Communicatie van cellen De vraag Ik ben 75 jaar, mijn huid vertoont duidelijke tekens van ouderdom. Rimpels, pigmentvlekken, afnemende elasticiteit, afname van het bindweefsel, onregelmatigheden op de huid, enzovoort. Producten die hun oorsprong in de huid hebben zoals haar, nagels en klieren ondergaan veranderingen. Dit alles als gevolg van de afnemende communicatie binnen het orgaan "de huid ". Vrouwen die na een zwangerschap met grote uitbreidingen van de huid, een normale figuur terugkrijgen. Mensen die stevig afvallen zonder een lubberende huid. De lever die zichzelf kan regenereren. Ernstige en lichte huidbeschadigingen die worden hersteld. Littekens die na jaren bijna geheel verdwijnen. Pigment dat regelmatig over de huid verdeeld is. Vooral niet te vergeten het ontstaan en de groei van organen in de ontwikkeling van het lichaam. Daarbij worden de vormen en de functies, in onderlinge communicatie binnen het orgaan, bepaald. Bij de ouderen trekt het bindweefsel en het spierweefsel zich sterk terug, zonder dat de huid hierin (voldoende) meegaat. Dit wordt veroorzaakt door gebrekkige communicatie tussen de organen. Kenmerkend is bij vrouwen het teveel aan huid aan de binnenkant van de armen, mannen en vrouwen met hangende buiken, enzovoort. Pigmentvlekken die ontstaan door gebrekkige communicatie binnen de huid. De vraag is: Hoe communiceren de cellen binnen de organen (vorm, functie, activiteit verdeling, enzovoort). De communicatie is essentieel in de vormgeving en de functie van organen in een wereld van cellen die een lichaam vormen. D. Kuiken, Groningen Het antwoord Het gedrag van een cel wordt bepaald door de omgeving. Cellen nemen hun omgeving waar door middel van eiwitten die door de celwand steken en signalen van buiten doorgeven naar het binnenste van de cel. Deze eiwitten noemen we receptoren. Cellen nemen niet alleen hun omgeving waar maar beïnvloeden hun omgeving ook door het uitscheiden van stoffen. Zo ontstaat er een balans tussen het gedrag van de cel en zijn omgeving. Veranderingen in de omgeving of in de cel destabiliseren deze balans. Gereguleerde destabilisatie van deze balans is essentieel voor het ontstaan en de groei van ieder meercellig organisme, waaronder de mens. Ongereguleerde destabilisatie leidt tot afwijkingen en ziektes. Een belangrijke factor in de omgeving van cellen is de aanwezigheid van andere cellen. Cellen kunnen op veel manieren met elkaar communiceren en daarmee elkaar beïnvloeden. De onderlinge communicatie tussen cellen is van groot belang voor het vormen en in stand houden van functionele weefsels. Cellen die op afstand van elkaar liggen kunnen met elkaar communiceren door stoffen uit te scheiden. De ene cel scheidt een bepaalde stof uit die een verderop gelegen cel kan waarnemen met speciale receptoren. Soms scheiden meerdere cellen tegelijk bepaalde stoffen uit waardoor zij gezamenlijk een voor hen ideale omgeving creëren. Cellen die naast elkaar liggen kunnen met elkaar communiceren door middel van specifieke receptoren die een fysiek contact mogelijk maken. De cellen geven elkaar als het ware een hand. Zo “weten” cellen waar ze zich ten opzichte van elkaar bevinden (belangrijk voor de nieuwvorming van weefsels) of zorgen de cellen ervoor dat ze gewoon stevig tegen elkaar aan blijven zitten (belangrijk voor het in stand houden van weefsels). Een andere vorm van fysiek contact is het tot stand brengen van kanaaltjes door de celwand van twee buurcellen (een soort doorgeefluikjes) waardoor cellen kleine stofjes direct met de buurcellen kunnen uitwisselen. In veel ziektebeelden is de communicatie tussen cellen verstoord, vaak doordat de uitscheiding van stoffen niet meer goed werkt of dat de receptoren hun werk niet meer goed kunnen doen. Dit leidt tot een verstoorde integriteit van de weefsels. Voorbeelden zijn huidafwijkingen, chronische ontstekingen van de darm (ziekte van Crohn; coeliakie) of longen (Astma, COPD), en kanker. Ook wanneer men ouder wordt treedt er verandering op in de mate waarin cellen met elkaar en hun directe omgeving kunnen communiceren. De chronische blootstelling van de cellen aan schadelijke factoren (bijvoorbeeld huidcellen en UV) speelt hier waarschijnlijk een rol. Binnen de afdeling Celbiologie in het UMCG doen we ook onderzoek naar de communicatie tussen cellen, hoe dit mis gaat in ziektes zoals multiple sclerosis en darmafwijkingen, en hoe we dit kunnen voorkomen of herstellen. Met vriendelijke groet, Dr. S. C. D. van IJzendoorn Afdeling Celbiologie Rijksuniversiteit Groningen / UMCG