Plenair 3 Spreker : Lieuwe de Haan Drang en dwang

Drang en dwang
een lakmoesproef
voor onze zorg
Onderweg met een
multidisciplinaire
richtlijn
Lieuwe de Haan, zorglijn vroege psychose
Sociale beesten
Multidisciplinair in
harmonie
Sociaal brein
Vrije wil?
Multidisciplinair in
harmonie
Ietwat buiten
de groep
Multidisciplinair in
harmonie
Dreigend geweld
Zelfverwonding
zelfverwaarlozing
en drop-out
Gevaar voor de openbare orde
Multidisciplinair in
harmonie
Multidisciplinair in
harmonie
Opgesloten
Dwangmedicatie
[On]macht
Ongenuanceerde woede
Multidisciplinair in
harmonie
Balans
Lakmoesproef:
Een test die aangeeft of iets
echt deugt
Volgens
behandelprotocol
duiken
Doel:
1. Overzicht van enkele topics uit
de multidisciplinaire
richtlijncommissie dwang en drang
2. Epidemiologie
3. Preventie
c. Uitkomst na 3 jaar
Topics
1. Algemene kaders
2. Epidemiologische gegevens
3. Preventie
4. Onderzoek, diagnostiek en risicotaxatie
5. Besluitvorming
6. Uitvoering dwangbehandeling, ontslag
7. Evaluatie van dwangtoepassingen
Volgens
8. Randvoorwaarden
behandelprotocol
duiken
Voorzet
Dat
is een hele
Klus!
2008: Richtlijn
besluitvorming
dwang
Van Tilburg
Van Veldhuizen
Beijaert
Van de Ven-Dijkman
Mulder
Schulte
Sikkens
Tholen
Multi
Disciplinair?
Multidisciplinair in
harmonie
Leden van de Multidisciplinaire Richtlijn Drang en dwang:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Otto-Jan Bikker
Yvonne van Gaal
Christien van der Hoeven
Irma de Hoop
Rutger Colin Kips
Jan de Moor
Niels Mulder
Anneriek Risseeuw
Elsa Stam
Astrid Vellinga
Rianne Vermeulen
Erin Wagenaar
Bas van Wel
Bert van der Werf
Lieuwe de Haan [VZ]
Leden van de Klankbordgroep:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Chris Bavinck
Jannie Beernink-Wissink
Klaas Bets
Rene Beuk
Niels Bouwhuis
Isis Elzakkers
Annelies Faber
Iris Hoes-van der Meulen
Adger Hondius
Hennie Kleijwegt
Tim Kreuger
Indrag Lampe
Udo Nabitz
Eric Noorthoorn
Willem Nugteren
Peter Pierik
Roland van de Sande
Jamie Selnick Marzullo
Ruth Smits
Geert Uijterwaal-op 't Roodt
Paul Ulrich
Yvette Vreeker
Anita Wessels
Ed Schutgens
Leden van de Projectgroep Multidisciplinaire Richtlijn Drang en
Dwang
Peter van Splunteren (projectleider)
Marleen Hermens
Nelleke van Zon
Moniek Zijlstra-Vlasveld
Matthijs Oud
1.Algemene kaders
Wat zijn de algemene kaders waarbinnen besluitvorming
over de toepassing van dwang plaatsvindt?
- Toepassing van dwang: schadelijke bijwerkingen
- Zorgvuldig, veilig en humaan
- Wet BOPZ – Wet verplichte GGz
- Ethisch kader
- Maatschappelijk kader
- Doelmatigheid, proportionaliteit en subsidiariteit
Volgens
behandelprotocol
duiken
2. Epidemiologische gegevens
Welke epidemiologische zijn beschikbaar?
- Hoe vaak komt dwangtoepassing in
Nederland voor?
- Is er een trend te zien in de afgelopen jaren?
- Zijn er verschillen in dwangtoepassing in regio’s
binnen Nederland?
- Hoe vaak komt dwangtoepassing voor in het
buitenland?
Tijd trend
Toename aantal onvrijwillige opnamen
Toename aantal onvrijwillige opnamen
Regionale verschillen
Onvrijwillige opnamen per 10.000
inwoners
Tijd trend
Reductie separatie
Separatieduur:
2002: 16 dagen
2008: 5 dagen
2009-2010: 8,6% reductie
2010-2011: 9,2% reductie
Aantal separaties: 2009-2010: 3,4% reductie
2010-2011: 3,4% reductie
Internationale verschillen
Aantal separaties per 1000 opnamen
Dwangbehandeling
Dwangbehandeling totaal:
2002-2009: 3% toename
Gedwongen medicatie:
2002-2009: 45% toename
Regionale verschillen
Dwangtoepassingen per 10.000
inwoners
3. Preventie
Welke interventies zijn effectief in het voorkomen van
dwangmaatregelen?
- Evidentie of aanwijzingen effectiviteit en mate
van acceptatie door patiënten van
interventies ter voorkoming van
dwangmaatregelen?
preventie van separatie en fixatie
(Stewart e.a., 2010; Scanlan, 2010; Gaskin e.a., 2007; Bak e.a., 2012).
Geen vergelijkend onderzoek
Gemeenschappelijke elementen in de systematische reviews:
(1) Leiderschap en verandering in landelijk of lokaal beleid
(2) Meer personeel en verandering in de rol van personeel
(3) Training van personeel
(4) Review procedures en debriefing[ meest effectief als de patiënt en
diens familie participeert]
(5) Gebruik van data voor benchmarking
(6) Het betrekken van de patiënt en de familie
(7) Crisis management, gericht op het identificeren van de oorzaken van
het verlies van controle bij individuele patiënten
(8) Veranderingen op de afdeling
(9) Veranderingen in medicatie
De 'City Nurses' interventie:
Bowers e.a. (2008)
Ervaren verpleegkundigen ingezet om op een afdeling met het personeel
te werken en de principes van het 'conflict and containment generation'
werkmodel toe te passen:
(1) Positieve waardering van patiënten door personeel
(2) Het reguleren van de eigen natuurlijke, emotionele reactie van
personeel op patiënten, en
(3) Het creëren van een effectieve structuur (regels en routine) op de
afdeling.
Resultaat: geen evidentie voor effectiviteit in het verminderen van conflict
of gebruik van dwangtoepassingen.
Dwangmedicatie als eerste keus in plaats
van separatie:
Georgieva e.a. (2013)
Gerandomiseerde, gecontroleerde studie:
geen evidentie voor:
vermindering aantal dwangmaatregelen
of gemiddelde duur van separatie.
Geïntegreerde behandeling
Øhlenschlæger e.a. (2008, 2007)
geïntegreerde behandeling
Assertive Community Treatment, psycho-educatieve familiebehandeling en
sociale vaardigheden training
gerandomiseerde studie
geen evidentie voor verminderen van dwangmaatregelen
Arousal management:
Trauer e.a. (2010)
pre-post studie
geen evidentie voor de effectiviteit op aantal separaties of duur
comfort rooms:
Novak e.a. (2012)
Een prettig ingerichte kamer die op vrijwillige basis gebruikt kan worden door
cliënten wanneer zij zich angstig, onrustig of boos voelen.
pre-post studie: minder distress
minder verstorend gedrag
geen effect op de separatie en agressie.
Joint Crisis Plans:
Henderson e.a. (2004)
Geen verminderen van het aantal ziekenhuisopnames of opnameduur
Wel vermindering aantal gedwongen opnames en opnameduur
Thornicroft e.a. (2013)
geen evidentie gevonden voor de effectiviteit van JCP
Wel verbetering therapeutische relatie
Preventie van mechanische fixatie
Bak e.a. (2012)
3 hoogst gerankte interventies waren:
(1) cognitieve milieu therapie (CMT), leidde tot een vermindering in
mechanische fixatie van 87%.
(2) Interventies met meerdere onderdelen, zoals patiëntvoorlichting, training
van personeel, patient participatie, programmatische veranderingen,
cultuurveranderingen, data analyses leidden tot een gemiddelde
vermindering van 76%.
(3) Implementatie van patient-centered zorg; leidde tot een gemiddelde
vermindering van 68%.
Effect van een pakket aan preventieve
maatregelen op separatie
Noorthoorn e.a. (2008)
Pakket:
voorkomen van agressie
betrekken van de familie
feedback over ontwikkeling van de separatie cijfers.
Resultaat:
Hazard ratio op separatie op de controle afdeling t.o.v. de experimentele
afdeling:
in het 1e jaar = 2.8
in het 2e jaar 5.6 [p=0.000]
effectiviteit van het 'engagement' model
Borckardt e.a. (2011)
(1) Training in trauma-geïnformeerde zorg
(2) Aanpassingen in de regels en taal op de afdeling.
(3) Het betrekken van de patiënt in het plannen van de behandeling
(4) fysieke aanpassingen aan de therapeutische omgeving
Het gehele engagement model ging gepaard met een vermindering in
gebruik van separatie en fixatie van 82.3% (p=.008).
Unieke contributie door veranderingen in de fysieke omgeving
Effect van Crisis Monitor (risico taxatie):
van de Sande e.a. (2011)
observatieschalen betreffende risico's voor escalatie
Dagelijks: de 'Brøset Violence Checklist‘
Wekelijks:
'Kennedy-Axis V‘
'Brief Psychiatric Rating Scale (BPRS)‘
'Dangerousness Scale'
'Social Dysfunction and Agression Scale'
Resultaat:
vermindering aantal agressieve incidenten -68%, p<.001
vermindering tijd doorgebracht in separatie -45%, p<.05
Geen effect op het aantal separaties
Facilitated Psychiatric Advance Directives
Swanson e.a. (2008)
Wilsbekwame individuen beslissingen nemen over toekomstige
behandeling ten tijden van wilsonbekwaamheid, door het opstellen van
instructies over behandeling, of door het aanwijzen van iemand die in
deze situaties de beslissingen mag maken
Een semi-gestructureerde, begeleide discussie over besluitvorming rondom
behandeling, over het plannen van toekomstige behandeling, en over de
wettelijke zaken
Observationeel onderzoek met 24 maanden follow-up:
invullen van een F-PAD (vergeleken met het niet invullen) gerelateerd was
aan een lager gebruik van dwangtoepassingen (Odds ratio=0.50, p<.05.
Agressie management
Livingston e.a. (2010)
Review
agressie management trainingsprogramma's
In 8 van de 9 studies
aanzienlijke verminderingen aantallen fixaties en separaties of duur
2 van deze studies hadden een sterke onderzoeksopzet [RCT].
Zijn de zes strategieën ter preventie van
dwang, beschreven door Huckshorn
(2005), effectief in het voorkomen van
dwangmaatregelen?
(1) leiderschap organiseren ter preventie van dwang
(2) het systematisch verzamelen van gegevens over dwang om
medewerkers te informeren en om incidenten te evalueren
(3) een therapeutische omgeving creëren, gebaseerd op herstel en het
voorkomen van trauma, geïndividualiseerde behandelingsplanning en
responsiviteit op de behoeften van de patiënt
(4) het gebruik van beschikbare middelen om fysieke inperkingen te
voorkomen [diagnostische instrumenten, de-escalatieplannen en het
gebruik van de fysieke omgeving]
(5) het betrekken van patiënten
(6) het consistent gebruiken van instrumenten voor debriefing om de
situaties waarbij gebruik wordt gemaakt van inperkende maatregelen te
analyseren en om de negatieve consequenties te verlichten.
Wieman e.a.
3-jarige observationele studie
43 Psychiatrische instelling die financiering hadden gekregen om de 6
strategieën te implementeren
Relatie tussen aantal geimplementeerde stategieen en
gemiddelde verandering in het aantal uren separatie per 1000
behandeluren: r=.88, p=.02
gemiddelde verandering in het aantal uren fixatie per 1000
behandeluren: r=.46, p=.05
Van de 28 instellingen die de minimale mate van implementatie
hadden behaald en dit bleven voortzetten
bij 9 een vermindering in het percentage mensen dat gesepareerd werd
(gemiddelde vermindering 17%, p=.002
bij 15 een vermindering in de duur van de separaties (gemiddelde
vermindering 19%, p=.00
bij 9 een vermindering in het percentage mensen dat te
maken kreeg met fixatie (gemiddelde vermindering 30%
p=.027
Training verwezen naar Huckshorn
Barton e.a. (2009)
pre-post studie
in jaren voorafgaand aan het actieplan varieerde fixatieratio van 9 tot 19
in het jaar dat het actieplan werd opgestart daalde dit naar 4
2 jaar later naar 0
4. Onderzoek, diagnostiek en
risicotaxatie
Welke instrumenten voor risicotaxatie van gedrag van
psychiatrische patiënten zijn beschikbaar?
- Welke daarvan zijn valide en betrouwbaar?
5. Besluitvorming
Besluitvorming
Zijn er instrumenten beschikbaar ter bepaling van de
wils(on)bekwaamheid van een psychiatrische patiënt?
Hoe worden de begrippen effectiviteit, doelmatigheid,
subsidiariteit en proportionaliteit in de praktijk
geoperationaliseerd?
Welke informatie over de patiënt en diens
behandeling is noodzakelijk en moet worden
gedeeld? Zijn hierover protocollen bekend?
Zijn er protocollen waarin de onafhankelijkheid van de
besluitvorming door Geneesheer Directeur, psychiater
en verpleegkundigen en second opinion zorgvuldig
worden geregeld?
Besluitvorming [vervolg]
Zijn er in de literatuur voorbeelden over het - tijdens het
besluitvormingsproces - bieden van alternatieven aan
de patiënt door de psychiater of verpleegkundige? En
zijn er bepaalde alternatieven die veel voorkomen? En
in hoeverre voorkomt het aanbieden van alternatieven
het toepassen van dwangmaatregelen?
Besluitvorming [vervolg]
Zijn er studies over in welke mate familie en naasten
tijdens het besluitvormingsproces over dwang worden
betrokken bij die besluitvorming?
In hoeverre voorkomt de betrokkenheid van familie en
naasten het toepassen van dwangmaatregelen?
6. Uitvoering dwangbehandeling,
ontslag
7. Evaluatie van dwangtoepassingen
Evaluatie
Wat zijn de gevolgen en de effecten voor de patiënten
van dwangopname en van verschillende
dwangmaatregelen, waaronder dwangmedicatie en
separatie?
Subvraag: de rol van randvoorwaarden op het
zorgvuldig uitvoeren van dwangopname en
dwangmaatregelen?
Subvraag: wat zijn effecten van betrekken van familie /
Volgens
naastbetrokkenen?
behandelprotocol
duiken
Evaluatie [vervolg]
Is er evidentie voor een gunstig effect van onafhankelijke
consultatie bij langer durende dwangmaatregelen?
Zijn goede methodes van evaluatie van
dwangtoepassingen op team niveau en op het
niveau van de patiënt en naasten?
Volgens
behandelprotocol
duiken
8. Randvoorwaarden
Volgens
behandelprotocol
duiken
Welke (organisatorische) factoren zijn effectief in het
voorkomen en/of beperken en/of zorgvuldig
uitvoeren van dwangmaatregelen?
Men denke aan voorzieningen, beleid op gebied van
patiëntveiligheid, capaciteit, attitude, leiderschapsstijl,
deskundigheid, samenwerking tussen ketenpartners.
Volgens
behandelprotocol
duiken
Dwang zo weinig mogelijk
Als het echt niet anders kan:
Zorgvuldig!
Bedankt voor uw aandacht!
[email protected]