download - Vrienden Wonderryck

VRIENDENBLAD, jaargang 18 (nieuwe serie), nr. 1, juni 2014
ISSN 1383-0511
Pag. 2 Een woord vooraf
Auteur
Pag. 3
De vloer kraakt...
J. Oude Hassink
Pag. 5
Afscheid
P.B. Jager
Pag. 7
Waterral binnengebracht bij Natura Docet Wonderryck Twente
J. Bruns
Pag. 8
Dino-soep
H. Young-Tammel
Pag. 9
Even voorstellen: Tanja de Groot
T. de Groot
Pag. 10
Verzoek om e-mailadressen van de leden
Pag. 11
In de spotlight: Mussen, mussen, mussen
Pag. 14
Lente, zomer, herfst, winter
Pag. 15
Natura Docet Wonderryck Agenda 2014
Pag. 17
Social media
Pag. 18
Dinovoer in Denekamp
Pag. 20
Afscheid Wil Leferink
Pag. 20
Nieuwe leden
Pag. 21
Zwartblauwe Rapunzel
Pag. 22
Historischekranten.nl (deel 4)
Pag. 22
De natuur van slag
A. Hoogervorst
Pag. 23
Roos Groener verlaat bestuur Vereniging van Vrienden
R. Groener
Pag. 23
Zon en zeefossielen in Twente
S. van Broekhuizen
S. van der Veen
E. Mulder
J. Bruns
Pag. 25 Over Denekampse Meerkoetjes en een Belgische
paleontoloog
Pag. 27
Samenstelling van het bestuur
Pag. 27
Redactie Vriendenblad
Pag.28 Verenigingsgegevens
1
E. Mulder
EEN WOORD VOORAF
Hierbij treft u aan de eerste aflevering van het Vriendenblad van 2014: wat later dan
gebruikelijk, waarvoor onze excuses.
Tijdens de jaarvergadering van onze Vereniging van Vrienden van Natura Docet Wonderryck Twente op 5 juni jl. zijn de veranderingen in het verenigingsbestuur geformaliseerd.
Oud-voorzitter Piet Jager heeft afscheid genomen; José Oude Hassink is zijn opvolger.
Meer informatie hierover en ander nieuws betreffende ons nieuwe belevingsmuseum en
landschapscentrum op de hierna volgende pagina’s.
Wij wensen u veel leesplezier en alvast een prettige zomervakantie.
De redactie
Eerste hulp bij
uw website
• Zelf eenvoudig teksten toevoegen
• Zelf eenvoudig afbeeldingen plaatsen
• Zelf eenvoudig pagina’s aanmaken
• Uit te breiden
kalender, webshop, forum, nieuwsbrief, blog,
gastenboek, sociale media en nog veel meer.
Ook voor al uw drukwerk
bent u bij ons aan
het juiste adres!
• Folders • Posters •
• Brochures en meer •
De Kerkuil 27 B • 7591 KE Denekamp • 0541-35 46 79
[email protected] • www.groenergraphics.nl
2
DE VLOER KRAAKT...
De vloer kraakt er al 100 jaar
onder de zware last van verzamelwaar,
terwijl de schuifelstoet de balken
doet buigen.
2013 is Piet officieel afgetreden als voorzitter, maar op verzoek van het Vriendenbestuur
heeft Piet gedurende het afgelopen jubileumjaar de honneurs nog waargenomen. Bij
het afscheid in de brasserie van Wonderryck
heeft het Vriendenbestuur Piet als dank voor
het vele werk benoemd tot erelid van de
Vrienden. Als nieuwe voorzitter heb ik het
afgelopen jaar al een aantal taken op mij genomen.
Sinds 2008 ben ik bestuurslid van de Vrienden
waarvan vanaf 2010 als secretaris. Nadat het
Vriendenbestuur mij unaniem vroeg om voorzitter te worden heb ik deze taak van Piet overgenomen. Overigens geen gemakkelijk taak
om een bevlogen en inspirerend voorzitter als
Piet op te volgen, maar ik ga mij in nauwe samenwerking met het Vriendenbestuur inzetten
voor de komende ( 100?? ) jaren!
Maar laat ik mij eerst even kort aan u voorstellen. Mijn naam is José Oude Hassink. Ik woon
in Volthe en in het dagelijks leven ben ik docent beeldende vorming aan het Twents Carmel College in de Lyceumstraat te Oldenzaal.
Mijn liefde voor het museum is al vroeg
begonnen. Als kind bewonderde ik de lichtgevende stenen in het museum tijdens een
rondleiding , toen nog gegeven door mevr.
Heleen Bernink. Een rondleiding die ik nooit
heb vergeten en toen er 1991 vrijwilligers bij
Natura Docet werden gevraagd ter ondersteuning van de dino tentoonstelling ben ik
als vrijwilliger begonnen. De jaren daarna
heb ik mij vooral met de educatieve kant
beziggehouden. Met practica als “dood hout
leeft“, het uilenballenpracticum en ammonieten maken in gips was ik in de beginjaren
druk, later waren er de creatieve middagen
op zolder samen met Monique Aarnink, Ans
Struik en Julia Grijpma. Daarbij gingen we
soms met meer dan honderd kinderen aan de
hand van een natuurthema schilderen of met
Zo begint het gedicht van dhr. D. Schlüter,
oud-directeur, ter ere van het 100-jarig bestaan in 2011 van het museum Natura Docet .
Het afgelopen jaar 2013 vierde onze Vereniging van Vrienden van meester Bernink’s museum Natura Docet haar honderdjarig bestaan.
Het was een druk jaar waarin, behalve de
jaarlijkse mineralenmarkt en de boekenmarkt, voor de eerste keer in het bestaan van
de Vrienden een ledendag werd georganiseerd. Als bestuur waren wij heel benieuwd
hoeveel leden we konden verwachten en
uiteindelijk zijn bijna honderd leden op onze
uitnodiging ingegaan. Sommige leden waren
al heel vroeg vanuit diverse plaatsen in het
land naar Denekamp gekomen, de meeste
leden echter kwamen op de fiets naar het museum. We beleefden gezamenlijk een mooie
dag met excursies in het museum en in de
tuin met in de middag een heerlijke lunch.
Op 9 november hadden we de Nederlandse
Federatie van Vrienden van Musea te gast
voor hun najaarsvergadering. Een dag waarop bestuursleden van Vrienden van diverse
musea uit het hele land elkaar ontmoeten. In
nauwe samenwerking met het bestuur van de
Federatie , het Stichtingsbestuur, het personeel en de vrijwilligers van ons mooie museum werd ook dit een zeer geslaagde dag.
Diverse sprekers, waaronder dhr. R. Cazemier burgemeester van Dinkelland , spraken
over het belang van musea en haar Vrienden.
Na alle festiviteiten hebben we eind december afscheid genomen van dhr. Piet Jager .
Al tijdens de ledenvergadering op 23 april
3
De nieuwe voorzitter José Oude Hassink met de bestuursleden Joris Hunder en Jos Bruns (r).
communiceren.
Daartoe vragen we u een mail te sturen naar
[email protected] met duidelijke vermelding van uw naam , adres en
mailadres. De komende tijd zal deze vraag u
meerdere keren worden gesteld om te zorgen
dat we over een jaar een overzichtelijk beeld
hebben van de Vrienden die informatie digitaal willen ontvangen.
klei aan het werk gingen. Dat waren heerlijke
educatieve en creatieve middagen.
Samen met het gehele Vriendenbestuur gaan
we het digitale tijdperk tegemoet. Inmiddels zijn de eerste stappen gezet op weg naar
het gebruik van meer digitale middelen. De
website van de Vrienden (gemaakt door Joris
Hunder en Wim Groener) is inmiddels in de
lucht: www.vriendenwonderryck.nl .
Ik wil u van harte uitnodigen om een kijkje te
nemen op deze site.
Ik hoop dat we over 100 jaar nog steeds
schuifelend over de krakende balken kunnen
genieten van de zware last van verzamelwaar.
Verder hebben wij als bestuur een verzoek
aan u. Om onze Vrienden sneller te kunnen
informeren en de steeds hoger wordende
kosten van de mailings te beperken wil het
bestuur graag zo veel mogelijk per email
José Oude Hassink,
Voorzitter Vereniging van Vrienden van
Natura Docet Wonderryck Twente
4
AFSCHEID
gemene ledenvergadering door u, leden van
onze Vereniging, met algemene stemmen
aanvaard. Onze doelstelling is hetzelfde
gebleven en ook zijn wij vertegenwoordigd
gebleven in het totaal nieuwe Stichtingsbestuur.
Persoonlijk heb ik echter besloten bij die recente wisseling van bestuur mijn functie van
voorzitter van onze Vereniging te moeten
beëindigen. Ruim tien jaar heb ik de voorzittershamer mogen hanteren. Met dat besluit
nam ik tevens afscheid uit het Stichtingsbestuur, waarin ik de vertegenwoordiger was
van de Vereniging van Vrienden. Samen
met de overige leden van dat nu voormalige
Stichtingsbestuur heb ik inmiddels officieel
afscheid genomen uit dat museumbestuur.
In december jl. heb ik tijdens een prachtig
speciaal daartoe georganiseerde bestuurs-
De ‘overgang’ van Natuurhistorisch Museum Natura Docet naar Belevingsmuseum
en Landschapscentrum Natura Docet Wonderryck Twente is bijna een jaar een feit.
Het is een enorme stap geweest, maar zoals
het zich tot nu toe laat aanzien met betrekking tot de bezoekersaantallen lijkt het een
succesvolle beslissing te zijn geweest. Met
die grote stap is er veel veranderd, waaronder ook het aantreden van een totaal nieuw
Stichtingsbestuur Natura Docet Wonderryck
Twente. Eigenlijk onveranderd is gebleven
de plaats in dat geheel van onze Vereniging van Vrienden, al is de naam wel aangepast. Van ‘Vereniging van Vrienden van
meester Bernink’s museum Natura Docet’
naar ‘Vereniging van Vrienden van Natura
Docet Wonderryck Twente’. Dat besluit is
tijdens een speciaal daartoe uitgeroepen al-
Op 10 december 2013 werd scheidend voorzitter Piet Jager benoemd tot erelid van de
Vereniging. Samen met zijn echtgenote Hermien werd hij in de bloemetjes gezet.
5
bijeenkomst van de Vereniging eveneens
afscheid uit dit bestuur genomen. Bij die
gelegenheid werd mij het ere-lidmaatschap
van de Vereniging verleend. Een fraai zilveren ijsvogeltje werd mij daarbij als zichtbaar bewijs opgespeld. Een hele eer, om als
tweede ere-lid van de Vereniging benoemd
te worden!
Ik kijk terug op tien bewogen jaren. Jaren
ook van uitersten, waarbij ik zelfs nog enige
tijd als interim-manager moest aantreden.
Moeilijke jaren en tot slot van mijn zittingstijd dan de grote overgang van het kleine Natuurhistorisch museum Natura Docet naar
het veel omvangrijkere Natura Docet Wonderryck Twente. Een flinke verandering,
maar wel een, waarin tot onze grote vreugde
het erfgoed van meester Bernink volledig is
gehandhaafd en dit zelfs nog opvallender
wordt geëxposeerd! Ik dank de bestuurders,
medewerkers en vrijwilligers van het museum voor de tien jaren waarin ik fijn met
hen heb kunnen samenwerken. Van mijn
medebestuurders van de Vereniging neem ik
met enige tegenzin afscheid. Ik heb met hen
een mooie bestuursperiode gehad, uiteraard
met de nodige discussies, maar eensgezind
in onze steun aan Natura Docet. Natuurlijk
waren er momenten, waarin je teleurgesteld
werd, o.m. als men je bestuurs-beslissingen
persoonlijk zo kwalijk nam, dat de goede
verhouding die er voordien was, totaal werd
verbroken. Gelukkig een incident, maar wel
zo ingrijpend, dat ik er hieraan toch refereer.
Heel blij ben ik met het besluit van medebestuurder José Oude Hassink dat zij het
voorzitterschap van mij heeft willen overnemen. Een zeer met het museum begane
persoonlijkheid. Ik wens haar en natuurlijk
ook mijn nu vroegere medebestuurders heel
veel genoegen toe bij het verder besturen
van onze Vereniging ten bate van ons Natura Docet Wonderryck Twente!
Pieter B. Jager
Op 16 april bezocht de beroemde publicist en programmamaker
Redmond O’Hanlon Natura Docet Wonderryck
6
WATERRAL BINNENGEBRACHT BIJ
NATURA DOCET WONDERRYCK TWENTE
De Waterral (Foto: Pierre Dalous)
Eind vorig jaar heeft geboren Denekamper Paul oude Elferink een Waterral bij het
museum NDWT afgeleverd. De laatste jaren zijn er vaker meldingen binnen gekomen van waarnemingen van de Waterral in
Twente. Na jaren van afwezigheid maakt
deze schuwe en zeldzame moerasvogel,
door herstel van oude leefgebieden, zijn rentree. Deze Waterral is echter als verkeersslachtoffer midden in de stad Oldenzaal
gevonden. Waarschijnlijk is hij opgeschrikt
door werkzaamheden aan de Stakenbeek in
het industriegebied Hazewinkel en de stad
in gevlogen. Een moerasvogel is natuurlijk
niet gewend aan stadsverkeer. Huismus en
Spreeuw zijn echte cultuurvolgers en zijn
wel daaraan gewend.
De Waterral lijkt een beetje op een waterhoen,
maar is bruiner van kleur en heeft een slank
postuur. De snavel is wel 4 cm lang. In de
bioscoopfilm de “Nieuwe Wildernis” over de
Oostvaardersplassen in de Flevopolder is de
Waterral heel mooi te zien, en ook hoe ze haar
jongen voert met voorgewassen vliegmaden
uit viskadavers. Deze film is een echte aanrader! Maar omdat de Waterral zo schuw is krijg
je hem waarschijnlijk nooit te zien, maar je
kunt hem wel van verre horen, tenminste als
je het geluid kent. Het lijkt namelijk op geschreeuw van een speenvarken. Op landgoed
“Het Singraven” wordt hij wel eens gehoord,
als je vanaf de Molendijk je oren spitst richting de Mors heb je in het voorjaar kans om ze
te horen. In het museum is ook een waterral
te zien tussen andere opgezette moerasvogels.
Een reden temeer om eens een kijkje te komen nemen in het vernieuwde museum met
de mooie nieuwe naam Natura Docet Wonderryck Twente, vooral geliefd voor kinderfeestjes en gezinnen, groepen enz.
Jos Bruns
7
DINO-SOEP
Men neme:
1 Dino van ongeveer 2 1/2 kilo en 500 gr. Dino levertjes en Dino hartjes etc.(samen)
1 grote ui
2 winterwortels in stukke gesneden
1 prei in stukken gesneden
1 raapje of mei knolletje in stukken gesneden
2 stengels bleekselderij in stukken gesneden
een klein handje zwarte peperkorrels
enkele blaadjes foelie
Zet de Dino op in ongeveer 2 liter water. Breng het aan de kook. Als er schuim op komt
verwijder het schuim. Doe de gesneden wortelen, de prei, en het raapje, het handje peperkorrels, de foelie erbij.
Laat de soep met de deksel op de pan eerst aan de kook komen, dan op een laag pitje ongeveer 2 1/2 uur door koken. Verwijder na 2 1/2 uur de Dino, uit de soep.
Pluk het vlees van de Dino, en doe het vlees weer in de soep.
Serveer de Dino Soep met geroosterd brood. Eet smakelijk.
Hanneke Young-Tammel
NB. Deze bijdrage komt in de plaats van de vaste rubriek: Nu een bijzonder museumobject,
vroeger niet meer dan een simpel recept
Deze gevederde dino’s zijn heel geschikt om soep te bereiden. (Foto: Jessica Reeder)
8
EVEN VOORSTELLEN: TANJA DE GROOT
Omdat er inmiddels best veel vrijwilligers
werken bij Natura Docet Wonderryck Twente en niet iedereen elkaar even goed kent, is
mij gevraagd mij hier voor te stellen en te
vertellen wat ik nou precies doe in het museum.
Mijn naam is Tanja de Groot en ik ben geboren in Noord-Brabant als dochter van een
militair. Toen ik 5 jaar was werd mijn vader overgeplaatst naar Vliegbasis Twente
en kwamen we in Enschede te wonen. In de
gloednieuwe wijk de Wesselerbrink aan de
rand van het landelijk buitengebied. Al zo
lang ik mij kan herinneren hou ik van dieren
en van de natuur dus buiten schooltijd was
ik meestal in dat buitengebied te vinden;
avonturen beleven, vogels en wild speuren
en dieren redden. En zo kwamen talloze
zielige hulpeloze dieren mee naar huis. Gewonde vogels, zwerfkatjes, vastgebonden
honden, ik gaf er graag een paar schooluren
voor op…dit waren tenslotte belangrijkere
zaken!
Later werd ik lid van de NJN (Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie), waar ik
tijdens de zondagse excursies veel leerde
over de natuur. De schoolbanken konden
mij minder bekoren en toen ik eindelijk
klaar was met mijn middelbare school ging
ik naar de Kunstacademie en daarna kwam
ik te werken bij manege ’t Roessingh, een
manege voor gehandicapten waar ik voornamelijk de zorg over de paarden had.
De jaren volgden elkaar op, evenzo de verschillende liefdes, de (natuur)reizen en vele
trips met mijn zus naar mijn geliefde Waddeneiland Vlieland. Tot ik op mijn 38e getroffen werd door een beroerte. Dat maakte
veel anders. Na een periode van herstel werd
ik afgekeurd voor vast werk. De blijvende
concentratieproblemen, vermoeidheid en bij
drukte de “kermis in mijn hoofd” maakten
Twee wereldreizigers bij elkaar in Natura
Docet Wonderryck: Redmond O’Hanlon
en Tanja de Groot.
het verstandiger het bij vrijwilligerswerk te
houden. En zo kwam ik bij TwentseWelle
te werken waar ik prompt verliefd werd
op de Conservator Natuurhistorie, Dennis
Nieweg en binnen een jaar trouwden we
op een van de mooiste plekjes op aarde:
midden op de uitgestrekte strandvlakte de
Vliehors op Vlieland bij het reddingshuisje.
We verhuisden naar een boerderijtje bij Oud
Ootmarsum. Vlákbij Denekamp en Natura
Docet, een van de allermooiste musea van
Nederland en na een paar gesprekjes met
9
beer ik zoveel mogelijk te reizen. Het liefst
naar plekken om bijzondere dieren te zien
en vooral walvisachtigen (mijn grote interesse/passie). En zo heb ik wolven, beren en
verschillende soorten walvisachtigen gezien
in Alaska, gezwommen met een 10 meter
lange walvishaai in Australië, pinguïns gezien op Tasmanië, tussen de zeeleeuwen gelopen op Kangaroo Island, een potvismama
met kalf van heel dichtbij mogen ontmoeten
bij Dominica en met zeeschildpadden gesnorkeld bij Martinique. Naast dit alles probeer ik mij zoveel mogelijk in te zetten voor
het behoud van de natuur en tegen uitbuiting
en mishandeling van dieren.
Hoewel ik echt heb geprobeerd een zo bondig mogelijk verhaaltje neer te zetten, is dat
geloof ik toch niet echt gelukt en als ik het
zo terug lees kan ik eigenlijk tot maar een
conclusie komen: mijn leven is zo saai nog
niet!
En tot ziens allemaal in het museum!
Stans en Eric mocht ik daar aan de slag!
Als assistent van Eric Mulder, de conservator, werk ik met de collectie vogels, zoogdieren en reptielen. Ik determineer, maak
nieuwe collectiekaartjes, doe af en toe wat
repareerwerk en zorg dat ze met regelmaat
in de vriezer komen om de schadelijke
beestjes tegen te gaan. Toen vorig jaar de
grote verbouwing klaar was en Natura Docet Wonderryck Twente in zijn nieuwe vorm
ontstond, de prachtige mix van oud en modern, mocht ik (voor het grootste deel) de
Twentezaal en Wonderkamers inrichten, in
overleg met Eric. Het leukste werk wat je
kan bedenken! Al die beesten die jarenlang
verborgen waren gebleven in het depot afstoffen en een mooi plekje geven en zo de
mensen het verhaal vertellen over de diversiteit van de natuur. Daarbij probeerde ik de
stijl en het gevoel van meester Bernink weer
een beetje tot leven te wekken. Ik hoop dat
dit een beetje gelukt is! Ik kan dus eigenlijk
wel vertellen dat ik nog steeds erg gelukkig
ben dat ik hier mag werken. Daarnaast pro-
Tanja de Groot
VERZOEK OM E-MAILADRESSEN VAN DE LEDEN
Om de leden sneller te kunnen informeren en de steeds hoger wordende kosten van de
mailings te beperken wil het bestuur in de toekomst zo veel mogelijk per email gaan communiceren.
Mocht u niet over een emailadres beschikken of om andere reden informatie per post verkiezen dan houden we daar rekening mee.
Daartoe vragen we u een e-mail te sturen naar [email protected] met duidelijke vermelding van uw naam, adres en mailadres.
De komende tijd zal deze vraag u meerdere keren gesteld worden om te zorgen dat er over
een jaar een overzichtelijk beeld is van het aantal vrienden dat de informatie digitaal wil
ontvangen.
Met dank,
José Oude Hassink,
Voorzitter Vereniging van Vrienden
10
IN DE SPOTLIGHT: MUSSEN, MUSSEN, MUSSEN
Ze zijn alle drie bruin, klein en echte scharrelaars: heggenmus, ringmus en huismus. Alle
drie leuk, maar wel lastig uit elkaar te houden.
Toch verschillen ze sterk in voorkomen én
aard. Met de eerste gaat het best goed, maar de
tweede keldert en de derde is nu stabiel.
Deze vogel scharrelt het liefst verborgen onder struiken op de grond zijn kostje bijeen.
Toch is ook de heggenmus geregeld te zien,
niet in de laatste plaats vanwege zijn “nogal
actieve seksleven” (In NDWT is hiervan
een filmpje te zien). In het heel vroege voorjaar, vaak al in februari, begint de heggenmus luidkeels te zingen om zich in de loop
van het broedseizoen te ontpoppen als dé
overspelpleger van de vogelwereld.
Hij heeft een spits snaveltje, eet insecten, en
zit veelal horizontaal en niet, zoals de huismus en ringmus, opgericht.
Niet alleen in uiterlijk en aard verschillen de
vogels: ook in welvaren onderscheiden ze zich.
De huismus heeft de afgelopen decennia een
dramatische val gemaakt. Het aantal broedparen lijkt nu echter gelukkig te stabiliseren.
Wie in januari meedeed met de Nationale
Tuinvogeltelling, en wie deed dat nu niet?,
zag vrijwel zeker mussen. De huismus behoeft natuurlijk geen introductie. Als bewoner van het stedelijk gebied heeft iedereen
het bruingrijze vogeltje wel eens gezien.
De ringmus herkennen is een tikje moeilijker. Net als de huismus heeft de ringmus een
stevige conische snavel; ook de ringmus is
dus duidelijk een liefhebber van zaden.
Maar verder zijn er vooral verschillen. Waar
de huismus een donkergrijs petje heeft,
draagt de ringmus een bruine. Bovendien,
en dat is minstens even opvallend, zijn man
én vrouw ringmus gesierd met twee zwarte
“oorlelletjes” op witte wangen. Zo huiselijk
als de huismus is, zo landelijk is de ringmus.
Die houdt van een kleinschalig (agrarisch)
landschap. Huismus en ringmus zijn geen
van beide erg schuw.
Heggenmus gericht op overspel
Hoe anders is de heggenmus. Hij is zelfs
geen echt mus (Passer) maar een lid van de
familie der heggenmussen: de Prunellidae.
Ringmus verlaat Randstad
De ringmus gaat het echter niet voor de
wind, vertelt Jouke Altenburg van Sovon
Vogelonderzoek Nederland. “De afgelopen
kwart eeuw verlieten steeds meer ringmussen westelijk Nederland. En ook elders worden er veel minder gehoord”. Een belangrijke reden hiervoor is de teloorgang van het
kleinschalig landschap.
Over de aantalen heggenmussen kan Altenburg na één teljaar nog geen harde uitspraken doen: “Er lijkt in de afgelopen veertig
jaar wel een verschuiving te zijn van het
oosten naar het westen. Er zijn daar veel
Vinex-wijken gebouwd en die hebben inmiddels veel struweel”.
Heggenmus
(Foto: Steve Childs)
De stand der vogels
Weinig mensen beschikken over zoveel gegevens als Jouke Altenburg. Hij is projectieleider van de nieuwe Vogelatlas; voor deze
klus werd hij door Vogelbescherming tijde11
Ringmus (Foto: Roland ch)
Huismus vrouwtje (foto: Andreas Trepte),
inzet: mannetje
12
lijk uitgeleend aan Sovon. Die nieuwe atlas
verschijnt over een paar jaar. Drie jaar lang
worden daartoe door duizenden vogelaars in
winter en broedseizoen overal in Nederland
vogels geteld. De tellingen leveren veel informatie over “de stand der vogels”.
De Nationale Tuintelling 2014 was op 18
en 19 januari. Nieuw was dit jaar dan men
zich kon aanmelden. U kreeg dan tips voor
het tellen en een handige vogellijst zodat u
alvast soorten kon ‘oefenen’. Zo waren er
tips om makkelijk te verwarren vogels, bv
huismus en ringmus, uit elkaar te houden.
Het voordeel van vooraf op een rustig moment aanmelden, is bovendien dat u in het
weekeinde zelf alleen maar uw telgegevens
hoefde in te vullen.
misschien onwetenschappelijk en niet echt
bruikbaar. Maar vanwege het enorme aantal
deelnemers, bijna 60.000 in 2013, werd het
effect van fouten zó sterk verdund dat de resultaten voor de meeste soorten toch een redelijk goede indicatie gaven voor de stand.
En dus zijn er uit de reeks tellingen, sinds
2003, wel degelijk conclusies te trekken.
“Zo bevestigt de tuinvogeltelling het beeld
uit de atlastellingen dat de huismus nu echt
uit de oude binnensteden nagenoeg is verdwenen, maar het in de dorpen nog wel goed
doet. Daar zijn immers nog wel voldoende
onkruidzaden, insecten en granen: voedsel
dat in de binnenstad verdwenen is”, vertelt
Jip Louwe Kooijmans, stadsvogeldeskundige
bij Vogelbescherming Nederland. De tuinvogeltellingen tonen ook de achteruitgang van
de spreeuw. De vogel zakt steeds verder in de
top-tien. En zo blijkt dat jaarlijkse halfuurtje
niet alleen leuk maar ook ontzettend nuttig.
Dat halfuurtje tellen is niet alleen leuk
maar ook heel erg nuttig
De telling voor de nieuwe atlas zijn afgelopen winter begonnen; er zijn nog vele duizenden uren tellen te gaan. Uren van vrijwilligers en professionals die zich bewust zijn
van het belang van de atlas. Altenburg:”Dat
belang is heel groot. De tellingen en de
verspreidingskaarten vormen de basis om
veranderingen in de laatste vier decennia te
kunnen beschrijven en te verklaren. De eerste Atlas verscheen immers in 1978.
Dat tellen is niet alleen ontzettend nuttig,
maar ook móói werk. Dus als er mensen
belangstelling hebben….we kunnen nog
tellers gebruiken. Ook financiële ondersteuning is meer dan welkom. Ga naar www.
sovon.nl/steundeatlas
De Top-tien van de Nationale Tuintelling:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
De huismus
De koolmees
De merel
De pimpelmee
De vink
De kauw
De Turkse tortel
De houtduif
De ekster
De spreew
aantal 161.617
aantal 102.887
aantal 72.595
aantal 66.842
aantal 55.794
aantal 55.437
aantal 45.187
aantal 33.672
aantal 30.938
aantal 30.467
De Nationale Tuinvogeltelling in 2015 is op
17 en 18 januari. U kunt zich hier van tevoren aanmelden. U krijgt dan tips voor het
tellen. Kijk voor informatie op www.tuinvogeltelling.nl.
Tuintellers helpen wetenschap
Om atlasteller te worden moet je alle Nederlandse vogels op gehoor en zicht kunnen
onderscheiden. En dat is nogal wat. Voor de
Nationale Tuinvogeltelling op 18 en 19 januari 2014 was dat gelukkig niet nodig. De
uitkomsten van deze telling leken daardoor
Overgenomen uit het tijdschrift “Vogels”
van Vogelbescherming Nederland.
13
LENTE, ZOMER, HERFST, WINTER
Weet u dat het alweer een jaar geleden is dat
Natura Docet Wonderryck Twente officieel
geopend werd na de ver(nieuw)bouw? De
tijd is gevlogen lijkt het wel. Sinds de opening op 7 juni hebben bijna 45.000 bezoekers het beeld van Meester Bernink bij de
voordeur gepasseerd en het vernieuwde Natura Docet Wonderryck Twente bekeken. De
reacties zijn heel enthousiast en vaak ook
klinkt er verrassing uit de reacties – ‘wat is
die mix van oud en nieuw mooi, dat hadden we niet verwacht’. De keuzes tijdens de
ontwikkeling van het nieuwe landschapscentrum en belevingsmuseum zijn goed
geweest en het publiek bevestigt dat. Maar,
opgelet! Het kleine ‘achteroverleunspookje’ zit misschien in een hoekje stilletjes te
wachten om op een onverwacht moment
tevoorschijn te komen maar daartoe gaat
het de kans niet krijgen! Er liggen alweer
allerlei plannen op de plank die Wonderryck
Twente nog gevarieerder gaan maken en de
planning voor programmering van activiteiten, tentoonstellingen en educatief werk laat
zien dat er veel op stapel staat. Niet alleen
op korte termijn maar ook in de komende
jaren. Natura Docet Wonderryck Twente
pakt haar rol als ‘verbindende factor’ tussen
erfgoedinstellingen, (toeristische) ondernemers en de verschillende gebruikersgroepen
voortvarend op. Er staat een project ‘Fietsen met Smaak’ in de trappers en in 2015
gaan we meedraaien in het Alzheimerprogramma, ontwikkeld door het Stedelijk Museum in Amsterdam, en waarin we de museale vertegenwoordiger voor Oost-Nederland
zijn. De activiteiten met de Vlinderpunten
rondom Wonderryck Twente en met de Musea in Dinkelland worden geïntensiveerd en
het thema Water zal in komende periode een
belangrijke rol gaan spelen.
Achter de schermen speelt zich natuurlijk
ook het een en ander af. Het collectiewerk
gaat door, kennis wordt vergaard en gedeeld. Er wordt heel wat organisatiewerk
verricht dat voor de bezoeker niet zichtbaar
is. Dat gaat van het telefoontje met de vraag
of we ook rondleidingen geven tot het verzorgen van een compleet familiefeest met
rondleidingen, (klein)kinderactiviteiten en
huifkarrit afgesloten met een heerlijk buffet,
verzorgd door de familie Veldmaat in Brasserie Wonderryck. En, ik kan u uit ervaring
verzekeren – dat buffet smaakt!
Vele vrijwilligers assisteren ons bij het doen
reilen en zeilen van Wonderryck Twente en
wij zijn daar, als team Wonderryck, iedereen
heel dankbaar voor. Vanuit ieders kracht en
kennis worden er bijdrages geleverd aan het
laten draaien van de motor en het mooie is dat
we daar met elkaar ook weer heel veel voor
terug krijgen. Want, zoveel kleuren en soorten
veren de vogels in de verzameling van Natura
Docet Wonderryck hebben, zo gevarieerd is
ook het team dat Wonderryck Twente maakt
tot wat het is: een plek waar veel verhalen van
vroeger en nu, en mensen van allerlei pluimage bij elkaar komen en samen het verhaal van
Noordoost Twente versterken.
Ik wens u een hele mooie zomer toe en hoop u
gauw weer te ontmoeten in de zalen of op het
terras van Natura Docet Wonderryck Twente.
Stans van der Veen
Inleverdatum kopij
31 augustus 2014
14
NATURA DOCET WONDERRYCK TWENTE AGENDA 2014
1 juni t/m 31 augustus
Met Hennie Kuiper vlinderen door
Noordoost-Twente
Juni t/m september
Wandelen met Jos Bruns - ‘In de Voetsporen van Meester Bernink’
In de zomerperiode van juni t/m september zal iedere vrijdagmiddag een prachtige
natuurwandeling worden gehouden vanuit
Wonderryck Twente. Natuurgids Jos Bruns
gaat met u mee langs de mooie rivier de Dinkel, het gebied de Riest en de Hassinkhof.
Hij laat u de plekjes zien waar ooit ook
Meester Bernink met z’n schoolklas heeft
gelopen. Jos geeft daarbij uitleg over flora
en fauna, de insecten en de vogelwereld.
Over alles wat leeft en bloeit, precies zoals
schoolmeester Bernink dit 100 jaar geleden
ook deed met zijn leerlingen en voor enthousiaste natuurliefhebbers.
Tip: trek goede wandelschoenen aan!
Start: om 14 uur bij Natura Docet en om 16
uur bent u weer terug.
Prijs: volwassenen € 3,50 / kind t/m 12 jr € 2,00
De wandeling gaat door bij een minimumdeelname van 5 personen. Dus, vooraf aanmelden is noodzakelijk. U kunt hiervoor bellen met de VVV Denekamp 0541-355752 of
Wonderryck Twente 0541-351325. Mailen
kan ook via [email protected] met vermelding van de gewenste dag en het aantal
personen dat mee gaat.
Bezoek de vlinderpunten en beleef het landschap van Noord-Oost Twente. Vlinder mee
op 1 juni tijdens de open dag vlinderpunten
en opening expositie wielrenner Hennie
Kuiper. Door het Twentse landschap fietsen
zorgt altijd weer voor verrassingen. Is het
niet de natuur, die vol in bloei staat, of reeën
die bij schemerlicht in een weiland staan te
grazen, dan is het wel een interessante expositie die onderweg te beleven is.
Uit de Nationale Erfgoedcollectie van het
Huis van de Wielersport, het archief van
De Twentsche Courant Tubantia en uit de
verzameling van Hennie Kuiper zelf zijn
bijzondere herinneringen verzameld. Op de
vlinderpunten zal de expositie te zien zijn
over de wielercarrière en de behaalde successen van de wielerlegende. Dit wordt aangevuld met algemene beelden, artikelen en
materialen van andere bekende wielrenners.
Thema’s op de locaties zullen zijn Alpe
d’Huez, Jeugdjaren, Milaan-San Remo,
wereldkampioenschap, Ronde van Vlaanderen, Tour de France, Ronde van Lombardije,
Parijs-Roubaix, Nederlands en Olympisch
kampioenschap.
t/m 31 augustus
Proeftuin! – de tentoonstelling
Proeftuin is ontwikkeld door Tetem kunstruimte. Bezoekers krijgen de gelegenheid
om stadslandbouw op een speelse manier
te verkennen. Verschillende interactieve
installaties, video’s, foto’s en speelmaterialen beelden het thema uit. Zo kunnen de
bezoekers, jong en oud, liggend in een tuinkas verschillende stadsaanzichten ontdekken, een moestuinlegpuzzel maken, groente
en fruit elektronisch koppelen en leren hoe
15
Een stadstuin gemaakt met behulp van PET-flessen
verticale stadslandbouw ontstaat met behulp
van recyclemateriaal als autobanden en PET
flessen. In de tentoonstelling onder andere
ook het kunstwerk ‘Watching Nature’ van
Wouter Kops en een installatie uit de Proeftuin ETC van Christel Burghoorn.
website www.wonderryck.nl, doorklikken
naar de pagina Doen en/of pagina Agenda.
13 juli, 10.00 - 17.00 uur
Mineralenmarkt
Op zondag 13 juli wordt wederom de traditionele Internationale Mineralen- en Fossielenbeurs georganiseerd. U vindt bij de
kraampjes op het plein voor het museum
een veelheid aan prachtige mineralen en
fossielen. Standhouders van over de hele
wereld zijn aanwezig en maken de markt
extra bijzonder.
5 juli t/m 17 augustus
Zomervakantie
Tijdens de zomervakantieweken voor het
basisonderwijs van de regio Noord worden
er speciale activiteiten voor kinderen georganiseerd. Kijk voor het programma op de
16
5 t/m 8 augustus
De Euregio Fiets4Daagse
Even een tip tussendoor: de Stichting Wielerevenementen organiseert jaarlijks een fantastische fietsweek met verrassende routes (2540-60-100km) door Noordoost Twente vanuit
Denekamp. Tijdens deze week wordt (als het
weer het toelaat) op woensdag- of donderdagmiddag de rogge op de akker van Natura Docet
geoogst. Iedereen is welkom om te komen kijken en vooral om mee te rijden tijdens de Fiets4daagse. Kijk voor informatie over inschrijving, routes en programma op: www.e4d.nu
een ademtest, kijk of je ogen laten zien wat
er werkelijk aan de hand is, bestudeer spiermodellen, skeletten, harten en longen van verschillende dieren én van jezelf.
13 september t/m 4 januari 2015
Move it! Test jezelf; van top tot teen in
beweging
Waarom zou je als mens moeten bewegen?
Lekker hangen op de bank. Zitten op een terrasje, mensen kijken. Maar ja, iemand moet
dat drankje brengen en als er een leuk persoon
voorbij komt wil je er achteraan kunnen gaan!
Dus, je moet wat. Iets zet je lichaam aan om
actie te ondernemen. Een sein uit je brein, een
puls naar je hart, stevige botten voor de houvast en spieren om actie te ondernemen. Test
jezelf en kijk of je een vaart maakt of een zittenblijver bent. Meet je BMI, vergelijk je hartslag met die van een muis en een olifant, doe
Bij vogels wordt óók tijdens het uitademen via
de longen zuurstof in het bloed opgenomen.
Hierdoor kan de noodzakelijke extra energie
worden opgebracht, om te kunnen vliegen.
SOCIAL MEDIA
Digitale Nieuwsbrief
Blijf op de hoogte van activiteiten in- en rondom Natura Docet Wonderryck Twente. Meldt
u aan voor de digitale nieuwsbrief via de website of via een mail: [email protected] met
vermelding van uw naam en mailadres.
Uw adres wordt uitsluitend gebruikt om informatie te sturen over Natura Docet Wonderryck Twente en wordt niet aan derden
doorgegeven.
Facebook
Facebook.com/wonderryck is de manier om
op de hoogte te zijn van nieuwe activiteiten
of nieuwtjes uit de wereld van Natura Docet
Wonderryck.
Twitter
Via @naturadocet2013 maakt u kennis met
het netwerk van belanghebbenden en collega’s rondom Natura Docet Wonderryck.
17
DINOVOER IN DENEKAMP
De ook in ons land bekende Chileense slangenden of apenboom (Araucaria araucaria) is een conifeer, die in zijn oorspronkelijke Zuid-Amerikaanse verspreidingsgebied
enorme afmetingen kan bereiken met een
hoogte van 40, tot soms wel 50 meter. De
stam kan daarbij 2 meter dik worden. Dergelijke bomen kunnen veel ouder zijn dan
1000 jaar en ze hebben dan alleen nog takken in de top. Die reuzen zien er daardoor
heel anders uit dan de slangendennen in
Nederlandse tuinen. Deze laten immers van
onder tot boven takken zien. De overeenkomst is natuurlijk wel, dat de takken altijd
voorzien zijn van scherpe schubvormige
bladeren, die dicht opeen staan. Tot zo’n
dertig jaar geleden was de slangenden in de
mode en daarom werd deze boom veel aangeplant. Sommigen hebben daar achteraf
spijt van, want enkele tientallen meters is
toch wel erg hoog, en vanwege de te bereiken breedte, blijkt de plek van aanplanten
vaak achteraf toch niet zo geschikt. Een interessante bijkomstigheid is wél, dat de aangeplante bomen inmiddels oud genoeg zijn,
om kegels te vormen, zo ook in de Julianastraat te Denekamp, zoals de hier geplaatste
foto laat zien.
Bijzonder is bovendien, dat Araucaria’s souvenirs zijn uit het echte Jurassic Park, uit de
oertijd dus. Ze hebben zonder twijfel gediend als dinovoer. Beroemd zijn fossiele
kegels uit Argentinië. In de permanente expositie van Natura Docet Wonderryck zijn
er enkele te zien. Hoewel ze minstens 160
miljoen jaar oudzijn, zijn ze toch helemaal
vergelijkbaar met de exemplaren uit de Julianastraat!
Eric Mulder
Araucaria’s in Chili (Bron: Wikipedia.org)
18
Araucaria met mannelijke kegels in de Julianastraat te Denekamp
(Foto: Hanneke Young-Tammel)
Fossiele Araucaria-kegels uit Argentinië; ongeveer 160 miljoen jaar oud. (Bron: Wikipedia.org)
19
AFSCHEID WIL LEFERINK
Wil Leferink als ‘valkenier’ met een Woestijnbuizerd tijdens het herfstfestival 2013
Op 16 mei jl. heeft Wil Leferink afscheid
genomen als vrijwilliger bij Natura Docet
Wonderryck. Gedurende een aantal jaren
heeft zij met veel plezier en altijd blijmoedig het team ondersteund. In de “oude situatie” draaide zij mee in kassadiensten, en
toen in 2011 de tijdelijke verhuizing naar de
Hopmanstraat aanstaande was, heeft zij geholpen om alle museumobjecten in te pakken. Vanaf juli 2013 heeft zij enthousiast
een bijdrage geleverd in het herfstfestival en
verschillende vakantieperiodes, om het talloze jonge bezoekers naar de zin te maken.
Wil is samen met haar man naar Zevenaar
verhuisd, om dichterbij hun kinderen te wonen. In haar nieuwe woonomgeving heeft
zij alweer ander vrijwilligerswerk gezocht
en gevonden. Wij hopen, dat zij daaraan nog
lang plezier beleeft. Wil, hartelijk dank voor
je inzet in Denekamp!
De redactie
NIEUWE LEDEN
zaal. B. ter Brake, Denekamp. F. van Beest,
Uelsen. C.R. Brandts, Oldenzaal. J.W. Velthuis, Borne. Fam. Koetje, Wierden. P. Deupmann, Almelo. Fam. Van Berkum, Enschede.
T. Lenderink, Breklenkamp. Mr. G. de Ceuninck van Cappelle, Den Haag. J. Ottink, Denekamp. E. Grijpma, Oldenzaal. Wij wensen
hen veel plezier met het lidmaatschap.
Er hebben zich 14 nieuwe leden aangemeld,
helaas hebben enkele leden hun lidmaatschap
geannuleerd, of hebben geen adreswijziging
doorgegeven, zodat we geen vriendenblad
meer konden toesturen. Het nieuwe ledental
bedraagt momenteel 775 leden. De nieuwe
leden zijn: mevrouw L. v.d. Meer, Oldenzaal.
Fam. H. Arens, Agelo. B.R. Kosten, Olden20
ZWARTBLAUWE RAPUNZEL
Het jaar 2014 is door floristische organisatie FLORON de Zwartblauwe rapunzel uitgeroepen tot wilde plant van het jaar. Dat
wil zeggen extra aandacht voor deze steeds
zeldzamer wordende plant, met als uiteindelijk doel betere bescherming en herstel
groeiplaatsen. Ze kwam vroeger veel voor
in beekdalhooilanden, ook wel blauwgrasland genoemd. Maar ook op relatief lichte
plekken aan bosranden en langs bospaden
en watergangen. Bij het landgoed Singraven
waren nog enkele groeiplaatsen van de Witte rapunzel, maar ook deze zijn nagenoeg
verdwenen, op een plek na.
Toevallig had ik van een goede kennis wat
zaailingen van de zwarte rapunzel gekregen, die zowaar als onkruid op natte plekken in haar tuin waren opgekomen, zelfs in
het gazon. En die mocht ik dus wel hebben,
ze doen het ook goed, maar blijkbaar vinden konijnen het ook lekker en hebben de
bloemstengel opgegeten. Dus dat kan ook
een reden zijn waarom ze verdwijnen. Er
zijn nu veel meer konijnen dan vroeger, is
mijn indruk.
Zijn er onder de lezers nog groeiplaatsen bekend? Kun je dat doorgeven aan FLORON
of aan ondergetekende. (0541-352858)
Jos Bruns
Zwartblauwe rapunzel (Bron: Wikipedia.org)
21
HISTORISCHEKRANTEN.NL (DEEL 4)
DE NATUUR VAN SLAG
De natuur is van slag op 22 januari 2014. Een paartje Turkse tortels wacht, innig en verliefd tegen elkaar aangedrukt op het voorjaar, onder een roze wolk van bloesem.
(Foto: Arjen Hoogervorst)
22
ROOS GROENER VERLAAT BESTUUR VERENIGING VAN VRIENDEN
Sinds 1990 was ik actief betrokken bij Natura Docet en in het bestuur van de Vereniging
van Vrienden. Als penningmeester was ik
verantwoordelijk voor de administratie, de
ledenadministratie en hielp ik bij het samenstellen en het verzendklaar maken van het
Vriendenblad.
Voor al mijn werkzaamheden in de afgelopen decennia heb ik, samen met mijn echtgenoot Harry, in 2012 een lintje van de koningin ontvangen.
Het afgelopen jaar ben ik al gestopt als vrijwilliger bij Natura Docet Wonderryck en tijdens de laatste jaarvergadering heb ik mijn
werkzaamheden als penningmeester en redactielid neergelegd. Bertus Groener (geen
familie) volgt mij op als penningmeester.
Dat ik alle werkzaamheden bij Natura Docet Wonderryck Twente heb beëindigd, wil
niet zeggen dat ik stil ben gaan zitten. Op dit
moment werk ik als vrijwilliger bij Kulturhus Denekamp.
Ik bedank alle leden van de Vereniging voor
het vertrouwen dat ze al die jaren in mij hebben gehad.
Roos Groener
ZON EN ZEEFOSSIELEN IN TWENTE
De Paleobiologische Kring is, als onderdeel
van het Koninklijk Nederlands Geologisch
Mijnbouwkundig Genootschap, een vereniging van (semi-) professionele paleontologen, paleobiologen en studenten uit Nederland en Vlaanderen.
Op vrijdag 16 mei jl. hield deze Kring een
symposium in Natura Docet Wonderryck. Hier
volgt het verslag van deze symposiumdag.
Wat is er nou lekkerder dan heerlijk wroeten in de klei? Vraag het de gemiddelde
paleobioloog en hij zal niet gauw iets fijners verzinnen. Dat blijkt ook weer op de
zonovergoten vrijdagmiddag van 16 mei.
Op een kleihoop in het bos bij Rossum
(Twente) staat een groep liefhebbers van
paleobiologie. Op initatief van de Paleobiologische Kring hebben zij zich verzameld
23
om naar fossiele haaientanden, gehoorbeentjes en foraminiferen te zoeken. Eerst staat
iedereen er wat schuchter bij, maar als de
eerste schop de Oligocene klei aansnijdt,
volgen er snel meer. Direct is duidelijk wat
het verschil is tussen de fossielenjagers met
ervaring in Twente en de nieuwelingen. De
eerstgenoemden pakken heel zakelijk een
grote plastic zak en vullen die gauw met
enkele kilo’s klei. ‘Om thuis te drogen en
te zeven’, verklaart molluskenkenner Pieter
Gaemers, ‘Het is heel moeilijk om hier met
de hand wat te vinden.’ Hij kijkt rustig toe
hoe de fossiellustige onervarenen de klei
doorwroeten onder het motto ‘hoop doet leven’. En wonder boven wonder duikt er af
en toe nog een fossiel op ook!
ten nog steeds bestaan. De liefhebberij, het
plezier en toch ook de ernst die tijdens het
symposium aanwezig waren liegen er niet
om. Het zijn diezelfde liefhebberij, plezier
en ernst die iedereen ertoe bewegen een gezamenlijk ‘Ahhh’ te uiten als op de kleibult
blijkt dat het fossielenzoeken voorbij is.
Er is nou eenmaal een strak programma te
volgen, want ‘we moeten op tijd klaar zijn
voor de borrel’, aldus onze goede doch borrelzuchtige voorzitter. Daarom keert iedereen braaf weer terug naar Natura Docet,
waar conservator Eric Mulder een rondleiding geeft. Het is een sympathiek museum
dat de klassieke stijl van het meer dan 100
jaar oude museum combineert met moderne
snufjes. Tijdens de rondleiding is iedereen
- zoals het goede paleobiologen betaamt nauwelijks uit de geologiekamer weg te slepen. Toch weet Eric de groep te verleiden
met een 3D-film en een echte koningspython. Dan zit de dag erop. Voldaan borrelen
de aanwezigen onder toeziend oog van de
zon. Niet iedereen heeft fossielen gevonden, maar het is goed zo. Iedereen geniet.
Als vakidioten onder elkaar.
Eerder deze dag was de fossielenlust al
geprikkeld door de praatjes van het minisymposium. In drie presentaties in natuurmuseum Natura Docet stelden kenners Eric
Mulder, Maarten van den Bosch en Martin
Cadée iedereen op de hoogte van de opgravingsgeschiedenis van Twente, het geologisch kader en de prachtige fossielen die
Twente heeft opgeleverd. Bovendien bewees het symposium wederom dat vakidio-
Sjors van Broekhuizen
Bij de oude klei-fabriek van Rossum met de handen in de grond op zoek naar fossiele
haaientanden
24
OVER DENEKAMPSE MEERKOETJES EN
EEN BELGISCHE PALEONTOLOOG
Meerkoetmoeder en jong bij ‘t Goor in Denekamp (Foto: Hanneke Young-Tammel)
Watervogels hebben allerlei aanpassingen
om te kunnen zwemmen, of om over bladeren van waterlelies te kunnen lopen. Zo
hebben meerkoetjes lange tenen met huidflappen aan weerszijden van elke teen. Eenden hebben zwemvliezen. Dit soort aanpassingen zijn vanuit evolutionair oogpunt
interessant.
De Belgische paleontoloog Louis Dollo
(1857 - 1931) hield zich bezig met evolutie. Hij is bekend geworden vanwege zijn
onderzoek aan Iguanodons: plantenetende
dino’s, waarvan in 1878 tientallen skeletten werden gevonden in een kolenmijn in
Bernissart (Zuid-België). Één exemplaar
was te zien tijdens de dino-expositie in
Denekamp in 1991. Het was als bruikleen
beschikbaar gesteld door het Koninklijk
Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen te Brussel.
Dollo werd ook bekend door de naar hem
genoemde “Wet van Dollo”. Deze zegt, dat
eigenschappen, die tijdens de evolutie zijn
25
verdwenen, nooit meer terugkomen. Het
leuke is nu, dat deze stelling niet klopt.
Voorbeeld: bij de overgang van reptiel
naar zoogdier ontstond gebitsdifferentiatie.
Bij reptielen zijn alle tanden gelijkvormig,
maar “wij” hebben voortanden, hoektanden
en kiezen. Bij dolfijnen, orka’s en potvissen
(óók zoogdieren) is dat verschil echter weer
verdwenen.
Ook de zwemvoeten van watervogels laten
zien, dat de Wet van Dollo onjuist is.
In een bepaald stadium van de embryonale
ontwikkeling van alle gewervelde landdieren, zit er weefsel tussen de vingers en tenen. Een souvenir uit de tijd van de visachtige voorouders van zo’n 400 miljoen jaar
geleden. In ons DNA zit geprogrammeerd,
dat dit weefsel op een gegeven moment zal
afsterven, zodat de vingers en tenen los van
elkaar komen. Bij de watervogels is deze
programmering weer geheel (zoals bij de
eenden) of gedeeltelijk (zoals bij de meerkoetjes) teruggedraaid.
In een bepaalde ontwikkelingsfase doen de
ledematen van een menselijk embryo aan
vinnen denken, omdat de vingers en tenen
nog niet van elkaar gescheiden zijn.
Eric Mulder
Een Iguanodon uit
Brussel (met een jong
uit Münster). Uit het
boek International Review: Bestemming Nederland – Destination
the Netherlands van
Michael J. Phillips. Uitgegeven door Review
Publishing Company
Ltd., Jersey, Channel
Islands, 1992.
26
SAMENSTELLING VAN HET BESTUUR
J. Oude Hassink
Wiekerstraat 9
(Voorzitter, tel. 0541-62 59 54)
7596 NH Rossum
J. Hunder
(Secretaris)
7637 PH Oud Ootmarsum
Heuvelweg 2
A.H. Groener
Diepengoor 14
(Penningmeester, tel. 0541-35 42 48)
7591 BW Denekamp
H.J.J. Hulsink
Fonteinstraat 9
7631 AN Ootmarsum
S. Heerink-Reerink
Laagsestraat 64
7637 PC Oud Ootmarsum
J.A.M. Bruns
Priorweg 3
7591 NL Denekamp
REDACTIE VRIENDENBLAD
W.M. Groener
De Kerkuil 27 B
(Vormgeving, tel. 0541-35 46 79)
7591 KE Denekamp
Dr. E.W.A. Mulder
7577 MD Oldenzaal
Henegouwenlaan 33
REDACTIEADRES
Redactie Vriendenblad
Oldenzaalsestraat 39
Tel. 0541-29 74 42, e-mail: [email protected]
7591 GL Denekamp
Bezoek onze website:
www.vriendenwonderryck.nl
27
VERENIGINGSGEGEVENS
De VERENIGING VAN VRIENDEN heeft tot doel:
- De belangstelling te wekken voor het museum.
- De museumverzameling op een zo hoog mogelijk peil te brengen.
Zij tracht dit te bereiken door:
- Het stimuleren van activiteiten zoals: lezingen, excursies, etc.
- Het aanschaffen van allerlei hulpmiddelen ten behoeve van het museaal gebeuren, zoals
o.a. tentoonstellingsborden, computers en microscopen, etc.
- (Mede-)financiering van “projecten” van blijvende waarde, zoals de restauratie van het
Elandskelet, de uitgifte van het boek “Het landschap van Twente” ter gelegenheid van
het 75-jarig jubileum van Natura Docet, dinoproject, walvisexpositie, de uitgifte van het
boek “100-jaar Natura Docet”.
U bent al lid van de VERENIGING VAN VRIENDEN VAN NATURA DOCET
WONDERRYCK TWENTE. In uw omgeving zijn zeker nog genoeg mensen, die zich net
als u, door de natuur aangetrokken voelen en zich door de natuur willen laten onderwijzen.
Misschien zijn deze mensen nog geen lid van onze vereniging. Wellicht is het ook een leuke
cadeautip om een jaar lidmaatschap te geven aan vrienden en/of bekenden.
Het oudste natuurhistorisch museum in Nederland kan alle mogelijke steun gebruiken om
zijn positie te handhaven.
Wijst u de mensen in uw omgeving op de mogelijkheid. Stuur onderstaand inschrijfstrookje
aan:
Vereniging van Vrienden van Natura Docet Wonderryck Twente
Oldenzaalsestraat 39
7591 GL Denekamp
Of ga naar www.vriendenwonderryck.nl/wordvriend
Ondergetekende......................................................................................................................
Adres.......................................................................................................................................
Postcode....................Woonplaats............................................................................................
geeft zich hierbij op als lid van Vereniging van Vrienden van Natura Docet Wonderryck Twente. Hij/Zij zal de contributie (€ 15,00) voldoen door middel van de hem/haar
toe te zenden acceptgirokaart. Het bedrag kan ook worden overgemaakt op de een van de
volgende rekeningen: Postbank Iban:
NL12 INGB 0000 8921 07
Rabobank Iban:
NL51 RABO 0127 2056 16
U mag ook contant betalen op het museum.
Datum........................ Handtekening.......................................................................................
28

Download Report