo beklemmend, indringend en verbijsterend de diepe
kameraadschap, maar bovenal de zin- en uitzichtloosheid van het
oorlogsgeweld.
aanvragen
Haar naam was Sarah / Rosnay, Tatiana de
In de nacht van 16 juli 1942 wordt de 10-jarige Sarah met haar ouders
opgepakt en naar het Velodrome d'Hiver in Parijs gebracht. Zij heeft
ongezien haar kleine broertje in een kast verstopt en belooft hem later te
bevrijden, maar Sarah wordt weggevoerd en ziet hem nooit meer terug.
Zestig jaar later moet een Amerikaanse journaliste in Parijs een artikel
schrijven over die gebeurtenis. Zij zoekt in archieven naar de ware
toedracht en ontdekt een geheim van haar schoonfamilie. Ondanks het
advies zich daar niet mee te bemoeien, probeert de journaliste het spoor
van Sarah te volgen. De twee verhaallijnen worden beurtelings beschreven.
aanvragen
De apotheker van Auschwitz / Schlesak, Dieter
In deze documentaire roman lezen we gedetailleerd-realistisch over de
gruwelijke machinerie van het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. De
nadruk ligt op de reconstructie van de opportunistische carrière voor, in en
na het doodskamp van apotheker Dr. Victor Capesius, een stadgenoot van
de Roemeens-Duitse auteur/dichter/essayist (1934). Als assistent van Dr.
Mengele stuurde hij ondanks vriendschappen of flirtages met joodse staden streekgenoten voor de oorlog (hij was zelfs bevriend met de moeder van
de auteur) deze als selecteur koelbloedig naar de gaskamers en verrijkte
zich met hun bezittingen (gouden vullingen). Door omkoping kon hij later
zijn civiel bestaan voortzetten.
aanvragen
De voorlezer / Schlink, Bernhard
De roman begint met een liefdesrelatie tussen een jongen van vijftien en
een tramconductrice van zesendertig. Hij heeft haar na een ongelukje
ontmoet, toen zij hem geholpen heeft. Na herstel van zijn ziek zijn zoekt hij
haar enige keren op en belandt bij haar in bed. De verhouding wordt
voortgezet en de jongen moet haar regelmatig voorlezen. Hij weet niet dat
zij een analfabete is. Het duurt tot lang na de beëindiging van hun relatie
voordat hij erachter komt dat zij voor de SS in een concentratiekamp heeft
gewerkt.
aanvragen
De brandstapel van Berlijn / Schneider, Helga
In 1941 wordt de dan 4-jarige hoofdpersoon verlaten door haar moeder, die
carrière bij de SS maakt. Helga groeit op bij verwanten en in instellingen en
wordt een onhandelbaar kind. Deze persoonlijke tragiek is verweven met
oorlogsdreiging: de ondergang van nazi-Duitsland, de ellende van de
bombardementen, het maandenlange verblijf in schuilkelders, honger en
dorst, ziekte en dood. Indringend en huiveringwekkend komt het dagelijks
leven van dit kind maar ook van iedereen in haar omgeving tot leven. De
lezer leeft mee en blijft achter in het besef dat beschaving een uiterst dun
laagje vormt.
aanvragen
De onzaligen van Łódź / Sem-Sandberg, Steve
Om in de Tweede Wereldoorlog de joden van Lodz te beschermen maakt
hun leider Chaim Rumkovski van het ghetto een ministaat met zelfbestuur,
ordedienst, ziekenzorg en industrietjes die voor de Duitsers werken. Deze
bescherming blijkt niet te werken. Rumkovski vertrekt met het laatste
transport en overleeft de oorlog niet. De visionaire bueaucraat Rumkovski
besliste zelf wie werd weggestuurd. Berucht is zijn rede waarin hij ouders
om hun kinderen vraagt. In zijn op vele feiten gebaseerde roman schetst
Sendberg de vele gezichten van Rumkovski, de ghettogeschiedenis en
volgt hij enkele andere ghettobewoners: niemand overleeft.
aanvragen
De pianiste van Theresienstadt / Sommer, Alice HerzHet lange, bewogen leven van de concertpianiste Alice Herz-Sommer
(Praag, 1903). De Amerikaanse fan Caroline Stroessinger schetst alle fasen
en facetten van Alice’ leven in een veelluik, dat recht doet aan de gelukkige
jaren in Praag (waar Kafka huisvriend was), de gevangenschap met zoontje
Rafi in kamp Theresienstadt (1942-1945), de jaren als inwoner van de
jonge staat Israël (met Golda Meir), en ten slotte de periode in Londen: als
108-jarige is ze de oudste Holocaust-overlevende. Kern van het veelluik
vormt de episode waarin Alice zichzelf en de medekampbewoners op de
been hield dankzij haar pianospel: honderd maal trad ze op in het kamp.
Muziek bood troost en hoop. Het boek is niet chronologisch, maar bestaat
uit diverse momentopnamen van Alice’ leven tegen de achtergrond van de
politiek-maatschappelijke drama’s van de eeuw. Bespiegelingen over o.a.
de filosofie van Spinoza worden afgewisseld door intermezzi over
bijvoorbeeld haar sobere leefwijze. Rode draad vormt de heilzame werking
van muziek.
aanvragen
Vlucht / Spaey, Johanna
Deze roman is opgedeeld in vier delen met vier perspectieven. Het eerste
en laatste zijn heel kort en vanuit het perspectief van twee mannen verteld:
een Duitse soldaat en een Vlaamse officier. De twee middelste vormen de
kern van het verhaal, waarin we eerst de Leuvense Marieke volgen, wier
ouders en kinderen voor haar ogen worden doodgeschoten, waarna zij naar
Nederland vlucht. Zij vindt werk in een hotel in Oosterhout, waar ze zich
probeert te troosten met mannengezelschap. Dit tot ergernis van de dochter
van de hoteleigenaresse, Sybille. We volgen haar in het derde deel, waarin
ze op zoekt gaat naar de officier uit Leuven op wie ze verliefd is. Beide
vrouwen zijn op de vlucht, zowel letterlijk (naar Nederland en het klooster)
als figuurlijk (voor intimiteit). De vluchtelingenproblematiek maakt het
verhaal actueel.
aanvragen
De pianist / Szpilman, Wladyslaw
De pianist Wladyslaw Szpilman schreef reeds in 1945 dit boek over zijn
ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog in het door de Duitsers bezette
Warschau. Met zijn familie eerst opgesloten in het joodse ghetto weet hij te
ontsnappen als vrijwel alle inwoners worden gedeporteerd naar de
concentratiekampen. Geholpen door het Poolse verzet, maar later geheel
alleen, weet hij op letterlijk wonderbaarlijke wijze telkens te overleven, ook
tijdens de opstand in het ghetto en de daarna door Hitler bevolen volledige
vernietiging van Warschau. Ten slotte helpt een Duitse officier die hem op
de radio Chopin had horen spelen, Wilm Hosenfeld, Szpilman door hem
voedsel te bezorgen. In januari 1945 bevrijden de Russen hem.
aanvragen
De stenen maagden / Vera, Yvonne
In Zimbabwe woedde eerst een vrijheidsstrijd (1950-1980), daarna een
wrede burgeroorlog (1981-1986) tussen de twee grootste
bevolkingsgroepen. Van de eerste herinneren mensen zich de
heldendaden. De tweede wordt verzwegen vanwege de schande. Deze
roman is een beschrijving van het leed van twee zussen in deze
burgeroorlog. Het boek geeft geen beschrijving van de gruweldaden, maar
van de emoties die mensen meemaken bij geluk en wanhoop, bij pijn en
verdriet. Het boek beschuldigt niemand, noemt geen bevolkingsgroepen,
spreekt geen oordeel uit.
aanvragen
Vrij spel / Vis, Carlijn
Kleindochter Charlie vraagt haar oma over de oorlog. En wat dan volgt, had
ze niet verwacht. Emma bleek als koerierster in de Tweede Wereldoorlog
gevaarlijk werk te hebben verricht. Nadat de grond onder de voeten van
haar en haar toenmalige vriend te heet werd, zwierven ze maanden door
Europa, voor ze Engeland bereikten. Maar de op ware feiten gebaseerde
roman gaat ook over het heden en over de wijze waarop de nu 86-jarige,
krachtige vrouw haar verdere leven opbouwde, met toch altijd op de
achtergrond ‘die oorlogsperiode’.
aanvragen
Slachthuis vijf, of De kinderkruistocht / Vonnegut, Kurt (Jr.)
Slaughterhouse-five is één van de klassieke anti-oorlogsromans die uit de
Tweede Wereldoorlog zijn voortgekomen. De Amerikaanse schrijver (1922)
was zelf aanwezig in Dresden in 1945 toen de geallieerden Dresden
platbombardeerden. Hij overleefde de aanval doordat hij met zijn
medegevangenen schuilde in de zeer diepe koelkelders van het slachthuis
waar hij als krijgsgevangene te werk was gesteld. Deze ervaring heeft zo'n
diepe indruk op Vonnegut gemaakt dat hij deze, ondanks vele eerdere
pogingen, pas 25 jaar later in een roman kon verwerken. Veel van de
avonturen van Billy Pilgrim, de hoodfdpersoon, zijn dus zeer levensecht,
maar ze zijn vervlochten met de bekende fantasierijke verzinsels van
Vonnegut: Billy reist heen en weer in de tijd, en bezoekt ook een andere
planeet. Dit alles moet gezien worden als zijn wanhopige poging om een
manier te vinden om de verschrikkingen van Dresden te verwerken. Billy
kan alleen maar verder leven als hij zichzelf wijs kan maken dat niemand er
iets aan had kunnen doen.
aanvragen
April in Parijs / Wallner, Michael
De Duitse soldaat Roth (22), in 1943 tolk bij de Geheime Dienst in Parijs,
voelt zich geen nazi en trekt na werktijd burgerkleren aan om als ‘Antoine’
door de stad te kunnen lopen. In een boekhandel leert hij de mooie Chantal
kennen en wordt verliefd, maar hij weet niet dat ze lid is van een
verzetsgroep en informatie zoekt over de geheime dienst. Chantal wordt
ook verliefd en waarschuwt hem voor een anti-Duitse aanslag. Als hij bij die
aanslag slechts lichtgewond raakt, wordt hij gearresteerd en wreed
verhoord door de SS. Hij kan ontsnappen en ontdekt in april 1944 waar
Chantal in Normandië onderduikt. Ze blijkt drie weken na de geboorte van
baby Antoinette te zijn verkracht door een Duitser en doodgeschoten.
aanvragen
Een springende fontein / Walser, Martin
Roman met sterk (auto-)biografische trekken van deze belangrijke Duitse
auteur (1927) over zijn jeugd in een dorp aan het Bodenmeer. Zijn vader
wijdt zich vooral aan zijn wetenschappelijke werk, de moeder drijft met
moeite een herberg/café. Wanneer de nazi's aan de macht komen, sluit zij
zich aan bij hun partij in de hoop dat de afdelingsvergaderingen bij haar
zullen plaatsvinden. De vader distantieert zich echter van de beweging en
houdt zich bezig met de opvoeding van zijn kinderen. Zijn poëtisch
ingestelde zoon wil achtereenvolgens pater, zanger en dichter worden,
maar neemt haast als vanzelfsprekend deel aan de opgelegde
verplichtingen in het Derde Rijk. Daarna wordt hij schrijver en maakt gebruik
van de vruchten, die de door zijn vader opgekweekte 'woordenboom'
afwerpt.
aanvragen
De lach en de dood / Webeling, Pieter
Als de legendarische Joodse komiek Ernst Hofman ('Zonder Ernst geen
humor') in februari 1944 naar een kamp in Polen wordt gedeporteerd, wordt
zijn kunst een overlevings- en betaalmiddel. Zijn geliefdeHelena zit
opgesloten in het vrouwenkamp. Als wederdienst voor het smokkelen van
briefjes, geschreven op het beduimelde papier van cementzakken, vertelt
hij elke dag een kwartier lang grappen aan zijn medegevangenen. Dat blijft
niet onopgemerkt.
aanvragen
Mendelssohn op het dak / Weil, Jirí
Van de Tsjechische-joodse schrijver (1900-1959) is eerder het mistroostige
'Leven met een ster', over een ondergedoken jood in Praag, opnieuw
uitgegeven. Ook deze roman speelt daar en in die tijd. Ze volgt een paar
vervolgde joden, met wie het bijna allemaal slecht mee afloopt.
Ondergedoken kinderen worden opgepakt en doodgeslagen,
collaborerende joden eindigen in een trein naar het Oosten. Ook Heydrich
en enkele andere Duitsers worden gevolgd. Wreed en nietsontziend schetst
Weil voor beide kanten een grimmige wereld waarvan angst, onzekerheid,
en soms een spatje goedheid de grondtonen zijn.
aanvragen
Nacht / Wiesel, Élie
Dit boek was in 1958 (Ned. vert. in 1961) het debuut van de schrijver die
wel "de archivaris van de Holocaust" wordt genoemd en voor zijn strijd voor
de mensenrechten de Nobelprijs voor de Vrede 1986 ontving. Het is het
aangrijpende verhaal hoe hij als 14-jarige zeer vrome joodse jongen in 1944
gedwongen wordt in het getto te wonen en daarna wordt weggevoerd naar
een concentratiekamp. Hij verliest hier al zijn familieleden, maar bovendien
elk geloof in God en in de geestelijke waarden, die de kern van zijn bestaan
vormden.
aanvragen
De witte veer / Winspear, Jacqueline
Psychologe en detective Maisie Dobbs, die tijdens de Eerste Wereldoorlog
als verpleegster in een veldhospitaal heeft gewerkt, runt anno 1930 in
Londen samen met haar assistent Billy Beale een detectivebureau. De
steenrijke 'self-made man' Joseph Waite geeft opdracht tot het vinden en
thuisbrengen van zijn 32-jarige, nog thuiswonende dochter Charlotte.
Intussen is inspecteur Stratton bezig met een moordzaak, waarbij een
vrouw vermoord in haar eigen huis werd aangetroffen. Tijdens haar
onderzoek ontdekt Maisie een link met de zaak van Stratton en met de
oorlog.
aanvragen
De boekendief / Zusak, Markus
Nadat haar moeder waarschijnlijk is opgepakt vanwege communistische
sympathieën, worden de Duitse Liesel Meminger (9) en haar broertje in
1939 in een pleeggezin geplaatst. Als Werner onderweg sterft, komt Liesel
alleen aan in Molching bij München bij de oudere Hubermanns: de aardige
anti-Nazi huisschilder Hans en zijn ontevreden vrouw Rosa. Hans leert
Liesel lezen, waardoor boeken voor haar zo belangrijk worden dat ze ze
soms steelt. Eind 1940 duikt de zoon van een joodse kennis van Hans bij
hen onder en er groeit een band tussen Max en Liesel. Na een
bombardement in 1943 is Liesel de enige in de straat die nog leeft. Ze gaat
op zoek naar Max.
aanvragen
Parnassia / Zwaan, Josha
De 4-jarige Rivka wordt in de oorlog bij een gereformeerd domineesgezin in
het Zeeuws-Vlaamse Zaamslag ondergebracht. Ze groeit op als Anneke,
haar ouders zijn bij het bombardement op Rotterdam omgekomen. Na de
oorlog gaat ze niet terug naar haar vader en broer. Ze ontkent haar joodse
afkomst en blijft Anneke. Toch trouwt ze met Joost, een joodse overlevende
van de kampen. Haar ontkenning, zijn trauma’s en het onvermogen tot
communicatie maken hun huwelijk en gezinsleven kapot. De kinderen
worden uit huis geplaatst en pas als Anneke dertig jaar later hoort dat Joost
is overleden, bezoekt ze de begrafenis en ziet ze haar kinderen terug. Een
stroom van herinneringen komt los. Haar dochter Sandra wil haar verhaal
horen. Iedere week spreken ze af in strandpaviljoen Parnassia om te praten
over het verleden. Pas op 70-jarige leeftijd kan Rivka/Anneke zich met haar
joodse achtergrond verzoenen.
aanvragen
© Copyright 2024 ExpyDoc
