MAGAZINE Veiligheid boven alles Regelgeving novel foods Wetenschap of emotie leidend bij ggo-beleid? Aan tafel met RiskPlaza MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten MVO MAGAZINE NR 2 MAART 2014 We hebben er zin in! Het MVO-team bruist van energie om samen met onze leden MVO een nieuw gezicht te geven. In de afgelopen twee maanden hebben de werkgroepen ambitieuze plannen ontwikkeld. Deze betrokkenheid van onze leden hebben we nodig om onze visie: een duurzame en internationaal concurrerende keten, waar te maken. Op verschillende plaatsen binnen de overheid, politiek en industrie wordt gesproken over voor de MVO-keten belangrijke onderwerpen. Extra belangrijk dus om de MVO-keten én MVO opnieuw op de kaart te zetten. Een sector met een productiewaarde van meer dan 6,4 miljard euro en een export van 4,6 miljard euro is van belang voor Nederland. Ik ben dan ook blij dat we vorige week een brede ambtelijke delegatie van de ministeries van EZ, VWS en BuZa op werkbezoek mochten ontvangen. De recente politieke discussies over het Nederlandse kabinetsbeleid over ggo’s (zie het artikel hierover op pagina 4 en 5) laat zien dat er nog veel werk te doen is. Inhoud BIOTECHNOLOGIE MVO over politieke discussie ggo’s Voedsel- en Diervoederveiligheid Meepraten over inhoud RiskPlaza 2 6/7 Voeding en gezondheid Margarineproducten met plantensterolen: novel foods Consumentenbond: test frituurolie en vloeibaar frituurvet 8/9 12 / 13 Duurzame ontwikkeling Afval scheiden met de gratis Recyclemanager 14 / 15 ALGEMEEN Bedrijven besturen MVO: Nofalab 10 MVO en NOFOTA delen expertise11 Nieuwe medewerker MVO 17 Op donderdag 13 maart a.s. organiseren we onze eerste Algemene Ledenvergadering. Ik hoop u daar te mogen begroeten. Aansluitend is er de M VO-netwerkbijeenkomst waarvoor we naast onze leden ook onze belangrijkste externe stakeholders hebben uitgenodigd. Het beloofd een inspirerende middag te worden. En natuurlijk een mooi moment om samen te proosten op onze toekomst. Frans Claassen, directeur 4/5 Louis Braillelaan 80 2719 EK Zoetermeer [email protected] MVO MAGAZINE NR 2 MAART 2014 MVO Magazine is een digitale uitgave van MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten en is bestemd voor leden en externe relaties. Het verschijnt 10 keer per jaar. Voor meer informatie zie: www.mvo.nl 3 BIOTECHNOLOGIE Wetenschappelijke beoordeling moet leidend blijven bij kabinetsbeleid ggo’s Het kabinet moet zijn oordeel over de EU-markttoelating van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) blijven baseren op de uitkomsten van de wetenschappelijke risicobeoordeling door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). Dit is de heldere boodschap die MVO en zes andere organisaties op 11 februari jl. in een gezamenlijke brief aan de betrokken bewindslieden van EZ, VWS en I&M hebben gestuurd. Aanleiding voor deze gezamenlijke brief was het onder druk van een Tweede Kamer-motie ingenomen standpunt door de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken in de EU-Raad van Ministers tegen het geven van toestemming voor de teelt van de maissoort 1507, terwijl deze door de EFSA na een uitgebreide wetenschappelijke risicobeoordeling veilig is bevonden. MVO maakt zich ernstige zorgen over het feit dat het Nederlandse kabinet zich bij zijn standpuntbepaling over de markttoelating van ggo’s blijkbaar niet langer laat leiden door de uitkomsten van de wetenschappelijke risicobeoordeling van de EFSA. De ‘science based approach’ is vanaf de commerciële introductie van ggo’s medio jaren ’90 leidend geweest bij de Nederlandse kabinetsaanpak. Het loslaten van deze positie is volgens MVO zeer schadelijk en ongewenst voor de agro-handel en verwerkende industrie. “Als het kabinet geen wetenschappelijke maar emotionele argumenten gaat gebruiken voor het ggo-beleid dan begeeft men zich op een hellend vlak”, verduidelijkt MVO-directeur Frans Claassen: “MVO is zeer verontrust dat het Nederlandse stemgedrag op dergelijke teeltdossiers ook navolging zal krij- 4 MVO MAGAZINE NR 2 MAART 2014 gen bij de EU-markttoelating van ggo’s waarvan de reikwijdte beperkt blijft tot invoer en verwerking, en dus geen teelt omvat. De wetenschappelijke risico beoordeling en de ambtelijke/politieke procedure bij dergelijke markttoelatingen verlopen in de EU op dit moment namelijk al aanmerkelijk trager dan bijvoorbeeld in Noord- en Zuid-Amerika. Door deze asynchrone situatie treden er handelsbelemmeringen op. Als Nederland zich, ongeacht de uitkomsten van de risicobeoordeling, schaart bij de lidstaten die vanwege hun anti biotech-houding standaard tegen de markttoelating van ggo’s stemmen, zal de vertraging verder oplopen. Bovendien wordt het gezag van de EFSA en de Europese Commissie verder ondermijnd en zullen internationale handelsconflicten verder toenemen.” Op 10 april a.s. overleggen de staatssecretarissen Dijksma (Economische Zaken) en Mansveld (Infrastructuur & Milieu) met de Tweede Kamer over het kabinetsbeleid ten aanzien van ggo’s. Vooruitlopend op dit overleg zal MVO de Tweede Kamer en betrokken ministers attenderen op de negatieve consequenties die het belemmeren van de EU-markttoelating van ggo’s zal hebben, niet alleen voor de MVO-keten, maar voor de gehele voedselvoorziening en daarmee voor de Nederlandse economie. 5 Voedsel- en Diervoederveiligheid MVO praat mee over inhoud RiskPlaza Plantaardige oliën en vetten worden in diverse levensmiddelen gebruikt als hulpstof of als ingrediënt. In margarines en halvarines, maar ook in pindakaas en chocoladepasta zorgt de juiste combinatie van verschillende oliën en vetten voor een goede structuur, mondgevoel en smeerbaarheid. In producten zoals ijs, maar ook bonbons zorgen oliën en vetten voor stevigheid en een goed smeltgedrag. Voor diverse andere toepassingen dienen ze als drager van vetoplosbare vitamines. Voedselveiligheid Levensmiddelenbedrijven die oliën en vetten in hun producten toepassen maken voor het opzetten van de HACCP-risico-analyse van grondstoffen, veelal gebruik van RiskPlaza (www.riskplaza.nl). RiskPlaza is een databank voor de levensmiddelenindustrie met informatie over de voedselveiligheid van ingrediënten. De databank van RiskPlaza bevat informatie over de ingrediënten zelf, maar ook over te nemen maatregelen om eventuele risico’s voor de voedselveiligheid te beheersen. 6 Behalve de oliën- en vettensector, zijn momenteel de bakkerij-, zoetwaren-, vleeswaren-, snack-, groente/ fruitsector, koffie/theesector en de pluimveeverwerkende industrie vertegenwoordigd in het Deskundigenoverleg. De NVWA heeft tevens zitting in het Deskundigenoverleg en heeft een belangrijke rol bij het doorvoeren van wijzigingen in RiskPlaza. De informatie in de RiskPlaza databank wordt niet alleen door bedrijven, maar ook door de controleurs van de NVWA gebruikt en wordt dan ook beschouwd als een gezamenlijke waarheid. Harmonisatie risicoanalyses Voor MVO-bedrijven is het van belang dat de informatie in de RiskPlaza databank gelijkluidend is met de informatie van de risicoanalyses die de sector zelf heeft opgesteld op Europees niveau. Eind vorig jaar is een begin gemaakt om via het Deskundigenoverleg de informatie in de RiskPlaza database geharmoniseerd te krijgen met de informatie in de MVO risico-analyses. RiskPlaza-audit+ goedgekeurd door NVWA Aan de RiskPlaza databank is ook een audit+-systeem gekoppeld. Een RiskPlaza-audit+ is een aanvullende (vrijwillige) audit bovenop het al aanwezige voedselveiligheidscertificaat (zoals bijvoorbeeld IFS, BRC, ISO 22000 of FSSC 22000) specifiek gericht op het waarborgen van de voedselveiligheid van ingrediënten. De RiskPlaza-audit+ wordt uitgevoerd door een onafhankelijke certificerende instelling. RiskPlaza-audit+ is een door de NVWA goedgekeurd ketengarantiesysteem. Dit betekent dat een bedrijf invulling kan geven aan de wettelijk verplichte inkoopverificatie door af te nemen van een RiskPlaza-audit+ bedrijf. MVO in Deskundigenoverleg De stichting Riskplaza zorgt ervoor dat de databank de juiste en meest actuele informatie bevat. Dit gebeurt in samenspraak met deskundigen uit verschillende sectoren van de levensmiddelenindustrie. MVO is recent toegetreden tot dit zogeheten Deskundigenoverleg. MVO acht het van belang dat ten aanzien van oliën en vetten de juiste informatie is opgenomen in RiskPlaza; als lid van het Deskundigenoverleg kan MVO hiervoor zorgdragen. MVO MAGAZINE NR 2 MAART 2014 7 VOEDING EN GEZONDHEID Margarineproducten met plantensterolen: op veiligheid getest en goedgekeurd De afgelopen maand verschenen in diverse media uitspraken van Foodwatch over Becel pro-activ. Foodwatch stelt dat Becel pro-activ een medicijn is en in de apotheek verkocht zou moeten worden. Dit is onjuist. Margarineproducten met plantensterolen zijn voedingsmiddelen. De cholesterolverlagende claim die het product draagt, is als claim voor voedingsmiddelen goedgekeurd door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). Op de verpakking van voedingsmiddelen met plantensterolen moet vanaf 15 februari worden vermeld: ‘Dit product is niet bedoeld voor mensen die hun cholesterol niet onder controle moeten houden’. Deze zin is verplicht voor zowel producten met weinig plantensterolen die het cholesterol in stand kunnen houden, als producten met meer plantensterolen die het cholesterol verlagen. Voorheen stond op de Becel pro-activ verpakking: ‘Dit product is uitsluitend bedoeld voor mensen die hun bloedcholesterol willen verlagen’. Foodwatch stelt dat de aangepaste tekst op de verpakking suggereert dat de Europese Unie (EU) vindt dat het product nadrukkelijk moet worden afgeraden voor mensen zonder verhoogd cholesterolgehalte. Dit is niet het geval. De informatie voor de consument is altijd zo geweest, maar nu enkel anders verwoord vanwege een gewijzigde EU-Verordening. Wat zijn Novel foods? Novel foods zijn ‘nieuwe’ levensmiddelen of ingrediënten die niet voor mei 1997 in de Europese Unie voor menselijke consumptie zijn gebruikt of die volgens een nieuwe methode geproduceerd zijn. Novel foods kunnen ook functionele voedingsmiddelen zijn, levensmiddelen of ingrediënten met een extra (wetenschappelijk bewezen) effect ten opzichte van ‘normale voeding’. Een voorbeeld hiervan zijn halvarines waaraan plantensterolen zijn toegevoegd voor een cholesterolverlagend effect. Veiligheid Alle nieuwe voedingsmiddelen of ingrediënten worden op veiligheid gecontroleerd. Als een producent of verhandelaar een nieuw voedingsmiddel in Europa op de markt wil brengen dan zal hij een toelatingsprocedure moeten doorlopen. Deze toelatingsprocedure is vastgelegd in de Europese Novel Foods verordening. De uitgangspunten voor deze nieuwe verordening zijn dat het nieuwe voedingsmiddel: • geen gevaar mag opleveren voor de consument; • de consument niet mag misleiden; • onbedoeld niet minder voedingsstoffen mag leveren dan het originele product. De veiligheid van het nieuwe voedingsmiddel of ingrediënt wordt beoordeeld door de Europese Commissie en de EU-lidstaten. De Nederlandse regelgeving over Novel foods is geregeld in het Warenwetbesluit Nieuwe voedingsmiddelen. Dit warenwetbesluit is volledig afgeleid van de Europese verordening over Novel foods. Producten met plantensterolen zijn veilig en geschikt voor consumptie. Dit wordt door Foodwatch ten onrechte in twijfel getrokken. De veiligheid van producten met plantensterolen is op grond van de Novel foods verordening beoordeeld en goedgekeurd door de EU. 8 MVO MAGAZINE NR 2 MAART 2014 9 Bedrijven besturen MVO Nofalab is een jong en dynamisch laboratorium, strategisch gelegen in het havengebied van Rotterdam. Nofalab doet onafhankelijk onderzoek naar de veiligheid en kwaliteit van diervoeders, ingrediënten en voeding, en is gespecialiseerd in de detectie van ongewenste stoffen zoals mycotoxinen, bestrijdingsmiddelen, zware metalen, PAK’s en dioxine, maar ook in GMO en microbiologie. Marcel Bruggeman, deputy director Nofalab: “Wij richten ons in het bijzonder op onderzoek in oliehoudende zaden, eetbare oliën, vetten, glycerol en biofuel. Door deze specialisatie heeft het laboratorium een belangrijke rol in de oliën en vettenketen, die aansluiting bij MVO rechtvaardigt. Om onze werkzaamheden volgens de geldende richtlijnen te kunnen uitvoeren beschikken we over “state of the art” analyseapparatuur. Medio februari is het nieuwe laboratorium, direct gelegen naast het hoofdkwartier, in gebruik genomen. Voor laboratoriumondersteuning en advies zijn we voor onze klanten altijd bereikbaar, 24 uur per dag en 7 dagen per week.” MVO en NOFOTA delen expertise MVO huisvest niet alleen het NOFOTA secretariaat, maar deelt ook expertise in de persoon van Ron van Noord. Ron is – samen met Annette Klomp – bij MVO verantwoordelijk voor het thema Voedsel- en diervoederveiligheid. Deze functie combineert hij met zijn werkzaamheden als secretaris van NOFOTA. Ron, wat is de relatie tussen NOFOTA en MVO? “NOFOTA houdt sinds 1 januari 2013 kantoor in Zoetermeer, in het pand waar ook MVO gehuisvest is. De rode draad in beide organisaties is uiteraard ‘oliën & vetten’. Het verschil is dat NOFOTA het platform is voor handelscontracten en arbitrage, terwijl MVO meer de diepte ingaat op het gebied van wet- en regelgeving, kwaliteit, voeding, duurzaamheid en handelspolitiek. Op mijn werkterrein: voedsel- en diervoederveiligheid vullen beide organisaties elkaar aan.” Wat is Nofota? “NOFOTA staat voor ‘Netherlands Oils, Fats and Oilseeds Trade Association’ en is de Nederlandse handelsorganisatie voor bedrijven die actief zijn in de handel, productie, verwerking en logistiek van oliën en vetten, oliezaden en grondnoten. NOFOTA bestaat al 96 jaar en hoopt haar 100-jarig bestaan te vieren in 2018. Het bewaken en daar waar nodig aanpassen van de NOFOTA Trading Rules en Rules for Arbitration 10 MVO MAGAZINE NR 2 MAART 2014 is de belangrijkste taak van NOFOTA. Beide zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het arbitrage instituut van NOFOTA zorgt voor een snelle, relatief goedkope en professionele manier van dispute resolution.” Hoe gaat de arbitrage in z’n werk? “Als er onder NOFOTA contract sprake is van een onoplosbaar dispuut, kan men arbitrage aanvragen bij NOFOTA. De commissie van benoeming van NOFOTA wijst dan een drietal (in geval van een hoger beroep, vijftal) arbiters aan. Verder wijst NOFOTA een jurist aan (griffier) die samen het tribunaal vormen en eventueel partijen uitnodigen voor een verhoor. Partijen krijgen de gelegenheid tijdens het verhoor hun eis en verweer toe te lichten. Het uiteindelijke vonnis wordt door de arbiters geschreven en ingediend bij de Rechtbank en heeft dus een officiële juridische status.” Wat is de winst van het combineren van deze twee functies? “Zoals ik al aangaf vullen beide organisaties elkaar goed aan. Bovendien delen we hetzelfde netwerk. En dat is zeker niet onbelangrijk.” Ron van Noord is bereikbaar via [email protected] of [email protected] en 079 363 43 53. 11 VOEDING EN GEZONDHEID Frituren kan in vast of in vloeibaar frituurvet of in oliesoorten als zonnebloemolie of arachideolie (pindaolie).Vloeibaar frituurvet is frituurolie waar een beetje vet aan is toegevoegd. Frituurolie en ook gewone olie scoren vergelijkbaar met vloeibaar frituurvet op het punt van gezondheid. Hoewel gezondheid en stabiliteit elkaar eigenlijk in de weg zitten (meervoudig onverzadigde vetzuren zijn gezonder voor je hart, maar ook instabieler tijdens verhitten) bleek uit de test dat sommige producten goed scoren op gezondheid én op stabiliteit. Dit komt mede door het gehalte aan enkelvoudig onverzadigde vetzuren en door vitamine E, een antioxidant die van nature in oliën voorkomt. Gewone zonnebloemolie blijkt dan op het punt van stabiliteit minder te scoren. Diamant vloeibaar frituurvet met olijfolie scoort het beste. Zowel op stabiliteit als op gezondheid scoort het product zeer goed. Lekker frituren: test frituurolie en vloeibaar frituurvet De Consumentenbond vult het artikel aan met allerlei weetjes en handige tips, zoals over het recyclen van vet na herhaaldelijk gebruik. Sommige frituurvetten en -oliën lopen voorop en bevatten informatie over vet recycling op het etiket. Leden van de Consumentenbond kunnen het volledige artikel lezen in de februari-editie van de Consumentengids. Geïnteresseerden kunnen het volledige artikel ook opvragen via [email protected]. Een gefrituurd product is niet persé ongezond, schrijft de Consumentenbond in de februari- editie van de Consumentengids. Onder de kop: ‘Lekker frituren, maar in welk vet?’ heeft de Consumentenbond een test uitgevoerd van verschillende frituurvetten en -oliën. De belangrijkste conclusie is dat frituren in vloeibaar frituurvet of in olie beter is dan frituren in vast vet, maar dat de olie wel bestand moet zijn tegen hoge temperaturen gedurende enkele bakbeurten. De Consumentenbond onderzocht 21 vetproducten en frituurde tijdens 10 bakrondes 2,5 kilo patat en 80 bitterballen. 12 MVO MAGAZINE NR 2 MAART 2014 Verantwoord Frituren De campagne Verantwoord Frituren heeft tot doel dat zo veel mogelijk cafetariaondernemers frituren in vloeibaar frituurvet of olie. De campagne is 10 jaar geleden gestart op initiatief van MVO met als resultaat dat inmiddels 85% van de gebruikte frituurvetten uit vloeibaar vet bestaat. De horeca benadert hiermee de retail en het thuisfrituren waarbij 89% van de gebruikte vetten vloeibaar zijn. De uitgangspunten van de campagne zijn gebaseerd op de wetenschappelijke consensus zoals die wordt weergegeven door onder andere de Gezondheidsraad, de Nederlandse Hartstichting en het Voedingscentrum. Ondersteuners van de campagne zijn Levo, Remia, Smilde Foods, Vandemoortele, Deli XL, Makro en Koninklijk Horeca Nederland. Ook andere partijen zijn welkom om zich aan te sluiten en het logo te voeren. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Nicole Vervaet via [email protected]. 13 Duurzame ontwikkeling Ook voor gebruikt frituurvet Vet, Recycle het! Afval scheiden met de gratis Recyclemanager De Nederlandse oliën- en vettenbedrijven zetten zich in om gebruikte vetten te recyclen. Om het voor consumenten nog makkelijker te maken de inzamelpunten voor gebruikt frituurvet te vinden, heeft MVO meegewerkt aan de Recyclemanager. De Recyclemanager is een gratis app en website waarmee je kunt opzoeken in welke afvalbak welk afval hoort, waar de dichtstbijzijnde afvalbak staat en wanneer afval wordt opgehaald. Goed bezig Afval scheiden doen we al goed in Nederland. Maar het kan nog veel beter. De Recyclemanager helpt daarbij, en geeft bovendien achtergrondinformatie en filmpjes van verwerkingsprocessen. Zo zie je direct wat er van het materiaal na recycling gemaakt wordt. Dankzij een unieke samenwerking van afvalorganisaties, gemeenten, Milieu Centraal, en het ministerie van Infrastructuur en Milieu, is alle informatie over afvalscheiding samengebracht in één overzichtelijke app. 14 De campagne Vet, Recycle het! heeft tot doel zoveel mogelijk (frituur)vetten in te zamelen. Ingeleverd frituurvet wordt gerecycled en hergebruikt als biobrandstof. Consumenten kunnen voor het inleveren terecht bij steeds meer inzamelpunten Winst voor het milieu Doel van de app is dat er meer afval wordt ingezameld en dat de kwaliteit van de afvalscheiding verbetert. Nederlanders scheiden de helft van de 533 kilo afval die ze jaarlijks per persoon produceren. De andere helft belandt bij het restafval en uiteindelijk in de verbrandingsoven. Door goede afvalscheiding kan er meer worden gerecycled. Daarmee blijven grondstoffen behouden, komen schadelijke stoffen niet in het milieu terecht en wordt energie bespaard. zoals supermarkten, sportverenigingen en kinderboerderijen. Zo sparen we het milieu en zorgen we voor minder schade in het riool. De campagne wordt ondersteund door J.Meertens & Zn, Rotie, UCOKampen, Vandemoortele en Stichting Rioned. Ook andere partijen zijn welkom om zich aan te sluiten en het logo te voeren. De Recyclemanager is als app gratis beschikbaar voor Android en iOS en te downloaden via de Apple Appstore en de Google Playstore. Geen smartphone? Ga dan naar www.recyclemanager.nl voor meer informatie. Lees meer over de campagne Vet, Recycle het! op www.vetrecyclehet.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Nicole Vervaet via [email protected]. MVO MAGAZINE NR 2 MAART 2014 15 Werkbezoek bij MVO-bedrijven Nieuwe medewerker duurzame grondstoffen Op woensdag 5 maart jl, organiseerde MVO een werkbezoek voor een brede ambtelijke delegatie aan een aantal bedrijven uit de MVOketen. Beleidsmakers van de ministeries van Economische Zaken, Volksgezondheid, Welzijn en Sport en van Buitenlandse Zaken werden uitvoerig geïnformeerd over de oliën- en vettenindustrie. Een uitgebreid verslag van dit werkbezoek volgt in het volgende MVO Magazine. Graag stel ik mij voor als de nieuwe medewerker duurzame grondstoffen bij MVO. Opgeleid als bioloog en ruraal socioloog in Wageningen heb ik affiniteit met zowel de biologische als de maatschappelijk gerelateerde aspecten en uitdagingen van de oliën- en vettensector. Graag nodigen wij u uit voor het: MVO-netwerkevent in Rotterdam Op 13 maart 2014 kunt u collega’s uit de oliën- en vettensector ontmoeten en in contact komen met relaties bij overheid, politiek, maatschappelijke organisaties en ketenpartners. De Van Nelle Ontwerpfabriek in Rotterdam vormt de locatie voor een compact en verrassend programma met een netwerkborrel en walking dinner. Kijk voor meer informatie op www.mvo.nl of neem contact op met Jolanda van Roon, via [email protected], of 079 363 43 61. 16 Thijs Pasmans Duurzaamheid, en de ontwikkeling hiervan, zie ik dan ook als een sterk samenhangend geheel van verschillende disciplines, belangen en culturen waartussen telkens de juiste balans moet worden gevonden. Ik ben erg gemotiveerd om, door verschillende thema’s met elkaar te verbinden, hiermee aan de slag te gaan bij MVO. De positie en rol die MVO binnen de sector heeft spreken mij hierbij erg aan. Als spin in het web tussen bedrijven, overheid en NGO’s voel ik mij erg op mijn plek door voortdurend contacten met verschillende partijen te maken en te onderhouden en voor hen het overzicht op het gebied van duurzaamheid te houden. Als medewerker duurzame grondstoffen zal ik mij allereerst richten op het verder invullen van de stra- MVO MAGAZINE NR 2 MAART 2014 tegie voor de verduurzaming van de palmolie en soja handelsketen alsook het signaleren en analyseren van internationale ontwikkelingen op het terrein van duurzame grondstoffen. Op deze manier hoop ik een bijdrage te leveren aan het verduurzamen van de agrien voedselsector in zowel binnen- als buitenland. Ik hoop snel met u kennis te mogen maken en uw bedrijf of organisatie beter te leren kennen. Thijs Pasmans [email protected] MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten
© Copyright 2024 ExpyDoc