Anwconf 28:3 verslagNieuwsbrief

Doorgaan met anw
Optimisme bij anw-conferentie, 28 maart 2014
Anw is vanaf 2015 niet meer verplicht, maar zeker niet afgeschaft. Winst van de afgelopen
periode is dat er veel meer aandacht kwam voor de anw-doelen. Scientific Literacy is van
groot belang in een wereld waarin wetenschap en techniek een steeds belangrijker rol spelen.
Hoe organiseren we dat op school, samen met collega’s en schoolleiding? Ruim vijftig
docenten lieten zich op deze gevarieerde conferentie inspireren o.a. door geslaagde
voorbeelden en debat.
Arnoud Pollmann, redactie NVOX
Voorzitter van de
bestuurscommissie anw van
de nvon, Sybren Welbedacht,
startte met een overzicht van
de vele activiteiten sinds de
vorige bijeenkomst van anw
docenten in Museum
Boerhaave op 5 oktober 2012.
De internetconsultatie van het
ministerie werd door vele
collega’s gebruikt voor
uitstekend beargumenteerde
reacties. Er werden talloze
pogingen gedaan instellingen,
wetenschappers en politici
aan onze zijde te krijgen door
onze petitie te tekenen voor het behoud van de verplichting anw aan te bieden op school. Ruim 400
mensen ondertekenden. Er was een gesprek met de staatssecretaris, waarin deze liet weten de anw
doelen wel heel belangrijk te vinden. Bijna alle leden van de vaste onderwijs-kamercommissie
kregen de nvon op bezoek. Toch werd het wetsontwerp uiteindelijk aangenomen, maar anw blijft
tot 2015 verplicht. De politiek wil dat de scholen meer ruimte krijgen voor eigen invulling. Aan
ons de uitdaging om die ruimte te gebruiken voor goed en effectief onderwijs. Mooi onderwijs,
waardoor leerlingen uitgerust worden voor de toekomst. Onderwijs waarin de anw-vragen centraal
staan: ‘hoe weet je of iets waar is’ is daarvan een van de belangrijkste.
De maakbare mens
Onder de titel ‘Mensverbetering’ praatte Mirjam Schuijff,
medewerker van het Rathenau Instituut in Den Haag, ons vlot bij
over de nieuwste biomedische technologieën die niet alleen
ziektes kunnen behandelen, maar ook gezonde, normaal
functionerende mensen beloven te verbeteren. Mensverbetering
heet haar onderzoek. Voor een mooier uiterlijk, beter
concentratievermogen, invloed op de genetische eigenschappen
van hun kinderen etc.. Welke gevolgen heeft dit allemaal voor de
samenleving? En passant zagen we nog een paar
discussiefilmpjes voor inleiding in dit thema in de klas, zoals:
Reinventing the dodo, en baby te koop. Zie www.rathenau.nl
Pitch and rebound
De deelnemers volgden daarna drie van de acht korte presentaties van een kwartier:
Zes scholen die doorgaan met anw, soms als apart vak met een zelf gekozen inhoud, soms door
integratie met monovakken.
1. Roland Holst College in Hilversum gaat door met het vak ‘Big History’. Over 13,7 miljard
jaar geschiedenis, van de oerknal tot aan nu. Op deze manier komen vrijwel alle vakken aan bod,
maar dan in één groot verhaal in plaats van afzonderlijk. Constance van Hall en Joris Burmeister
vertelden met passie over deze cursus die inmiddels tot veel samenwerking binnen de school heeft
geleid, en aardig wat persaandacht had. Zie nvox(6), juni 2013
2. Augustinianum in
Eindhoven, heeft onder
leiding van Wilma
Paulij gekozen door te
gaan op hun ingeslagen
weg. In het vorig
nummer van nvox (4)
(april 2014) beschrijft
zij het programma in
detail. Hun aanpak heeft
inmiddels geleid tot veel
media-aandacht, en dus
positieve PR voor de
school. Onder de titel ‘Het Beste Idee van..’ wordt onderzoek van leerlingen gekoppeld aan een
maatschappelijk doel, op verzoek van bv de brandwondenstichting of de diabetesvereniging.
Een realistische doel, en een competitie-element gecombineerd, leveren een recept voor uitstekend
motiverend onderwijs.
3. Rembrandt College, Barneveld. Ida van Genderen vertelt:
“Anw mag bij ons op school blijven omdat het goed past binnen het beleid voor versterking van
het vwo. Dat beleid is erop gericht vwo leerlingen een bredere kijk te geven dan het perspectief van
de gewone mono-vakken mogelijk maken. Er wordt erkend dat anw bij uitstek voorbereidend
wetenschappelijk onderwijs, is. Een paar van onze opdrachten:
Ethiek, enkele dilema’s rond wetenschap en techniek. Een mini-PWS met de moeilijke opdracht
om twijfel te zaaien bij je publiek.
De therapeutenmarkt. Dit is een manier om niet mijn (afwijzende) houding over alternatieve
geneeswijzen te prediken. Leerlingen moeten in deze opdracht strijden om het geld van de klant”.
4. CSG Bogerman , Sneek. Francine Behnen en Zwanneke v. Meekeren:
“We willen de doelen van anw in ieder geval borgen op een manier die bijdraagt aan de
doelstellingen van de school.. Eén ding is duidelijk: er komt een doorlopende leerlijn van 1 vwo tot
en met het profielwerkstuk in 6 vwo. Hier gaan we de anw-doelen ook aan hangen, vervlochten
met bestaande vakken en projecten. De N van anw krijgt voor de M-leerlingen meer een cultureeleconomisch perspectief. We gaan ons dit jaar rustig hierop voorbereiden”.
Leerlingen moeten op Bogerman een zg
klimaatspel ontwerpen. Daarna volgt een
inspirerende speldag, met ouders erbij en
soms ook de plaatselijke pers. Zie hun
verhaal in Nvox(6), Juni 2013
5. St. Bonifatiuscollege, Utrecht. Kees Hooyman:
“Indaling in welk vak dan ook kan geen succes worden zonder goed voorbeeldmateriaal. Een paar
regeltjes in een examenprogramma of in de kennisbasis onderbouw zijn volstrekt ontoereikend. En
het kan alleen uitgevoerd worden als docenten en scholen hiervoor tijd krijgen. Tijd dus voor een
stevig eisenpakket aan de politiek”.
6. Peellandcollege, Deurne. Ton van Berkel:
“Vanwege de overlap tussen met name scheikunde en anw besloten we al snel na invoering van de
tweede fase om in het begin van het vierde leerjaar de lessen scheikunde en anw te integreren.
Ook nu zien we mogelijkheden om anw op vwo toch weer gedeeltelijk te laten indalen in het
monovak scheikunde. De schoolleiding moet dan wel de anw- uren (studielast) mee laten indalen”.
Naast deze zes schoolverhalen waren er nog twee andersoortige bijdragen:
- Kennisbasis Science onderbouw. Maarten Pieters (SLO)
In april 2014 is door SLO de Kennisbasis natuurwetenschappen en technologie voor de
onderbouw gepubliceerd. Deze biedt veel aanknopingspunten voor de anw-doelstellingen, niet
alleen in onderbouw, maar ook in de tweede fase. Met name rond de vraag: hoe werkt wetenschap
is veel overlap.
- Het belang van PISA.
Prof. Dr. Harrie Eijkelhof
wees op het belang van
het grote PISA-onderzoek
naar de prestaties van
leerlingen over de hele
wereld. Om de vier jaar,
en in 2016 staat science
weer centraal. De trend
binnen de opgaven voor
het vak science is
duidelijk in de richting
van de anw-doelen. Een
voorbeeldopgave staat in
het kader hierna.
Voorbeeldopgave PISA 2012:
Het broeikaseffect, feit of fictie?
De leerlingen krijgen deze twee
grafieken onder ogen Vraag: blijkt
hieruit dat de uitstoot van CO2 de
oorzaak is van het opwarmen van de
aarde? Is het verband causaal of niet?
De redeneringen van twee fictieve
leerlingen worden in de opgave
tegenover elkaar gezet, en de
argumenten van beiden moeten
worden vergeleken. En: welke
aanvullende gegevens zijn dan erbij
nodig om echte conclusies te kunnen
trekken? Kortom, de leerlingen
moeten goed kunnen nadenken over
de vraag ‘hoe weet je of iets waar is’. De doelen van PISA sporen hier naadloos met die van anw.
(rapport downloaden via: cito_pisa_2012.pdf)
Forumdebat
Olv Henry van Bergen (NVON,
rechts op de foto), met vlnr Jan
Wagemakers (ex-rector en
mede-initiator Tweede Fase),
Sybren Welbedacht (voorzitter
BC ANW) en Maarten Pieters
(SLO). Deze plenaire discussie
spitste zich toe op de vraag:
welke mogelijkheden zijn er op
mijn school, en wat kan ik doen
om mijn schoolleiding te
overtuigen om ANW-doelen op
een of andere manier te
handhaven. Jan Wagemakers
gaf de tip vooral aansluiting te zoeken bij de visie van je school. De schoolleiding zal dat
waarderen en vaak zijn er directe aangrijpingspunten met de centrale anw-vragen. Dat jonge
mensen leren onafhankelijk te denken, ook over wetenschap en techniek, dat is toch ons gezamelijk
doel, nietwaar?
Andere tips: zoek ouders (ouderraad) als medestanders. Laat hen bv meedraaien bij anw-lessen. Ga
ook het gesprek met de MR aan. Leg hen uit wat de anw-doelstellingen zijn, er blijkt vaak veel
steun voor.
Tijdens dit levendige debat kwam er nog een bijdrage vanuit het Christelijk Lyceum Delft. Docente
Suzanne van der Waal: ‘We hebben overlegd met de schoolleiding, en we gaan in ieder geval door
met anw in de M-stroom, en de natuurprofielen krijgen bij ons de vrijgekomen uren om in te dalen,
en anw-doelen te integreren’(*). Ook vanuit Het Rotterdams Montessori Lyceum kwamen
soortgelijke geluiden.
Tijdens het debat deed het SLO een beroep op de deelnemers om mee te denken over de borging
van de anw-doelen in de scholen. Dit was
immers de opdracht van de staatssecretaris
aan de SLO, en in het najaar zal er een
voortgangsrapport moeten liggen aan de
Tweede Kamer.
Meld je bij: [email protected]
De conferentie eindigde met een voor de
gelegenheid sterk verkorte voorstelling
van theatergroep Pandemonia. Het stuk
‘Radiumliefde’ is het verhaal van ‘the first
lady of science’ Marie Curie. Deze in
onderwijsland bekende theatergroep brengt
op deze manier boeiende wetenschapshistorie in de klas, vaak met een ethisch dilemma erin
verwerkt.
Zie www.pandemonia.nl
(*) Vanuit het Christelijk Lyceum Delft ontvingen wij nog deze tekst:
Op de website van het CLD staat, “vertrouwen in jongeren, dus in de toekomst.” Bij het vak ANW geven
we leerlingen de bagage om in die toekomst op maatschappelijke posities te kunnen functioneren, waarbij
gefundeerde beslissingen moeten worden genomen waarin natuurwetenschappelijk kennis een belangrijke
rol speelt. Voor leerlingen met een N-profiel wordt ANW geïntegreerd in scheikunde en biologie, die meer
uren op de tabel krijgen; er blijft voor
de N-leerlingen wel een PTA voor
ANW. Voor de leerlingen met een Mprofiel blijft het vak ANW in zijn
huidige vorm.
Rapportage in nvox.
Speciaal voor deze conferentie is
een bundel samengesteld van 30
Good-Practice verhalen, zoals die
recent zijn gepubliceerd in nvox.
De anw-redactie en de nvon doen
een beroep op anw-docenten om
door te gaan met publiceren van
de beste voorbeelden. Neem
contact op via
[email protected]
Deze bundel is te downloaden via
de nvon site, met zoektermen:
good practice anw - nvon
of via de ledenservice

Download Report