MOEIZAME ONDERHANDELINGEN AAN MENIGE CAO

de Zaaier
MOEIZAME ONDERHANDELINGEN
AAN MENIGE CAO-TAFEL
INTERVIEW MET NIEUWE DIRECTEUREN
DE ENK GROEN & GOLF
SLECHTE ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN BIJ TEELT
MAROKKAANSE TOMATEN VOOR NEDERLANDSE SUPERS
NUMMER 47 / JUNI 2014
/ REDACTIONEEL
MENSELIJK KAPITAAL
Dit keer in De Zaaier veel aandacht voor
de cao-onderhandelingen in de agrarische en groene sectoren. Niet voor
niks. Want het ‘menselijk kapitaal’ komt
er tot nu toe zeer bekaaid af. We willen
als FNV een loonsverhoging van 3
procent. Terecht: na jarenlang zo goed
als stilstand - of erger: achteruitgang
- wat betreft koopkrachtontwikkeling
wordt het tijd dat we als werknemers
méér krijgen dan een schouderklopje.
Simpelweg heet dat koopkrachtverbetering.
En als we die 3 procent niet binnen kunnen
halen, dan willen we in ieder geval de werkgeverstrend keren van nog meer flexibilisering en onzekere en goedkope banen.
Werkgevers willen een ‘eerlijke prijs voor
een eerlijk product’. Wij ook, en in ons geval
is dat ‘eerlijke product’ de arbeid die we
leveren.
Wim Baltussen
[email protected]
PS: We wensen een ieder
een goede vakantie!
/ COLOFON De Zaaier is een uitgave van Stichting FNV Pers t.b.v. FNV Bondgenoten. Het blad is bedoeld voor werk
nemers en werkneemsters in de agrarische sector. Leden van FNV Bondgenoten die werken in de agrarische sector krijgen het
blad thuis gestuurd. De Zaaier verschijnt vier keer per jaar. Dit nummer is redactioneel afgesloten op 13 juni 2014. Voor al
uw vragen en informatie over de activiteiten van FNV Bondgenoten in de agrarische sector kunt u bellen met: 0900-9690.
REDACTIE
• Wim Baltussen
[email protected] / 0495 - 433172
• Adrie Boxmeer
[email protected] / 06 - 516 656 85
FOTOGRAFIE
Bert Janssen,
Arjan Bronkhorst (foto voorpagina)
VORMGEVING
Zippa grafische vormgeving
DRUK
Senefelder Misset
REDACTIERAAD
De redactieraad bestaat uit kaderleden
uit verschillende sectoren die de redactie
adviseert over artikelen en de inhoud
van het blad kritisch evalueert.
2 / De Zaaier / JUNI 2014
Als u suggesties hebt voor De Zaaier,
kunt u ook een van de leden van
de redactieraad benaderen.
In de redactieraad hebben zitting:
• Dirk Aaldering (hoveniers)
06 - 22698625
[email protected]
• Anneke van Wezel (veilingen)
06 - 54396687
[email protected]
• Jos Roberts (bedrijfsverzorging)
06 - 10762686
[email protected]
• Pieter van der Valk (dierentuinen)
0591 - 618250
[email protected]
REACTIES
Wilt u na lezing van een artikel in
De Zaaier reageren? Dat kan. Onder
elk artikel waarin een bestuurder of
medewerker van FNV Bondgenoten
aan het woord komt, staat zijn of
haar e-mailadres.
De Zaaier is ook digitaal beschikbaar
op www.fnvbondgenoten.nl.
Ga naar ‘Ik werk in’ en dan via
‘Meer branches’ naar ‘Agrarisch/groen’
en naar (rechtsonder) De Zaaier.
ISSN: 1873-9962
52933
/ NIEUWS
MOEIZAME CAO-ONDERHANDELINGEN
IN DIVERSE SECTOREN
Open teelten
De onderhandelingen over diverse cao’s in de sector
agrarisch en groen verlopen zeer moeizaam. De werkgevers bieden geen of slechts een minimale loonsverhoging, onder verwijzing naar de moeilijke economische
tijden. De FNV vindt daarentegen dat het de hoogste
tijd is voor behoud van koopkracht en het creëren van
echte banen. Dus een loonsverhoging die de inflatie
dekt en afspraken over gewoon goed werk en minder
flexcontracten. Een stand van zaken bij de diverse
cao’s.
OPEN TEELTEN
Slechts vijf minuten duurde de tweede onderhandelings
ronde op 28 mei. Want FNV-onderhandelaar Marcella
Bense vond de voorstellen van de werkgevers ver onder
de maat. Ze kregen drie kwartier de tijd om met verbete
ringen te komen, hetgeen ze weigerden. Daarop
stapten de bonden op.
Marcella Bense: “De werkgevers bieden een loonsverho
ging van slechts 0,5 procent. Daar staan vele verslech
teringen tegenover, zoals langer werken tegen hetzelfde
loon en meer tijdelijke werknemers op het minimumloon.
Ook wil men voor mensen die minder dan 35 procent
arbeidsongeschikt zijn de vergoeding verlagen.”
De volgende onderhandelingsronde stond gepland voor
17 juni. Bij het afronden van deze Zaaier was nog niet
bekend of de werkgevers alsnog met betere voorstellen
zouden komen.
GLASTUINBOUW
Onderhandelaar Henk Onstwedder: “De werkgevers
bieden 1 procent loonsverhoging. Dat is al niet veel, maar
tegelijkertijd willen ze de ouderendagen en de dienst
tijddagen afschaffen. Dat kost 0,5 procent. Dan blijft er
De Zaaier / JUNI 2014 / 3
/ NIEUWS
Glastuinbouw
dus nog maar 0,5 procent over. Ik vind dit bizar. Denken
de werkgevers nu echt dat ik hiermee bij mijn leden kan
aankomen?”
Verder zetten de werkgevers vol in op vergaande flexibi
lisering, hetgeen haaks staat op het streven van de FNV
om flexcontracten zoveel mogelijk om te zetten in vast
werk. Wel is er overeenstemming over een regeling waar
bij werknemers vanaf 62 jaar 80 procent kunnen werken
tegen 90 procent salaris en 90 procent pensioenopbouw.
Ze leveren hiervoor een halve vakantiedag in. Inmiddels
hebben op bijeenkomsten de leden hun mening kunnen
geven over het verloop van de onderhandelingen.
Het resultaat hiervan was bij de afronding van deze
Zaaier nog niet bekend. Zie ook pagina 14.
LOONWERK
FNV Bondgenoten en Het Zwarte Corps (HZC) waren
begin juni vooralsnog niet van plan om op 17 juni met
de werkgevers verder te praten. Onderhandelaar Peter
van der Put: “De werkgevers wijzen al onze voorstellen
af. Zo willen ze de lonen niet verhogen en een slecht
systeem van flexibel werken invoeren. Voor ons heeft
verder praten alleen maar zin als de werkgevers aan een
aantal voorwaarden voldoen, waaronder in ieder geval
een loonsverhoging die in 2014 leidt tot koopkrachtverbe
tering. Ze weigerden dit, maar wilden met ons wel verder
praten tijdens de volgende overlegronde. Dat vonden wij
te vrijblijvend. Daarom willen wij nu eerst de mening van
de leden horen.”
BEDRIJFSVERZORGING
Op 26 juni vindt de volgende onderhandelingsronde
plaats. Maar volgens onderhandelaar Jeroen Brandenburg
zit er weinig schot in. “De werkgevers doen geen enkele
toezegging over de lonen, terwijl er al meer dan een jaar
geen verhoging is geweest. Wel willen ze de toeslagen
4 / De Zaaier / JUNI 2014
Loonwerk
versoberen en de dagspiegel flink oprekken. Dit kan de
bedrijfsverzorgers flink wat geld kosten.” Ook moet de
cao nog voor maar een beperkte groep gelden. Medewer
kers die langdurig gedetacheerd zijn, moeten dan onder
de cao van de inlener vallen. Maar als de inlener niet
onder de agrarische sector valt, vervalt dan het pensioen
dat de werknemers hebben opgebouwd bij BPL? Ook is het
laatste woord nog niet over het jaarurenmodel gezegd.
Zie ook pagina 16.
DIERHOUDERIJ
De werkgevers een zeer mager loonbod gedaan van
2 procent voor een cao van twee jaar.
RUNDVEEVERBETERING
De onderhandelingen lopen al vanaf december vorig
jaar en de standpunten van de bonden en de werkgevers
liggen nog steeds mijlenver uit elkaar. Op dit moment
overleggen de bonden intern hoe het verder moet.
Rundveeverbetering
Foto: Jeannette Schols
TUINZADEN
Inmiddels is er wel een nieuwe cao Tuinzaden. De vak
bondsleden hebben ingestemd met het eindbod van de
werkgevers. Het gaat om een cao voor 2,5 jaar die geldt
met terugwerkende kracht vanaf 1 januari dit jaar. De
lonen worden in vier stappen verhoogd met 5 procent,
beginnend op 1 juli dit jaar en eindigend op 1 januari
2016. Dat komt neer op een gemiddelde verhoging over
de gehele cao-periode van 2,6 procent.
Jeroen Brandenburg: “Wij hadden 3 procent geëist voor
een jaar. Niets voor niets hebben veel leden met gemeng
de gevoelens ingestemd met de cao. Met name over het
loonbod van de werkgevers zijn ze teleurgesteld.”
GELEGENHEIDSWERK VERDWIJNT,
PIEKARBEID VERSCHIJNT
Pensioenfonds BPL heeft aangegeven dat de regeling gelegenheidswerk in de agrarische sector
niet meer uitgevoerd kan worden.
Daarom komt er een nieuwe regeling voor piekarbeid met voorwaarden voor de uitvoering en naleving.
Piekarbeid geldt voor zo’n 40 tot 50
duizend werknemers, voornamelijk
in de open teelten.
Bestuurder Henk Onstwedder: “De
regeling voor gelegenheidswerk werd
steeds minder goed uitvoerbaar en
ook door malafide werkgevers steeds
vaker overtreden. Seizoenarbeiders
waren in dienst van allerlei schim
mige bv’s waardoor hun rechten niet
waren gewaarborgd. Daarom is nu
de piekarbeider in het leven geroe
pen. Die kan maximaal acht weken
aaneengesloten bij één werkgever
aan de slag. Het is niet mogelijk om
deze periode op te knippen. Na acht
weken moet een werkgever voor de
seizoenarbeider premie betalen en
de werknemer aanmelden bij BPL.
DRAAGVLAK
Voordeel van de nieuwe regeling is
dat piekarbeiders ook onder pensi
oenfonds BPL zullen vallen. Henk
Onstwedder, namens FNV Bondge
Henk Onstwedder
noten bestuurslid van BPL: “Dat is
belangrijk voor de seizoenarbeider,
maar ook voor de gehele sector. Want
het vergroot het draagvlak van BPL.”
De piekarbeider krijgt bovenop de
vakantietoeslag een compensatie
van 0,7 procent voor het afdekken
van het nabestaanden- en arbeids
ongeschiktheidsrisico omdat die niet
collectief worden afgedekt.
Om fraude te voorkomen, zal dui
delijk misbruik direct leiden tot
opheffing van de regeling. Onstwed
der: “De nieuwe regeling is voor de
werkgevers gunstig. Ik neem daarom
aan dat zij in eigen gelederen het
misbruik zoveel mogelijk zullen pro
beren te voorkomen.”
Op dit moment bekijkt het ministerie
van Sociale Zaken en Werkgelegen
heid of de nieuwe regeling juridisch
door de beugel kan. Naar verwach
ting zal het ministerie binnen niet
al te lange tijd uitsluitsel geven.
De Zaaier / JUNI 2014 / 5
/ NIEUWS
ASSCHER ONTEVREDEN OVER
AANPAK UITZENDBRANCHE
VAN MALAFIDE BUREAUS
Minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vindt dat de uitzendbranche strenger
soemeldende uitzendbureaus moet aanpakken. Volgens de minister werkt de twee jaar geleden
afgesproken ‘zelfregulering’ nog onvoldoende.
Sinds twee jaar probeert de uitzendbranche via een
keurmerk de ‘rotte appels’ in de eigen gelederen aan te
pakken. Vaak voorkomende overtredingen bij uitzendbu
reaus zijn het laten werken van buitenlanders zonder gel
dige papieren en het niet betalen van het minimumloon.
De minister merkt in een brief aan de Tweede Kamer op
dat het aantal op dit gebied geconstateerde overtredin
gen rond 20 procent ligt. Hierbij maakt het niet uit of een
uitzendbureau het keurmerk heeft of niet. Asscher:
“Deze cijfers tonen aan dat ook gecertificeerde uitzend
bureaus de wet overtreden en dat een keurmerk geen
garantie is dat alle bedrijven zich aan de wet houden.”
SCEPTISCH
De uitzendbranche wil door eigen maatregelen de situa
tie verbeteren, bijvoorbeeld door behalve het betalen van
minimumloon ook de naleving van de cao te controleren.
Asscher is sceptisch. “Ik ben niet tevreden met de resul
taten van verbeteringen tot nu toe, maar ik ben bereid de
sector een laatste kans te geven.”
Asscher wil dat er duidelijkheid komt over de volgens
de cao ‘normale arbeidsduur’. Het maakt namelijk uit of
iemand het minimumloon verdient in de cao vastgelegde
38 uur, of in 40 of nog meer uren. In dat geval werkt hij
langer en moet hij meer verdienen. Gebeurt dat niet,
dan verdient hij dus minder dan het minimumloon.
De minister constateert dat het werken met valse of
vervalste kwitanties toeneemt. Er zijn werkgevers die
de handtekeningen van uitzendkrachten vervalsen.
De overheid heeft zelfs handschriftdeskundigen
ingeschakeld om dit op te sporen.
MELDPUNT
Een derde van de door de Inspectie SZW gecontroleerde
uitzendbureaus overtrad de regels. Het leidde tot ruim
7 miljoen euro aan boetes. De Belastingdienst legde voor
35 miljoen aan extra aanslagen op.
Volgens de SNCU, die controleert of uitzendbureaus zich
6 / De Zaaier / JUNI 2014
Minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
aan de cao houden, werd er voor 21,6 miljoen euro te
weinig loon uitbetaald. Ook legde men 14,7 miljoen euro
aan schadevergoeding op aan uitzendbureaus die wei
gerden het achterstallig loon te betalen of die niet wilden
meewerken aan een onderzoek van de SNCU.
Het aantal meldingen bij het meldpunt waar uitzend
krachten (anoniem) klachten tegen uitzendbureaus
kunnen indienen, nam fors toe: van 50 bij de start
in maart 2012 tot 1547 twee jaar later. De meeste
meldingen gingen over onderbetaling, inhoudingen,
ziektekosten, zwart werk of het aanstellen van werk
nemers zonder geldige papieren.
/ INTERVIEW
BEDRIJFSLEIDERS NEMEN
HEIJMANS SPORT & GROEN OVER
Frans Reulink (links) en Gerard van der Werf bij het nieuwe logo van hun bedrijf
“WE BEWEREN NIET DAT WE HET BETER GAAN DOEN DAN HEIJMANS SPORT & GROEN,
WEL ANDERS. HEIJMANS WORDT STEEDS MEER EEN ORGANISATIE DIE KENNIS VERKOOPT
OP ALLERLEI GEBIED, TERWIJL WIJ DAARENTEGEN GELOVEN IN HET VAKMANSCHAP
VAN MENSEN, IN ONS GEVAL VAN HOVENIERS.”
Het gebeurt niet vaak dat in een vak
bondsblad twee werkgevers aan het
woord komen. Zelfs niet als beiden
tot kort zelf nog werknemer waren,
als bedrijfsleiders van Heijmans
Sport & Groen.
Op 27 februari maakten Gerard van
der Werf en Frans Reulink tot ver
rassing van de medewerkers bekend
dat ze het bedrijf zouden overnemen.
Het is de start van een nieuw bedrijf
met een naam die bewust verwijst
naar het verleden: De Enk Groen &
Golf, maar wel met een nieuw logo.
Van der Werf en Reulink namen ook
104 werknemers van Heijmans over.
Een opmerkelijke stap. Alle reden
voor een positief kritisch interview.
De Zaaier / JUNI 2014 / 7
WAAROM HEBT U HEIJMANS SPORT
& GROEN OVERGENOMEN?
“Als lid van het managementteam
zagen wij Heijmans veranderen van
een uitvoerder tot een bedrijf dat
innovatieve ontwikkelingen bege
leidt. Bijvoorbeeld de smart highway
bij Oss die overdag energie opslaat
waardoor ’s avonds de belijning licht
UITERAARD VROEG DE BANK EEN
ONDERPAND VOOR HET VERSTREKTE
KREDIET. MOET U UW HUIS
VERKOPEN ALS HET MISGAAT?
“Dat vertellen we niet, maar dat ook
wij pijn leiden als het niet lukt is
duidelijk. En terecht. De bank wil de
zekerheid dat we er voor meer dan
honderd procent voor gaan.
“WE GELOVEN IN HET VAKMANSCHAP
VAN ONZE MEDEWERKERS”
geeft. Volgens ons lag daar niet de
toekomst voor Sport & Groen. Wij
vinden vakkennis het belangrijkste
kapitaal. Omdat een euro maar één
keer kan worden uitgegeven, von
den wij dat de toekomst van Sport
& Groen het beste in een andere
richting kon gaan.”
EN DAN BESLUIT JE MAAR
HET BEDRIJF OVER TE NEMEN?
Lachend: “Nou, zo gemakkelijk is
het niet gegaan. Maar we werken al
jaren met elkaar samen en hebben
dezelfde ideeën over de toekomst.
December vorig jaar ontstond het
idee om het bedrijf over te nemen.
De bank vroeg ons een bedrijfsplan
op te stellen. Vervolgens kregen we
groen licht om te onderhandelen
met Heijmans.
DAT WAREN VREEMDE ONDERHANDELINGEN, WANT U WIST ALS BEDRIJFSLEIDERS NATUURLIJK PRECIES WAT
HET BEDRIJF WAARD WAS. DAT WAS
NIET HANDIG VOOR HEIJMANS.
“Dat viel reuze mee. Want de manier
waarop je de waarde van een bedrijf
bepaalt ligt vast. Op basis van de be
zittingen en de winst in de afgelopen
jaren rolt er een prijs uit. Daar komt
bij dat Heijmans vanaf het begin
heeft laten weten welke opbrengst
men wilde.”
8 / De Zaaier / JUNI 2014
Uiteraard heeft dit wel geleid tot
goede gesprekken thuis. Maar uitein
delijk hebben onze partners ermee
ingestemd.”
TOT NU IS NIET BEKEND WAT U HEEFT
BETAALD VOOR HEIJMANS SPORT &
GROEN.
“Nee, en dat gaan we ook nu niet
vertellen.”
DE SITUATIE IN DE HOVENIERSSECTOR
IS WEL EENS BETER GEWEEST.
DAT GOLD VOOR HEIJMANS, DAT
GELDT VOOR DE ENK. WAT GEEFT
U DE GARANTIE DAT HET NU BETER
ZAL GAAN?
“Natuurlijk, er wordt bezuinigd bij
met name gemeenten, een van onze
grote klanten. Toch geloven wij in dit
bedrijf vanwege het vakmanschap
van de medewerkers. Inmiddels heb
ben we al enkele nieuwe opdrachten
binnengehaald. Als de woningbouw
weer aantrekt, kunnen we nu ook
met bedrijven samenwerken die
concurrenten zijn van Heijmans.
Dat kon vroeger uiteraard niet.”
BIJ HEIJMANS, ZO GAAT HET VERHAAL,
WERDEN INSCHRIJVINGEN STANDAARD
ZO’N 10 PROCENT VERHOOGD VANWEGE ALGEMENE KOSTEN. DAT HOEFT
NU DUS NIET MEER, WAARDOOR U
CONCURRERENDER KUNT WORDEN.
“Een mooi verhaal, maar het klopt
niet. Want we kregen vanuit het
hoofdkantoor ook veel ondersteu
ning, bijvoorbeeld op ICT- en juri
disch gebied. Dat is kennis die we,
als we het nu niet zelf in huis heb
ben, zullen moeten inhuren. Dat zijn
dus nieuwe algemene kosten.”
WE INTERVIEWEN U VOOR EEN
VAKBONDSBLAD. U HEEFT NU
DE KANS OM AAN TE GEVEN WAT U
ALS KERSVERSE WERKGEVER VAN
FNV BONDGENOTEN VERWACHT.
Met een lach: “Als we elkaars be
langen begrijpen, komen we al een
heel eind. De FNV heeft al bewezen
het belang van de sector te begrij
pen door akkoord te gaan met het
jaarurenmodel. We weten dat het
gevoelig ligt binnen de bond, maar
uiteindelijk kan dit leiden tot nieuwe
arbeidsplaatsen.”
FNV BONDGENOTEN
BLIJ MET OVERNAME
Monique Daamen, bondsbestuurder in de hovenierssector, is
enthousiast over de overname:
“Petje af: in deze tijd zo’n stap
nemen, dat betekent nogal wat.
Dan geloof je in je bedrijf en in
de toekomst. Voor de werkgelegenheid en de werknemers is het
zelfstandig verdergaan een goede
zaak. Uiteraard houden we goed
in de gaten of de verwachtingen
uitkomen. Gelukkig hebben we
genoeg leden bij De Enk Groen
& Golf die de vinger aan de pols
kunnen houden. Maar meer leden
zijn uiteraard altijd welkom.”
/ ACHTERGROND
VOLGENS ONDERZOEK VAN FAIRFOOD INTERNATIONAL
EUROPESE SUPERMARKTEN
BELANGRIJK VOOR VERBETERING
ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN
MAROKKAANSE TOMATENTEELT
De Zaaier / JUNI 2014 / 9
/ ACHTERGROND
SALARISSEN DIE ONDER DE ARMOEDEGRENS LIGGEN EN WAARVAN GEZINNEN NIET
KUNNEN RONDKOMEN. DAT IS HET GROOTSTE PROBLEEM VAN DE WERKNEMERS IN DE
MAROKKAANSE TOMATENTEELT, ZO BLIJKT UIT ONDERZOEK VAN FAIRFOOD INTER
NATIONAL, EEN ORGANISATIE DIE ZICH VANUIT AMSTERDAM WERELDWIJD INZET VOOR
BETERE ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN IN DE VOEDSELSECTOR. FAIRFOOD WIL PROBEREN
VERBETERINGEN DOOR TE VOEREN VIA OVERLEG MET DE BELANGRIJKSTE EUROPESE,
OOK NEDERLANDSE, SUPERMARKTEN DIE DE TOMATEN VERKOPEN.
Namen noemen van supermarkten
die Marokkaanse tomaten afnemen
willen projectleiders Floor van Uhm
en Imke van Schaaijk niet. “Ga er
maar van uit dat alle grote Europese
supermarkten, dus ook de Neder
landse, in de winter tomaten uit Ma
rokko verkopen. Niet voor niets geldt
er een speciale regeling waardoor het
land tussen oktober en maart tegen
een zeer gunstige prijs tomaten naar
de EU mag exporteren. De rest van
het jaar is dit voor Marokko veel
duurder.”
ARMOEDEGRENS
Bij 85 procent van de ondervraagde
werknemers ligt het salaris onder
155 euro per maand, de Marokkaan
se armoedegrens. Zij moeten aan het
einde van de maand geld lenen.
Mohamed Dahmani, agrarisch
consulent van FNV Bondgenoten in
Rotterdam en geboren in Marokko:
“Het minimumloon in de agrarische
sector ligt met 150 euro per maand
nog onder de armoedegrens. Marok
ko kent verschillende minimumlo
nen, in de industrie is het aanzienlijk
hoger, namelijk 232 euro. Dat agrari
sche werknemers minder verdienen
is in strijd met de eigen regels van
Marokko voor één minimumloon.
Ook kent de agrarische sector een
langere werkweek dan de industrie.
Het Marokkaanse minimumloon ligt
ver onder het leefbaar loon. Dat is
volgens internationale begrippen een
10 / De Zaaier / JUNI 2014
Imke van Schaaijk (links) en Floor van Uhm
salaris dat een gemiddeld gezin no
dig heeft om deel te kunnen nemen
aan de samenleving. Het komt neer
op voldoende geld voor onder meer
wonen, eten, schoon drinkwater,
scholing, transport, deelname aan
sociale regelingen en het opbouwen
van een pensioen.”
VAKBOND
Ook met de rechten van de werk
nemers is het slecht gesteld. Floor
van Uhm en Imke van Schaaijk: “In
theorie mag iedereen zich aansluiten
bij een vakbond. De praktijk is echter
weerbarstiger. Vaak worden werkne
mers dan ontslagen. Verder riskeren
ze als ze staken voor een hoger loon
een gevangenisstraf van twee jaar of
een boete van 444 euro. Overigens is
het een van de grootste problemen,
zo bleek uit contacten met de Marok
kaanse vakbond FNSA, dat de meeste
werknemers helemaal niet weten
wat hun rechten zijn.”
Meer dan 70 procent van de werk
nemers zijn vrouw. Floor van Uhm
en Imke van Schaaijk: “Die hebben
het verre van gemakkelijk. Want ze
zijn binnen het gezin ook nog ver
antwoordelijk voor de huishoudelijke
taken. Wat ook zeker niet helpt voor
hun positie is dat veel van hen anal
fabeet zijn. In sommige gebieden kan
92 procent niet lezen en schrijven.”
DIALOOG
Floor van Uhm en Imke van Schaaijk
willen de resultaten van het onder
zoek met de grootste Europese su
permarkten bespreken. “We geloven
namelijk vooral in de dialoog. Door
het gesprek aan te gaan, willen we
DE BELANGRIJKSTE FEITEN OVER
DE MAROKKAANSE TOMATENTEELT
• Meer dan 90 procent van de
Marokkaanse tomatenexport gaat
naar de EU.
• Marokko is de grootste niet-Euro
pese tomatenexporteur naar de
EU.
• De meeste tomaten die van okto
ber tot april worden verkocht in
Europese supermarkten komen
uit Marokko.
• 80% van alle Marokkaanse to
maten wordt geteeld in de regio
Souss-Massa-Draâ (Zuid-Marokko).
• Deze regio kent het op twee na
hoogste armoedepercentage van
Marokko.
de omstandigheden voor de Marok
kaanse werknemers verbeteren. Als
dat geen resultaat heeft, kunnen
we altijd nog publiciteit zoeken. We
zullen zeker niet oproepen tot een
• Er werken meer dan 70.000
mensen in de agrarische sector
in Souss-Massa-Draâ.
• Het minimumloon in de Marok
kaanse agrarische sector is 146
euro per maand, dit is onder de
nationale armoedegrens voor
huishoudens op het platteland
van 155 euro.
• Marokkaanse werknemers die
staken voor een beter loon lopen
het risico op een gevangenisstraf
van twee jaar of een boete van
444 euro.
boycot van Marokkaanse tomaten,
want het laatste dat we willen is dat
Europese supermarkten stoppen met
hun activiteiten in Marokko. Dat is
zeker slecht voor de werknemers.”
Rectificatie
In het vorige nummer van De Zaaier is in het artikel over het jaarurenmodel in de hovenierssector
een fout geslopen. Daarom volgt nu de juiste informatie. De jaarnorm is 1930 te werken uren.
Werkt iemand in een jaar meer, dan worden de eerste 120 extra uren tegen 100 procent uitbetaald
en de uren daarboven tegen 130 procent.
De Zaaier / JUNI 2014 / 11
/ ACHTERGROND
AHOLD USA STAAT STEEDS
MEER ALLEEN BIJ AFWIJZING
‘GOEDE’ TOMATEN
Lucas Benitez
DE TWEE AMERIKAANSE AHOLD-SUPERMARKTKETENS GIANT EN STOP & SHOP STAAN STEEDS
GEÏSOLEERDER MET HUN WEIGERING OM SOCIAAL VERANTWOORDE TOMATEN TE VERKOPEN NU
DE GROOTSTE SUPER TER WERELD WALMART DAT WEL DOET. WALMART SLOOT BEGIN DIT JAAR
EEN AKKOORD MET DE COALITION OF IMMOKALEE WORKERS (CIW) DIE AL JAREN OPKOMT VOOR
DE VEELAL ZUID-AMERIKAANSE TOMATENPLUKKERS IN FLORIDA.
12 / De Zaaier / JUNI 2014
Oproep aan Ahold-supermarkt Giant om de uitbuiting van seizoenarbeiders te stoppen (foto: CIW)
VAKBONDSONVRIENDELIJK
Diverse Amerikaanse supermarkten
hebben zich inmiddels aangesloten
bij het Fair Food Program voor een
fatsoenlijk loon en goede arbeidsom
standigheden voor de plukkers. In
januari deed Walmart, het grootste
winkelbedrijf ter wereld met 8500
winkels in 15 landen, dit.
Dat uitgerekend dit bedrijf een
akkoord sloot met de CIW is opmer
kelijk. Walmart staat namelijk niet
bekend als vakbondsvriendelijk.
Volgens de mensenrechtenorgani
satie Human Right Watch kent het
bedrijf een speciale afdeling die
werknemers die vakbondslid willen
worden onder druk zet dit vooral niet
te doen. In 2013 plaatste Walmart
een advertentie voor een personeels
manager die als taak zou krijgen
‘de vakbonden buiten de deur te
houden’. Voor diverse internationale
pensioenbeleggers, onder meer het
Nederlandse PGGM, was dit aanlei
ding om te stoppen met beleggen in
het concern.
AANDEELHOUDERS
In april riep een CIW-delegatie tij
dens de aandeelhoudersvergadering
in Amsterdam Ahold op zich bij het
Fair Food Program aan te sluiten.
De aandeelhouders reageerden hier
afwijzend op. Ze waren alleen maar
geïnteresseerd in de winstcijfers en
niet in de arbeidsomstandigheden
op de tomatenbedrijven in Florida
waar Ahold USA zijn tomaten van
afneemt.
De Mexicaan Lucas Benitez kwam
eind vorige eeuw naar de VS om
tomaten te plukken. Hij is een van
de oprichters van de CIW en sprak
op de Ahold-aandeelhoudersverga
dering. Hij vindt de opstelling van
Ahold kortzichtig.
“Walmart heeft zich bij het program
ma aangesloten omdat ze denken dat
dit in hun eigen belang is. Walmart
hamert altijd maar op één ding: de
beste producten tegen de laagste
prijzen. Maar zelfs zij zien in dat dit
niet tegen elke prijs kan, dat bete
re arbeidsomstandigheden voor de
werknemers geld kosten. Overigens
wil Walmart hoe dan ook de goed
koopste supermarkt blijven. Daarom
betalen ze de hogere vergoeding voor
de plukkers uit eigen zak en rekenen
ze die niet door aan de klanten. Dat
gaat dus op korte termijn ten koste
van hun winst. Maar ze geloven dat
de verkoop van verantwoorde pro
ducten uiteindelijk meer klanten en
dus meer winst oplevert.”
RECHT OP SCHADUW
Het Fair Food Program gaat niet
alleen over een betere vergoeding.
Het kent ook zero tolerance ten
aanzien van seksuele intimidatie
van vrouwen, kinderarbeid, gedwon
gen arbeid en geweld. Supermarkten
mogen van telers bij wie dergelijke
praktijken worden geconstateerd
minimaal twee seizoenen tot
maximaal vijf jaar geen tomaten
afnemen. Gaat een teler voor de
tweede keer in de fout dan wordt
hij levenslang uitgesloten.
Opmerkelijk is ook het recht op
schaduw. Werknemers moeten
hun lunchpauze van 30 minuten
ononderbroken in de schaduw door
kunnen brengen. Geen overbodige
luxe bij temperaturen die in zomers
Florida kunnen oplopen tot zo’n
40 graden. Diverse telers hebben
inmiddels mobiele schaftwagens
aangeschaft met een dak, waardoor
de plukkers waar ze ook werken
op de akkers in de schaduw
kunnen lunchen.
De Zaaier / JUNI 2014 / 13
/ REPORTAGE
ROTTERDAMSE KADERLEDEN ZETTEN
TELEFOONTEAM OP
“DE BOND, DAT BENT U ZELF”
Het telefoonteam (van links naar rechts): Mohamed Dahmani, Brahim Rezziki,
Nurettin Akkoyun en Ahmed Charif (foto: Leunis Verlinde)
Hoe betrek je de leden meer bij het werk van de bond? Op deze aloude
vraag heeft men in Rotterdam een even simpel als doeltreffend antwoord
gevonden. Een keer in de maand bellen kaderleden in de glastuinbouw en
het loonwerk met leden in deze sectoren. “Voor de meeste mensen is het
de eerste keer dat ze iemand van de bond aan de lijn krijgen.”
Donderdagavond, zeven uur. Het lijkt
wel een call center op het kantoor
van FNV Bondgenoten in Rotter
dam. Vanuit diverse kamers klinken
flarden van telefoongesprekken, in
het Nederlands, Turks en diverse
Marokkaanse talen. Normaal horen
daar ook nog onvervalst Rotterdams
en Pools bij.
Mohamed Dahmani, agrarisch con
14 / De Zaaier / JUNI 2014
sulent bij FNV Bondgenoten, nam
enkele maanden geleden het initi
atief tot het telefoonteam. “Je kunt
veel over de geringe betrokkenheid
van de leden bij hun vakbond opmer
ken, je kunt er ook wat aan proberen
te doen. Dat doe ik al jaren door het
voeren van gesprekken met leden
in het Westland en in het glastuin
bouwgebied rond Berkel en Rodenrijs
bij Rotterdam. Hieruit is een groep
kaderleden ontstaan met wie ik in
april deze belronde ben begonnen.”
CAO-VRAAGBAAK
Vanavond bestaat het telefoonteam
uit twee Marokkanen en een Turk:
Brahim Rezziki van zaadveredelings
bedijf Monsanto in Bergschenhoek,
Ahmed Charif van orchideeënkwe
ker SO Natural in Moerkapelle en
Nurettin Akkoyun van Boonekamp
Roses in Bleiswijk. Stanislaw Bernas,
die al jaren voorlichting geeft aan
Poolse seizoenwerkers en loonwerker
Willem van Haaften ontbreken. Het
loonwerk is pas toegevoegd aan het
telefoonteam en de komende maan
den moeten er meer kaderleden uit
deze sector zich aansluiten.
Mohamed Dahmani: “Het belteam
is binnen Bondgenoten opgeleid tot
‘cao-vraagbaak’. Vanavond brengen
ze leden op de hoogte van de moei
zame cao-onderhandelingen in de
glastuinbouw. Op de eerste belavond
in april hebben we 56 leden gebeld.
De meesten vonden het contact heel
informatief.”
SPREEKUUR
Brahim Rezziki: “Ik heb vanavond
inmiddels tien mensen gebeld. Ik
vraag of ze de nieuwsbrief hebben
ontvangen en of ze naar de voorlich
tingsavond komen die we binnenkort
organiseren over de cao-onderhan
delingen. Ook heb ik enkele mensen
met hun vraag doorverwezen naar
ons spreekuur in Rotterdam, Den
Haag of Schiedam.
Nurettin Akkoyun: “Men vindt het
prettig om iemand aan de telefoon te
krijgen die de eigen taal spreekt, in
mijn geval Turks. Sommigen zeggen:
ik wil eigenlijk al tijden bedanken
als lid. Dan antwoord ik: dat heeft
u nog steeds niet gedaan, blijkbaar
vindt u het lidmaatschap nog steeds
de moeite waard. Zo ontstaat er vaak
een vruchtbaar gesprek.”
Ahmed Charif: “Ik kom uit het noor
den van Marokko waar men Arabisch
spreekt. Ik bel dus ook met leden uit
IK WORD LID!
andere landen waar Arabisch wordt
gesproken, zoals onlangs een Egyp
tenaar. Maar ik bel net zo gemak
kelijk met Nederlanders.” Met een
lach: “Dat mag ook wel na 40 jaar in
Nederland.”
TOEZEGGINGEN
Tot slot nog een keer initiatiefnemer
Mohamed Dahmani: “De meeste
mensen reageren positief. Het is vaak
de eerste keer dat ze iemand van de
bond aan de lijn krijgen. Natuurlijk
is er ook kritiek: de bond doet niets
voor me. Mijn antwoord is dan: de
bond, dat bent u zelf. Dat heeft al
toezeggingen opgeleverd van men
sen die actief willen worden.”
en betaal de eerste
4 maanden in totaal € 25,-*
Ik betaal mijn contributie per automatische incasso
VoorlettersTussenvoegsels
Achternaam
MV
Adres
JA
NEE
IBAN (rekeningnummer)**
BIC code ** (bij betaling vanaf buitenlands rekeningnr.)
PostcodeWoonplaats
Geboortedatum
Telefoonnummer
Ja, ik ben geïnteresseerd in FNV Bondgenoten en word graag
telefonisch, per e-mail of schriftelijk benaderd en geef toestemming
om deze informatie per telefoon, online of schriftelijk te ontvangen.
Mobiel
Datum
E-mailadres
Handtekening
Dit aanbod is geldig tot 31-12-2014
Direct lid worden? Bel 0900-9690
Naam werkgever
*Voor informatie over alle lidmaatschapsmogelijkheden en algemene
voorwaarden surft u naar www.fnvbondgenoten.nl/contributie
of belt u 0900 - 9690.
Adres werkgever
Postcode
Uw lidmaatschap gaat in op het moment dat het Contact Centrum van
FNV Bondgenoten dit inschrijfformulier ontvangen heeft. Stuur het
volledig ingevulde formulier naar FNV Bondgenoten, t.a.v. Contact Centrum,
Antwoordnummer 101, 3500 ZA Utrecht. Een postzegel is niet nodig.
Vestigingsplaats
Soort bedrijf/sector/branche
IK WERF EEN LID
(Op het moment dat het introductielidmaatschap na 4 maanden wordt omgezet
in een regulier lidmaatschap, ontvangt u uw wervingspremie.)
Voorl.(s) + naam
Lidmaatschapsnummer
Adres
Ik ontvang mijn wervingspremie à € 9,- op
Postcode
E-mailadres
Woonplaats
IBAN (rekeningnummer) **
BIC code ** (bij betaling naar buitenlands rekeningnr.)
De Zaaier / JUNI 2014 / 15
** Kijk voor meer informatie over IBAN en BIC op www.fnvbondgenoten.nl/iban
/ DE MENING VAN
JOHAN KROL
BEDRIJFSVERZORGER
BIJ AB BRABANT
“WE WORDEN NIET GEWAARDEERD
VOOR WAT WE DOEN”
“Ik vul al enige weken mijn urenstaat niet meer in uit protest tegen de
opstelling van de werkgevers in de bedrijfsverzorging bij de cao-onderhandelingen. Als hun plannen doorgaan, kost me dat twee maanden salaris. Er is
sinds 1 juni 2013 namelijk geen cao meer. Daarna is hij automatisch verlengd
in afwachting van een nieuw akkoord. De werkgevers willen een lagere
vergoeding voor werken in het weekend met terugwerkende kracht op 1 juli
2013 laten ingaan. Dat zou me na verrekening dan in één klap twee maanden
salaris kosten. Dat is natuurlijk niet acceptabel, vandaar mijn protestactie.
Als dit werkelijkheid wordt, dan zullen vele collega’s en ik niet meer in het
weekeind werken.
die fluitend door de stallen gaat.
De opstelling van de werkgevers
Ik werk in een gebied dat zich uit
staat haaks op de toegenomen
verantwoordelijkheid van de be
strekt van de A2 tot de Duitse grens
en de Waal en de Belgische grens, op
drijfsverzorgers doordat de bedrij
dit moment op een boerderij in Per
ven steeds groter worden. Vroeger
hielp als de boer ziek was nog een
singen in de Ooijpolder bij Nijmegen.
buurman mee of een familielid. Dat
Ik ben meestal actief bij boeren die
gebeurt niet meer. Sinds de var
langdurig ziek zijn. Ik verzorg daar
koeien, varkens, kippen, kalkoenen,
kenpest gelden ter voorkoming van
geiten en nertsen. Ook doe ik de
ziektes die van bedrijf naar bedrijf
bijbehorende administratie. Ver
overspringen strenge regels. Boeren
komen hierdoor niet meer zo gemak
antwoordelijk werk dus. Een goede
beloning is op z’n plaats. Uit de op
kelijk bij een collega op bezoek. De
sfeer is ook zakelijker geworden. Het
stelling van de werkgevers tijdens de
valt me op dat er geen boer meer is
cao-onderhandelingen blijkt niet dat
16 / De Zaaier / JUNI 2014
zij onze verantwoordelijkheid op de
juiste waarde inschatten.
Ik doe dit werk inmiddels 39 jaar, heb
meegemaakt dat we nog een halve
sociaal werker waren. Dan repareer
de ik bijvoorbeeld een fiets van een
kind van de zieke boer waarmee hij
van school kwam. Ik heb zelfs nog
eens een baby uit bed gehaald, pap
klaar gemaakt en gevoed.
Ik heb vele hobby’s, maar helaas niet
veel tijd ervoor. Zo maak ik elke drie
maanden een blad met nieuws over
mijn familie. Twintig pagina’s met
de laatste weetjes over de familie
Krol. Dat verspreid ik via e-mail.
Vooral mijn familieleden in de VS en
Canada zijn er zeer in geïnteresseerd.
Zij werken daar ook in de agrarische
sector. Als je hun situatie met Neder
land vergelijkt dan constateer ik dat
wij het zo slecht nog niet hebben in
Nederland.”