HUN WERk kENt iEdEREEN, MaaR zéLF BLijVEN

wh i t e m a g i c
Onzichtbaar
Onzichtbaar
Hun werk kent iedereen, maar zélf blijven ze onzichtbaar.
Wie is de stille kracht achter actrice Carice van Houten?
Welke stem klinkt over elk treinstation? Wie ondertitelt Oprah en welk duo zit er achter de strip en tv-serie S1ngle?
FOTOGRAFIE Eric van Lokven STYLING Judith Rasenberg VISAGIE Manous Nelemans TEKST Bas Maliepaard M.m.v. Eijffinger
(behang Wallpower Unlimited Mysterious Forest) en Loods 5 (takken). Verkoopadressen zie inhoudspagina.
L iselotte
1
Klitsie
(29) werkt als ondertitelaar en eind
geroutineerde ondertitelaars aan. Het moeilijke is dat de ondertitels een
redacteur bij Hoek & Sonépouse en voorzag de afgelopen
goedlopend, begrijpelijk verhaal moeten vertellen en dat de kern van wat er
tien jaar vele Engelstalige films, talkshows en televisieseries van
wordt gezegd overeind moet blijven. Ook moet je rekening houden met je
Nederlandse ondertitels. Onder andere Oprah Winfrey, Dr. Phil, CSI
taalgebruik. Een boer heeft een ander vocabulaire dan een minister en de
en The Lord of the Rings.
vertaling moet ook passen bij het onderwerp van het programma. Ik kan me
Liselotte: “Ondertitelen is een heel creatief beroep, dat vind ik er zo leuk aan.
herinneren dat ik ooit een item over de Playboy Mansion zag, waarin ‘lover’
Je moet op allerlei vlakken vindingrijk zijn, omdat je met veel dingen rekening
werd vertaald als ‘vrijer’. Dat deftige woord past natuurlijk helemaal niet bij de
moet houden. Soms heb je voor één zin van Oprah wel drie Nederlandse
sfeer van het item.
zinnen nodig. Dat kun je niet kwijt onder in beeld en bovendien kan de kijker
Onvertaalbare grappen ondertitelen is ook lastig, maar wel leuk om te doen.
niet zo snel lezen. Je moet dus samenvatten en soms minder letterlijk vertalen.
Er zit vaak niets anders op dan zelf een grap verzinnen die bij het beeld past.
Ik vind dat altijd een uitdaging als ik CSI ondertitel; daar zitten enorm veel
In een tekenfilm over de ruimte zei een personage eens: ‘I see the Big Dipper’.
medische termen in die je bijna niet kunt inkorten. Ondertitelen is geen kwestie
De grap was dat er in plaats van het sterrenbeeld Grote Beer een enorme
van de vertaling in realtime meetypen. Over 25 minuten beeld doen wij een
soeplepel in de ruimte zweefde. ‘Steelpannetje’ was dus geen bruikbare verta-
hele dag! Op mijn kantoor krijgen we regelmatig spoedopdrachten en som-
ling. Maar dat is briljant opgelost door het te vertalen met ‘Ik zie de Schepper’.
mige programma’s worden pas de dag voor uitzending aangeleverd. Bij
Soms komen er ook onbedoeld grappige dingen langs. De Britse uitdrukking
Jurkje Vanilia
‘Derek Ogilvie - the ghost whisperer’ is het bijvoorbeeld altijd flink stressen: dat
‘it’s a tie!’ voor gelijkspel is weleens vertaald met ‘de prijs is een stropdas!’
Riem Vanilia
moet de volgende dag de buis op. Dat soort klussen kunnen alleen ervaren,
Gelukkig vist de eindredactie dit soort missers er meestal op tijd uit.”
LIVING 01 | 2009
LIVING 01 | 2009
2
wh i t e m a g i c
J
aney van Ierland (31) is de stille onzichtbare kracht
achter Carice van Houten. Als personal manager regelt ze
de zakelijke planning van de actrice en verzorgt ze de media
contacten. Daarnaast is Janey commercieel directeur van De
Kunst, een productiebedrijf van muziek en theater.
Janey: “Toen er een mailtje van Living binnenkwam met als onderwerp
‘Interviewaanvraag Janey’, dacht ik even: daar staat een foutje. ‘Interview
aanvraag Carice’ komt ongeveer tien keer per dag voorbij, maar deze
onderwerpregel zag ik voor het eerst. Ik aarzelde wel om mee te werken.
Eigenlijk treed ik nooit op de voorgrond, dat vind ik niet mijn plaats.
Maar ik vond het wel leuk om eens te ervaren hoe het is om aan een
fotoshoot mee te werken en geïnterviewd te worden. Ik begrijp nu beter
wat Carice op dat gebied moet ondergaan.
Carice en ik hebben elkaar leren kennen nadat ik haar had gevraagd
‘Het achterhuis’ van Anne Frank op cd in te spreken. In mijn beleving kon
alleen zij dat doen. Ik vond haar altijd zo natuurlijk, onbevangen en
down-to-earth overkomen. Dat paste goed bij de toon van Annes dagboek. Carice wilde het doen, maar ze had slechts drie dagen om het
boek voor te lezen. Een onmogelijke opgave, maar ze heeft het gered.
Acht uur per dag las ze voor, terwijl de meeste acteurs dat hooguit vijf
uur achter elkaar volhouden. Ik kreeg steeds meer bewondering voor
haar professionaliteit. Elke dag reed ik Carice naar de opnamestudio en
tijdens één van die ritjes vertelde ze dat ze bij haar management weg
was gegaan. Ik vroeg me hardop af of dat wel slim was nu ze voor drie
maanden naar Amerika zou gaan. Het klikte goed tussen ons en ik vond
dat een actrice op het niveau van Carice iemand verdient die haar
zakelijke rompslomp op zich neemt. Daarom bood ik aan om haar
e-mail in die periode bij te houden, dat vond ze een goed idee. Juist in
die maanden ontstond er een mediahype rond Carice. Toen ze terugkwam uit Amerika, besloten we dat ik officieel haar personal manager
zou worden. Sindsdien regel ik haar zakelijke planning en verzorg ik de
mediacontacten. Er is in korte tijd een vertrouwensband tussen ons
ontstaan; Carice kan me om twee uur ’s nachts bellen als dat nodig is en
ik denk mee over welke films ze wel of niet moet doen. Zelf heb ik totaal
geen behoefte om in de spotlights te staan, dat maakt mij denk ik
geschikt voor dit werk. Ik vind het een eer dat ik mijn steentje kan
Bloesje Vanilia
bijdragen aan de carrière van zo’n getalenteerde vrouw en kan echt
genieten van haar succes.”
3
LIVING 01 | 2009
‘‘
Eigenlijk treed ik
nooit op de voorgrond,
dat is de plaats
van Carice
’’
LIVING 01 | 2009
4
wh i t e m a g i c
J
e zou niet verwachten dat de tv-serie en strip S1ngle
bedacht wordt door twee mannen. Toch publiceren
tekenaars
de Wit
Hanco Kolk (51, links
op de foto) en
Peter
(50) al sinds 2000 een dagelijkse strip over de
singlemeiden Stella, Fatima en Nienke.
Om in de huid van de vrouw te kruipen, heeft het tweetal een heel eigen
ritueel ontwikkeld. Peter: “Hoe wij ons als mannen zo goed in vrouwen
kunnen inleven? Geen idee, dat lukt gewoon. Je moet het zo zien: ik heb
weleens een cowboystrip getekend, terwijl ik zelf niet kan paardrijden.”
Hanco: “Nee, je moet ons clichéantwoord geven, dat is leuker: Walt
Disney was ook geen muis! Ik probeer tijdens het tekenen trouwens wel
mijn vrouwelijke kant aan te spreken. Voordat ik begin, ga ik achterover
zitten en vraag ik me af: hoe voel ik me vandaag? En dat analyseer
ik dan. We lezen ook alle vrouwenbladen, want daar staan dankbare
onderwerpen in. Peter kan zo’n tijdschrift opslaan en meteen een handvol grappen bedenken.”
Peter: “Ik heb na acht jaar wel geleerd dat vrouwen ook gewoon mensen
zijn. Voor stripmakers zijn ze alleen interessanter dan mannen, omdat
ze hun gevoelens beter kunnen verwoorden en nog weleens aan zichzelf werken en zo.”
Hanco: “We zijn in 2000 bij elkaar gekomen, omdat ik graag een dagelijkse
strip met Peter wilde maken. We schrijven samen en ik teken.”
Peter: “Ik heb het opgegeven om suggesties voor de tekeningen te
doen. Hanco is namelijk een eigenwijs stuk vreten, maar er is niemand
die zo goed vrouwen kan tekenen als hij, dus ik houd mijn mond.”
Hanco: “Vrouwen kun je in zwierige, sensuele lijnen neerzetten, daar
geniet ik van. Ze zijn minder hoekig dan mannen.”
Peter: “We hoefden niet lang na te denken over het onderwerp van onze
strip. Vrijgezellen begonnen zich steeds meer te manifesteren in de
maatschappij, ‘Sex and the city’ werd populair, dus dat was een mooi
uitgangspunt. We bedachten drie vrouwen: de dromerige Fatima,
femme fatale Stella en Nienke, die single zijn als haar beroep ziet.”
Hanco: “Ik houd me veel bezig met de karakterontwikkeling, we willen
niet dat het platte figuren zijn. Daarom heb ik ook met de actrices
gesproken die in de tv-versie van ‘S1ngle’ spelen. Katja Schuurman heeft
de moeilijkste rol, want onder het sexy imago van Stella zit een bak
ellende. Ze moet een vrouw spelen die zelf ook een rol speelt. Dat is
‘‘
lastig.”
Peter: “Het is sowieso bizar om een stripfiguur tot leven te moeten
Na acht jaar
hebben we wel geleerd
dat vrouwen ook
gewoon mensen zijn
5
LIVING 01 | 2009
’’
wekken. Maar ze doen het geweldig, vind ik. En weet je wat grappig is?
Achter de serie zitten ook twee mannen. Wim Bax en Ger Apeldoorn
Crème-kleurig pak Scapa
waren fan van de strips en schrijven nu het scenario.”
Zwarte coltrui Zara
Linnen colbert Marc O’Polo
Bij uitgeverij De Harmonie verschenen acht S1ngle-stripalbums.
Blouse State of Art
www.s1ngle.nl
Jeans Privé-bezit
LIVING 01 | 2009
6
wh i t e m a g i c
“A
lle reizigers wordt verzocht …” Bijna iedereen heeft de
stem van
Tuffie Vos (44) weleens gehoord. Uit de
omroepinstallatie op NS-stations, op de voicemail van Orange
of in een commercial van Robijn, Tefal, Wella of Canon. Tuffie
is de meest gevraagde vrouwelijke voice-over van Neder
land.
Tuffie: “Op de basisschool hoopte ik al dat ik van voorlezen mijn beroep
kon maken. Ik had er plezier in om een sprookjeswolf echt als een wolf
te laten klinken, terwijl mijn klasgenoten alles op dezelfde toon voor
lazen. Op mijn twaalfde schreef ik me in bij het eerste castingbureau
voor stemmen in Nederland. Daar was mijn moeder, Tineke de Nooij,
ook voor gevraagd. Ik kreeg wel wat klusjes, maar pas tien jaar later,
tijdens mijn zangstudie aan het conservatorium, begon het echt te
lopen. Ik heb een kameleonstem; ik kan klinken als een jonge meid, een
liefdevolle moeder, een oudere dame of een harde zakenvrouw. Het is
moeilijk uit te leggen hoe ik dat voor elkaar krijg, want daar komt veel
stemtechniek bij kijken. Als ik een moeder speel, praat ik bijvoorbeeld
zacht, met een glimlach op mijn gezicht. Dan breng ik veel lucht in mijn
stem, waardoor hij warm en lief klinkt. Een zakenvrouw spreekt harder
en efficiënt snel.
Soms heb ik mijn stem zo veranderd, dat ik mezelf later niet eens herken.
Een keer reed ik met een geleend navigatiesysteem door Italië en heb ik
de hele reis niet kunnen ontdekken of ik dat zelf had ingesproken. Veel
mensen denken: ik kan lezen en praten, dus ik kan voice-over worden.
Maar zo simpel is het niet. Ik heb jaren logopedie, zang- en acteerlessen
gevolgd en eindeloos geoefend. Ik ben altijd met mijn stem bezig: in de
auto lees ik hardop de teksten achter op vrachtwagens en imiteer ik
radioreclames. Mijn huis-tuin-en-keukenstem herkent niemand, maar als
ik zeg dat ik de omroepinstallatie van de NS heb ingesproken, weet
iedereen wie ik ben. Die klus heb ik vijf jaar geleden in één dag gedaan.
Zoveel werk was het niet: 149 stations en veertien perrons inspreken, tot
zestig tellen voor de tijden en nog wat losse woorden opnemen. Van alle
woorden maakt de computer een goedlopende zin. De NS wilden een
stem waar je naar luistert en die vriendelijk klinkt, want je brengt
vervelende boodschappen. Volgens mij is dat wel gelukt, al werkt het
niet voor iedereen. Mijn zus belde me een keer geïrriteerd op: ‘Eerst zeg
je op het station dat mijn trein vertraging heeft en als ik naar huis wil
Jurkje Vanilia
bellen dat ik later ben, vertel je dat mijn beltegoed op is!”
Vestje Marc O’Polo
Oorbellen Privé-bezit
Op radio 6 presenteert Tuffie met Edwin Rutten elke werkdag tussen
10.00 en 12.00 uur het programma Jazz op Zes. www.tuffievos.nl
7
LIVING 01 | 2009
‘‘
Ik kan klinken als
een liefdevolle moeder,
jonge meid, oudere dame
of harde zakenvrouw
’’
LIVING 01 | 2009
8

Download Report