Tussenbericht_Cultuur_Met_Kwaliteit _Groningen

HET FUNDAMENT
IS GELEGD!
TUSSENBERICHT CMK GRONINGEN
september 2014
INHOUDSOPGAVE
INLEIDING03
STAND VAN ZAKEN03
Werkwijze03
Monitoring en evaluatie04
Cultuurdisciplines en focus
05
Programma07
NAAR EEN SAMENHANGEND PROGRAMMA
13
Gronings accent13
Cultuurdisciplines13
Communicatie en roadmovie
15
Ondersteunende lijnen18
Financiën19
Samenvattend19
BIJLAGE20
Financieel overzicht20
Bereik per gemeente21
Nulmeting25
INLEIDING
STAND VAN ZAKEN
In dit Tussenbericht willen wij de subsidiegevers op de
hoogte stellen van de laatste ontwikkelingen van het project
(Cultuur Met Kwaliteit) CMKGroningen. Dit is een eerste stap
om te komen tot een definitief plan van aanpak, dat wij op 1
november zullen presenteren.Ons meerjarenprogramma
beslaat de periode 2013-2016.
Het is nu mogelijk om meer inzicht te geven op de contouren
van een samenhangend programma in 2016.We zijn gestart met
de zogenaamde voorhoedeprojecten, projecten, die net waren
gestart of door de pilotfase heen waren. Dat is achteraf een
goede keuze gebleken, omdat er nu een degelijk fundament
ligt, waarop wij in de 2e fase van het CMKproject voort kunnen
bouwen.
3 PROGRAMMALIJNEN
WERKWIJZE
Wat zijn de doelen van het CMKproject Groningen? Er is
gekozen voor drie van de vier programmalijnen uit het landelijke
kader, activiteiten die bijdragen aan:
1 ontwikkeling, verdieping, vernieuwing van cultuuronderwijs – met name in de vorm van een doorlopende leerlijn
2 de relatie van de school met de lokale culturele omgeving –
met name in de vorm van duurzame allianties of
partnerschappen
3 de vakinhoudelijke deskundigheidsbevordering (van
leerkrachten en aanbieders) – met name ten aanzien van het werken met doorlopende leerlijnen, het inpassen
van cultuureducatie in het curriculum en de relatie
tussen activiteiten en de ontwikkeling van het kind.
CMKGroningen heeft een moeilijke start gemaakt. De samenwerking tussen de vier culturele instellingen (Vrijdag,
CultuurClick Groningen, Erfgoedpartners en IVAK) was in het
begin geen vanzelfsprekendheid. Dat is in de loop van het
CMKproject wel degelijk gegroeid. Daarnaast heeft het ook
het proces versneld om te komen tot een de omvorming van
Kunststation C naar de nieuwe organisatie CultuurClick
Groningen en de herpositionering van Vrijdag op het gebied
van cultuuronderwijs.
Er zijn in de afgelopen periode vele ideeën en projectvoorstellen
ingediend bij onze Helpdesk. Dat heeft goed gewerkt tot nu toe.
Op deze manier konden enkele interessante projecten toegevoegd worden aan de voorhoedeprojecten, waardoor deze
meer stevigheid kregen en kon worden voldaan aan de 3
programmalijnen. Daarbij werd ook nauwlettend gekeken naar
de behoefte bij de scholen.
We hebben wel vastgesteld, dat de scholen op te grote afstand
stonden. En dat meer sturing op het programma nodig was. Er is
behoefte aan een doorkijk naar het samenhangend programma
in 2016 en een plan van aanpak hoe daar te komen.
Dat is ook de reden om onze organisatie enigszins aan te passen,
door o.a. een projectleider aan te stellen, die wordt bijgestaan
door een beleidsteam bestaande uit adviseurs van de 4 betrokken culturele instellingen. Daarnaast is voor de communicatie
externe deskundigheid ingeschakeld, die tijdelijk wordt toegevoegd aan het beleidsteam.
In samenhang met de opdracht van stad, provincie en rijk wil het
Groninger programma over vier jaar een situatie bereiken met
een goed, breed ingevuld programma aan cultuur-educatieve
activiteiten dat in relatie staat tot de kerndoelen cultuureducatie
voor het primair onderwijs en verankerd is in het onderwijscurriculum.
Het programma levert hiervoor de volgende bouwstenen:
• een aantal stevige lokale netwerken waarin op het gebied van cultuureducatie duurzaam wordt samen gewerkt tussen aanbieders en scholen (afzonderlijk en
onderling), tussen diverse gemeentes en tussen stad en provincie).
• bekendheid van en stevig draagvlak voor cultuureducatie bij scholen, ouders, overheden en in de samenleving
• afstemming en kennisdeling binnen en tussen netwerken, disciplines, gemeentes (en wellicht provincies)
• het fundament voor een goede ondersteuningsstructuur voor de toekomst.
Tevens is de opdracht om aan te sluiten bij “Cultuur in de
Spiegel”, landelijk project met een basis in Groningen.
03
Monitoring en evaluatie
We monitoren en evalueren om verantwoording af te leggen aan de subsidiegevers
en om de effectiviteit van de programmaonderdelen te onderzoeken.
We leggen verantwoording af van de te bewandelen weg richting duurzame verankering van het cultuuronderwijs in het curriculum.
WELKE VERANDERING WILLEN WE? CQ. WAT MOET DE OPBRENGST ZIJN?
Duurzame verankering van cultuuronderwijs in het curriculum door verdieping,
verbreding en vernieuwing van de plaats van cultuuronderwijs in het curriculum.
Duurzame verankering vindt plaats door:
1. sterkere band school –culturele omgeving in 2017
2. goed nascholingsaanbod in 2017 en tot 2017 versterkte competenties leerkrachten
en aanbieders
HOE DOEN WE HET
A: monitoren: nulmeting/tussenmeting en eindmeting
B: monitoren en evalueren op projectenniveau (door onderzoeker(s))
Dit kan leiden tot (bij) sturen in het programma van CMK
Ad A)
In 2013 is er door Bureau Art een nulmeting uitgevoerd onder scholen in provincie en
stad. Doel van de nulmeting was om bij het begin van CMK Groningen de situatie in
beeld te hebben. Er werd gevraagd naar de inhoud van cultuuronderwijs; de inbedding van cultuuronderwijs; de vakinhoudelijke deskundigheid van het team en naar de
afstemming met culturele instellingen. Op twee momenten wordt nogmaals gemeten
om te onderzoeken of er veranderingen zijn. In de bijlage vindt u de samenvatting en
de conclusies van de nulmeting onder scholen.
Omdat het programma ernaar streeft om een duurzame samenwerking tussen scholen
en culturele aanbieders te bewerkstelligen is het streven in 2014 ook onder culturele
aanbieders een nulmeting uit te voeren.
Ad B)
De evaluatie op projectniveau willen we starten met de 13 huidige projecten in ons
programma en de bevindingen en resultaten door te trekken naar de nieuwe projecten.
foto: CultuurClick Groningen
04
cultuurdisciplines EN focus
ERFGOEDPROJECTEN
DE ERFGOEDMEESTER/-JUF
ZOETE DIAMANTEN
KINDERWERKPLAATS
erfgoed
DANSEN MET LETTERS
DE FRANSE TIJD IN DE REGIO
DE KINDERDICHTER
VERTEL HET VERDER
FOCKE
taal
DOORLOPENDE LEERLIJN POËZIEONDERWIJS
MEDIAMATCHNETWERK
E LAB
media
MUZIEK IN HET SBO
MEDIAMATCHNETWERK
muziek
DE TOONZETTEN
focus op ontwikkeling, verdieping, verbreding
focus op deskundigheidsbevordering
focus op samenhang school/omgeving
bereik scholen en leerlingen
focus op ontwikkeling, verdieping, verbreding
focus op deskundigheidsbevordering
focus op samenhang school/omgeving
22.294
213
179
17.804
16.880
70
BEREIK SCHOLEN
BEREIK LEERLINGEN
06
PROGRAMMA
VOORHOEDEPROJECTEN
„IN 2014 WILLEN WE
DE INHOUDELIJKE
SAMENHANG VAN HET
PROGRAMMA VERDER
VERSTERKEN DOOR DE
UITGANGSPUNTEN VAN
CULTUUR IN DE SPIEGEL
ALS BASIS TE NEMEN
VOOR HET PROGRAMMA.
DIT IS GEEN NIEUW
UITGANGSPUNT, MAAR IN
HET EERSTE JAAR IS HIER
TE WEINIG AANDACHT
AAN BESTEED.“
Uit ons werkplan 2014
DE TOON ZETTEN
Voortzetting en verdieping van een provinciebreed project gericht op actieve muziekbeoefening op school. (Samenwerking met
en tussen muziekscholen)
DE KINDERDICHTER
project dat via de poëzie zal bijdragen aan
hun taalontwikkeling, maar ook aan de
creatieve, intellectuele en sociale ontwikkeling, zingeving en (zelf)reflectie. (Focus op
ontwikkeling, verdieping, verbreding)
FRANSE TIJD IN DE REGIO
Regionaal project cultuurgeschiedenis
rond de Franse Tijd. (samenwerking met
onder meer erfgoedinstellingen)
ERFGOEDTRAJECTEN
Voortzetting en verbreding van lokale
cultuurtrajecten, met eerst de focus op
de gemeenten Leek en De Marne waarna
uitbreiding volgt. (Focus op samenhang
school/omgeving)
KWALITEIT DOOR KENNIS: AAN HET
WERK MET CULTUUR IN DE SPIEGEL
Project gericht op reflectie en verdieping,
met name rond het thema ‘doorlopende
leerlijn’, praktisch vertaald in de praktijk
van voorbeeldscholen. (Samenwerking
met Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit
der Letteren)
ERFGOEDJUF & ERFGOEDMEESTER
Provinciebreed project om deskundigheid te versterken in de
didactiek van de erfgoededucatie.
(samenwerking met name met interne cutuurcoördinatoren op scholen
en erfgoedinstellingen)
MEDIAMATCHNETWERK
project dat training in creatief
mediagebruik verbindt met kunsten erfgoededucatie en hiervoor
methodiek en logistiek aanreikt.
Voor een compleet overzicht willen wij
graag verwijzen naar de bijlage Bereik
per gemeente. Daar is ook zichtbaar
welke gemeenten aan deze 4 Cultuurdisciplines meedoen. Ook hebben we
bijgaand overzicht van het bereik van
de scholen en de leerlingen per programmalijn (ontwikkeling, verdieping en
verbreding, deskundigheidsbevordering
en samenhang/school/omgeving) voor
de periode 2013-2014.
MEESTERS IN KUNST
Het project bevordert deskundigheid
van schoolteams op het gebied van
cultuuronderwijs (in het bijzonder
beeldende kunst en bouwt verder
aan samenwerking tussen kinderen
en beroepskunstenaars. (Focus op
deskundigheidsbevordering)
In de afgelopen periode heeft de
Helpdesk een aantal projecten
hieraan toegevoegd, waardoor 4
cultuurdisciplines zijn ontstaan. Dit
vormt het fundament, waarop wij
verder willen bouwen.
1 Erfgoed
2 Taal/Literatuur
3 Media
4 Muziek
07
MUZIEK
MEDIA
TAAL
ERFGOED
4 CULTUURDISCIPLINES
VORMEN HET FUNDAMENT.
KWALITEIT DOOR KENNIS
1ERFGOED
De belangstelling voor deze lokale cultuurprojecten is erg groot,
zowel bij scholen als bij gemeenten. Inmiddels is een meerjarenprogramma vastgesteld voor 11 gemeenten. Ontwikkeld en
gestart zijn het afgelopen schooljaar Leek en de Marne. In elke
groep is een erfgoedontmoeting met lokale, provinciale instellingen. In het schooljaar 2014/2015 gaan o.a. Stadskanaal, Pekela
en Veendam, Slochteren van start. Sommige gemeente leveren
een financiële bijdrage aan de uitvoering van het traject. Kosten
€ 3,50 per leerling als basis voor een 4-jarige deelname. Er is
een nauwe samenwerking met de bibliotheek. Ook wordt in de
gemeente Groningen een dergelijk project gestart.
Binnen dit programmacluster zijn 2 nieuwe projecten toegevoegd:
FOCKE (STICHTING OUDE GRONINGER KERKEN)
Bij 12 scholen is eerder ontwikkeld lesmateriaal getest om te
kijken of het nog aansluit bij de huidig schoolpraktijk. Nu met
vervolgaanvraag bezig.
Masterclass voor leerkrachten : de kerk als geschiedenisboek.
Docenten hebben lang niet altijd basiskennis over oude Groninger Kerken. Dat is jammer, want daardoor is het voor hen lastig
adequaat te reageren op vragen van kinderen bij kerkbezoek,
of bij de begeleiding van het maken van één van de kijkbladen
voor kerkbezoek die een belangrijk onderdeel vormen van de
gemeentelijk ingerichte erfgoedtrajecten.
ZOETE DIAMANTEN
Erfgoedproject over suiker.
Ieder kind krijgt op zijn eigen niveau met middelen die dicht bij
zijn beleving staat inzicht in
de productie van suiker en de rol die suiker speelt in stad en
provincie vroeger en nu.
Het project bestaat uit twee onderdelen:
- ontwikkeling (lespakket en pilots)
- uitvoering (aansluiten bij de Erfgoedtrajecten)
Ontwikkeld wordt:
- lespakket rondom suiker
- achtergrond informatie voor leerkrachten
- mobiele suikerfabriek, die provincie intrekt
foto: CultuurClick Groningen
09
2Taal
Taal wordt zowel als doel als middel ingezet bij de diverse
projecten. Zeker in een provincie waar taalachterstand bestaat,
kan cultuuronderwijs een bijdrage leveren aan taalverrijking.
Binnen dit cluster zijn 3 projecten toegevoegd:
VERTEL HET VERDER
Het doel is om leerkrachten te enthousiasmeren voor het
vertelvak en voor het houden van een presentatie.
Het project Vertel het Verder zet in op drie modules:
1 Leerkrachten gaan vertellen waarbij het verhaal wordt ingezet als middel (bij projecten/kennisoverdracht) en als doel (heerlijk luisteren naar een spannend, mooi of
boeiend verhaal)
2 Leerkrachten leren kinderen om verhalen te vertellen.
3 Leerkrachten leren kinderen de vaardigheden die nodig zijn bij het houden van een spreekbeurt en/of boekbespreking.
Hiermee dragen de modules bij aan het vergroten van de
mondelinge vaardigheden van leerkrachten en leerlingen (leerkrachten dragen hun kennis en ervaring over aan de leerlingen).
De training geeft inzicht en handvatten in de kunst van het
verhalen vertellen. De training geeft inzicht in presentatievaardigheden voor leerlingen en leerkrachten.
3media
SPARKLAB
Sparklab is een kunst & filosofielab in ontwikkeling dat zich als
duurzame partner aanbiedt aan scholen in de stad en regio
Groningen. In het lab vindt een filosofisch/ creatief proces plaats
waarin filosofische gesprekken worden afgewisseld met het
maken van animatiefilmpjes rond filosofische vragen en thema’s.
Dit gebeurt steeds in workshops van 3 uur.
In eerste instantie fungeren een filosofiejuf en een mediakunstenaar alsbegeleiders van het proces. In het lab onderzoeken kinderen samen hoe taal en beeld zich verhouden, hoe
deze elkaar versterken en waar deze elkaar kunnen vervangen,
waarbij de kinderen zowel op de eigen gedachten en beelden
als op die van de anderen reageren en doordenken. In dit proces
wordt een appèl gedaan op verbeeldingsrijk denken in woord
en beeld.
Het kunst & filosofielab is als kunsteducatief project in ontwikkeling en zal vanwege het innovatieve karakter van het lab in de
komende jaren onderwerp van onderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen zijn.
De algemene doelstelling is de kinderen te stimuleren om
reflectief en verbeeldingsrijk denken en handelen te ontwikkelen, waar dit in het huidige onderwijs niet genoeg aan bod komt.
De combinatie van kunst en filosofie staat hier in dienst van de
creatieve zelfontplooiing; het vinden van de eigen authentieke
stem in interactie met de ander. Door het bewust interpreteren
en maken van beelden kunnen kinderen binnen het speelveld
van de beeldcultuur ‘visueel geletterd’ worden en zich ontwikkelen als creatief betekenisgever.
Een tweede doelstelling is om aan het basisonderwijs, dat redelijk ‘beeldarm’ en antwoordgericht is in haar kennisoverdracht,
een krachtige impuls te geven tot beeldende ontwikkeling van
het curriculum en een op vragen gerichte didactische houding.
Mediamatchnetwerk is een monitor ontwikkeld die als thermometer de mediawijsheid per school inzichtelijk maakt en van
daaruit ambities formuleert om zaken te verbeteren. De monitor
zal landelijk worden uitgerold)
Daarnaast is er een Spel ontwikkeld:
“Het is een digitaal spel met een fysieke component voor leerlingen van groep 7/8 (dit jaar uit te breiden naar 5/6) waarmee
de leerlingen informatievaardigheden trainen. Deze vaardigheden zet je niet zomaar in, je hebt een doel nodig. Daarom is er
gezocht naar een boeiende context.
Het spel heeft als onderwerp het verhaal over het onderzoeksschip Plancius. De kapitein van dit schip vraagt de kinderen om
hulp: het schip is in nood! De leerlingen moeten verschillende
informatievaardigheden inzetten om de oplossing te vinden.
DANSEN MET LETTERS
Dans is een uitstekend middel bij het aanleren van letters en
klanken. Er wordt aangesloten bij taalachterstanden, meervoudige intelligentie en bewegingsdrang van kleuters. Kinderen die in
de klas de stof moeilijk tot zich nemen worden in de danslessen
op andere intelligenties aangesproken en maken de stof zich
dan opeens wel eigen. Het gaat hierbij om de programmalijn
Ontwikkeling, verdieping en vernieuwing.
10
4Muziek
“WAAR WILLEN WE STAAN AAN
HET EIND VAN HET PROGRAMMA?
HET ANTWOORD OP DE VRAAG
IS DAT WE VOORAL WILLEN
ZORGEN DAT LEERLINGEN OP
EEN PROFESSIONELE MANIER
KENNIS MAKEN MET CULTUUR. IN
EEN PROFESSIONELE OMGEVING
DIE WORDT GEDRAGEN DOOR
COMPETENTE DOCENTEN.“
Uit ons werkplan 2014
TOONZETTEN
Het project Toonzetten mag zich net als de
erfgoedprojecten verheugen in een grote
belangstelling bij gemeenten en scholen.
Algemene Muzikale Vorming voor alle groepen in het basisonderwijs wordt in een fors
aantal scholen uitgezet en uitgetest. Naast
een doorgaande leerlijn worden ook meerdere methodieken uitgetest. Zoals gezegd
is het bereik groot. Dat wil overigens niet
zeggen, dat in de gemeenten, waar Toonzetten niet plaatsvindt, onvoldoende wordt
gedaan aan muziekonderwijs.
Aandachtspunt vormt de positie van de
muziekscholen, die mede door de bezuinigingen met moeite overeind kunnen blijven.
Nagegaan zal worden in het kader van CMK
hoe naar de toekomst hiervoor een oplossing kan worden gevonden.
MUZIEK IN HET SPECIAAL BASISONDERWIJS
Het Prins Claus Conservatorium, de
Stedelijke Muziekschool Groningen, CSBO
Fiduciaschool, CSBO De Kimkiel en de
Stichting Papageno zijn een samenwerking
op het gebied van muziekeducatie voor
het speciaal onderwijs voor tenminste
twee jaar aangegaan.
Het doel van deze pilot is om tot een scholings-/trainingsprogramma muziek te komen
voor leerkrachten uit het speciaal (basis)
onderwijs, waardoor muziek verankerd kan
worden in de school. Daarnaast is het streven
dat de opbrengsten overdraagbaar zijn en
ter beschikking worden gesteld aan collega
culturele instellingen, scholen voor speciaal
onderwijs en opleidingen binnen stad en de
provincie Groningen, maar ook daarbuiten.
KWALITEIT DOOR KENNIS
( CULTUUR IN DE SPIEGEL )
Cultuur in de Spiegel is de onderlegger
van het CMKprogramma. Tot nu toe
wordt het project Kwaliteit door Kennis
nog te weinig verbonden met de ontwikkelde projecten.
In overleg met de RUG zal worden
nagegaan hoe deze verbinding het best
tot stand kan komen. Wij willen doorgaan
met Kwaliteit door kennis (binnen en
buitenring), waarbij wij het accent meer
gericht zou moeten zijn op de scholen ipv
de instellingen.
Daarnaast willen wij onderzoeken hoe
ondersteuning door de RUG kan plaatsvinden bij het implementeren van Cultuur
in de Spiegel in de projecten.
Verder denken wij over een vorm van
deskundigheidsbevordering voor geïnteresseerde scholen , die betrokken zijn bij
de bestaande projecten CMK, die meer
willen weten over Cultuur in de Spiegel.
Vanaf januari dit jaar is begonnen met de
kerngroep die kennis had van Cultuur in
de Spiegel (deelname aan pilot CIS). Doel
is bewustwording en delen van werkwijze middels de buitenring van scholen/
instellingen. Er hebben 6 bijeenkomsten
plaatsgevonden. Er is gekeken naar wat
de beste werkwijze is m.b.t. de uitwisseling tot kennis. Onderwerpen waren tot
nu toe het ontwerpen en uitvoeren van
cultuuronderwijs.
11
BEELDENDE KUNST
PODIUMKUNSTEN
MUZIEK
MEDIA
TAAL
ERFGOED
KWALITEIT DOOR KENNIS
NAAR EEN SAMENHANGEND
PROGRAMMA
Vanuit het fundament met 4 cultuurdisciplines willen wij nu verder bouwen om te komen tot een samenhangend programma.
Er is bij de start van het CMKproject gekozen voor een breed
ingevuld programma aan cultuur-educatieve activiteiten. Dat is
de reden, dat wij nog 2 cultuurdisciplines willen toevoegen aan
ons programma: Podiumkunsten en Beeldende Kunst
Gronings accent
Voor de invulling van de 2 nieuwe cultuurdisciplines Podiumkunsten, Beeldende Kunst en eigenlijk voor het gehele programma
zou een Gronings accent aanbevelingswaardig zijn. Dat geeft
ook voor de scholen meer aanknopingspunten om gebruik te
maken van het samen te stellen cultuurmenu.
Uurcultuur staat voor jeugdvoorstellingen van hoog professioneel niveau, waar zowel kinderen als leerkrachten een impuls van
krijgen.
De voorstellingen worden ieder schooljaar van januari tot mei
gespeeld. Ongeveer dertigduizend schoolkinderen genieten van
een van de honderden voorstellingen.
De behoefte van de scholen hieraan is groot. Voor het programmacluster Beeldende Kunst is aansluiting bij de educatieve
functie van het Groninger Museum een mogelijkheid. Er bestaat
ook al een educatief programma In Weer en Wind, die tot nu toe
weinig belangstelling geniet bij de scholen. Er zou kunnen worden nagegaan of het huidige lespakket aangepast zou moeten
worden.
integrale projecten
CULTUURDISCIPLINES
Bij de ontwikkelde projecten binnen de cultuurdisciplines willen
we nog meer verbindingen leggen. Daarbij denken we ook aan
professionele organisaties in de provincie Groningen, die ook
een educatieve taak hebben. Zo zou in het project Toonzetten
een verbinding gemaakt kunnen worden met het NNO.
Het programmacluster Erfgoed zou en dat gebeurt al gedeeltelijk een verbinding kunnen leggen met architectuur en landschap.
De nieuwe cultuurdisciplines moeten nog ingevuld worden. Bij
Podiumkunsten ligt samenwerking met de bestaande theaters en
noordelijke professionele theatergroepen voor de hand.
In de provincies Fryslan en Drenthe wordt gebruik gemaakt van
een breed aanbod van professionele voorstelling op gebied van
Dans, Toneel, Theater etc.
Keunstwurk zorgt er met Uurcultuur voor dat bijna alle Friese
basisschoolkinderen onder schooltijd professionele voorstellingen zien. Uiteenlopend van toneel-, dans-, vertel-, poppen- en
muziektheatervoorstellingen. Deze formule is al jarenlang erg
succesvol.
De afgelopen periode is contact gezocht met IVN Noord
(Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid) om na te
gaan of in de combinatie van natuur/cultuur gezamenlijk
programma’s ontwikkeld kunnen worden. Dit vanuit de
gedachte, dat scholen hiervoor zeker belangstelling hebben.
Zo bestaat er al een dergelijke organisatie in het Westerkwartier.
NDCE is een Stichting en de letters staan voor Natuur-, Duurzaamheids- en Cultuureducatie. Zij zijn gericht op de leerlingen
van het basisonderwijs.
Haar visie sluit goed aan bij die op het gebied van cultuuronderwijs o.a.
• verwerven van kennis over en waardering krijgen voor
cultureel erfgoed
• bewust worden van het ontstaan en de ontwikkeling van
het cultuurlandschap Westerkwartier
• vanuit de samenhang van natuur, cultuur en erfgoed
respectvol omgaan met de natuur.
Gezamenlijk kan worden onderzocht hoe aansluiting kan
plaatsvinden binnen de cultuurdisciplines van CMK.
foto: Antoinette Borchert
13
„UIT DE NULMETING BLIJKT DAT VEEL DOCENTEN NIET HET HEFT
IN HANDEN NEMEN EN DAT SCHOLEN NIET DE DIRIGENT ZIJN VAN
HUN EIGEN CULTUURONDERWIJS (WEINIG NASCHOLING; AANBOD
WORDT NIET SYSTEMATISCH GEËVALUEERD ETC.). PAS WANNEER
DOCENTEN ZICH BEWUST ZIJN VAN DE MOGELIJKHEDEN VAN
CULTUURONDERWIJS EN DIT WORDT ONDERSTEUND DOOR HET
BELEID VAN DE SCHOOL KOMT CULTUUR TOT IN HET HART VAN
HET ONDERWIJS. CULTUURONDERWIJS WORDT DAN VERANKERD
IN VISIE EN BELEID, DE SCHOOL EN HAAR DOCENTEN GAAN
ZICH VERANTWOORDELIJK VOELEN. ZO DRAGEN ZIJ BIJ AAN DE
CULTURELE ONTWIKKELING VAN LEERLINGEN.“
Uit ons werkplan 2014
14
foto: CultuurClick Groningen
Communicatie en roadmovie
Tot nu toe is er te weinig gecommuniceerd met de scholen. Uit
de nulmeting blijkt, dat er alle aanleiding is om samen met de
scholen het cultuuronderwijs steviger op de agenda te zetten.
Daarbij gaan we gebruikmaken van een uitgebreid programma,
waarin we het belang van cultuuronderwijs willen benadrukken
en ook in een projectenparade, de eerste resultaten van de CMKprojecten laten zien. Daarnaast willen wij graag ideeën voor de
invulling van de nieuwe cultuurdisciplines toetsen.
CMKGroningen kiest ervoor om het begrip ‘cultuuronderwijs’
te gebruiken, in plaats van ‘cultuureducatie’. Daarmee willen de
samenwerkende partijen benadrukken dat cultuur een wezenlijk
onderdeel van het onderwijscurriculum moet gaan uitmaken en
niet (langer) gezien kan worden als een losstaand programma.
CMK Groningen kan op deze wijze een bijdrage leveren aan
het op de lange termijn verankeren van cultuuronderwijs in het
curriculum. Cultuuronderwijs Groningen zal dan functioneren als
een blijvend portaal, één voordeur voor de verschillende cultuursteuninstellingen. Door naar de doelgroep te communiceren
als één merk blijft Cultuuronderwijs Groningen ook na het CMK
programma een sturende kracht, die door de doelgroep goed
gevonden wordt.
We kiezen in eerste instantie voor de kernboodschap:
Het waarom van cultuuronderwijs.
Cultuuronderwijs stimuleert kinderen om nieuwe dingen te onderzoeken en zich eigen te maken: van muziek en beelden tot monumenten en online media. Cultuuronderwijs inspireert, verbindt en
geeft kinderen onvergetelijke ervaringen. Leerlingen leren door
cultuur beter kijken en beter vragen stellen. Ook bevordert het de
creativiteit. Dat is van groot belang voor onze kenniseconomie.
En door cultuuronderwijs te verankeren in andere vakken leren
kinderen ook andere disciplines beter begrijpen.
Het basisonderwijs is de plek bij uitstek om zoveel mogelijk mensen in aanraking te brengen met cultuur. Onderwijs en cultuurinstellingen bouwen samen aan goed cultuuronderwijs. Zo laat de
school in Groningen elk kind structureel kennismaken met kunst,
erfgoed en media.
15
CONCRETE ACTIES
1. Blik op de toekomst van cultuuronderwijs : draagvlak en
rugwind
Draagvlak, inspiratie en visie over de betekenis en noodzaak van
goed cultuuronderwijs.
3 sleutelfiguren uit 3 regio’s (2 provincie+1 stad) worden bezocht
en hen wordt gevraagd naar hun droom, hun waarom en drijfveren. We nodigen hen op hun thuislocatie uit in onze inspiratiecaravan en filmen deze dromen welke worden ingeblikt met
een houdbaarheidsdatum: 1 januari 2015. De roadmovie wordt
gemonteerd tot een korte en rake video (max. 4 minuten).
foto: Spoor van Vernieuwing
Cre ë ren van beweging: bezieling is nodig
Met de inbreng van de organisatie Spoor van Vernieuwing,
gespecialiseerd in het creëren van beweging, letterlijk met voertuigen en figuurlijk met nieuwe energie willen wij als voorbereiding op de bijeenkomsten in de regio’s een video samenstellen
bestaande uit sleutelfiguren, die vol passie en gedrevenheid het
belang van cultuuronderwijs weten te verwoorden.
Cultuuronderwijs begint en eindigt met passie, bewogen worden door concrete voorbeelden van cultuuronderwijs.
2. Prototypering van lopend vuurtje voor goed cultuuronderwijs
Na het in kaart brengen van de inspiratie, visies en dromen van
de sleutelfiguren in goed cultuuronderwijs wordt de vonk overgedragen aan een aantal docenten met passie die alle ruimte
krijgen om hun leerlingen aan te steken.
Twee docenten uit het cultuuronderwijs, 1 school per regio
worden op hun school bezocht waar ze in de inspiratiecaravan
stappen en naar hun droom wordt gevraagd als het gaat om passie voor hun vak en hoe zij dit willen delen met hun leerlingen.
We vragen ze naar het mooiste wat ze kunnen bedenken. Deze
droom wordt ingeblikt. Daarnaast wordt ze gevraagd naar hun
verse voornemen. Ofwel wat ze binnen 2 maanden kunnen doen
om deze droom tot leven te brengen voor hun leerlingen. Van dit
project wordt een korte presentatie (video/fotografie) door hen
zelf gemaakt en afgewerkt door een professionele filmer/editor.
Om deze beweging voort te zetten op andere scholen in de
regio worden andere docenten aan de hand van de video (viral)
ook uitgenodigd hetzelfde te doen. Hiervoor wordt een kleine
handleiding gemaakt.
16
DOORGAANDE
LOKALE
LEERLIJN
CULTUUREDUCATIEVE
DESKUNDIGHEIDS-
NETWERKEN
BEVORDERING
BEELDENDE KUNST
PODIUMKUNSTEN
MUZIEK
MEDIA
TAAL
ERFGOED
KWALITEIT DOOR KENNIS
ONDERSTEUNENDE LIJNEN
LOKALE CULTUUREDUCATIEVE NETWERKEN
DIGITALE MEDIA
Zowel in de provincie als in de Stad Groningen wordt in het kader van cultuuronderwijs gewerkt aan een hechte samenwerking
tussen scholen , culturele instellingen en gemeenten.
We werken hierbij met regio’s waarbij we ook de Stad als regio
zien.
Dit sluit aan bij de programmalijn stevige lokale netwerken:
“een aantal stevige lokale netwerken waarin op het gebied van
cultuureducatie duurzaam wordt samengewerkt tussen aanbieders en scholen (afzonderlijk en onderling), tussen diverse
gemeentes en tussen stad en provincie).”
Vanuit CMK willen wij zorgen voor ondersteuning bij het realiseren van deze netwerken in Stad en provincie.
De regio’s zijn als het ware de keukens waar het cultuurmenu
wordt samengesteld. Vooralsnog wordt ingezet op pilots in
Oldambt/Veendam/Pekela, Delfzijl/Appingedam/Loppersum en
de Stad.
In de pilot-regio’s gaan we eind 2014 de scholen/schoolbesturen, de cultuurcoaches en de belangrijkste culturele instellingen
enthousiast maken voor deze netwerken. In de eerste helft van
2015 volgt dan een implementatietraject i.s.m. de gemeenten. In
de andere regio’s zullen tot 1 januari 2015 op relevante plekken het belang van netwerken worden. Het enthousiasmeren
gebeurt daar vanaf 2015, waarbij natuurlijk de ervaring uit de
pilot-regio’s wordt meegenomen.
Momenteel doen wij enige research naar de mogelijkheden voor
het gebruik van digitale media voor cultuuronderwijs. Kinderen
werken/spelen al vroeg met tablets en dit neemt alleen maar
toe. Bij het onderwijzend personeel zien we veel aarzeling bij
het gebruik van digitale media. Wij zouden als CMK deze kloof
kunnen dichten.
Het kan b.v. interessant zijn om een app te ontwikkelen voor
cultuuronderwijs (App Cultuuronderwijs Grunn), waar (cultuur)
educatieve spelletjes op zitten, maar ook toegang tot alle Groninger data op gebied van cultuur en educatie.
WAT ZIJN DIGITALE MEDIA?
Voor kinderen en jongeren zijn nieuwe media vanzelfsprekend
onderdeel van hun leven. Wat betekent dat voor cultuuronderwijs?
Men spreekt vaak over nieuwe media. Deze term kan echter
verwarring opleveren. Want wanneer is een medium nog nieuw?
Daarom gebruiken we liever de term digitale media. Bij digitale
media vindt het maken, delen en consumeren van inhoud (tekst,
beeld, geluid en/of video) plaats door middel van apparaten en
programma‘s met digitale technologie (computer, tablet, smartphone, internet).
Door digitale media vervagen grenzen. Grenzen tussen formeel
en informeel leren, tussen de wereld in de school en daarbuiten.
Digitale media vergroot de wereld van kinderen: meer bronnen
om te benutten, meer mogelijkheden om samen te leren en
creëren, meer podia om jezelf te presenteren. En digitale media
zijn, vaak beter dan traditionele media, in staat om kinderen te
verleiden tot leren.
foto boven: David Woltinge | foto onder: CultuurClick Groningen
18
“CMK GRONINGEN WIL ZORGEN VOOR EEN GEVARIEERD
AANBOD (MET INBEGRIP VAN HET BESTAANDE AANBOD)
VAN KWALITATIEF GOEDE CULTURELE ONDERWIJSMOGELIJKHEDEN IN DE OMGEVING VAN DE SCHOOL.
DAAROM ZORGEN WE ERVOOR DAT CULTUURAANBIEDERS
ZICH DESKUNDIG GENOEG VOELEN OM IN DIALOOG
MET DE SCHOLEN AANBOD TE ONTWIKKELEN DAT IS
AFGESTEMD OP DE DOORLOPENDE LEERLIJN VAN DE
SCHOLEN. “ Uit ons werkplan 2014
FINANCI ë N
Samenvattend
De afgelopen periode hebben wij de mogelijkheid geboden
voor indieners van projecten en ideeën om een beroep te doen
op de zogenaamde vrije ruimte. Dat is maar gedeeltelijk ingevuld.
Dit betekent, dat ook in 2014 beschikbare middelen over blijven.
Deze middelen voor 2014 en volgende jaren zijn nodig om
invulling te geven aan de resterende disciplines Podiumkunsten
en Beeldende kunst.
Wij verwachten, dat in de loop van 2015/2016 deze beschikbare
middelen een goede invulling zullen krijgen.
We zijn gestart met de 2e fase van het project CMKGroningen
en in hoofdlijnen komen we tot de volgende aandachtpunten
om tot een samenhangend programma te komen in 2016:
•
•
•
•
•
•
•
Starten evaluatie en monitoring op projectniveau
Versterken samenhang binnen de bestaande 4 cultuurdisciplines Erfgoed, Muziek, Media en Taal
Intensievere communicatie met de scholen over belang cultuuronderwijs en invulling samenhangend programma.
Invulling geven aan 2 nog in te vullen cultuurdisciplines Podiumkunsten en Beeldende Kunst
Kwaliteit door kennis verbinden met de projecten binnen de 6 cultuurdisciplines;
Samenwerking tussen scholen, gemeenten en culturele instellingen op lokaal en regionaal niveau versterken
Toepassing digitale media op gebied van cultuuronderwijs
19
BIJLAGE
financieel overzicht
BUDGET PROGRAMMAONDERDELEN CMK GRONINGEN
REFERENTIE
INGEKOMEN STUK
BESCHRIJVING
2013
2014
2015
2016
TOTALE KOSTEN
LOOPTIJD
GEBIED
OPMERKING
cmkg 0002
Poeziepaleis
De kinderdichter
€ 17.500
€ 25.750,
€ 25.750
€ 25.750
€ 94.750
1-4 jaar
stad-provincie
schooljaar
cmkg0003
Rijksuniversiteit Groningen
Kwaliteit door Kennis
€ 42.966
€ 42.966
€ 42.966
€ 42.966
€ 171.864
1-4 jaar
stad-provincie
schooljaar
cmkg0004
IVAK de Cultuurfabriek
De Franse Tijd in de regio
€ 45.725
€ 45.725
1-2 jaar
provincie
schooljaar
cmkg0005
Museumhuis Groningen
De erfgoedjuf/-meester
€ 30.000
€ 5.000
€ 18.000
€ 3.000
€ 56.000
1-4 jaar
stad-provincie
schooljaar
cmkg0006
Museumhuis Groningen
Erfgoedtrajecten
€ 50.190
€ 105.011
€ 75.000
€ 44.799
€ 275.000
1-4 jaar
provincie
schooljaar
cmkg0007
Biblionet
MediaMatchNetwerk
€ 34.548
€ 82.667
€ 82.667
€ 82.667
€ 282.549
1-4 jaar
stad-provincie
schooljaar
cmkg0008
Vrijdag
Meester in Kunst
€ 15.000
€ 13.500
€-
€-
€ 28.500
1-4 jaar
stad
kalenderjaar
cmkg0009
Martin Borchert en Jos Boerjan
Zoete Diamanten
€ 16.000
€-
€-
€-
€ 16.000
1 jaar
provincie
schooljaar
cmkg0010
Pavlov
ELab- Sparklab
€ 45.565
€-
€-
€ 45.565
2 jaar
stad
over 2 jaar
cmkg0011
SOGK
Revitalisatie Focke
€ 10.000
€-
€-
€-
€ 10.000
1-2 jaar
stad-provincie
schooljaar
cmkg0012
Muziekschool Hunsingo*
De Toonzetten
€ 150.000
€ 150.000
€-
€-
€ 300.000
1-4 jaar
provincie
schooljaar
cmk0013
Hanzehogeschool-Conservatorium*
Meer muziek in het sbo Groningen
€ 14.114
€ 26.113
€ 10.534
1-3 jaar
stad-provincie
schooljaar
cmkg0014
Vier instellingen, vijf sterren*
Podiumkunstenplan
€-
€-
€-
€ 46.000
1-4 jaar
stad
kalenderjaar
cmkg0021
Stichting Vertellus
Vertel het verder
€ 24.330
€-
€-
€ 24.330
1-2 jaar
stad-provincie
schooljaar
cmkg0022
SOGK
Masterclass
€ 4.000
€-
€-
€ 4.000
1 jaar
stad-provincie
schooljaar
cmkg0034
RUG,LET,Leerstoel C en C
Buitenring Kwaliteit door kennis
€ 11.460
€-
€-
€ 11.460
stad-provincie
schooljaar
cmkg0042
IVAK de Cultuurfabriek/St. Marenland
Dansen met letters
€ 25.551
€-
€-
€ 25.551
provincie
schooljaar
€ 549.914
€ 270.496
€ 209.716
€ 1.437.294
Projectenbudget
€ 769.478
€ 590.288
€ 590.288
Resultaat vrij budget
€ 219.564
€ 319.792
€ 380.572
TOTAAL UITGAVEN PROJECTEN
* Project Toonzetten wordt geevalueerd en daarna wordt
inzet van middelen bepaald voor volgende jaren.
* Vier instellingen, vijf sterren is stopgezet.
€ 46.000
€ 457.929
1 jaar
Erfgoed
Taal
Muziek
Media
20
Bereik per gemeente
ERFGOED
21
Bereik per gemeente
TAAL
22
Bereik per gemeente
MUZIEK
23
Bereik per gemeente
MEDIA
24
Nulmeting
SAMENVATTING EN CONCLUSIES
IVAK de Cultuurfabriek, Kunststation C, Centrum voor de Kunsten
Groningen/ Cultuur Educatie Stad en Museumhuis Groningen
vroegen aan Bureau ART in een algemeen onderzoek bij de
scholen voor primair onderwijs een aantal vragen op te nemen
die als nulmeting konden dienen bij de start van het programma
Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK) in Groningen. De antwoorden op deze vragen leverden het volgende beeld op.
BEKENDHEID CMK
20% van de scholen zegt bekend te zijn met Cultuureducatie met
Kwaliteit, bijna een derde zegt er niet mee bekend te zijn, terwijl
de helft enigszins bekend is.
NULMETING CULTUUREDUCATIE
Bij wijze van nulmeting CMK Groningen werden er 21 stellingen
aan de scholen voorgelegd met het verzoek op een schaal van 1
tot en met 7 aan te geven in welke mate de stelling van toepassing was op de situatie met betrekking tot cultuureducatie in de
school.
Negen stellingen hadden betrekking op de inhoud van cultuureducatie. Er werd gemiddeld 4,1 (op een schaal van 1 – 7)
gescoord op deze 9 stellingen.
Op twee stellingen over de inbedding van cultuureducatie werd
gemiddeld 4,3 gescoord.
Over de vakinhoudelijke deskundigheid (van het team) werden
vier stellingen voorgelegd; gemiddelde score 4,1.
Over het aspect afstemming met culturele instellingen werden
vijf stellingen voorgelegd; gemiddelde score 4,2.
Bij een tussenmeting in 2015 en een eindmeting in 2016 of 2017
kunnen dezelfde stellingen weer aan de scholen worden voorgelegd; veranderingen in de scores vormen een indicatie voor het
succes van Cultuureducatie met Kwaliteit in Groningen.
De laagste scores (<4,0) werden gegeven aan de volgende stellingen (en vormen derhalve belangrijke aandachtspunten voor
CMK Groningen):
• Onze leerkrachten volgen nascholing op het gebied van cultuureducatie;
• Onze school geeft vorm aan een vakinhoudelijke leerlijn op school voor media-educatie;
• Onze school evalueert systematisch aan de hand van de leerdoelen het aanbod van culturele instellingen/aanbieders;
• Onze school volgt de culturele ontwikkeling van de
leerlingen gedurende de gehele schoolloopbaan;
• Onze school beschikt over een doorgaande leerlijn op school voor cultuureducatie;
• Bij cultuureducatie en culturele activiteiten worden altijd concrete leerdoelen en leeropbrengsten geformuleerd;
• Onze school geeft vorm aan een vakinhoudelijke leerlijn
voor erfgoededucatie.
Daarnaast konden uit het algemene onderzoek bij de scholen
enkele conclusies worden getrokken, die wellicht ook interessant
zijn als indicator voor de startsituatie van CMK Groningen.
DE POSITIE VAN DE ICC’ER
Ruim driekwart van de scholen heeft beschikt over een (gecertificeerde) interne cultuurcoördinator (icc’er). In bijna driekwart
van de gevallen wordt de functie van icc’er vervuld door een
leerkracht.
38% van de icc’ers heeft geen (specifieke) uren ter beschikking
voor het vervullen van de functie; 34% heeft 1-20 uur per jaar ter
beschikking, 13% 21-40 uur per jaar.
De belangrijkste verantwoordelijkheid van de icc’er is het organiseren en inhuren van culturele activiteiten en het afstemmen van
culturele activiteiten op de vraag van leerkrachten.
Betrokkenheid van het team, betrokkenheid van de directie en
voldoende budget worden door de scholen gezien als verreweg
de belangrijkste aspecten voor de versterking van de positie van
de icc’er.
25
HET CULTUURBELEIDSPLAN
In de stad Groningen beschikt 83% van de scholen over een
cultuurbeleidsplan, in de regio van IVAK de Cultuurfabriek is dat
76%. In de regio van Kunststation C beschikken scholen relatief
het minst vaak over een cultuurbeleidsplan (65%).
Het cultuurbeleidsplan wordt door een meerderheid van de
scholen vooral als een richtlijn gezien; van jaar tot jaar bekijkt
men hoe men het concreet gaat invullen. In de stad Groningen
geven relatief de meeste scholen aan, dat in het cultuurbeleidsplan de uitgangspunten over cultuureducatie zijn vastgelegd
en dat zij zich daar ook aan houden. In de regio’s van IVAK de
Cultuurfabriek en Kunststation C wordt het cultuurbeleidsplan
vaker alleen als richtlijn gezien.
GEWENSTE SITUATIE
In de huidige situatie legt bijna de helft van de scholen bij
culturele activiteiten structureel relaties met specifieke thema’s
in de school; nog eens een derde legt structureel relaties met de
kerndoelen, o.a. voor kunstzinnige oriëntatie. Gevraagd naar de
gewenste situatie de komende jaren willen scholen vooral meer
structurele relaties leggen met de kerndoelen.
Een structurele relatie met Cultuur in de Spiegel wordt alleen
soms in de stad gelegd. In de regio’s van IVAK de Cultuurfabriek
en Kunststation C legt men deze relatie niet en hebben scholen
daar ook nauwelijks behoefte aan in de gewenste situatie.
HET BUDGET VOOR CULTUUREDUCATIE
Bijna twee derde van de scholen heeft 10,90 euro per leerling
beschikbaar voor cultuureducatie. Sommige scholen trekken iets
meer geld uit, gemiddeld 14 euro per leerling.
Enkele scholen hebben niet een bedrag per leerling, maar een
totaalbedrag voor de school ter beschikking, gemiddeld 2.300
euro.
DE INVLOED OP CULTUUREDUCATIE
De directie van de school heeft verreweg de meeste invloed op
de financiën voor cultuureducatie op de school. De icc’er heeft
het meest invloed op de inhoud van cultuureducatie op de
school. Bij slechts enkele scholen heeft het bestuur veel invloed
op de inhoud van cultuureducatie.
colofon
TEKST
Roelf van Biessum
projectleider CMK
ONTWERP Maren Lösing
DE INZET VAN EXTERNE PROFESSIONALS
Bijna alle scholen schakelen externe professionals in bij cultuureducatie. Er zijn grote verschillen tussen de drie regio’s. In de
regio van IVAK de Cultuurfabriek maken alle scholen gebruik van
consulenten, tegen 22% in de stad en 42% in de regio van Kunststation C. In de stad en de regio van Kunststation C worden vaker
externe vakleerkrachten en kunstenaars in de klas ingeschakeld.
BETROKKEN ORGANISATIES
Vrijdag
CultuurClick Groningen
IVAK
Erfgoedpartners
CMK is mede mogelijk door
subsidies van gemeente en
provincie Groningen en het
Fonds voor Cultuurparticipatie.
www.cmkgroningen.nl
Provincie Groningen 2014
www.cmkgroningen.nl

Download Report