Handleiding voor stembureauleden

Handleiding
voor stembureauleden
Verkiezingen van de
gemeenteraad en
gebiedscommissies
Gemeente Rotterdam
Hoe ziet de verkiezingsdag er uit?
woensdag 19 maart 2014
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Colofon
Uitgave van de gemeente Rotterdam
Dienstverlening
Tbv verkiezingen 19 maart 2014
Vormgeving: gemeente Rotterdam
Druk: Tuijtel drukkerij
Oplage: 2.500 exemplaren
2
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Inhoud
Vooraf
AInleiding
B Dagindeling stembureau
C Belangrijke aandachtspunten
D Taken en verantwoordelijkheden stembureauleden
EStembureauApp
4
5
6
8
Hoofdstuk 3
Shiftwissel18
Hoofdstuk10
Eindtelling gebiedscommissies
Hoofdstuk 4
Stemming shift 2
Bijlagen
1 Voorbeeld stempas verkiezing gemeenteraad 2014
2 Voorbeeld stempas verkiezing gebiedscommissie 2014
3 Voorbeeld machtiging op achterkant van de stempas
4 Voorbeeld Register Ongeldige Stempassen (ROS)
5. Voorbeeld ingevuld proces-verbaal
19
10
Hoofdstuk 1
Openen stembureau
1.1 Welkom
1.2 De stembus
1.3 De StembureauApp opstarten
1.4 Aanmelden stembureauleden
1.5 Controle inrichting stemlokaal
1.6 Verzorg de aankleding van het stemlokaal
1.7 Leg alles klaar op de tafel voor de stemming
Plattegronden stembureaus
11
11
11
12
12
12
13
13
14
Hoofdstuk 2
Stemming shift 1
2.1 Het stemmen begint
2.2 Het stemproces
2.3 Controle van de stempas
2.4 Welke identiteitsbewijzen zijn geldig?
2.5 Machtigingen
2.6 Stembiljetten
15
15
15
15
16
16
17
Hoofdstuk 5
Voorbereidingen tellingen
5.1 Om te beginnen …
5.2 Ruim de tafel leeg
20
20
20
Hoofdstuk 6
Sneltelling gemeenteraad
6.1 Het echte tellen kan beginnen
6.2 Openbaar
6.3 Geldig of ongeldig
21
21
21
21
Hoofdstuk 7
Eindtelling gemeenteraad
23
Hoofdstuk 8
Sneltelling gebiedscommissie
24
26
28
29
30
31
32
Hoofdstuk 9
Afsluiten25
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
3
A | Inleiding
Beste leden van het stembureau,
19 maart is het weer zo ver! De verkiezing van de leden van de gemeenteraad en de gebiedscommissies is belangrijk
voor Rotterdam. De gebiedscommissies zijn nieuw en komen in de plaats van de deelgemeenten.
Wij zorgen er met zijn allen voor dat díe dag alle kiezers in onze stad in een plezierige sfeer en goed georganiseerd
hun stem kunnen uitbrengen. Voor een ordentelijk verloop van de stemming op het stembureau is je inzet van groot
belang. Ik waardeer het bijzonder dat jij je hiervoor hebt aangemeld.
Nieuw bij deze verkiezingen is dat we gebruik maken van een StembureauApp. Deze app zal je door het hele
stemproces heen ondersteunen. Het zorgt ervoor dat we efficiënter te werk gaan en sneller de verkiezingsuitslag
kunnen presenteren.
Tijdens de klassikale training voor de (plaatsvervangend) voorzitters en de e-learningmodule voor alle
stembureauleden is uitgebreid stilgestaan bij de werkwijze van de verkiezingen. Hierdoor zijn we met zijn allen goed
voorbereid.
Deze handleiding bevat belangrijke informatie en is een naslagwerk voor je tijdens de verkiezingsdag. Ik verzoek je
nadrukkelijk deze handleiding vóór 19 maart a.s. goed te lezen. Heb je vragen waar deze handleiding geen antwoord
op geeft? Bel dan naar de helpdesk (010) 267 3070.
Ik wens je een goede verkiezingsdag en hoop dat wij na het ondertekenen van het proces-verbaal kunnen terugzien op
geslaagde verkiezingen.
Heel veel plezier en succes!
Ronald van As
Directeur Publiekszaken
4
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
B | Dagindeling stembureau
OPENEN LOCATIE
• De portier neemt de stembussen en bijbehorende
materialen in ontvangst
6:30 uur OPENEN STEMBUREAU
• Stembussen en materiaal worden overgedragen aan
de voorzitter
• De voorzitter start de StembureauApp
• Stembureauleden shift 1 komen binnen en worden
aangemeld in de app
• Instructie en taakverdeling door voorzitter aan
stembureauleden
• Start voorbereiding
7:30 uur STEMMEN SHIFT 1
• Het stemlokaal opent de deuren voor de kiezers
• Start stemmen
Ca. 12:00 uur broodmaaltijd ter plaatse (deze wordt
bezorgd)
15:30 uur SHIFTWISSEL
• Voorzitter van shift 1 meldt stembureauleden shift 2
aan in app
• Overdracht door stembureauvoorzitter en leden shift 1
aan de nieuwe stembureauleden
• Voorzitter shift 1 draagt de iPad over aan de voorzitter
van shift 2
Ca 17:00 uur broodmaaltijd ter plaatse (deze wordt
bezorgd)
20:45 uur AANKOMST TELLERS
Net als in de E-learningmodule en in de StembureauApp
volgen wij in deze handleiding tijdens de verkiezingsdag
de activiteiten op een stembureau vanaf het begin tot het
einde
21:00 uur EINDE STEMMING
• Indien van toepassing: vaststellen einde van de rij
kiezers
(Deze handleiding is geschreven in de persoonsvorm
hij en uiteraard is dit ook van toepassing op vrouwelijke
personen.)
21:15 uur START TELPROCES
• Stembussen sluiten
• Sneltelling (stemmen per lijst) voor de gemeenteraad
• Eindtelling (stemmen per kandidaat) voor de
gemeenteraad en invullen proces-verbaal
• Sneltelling (stemmen per lijst) gebiedscommissie
• Afronding telling (sluiten stembussen, met materialen)
Vanaf ca. 23:30 uur AFSLUITEN STEMBUREAU
• Invulling proces-verbaal door voorzitter en
ondertekening door alle aanwezige stembureauleden
• Stembureauleden verlaten het stembureau
• De voorzitter levert de processen-verbaal, de iPad en
toebehoren in bij de controleur van de stadswinkel in
het gebied
• Portier wacht tot stembussen zijn opgehaald
• Locatie wordt afgesloten door portier
16:00 uur STEMMEN SHIFT 2
• Vertrek stembureauleden eerste shift
• Vervolg stemmen
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
5
C | Belangrijke aandachtspunten
StembureauApp
Bij de verkiezingen op 19 maart zal bij alle stembureaus
in Rotterdam gebruik worden gemaakt van de
StembureauApp. Deze ondersteunt de voorzitter van
het stembureau middels checklists op verschillende
momenten van de dag, het automatisch controleren van
de geldigheid van stempassen en helpt bij het tellen
van de stemmen. Daarnaast kan de voorzitter via de
App facilitaire meldingen doen en doorgeven of alle
stembureauleden aanwezig zijn.
De StembureauApp begeleidt de voorzitter gedurende
de hele dag. Als de app (tijdelijk) niet beschikbaar is, kan
je in deze handleiding opzoeken wat je moet doen op
dat moment van de verkiezingsdag. Deze
papieren back-up staat in ieder hoofdstuk
van de handleiding aangegeven met
het volgende symbool zoals hier links is
afgebeeld.
Identiteitsbewijs
De kiezer moet zijn stempassen en een (geldig)
identiteitsdocument overhandigen. Toegestaan zijn een
Nederlands paspoort, rijbewijs of identiteitskaart dat
maximaal 5 jaar is verlopen. Het document moet dus een
datum geldigheid hebben tot 20 maart 2009 of later.
Stempas
Elke kiezer ontvangt van de gemeente twee stempassen.
Op de stempassen staat het adres van een stembureau
in de buurt. De kiezer is voor de verkiezing van de
gebiedscommissies gebonden aan een stembureau in
zijn eigen gebied. Om te stemmen voor de gemeenteraad
is de kiezer niet gebonden aan het stembureau dat op
de stempas staat. De kiezer kan stemmen in een van de
stemlokalen in de gemeente Rotterdam.
Volmacht
Een gemachtigde kan de stem van de volmachtgever
alleen uitbrengen als de gemachtigde zelf tegelijkertijd
gaat stemmen.
De gemachtigde moet van de volmachtgever behalve
het volmachtbewijs (achterzijde stempas volledig
ingevuld) ook een (kopie van een) identiteitsdocument
6
overhandigen. Deze kopie van het identiteitsdocument
van de volmachtgever mag ook maximaal vijf jaar
verlopen zijn. Een gemachtigde mag maximaal twee
volmachtstemmen uitbrengen, naast zijn eigen stem.
Een kiezer mag alleen iemand machtigen
die in dezelfde gemeente of hetzelfde
gebied is ingeschreven.
De kiezer kan ook ruim voor de verkiezing
bij de gemeente een zogenaamde
volmacht aanvragen. De kiezer kan
hiermee een andere kiezer machtigen om zijn stem
uit te brengen. Bij het stemmen met een vooraf
aangevraagde volmacht hoeft géén (kopie) identiteitsdocument van de volmachtgever te worden getoond.
Stemgeheim
De kiezer moet in het geheim zijn stem uitbrengen
in het stemhokje. Alleen als de kiezer daar wegens
zijn lichamelijke gesteldheid niet toe in staat is, mag
hij geholpen worden. U grijpt in als zich twee kiezers
tegelijkertijd in het stemhokje (dreigen te) bevinden.
Lichamelijk contact wordt hierbij vermeden. Kinderen die
in staat zijn hulp te bieden bij het stemmen mogen niet
met hun ouder mee in het stemhokje.
Er is één uitzondering op deze regel.
Assistentie in een stemhokje is
toegestaan wanneer de kiezer vanwege
een lichamelijke beperking niet alleen
kan stemmen. De voorzitter beoordeelt
of de lichamelijke beperking de kiezer
belemmert om alleen te stemmen.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Veilig en gastvrij
De stembureauleden zorgen samen voor een veilige en
gastvrije omgeving. De huisregels voor Rotterdamse
stembureaus hangen in het stembureau. De voorzitter is
verantwoordelijk voor de orde, hij let dan op de volgende
punten:
• of de kiezers in vrijheid hun eigen keuze maken;
• of stembureauleden hun politieke voorkeur voor
zichzelf houden;
• of er voldoende afstand is tot de stemhokjes;
• of kiezers alleen gaan stemmen.
Kiezers mogen niet beïnvloed worden in het stembureau.
Geen reclame
In het stembureau mag geen reclamemateriaal
worden verspreid. Voor geen enkel artikel of doel mag
reclame worden gemaakt (dus ook geen partijbuttons,
partijposters of partijfolders). Leden van het stembureau
mogen geen blijk geven van hun politieke voorkeur. Als
dit toch gebeurt, is het de taak van de voorzitter om hier
tegen op te treden.
Geen beïnvloeding
In het stemlokaal mogen zich geen activiteiten voordoen
die kiezers kunnen beïnvloeden in hun keuze. Als dit toch
gebeurt, is het de taak van de voorzitter om hier tegen op
te treden.
Huisregels stemlokalen
Het is in dit stemlokaal niet toegestaan om:
• huisdieren mee te nemen, met uitzondering van
geleidehonden;
• op rolschaatsen, rollerskates e.d. te rijden;
• te roken en/of alcohol en/of drugs te gebruiken
• na het stemmen zich in het stemlokaal op te houden
(tenzij men zich in de publieke ruimte bevindt);
• op luidruchtige wijze mobiele telefoongesprekken te
voeren;
• lawaai te maken of op een andere manier de orde te
verstoren;
• zich agressief te gedragen tegen medewerkers van het
stembureau, toezichthouders van cluster Stadsbeheer,
de politie of andere personen;
• activiteiten te ontplooien die gericht zijn op het
beïnvloeden van de keuze van de kiezers.
De kiezer volgt altijd de aanwijzingen op van de
medewerkers van het stembureau.
Bij ordeverstoring en/of agressief
gedrag drukt de voorzitter op de
knop hulplijn in de StembureauApp
en de vervolgknop ordeverstoring.
De helpdesk is dan op de hoogte van
ongeregeldheden op het stembureau
en neemt zo spoedig mogelijk contact op met
de voorzitter. Indien er echt wanorde heerst in
het stembureau (bijvoorbeeld fysieke dreiging)
dan geeft de voorzitter dit zo spoedig mogelijk
telefonisch door aan 112, onder vermelding van
het nummer van het stembureau.
Publieksruimte
Op de stemdag is het kiezers toegestaan in het stemlokaal te verblijven, voor zover de orde daardoor niet
wordt verstoord en de voortgang van de stemming niet
wordt belemmerd. Voor eventuele vragen van de media
neemt de voorzitter contact op met helpdesk,
tel. (010) 267 3070.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
7
D | Taken en verantwoordelijkheden stembureauleden
De voorzitter
De voorzitter is eindverantwoordelijk voor de gang van
zaken op het stembureau en voor de handhaving van de
orde. Hij bedient de app in de iPad, die hem ondersteunt
in zijn werkzaamheden op het stembureau. Ook verdeelt
de voorzitter de taken onder de stembureauleden
voorafgaand en tijdens het stemmen en gedurende het
tellen. Verder controleert de voorzitter de identiteit van de
kiezer en de stempas. Hij controleert de stempas met de
StembureauApp op geldigheid door deze te scannen.
De voorzitter is duidelijk te herkennen door:
• De tekst ‘Voorzitter’ op de iPad/Bordje op tafel
• Button waarop voorzitter vermeld staat
• Hij is het eerste stembureaulid die aan de stemtafel zit.
De volgende taken vragen speciale aandacht:
De voorzitter dient kennis te hebben genomen van de
inhoud van de processen-verbaal (één voor de verkiezing
van de gemeenteraad en één voor de verkiezing van
de gebiedscommissie). Hij heeft deze handleiding goed
gelezen en weet precies wat er van hem wordt verwacht.
Dit is nodig voor het telproces na 21:00 uur.
Bestudeer op rustige momenten op
het stembureau nogmaals het originele
proces-verbaal. Als bij een beslissing
van het stembureau de stemmen staken,
beslist de voorzitter. De voorzitter is de
enige die de iPad bedient (en deze mag
nooit onbemand liggen). Als hij even weg moet, draagt
hij de iPad over aan de plaatsvervangend voorzitter.
Indien de iPad het niet doet, probeert hij deze opnieuw
op te starten. Als dit niet lukt, neemt hij telefonisch
contact op met de helpdesk om dit te melden en volgt
de instructie in de handleiding. Indien nodig opent de
voorzitter de nood-envelop uit de stembox, als dit voor
dat moment van de verkiezingsdag wordt aangegeven
in deze handleiding.
Ook zet hij er een volgnummer op. Zo kan een kiezer
niet tweemaal stemmen. De plaatsvervangend voorzitter
heeft voor allebei de verkiezingen drie genummerde
stapels: stempassen, volmachten, ongeldige stempassen
en volmachten.
Stembureauleden
De stembureauleden zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor
de gang van zaken in het stembureau.
’s Morgens richten zij het stembureau in en leggen zij de
stemmaterialen op aanwijzing van de voorzitter op de juiste
plaats. Verder ondersteunen zij het stemproces door te
controleren of een kiezer stemgerechtigd is en door de
stembiljetten uit te reiken. Eén lid neemt plaats naast de
voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter aan de tafel en
Plaatsvervangend voorzitter
Als de voorzitter vanwege onvoorziene omstandigheden
(tijdelijk) het stemlokaal verlaat, benoemt hij/zij de
plaatsvervangend voorzitter tot voorzitter.
Op dat moment gelden dezelfde verantwoordelijkheden
voor de plaatsvervangend voorzitter als voor de
voorzitter. De plaatsvervangend voorzitter is de tweede
persoon achter de stemtafel. Hij neemt de stempassen
in ontvangst en maakt deze ongeldig met een stempel.
8
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
reikt, als een stemhokje vrij is, de stembiljetten uit aan de
toegelaten kiezers.
Na het stemmen, tellen de stembureauleden op aanwijzing
van de voorzitter de uitgebrachte stembiljetten volgens de
telinstructie.
• Stembureaulid bij toegang stemlokaal
Eén stembureaulid staat bij de ingang van het
stemlokaal en verwelkomt daar de kiezers. Indien er
in één stem-lokaal twee stembureaus zijn ingericht,
hoeft maar één stembureaulid bij de ingang aanwezig
te zijn. Dit lid vraagt de kiezers om hun stempassen
en identiteitsbewijs te pakken en hij controleert of de
kiezer in het juiste gebied komt stemmen. Hij verwijst
naar de huisregels van het stemlokaal en geeft
instructies over het stemmen als de kiezer daar naar
vraagt. Dit lid zorgt verder voor vervanging van één van
de overige leden bij korte pauzes.
• Stembureaulid aan de stemtafel
Naast de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter
zit ook een derde lid aan de stemtafel. Hij reikt
stembiljetten uit aan kiezers, nadat de voorzitter de
geldigheid van het legitimatiebewijs en de stempas
heeft gecontroleerd en de plaatsvervangend voorzitter
de stempas heeft ingenomen. Als een kiezer per
ongeluk zijn stembiljet verkeerd invult, mag het derde
lid aan de tafel één nieuw biljet uitreiken. Hij neemt
het verkeerd ingevulde biljet in, maakt deze ongeldig
en noteert erop dat het ongeldig is vanwege een
vergissing. Ook biljetten die worden teruggegeven,
omdat de kiezer weigert te stemmen moeten worden
ingenomen en ongeldig gemaakt. Op deze biljetten
moet worden genoteerd dat het gaat om een weigering.
• Stembureaulid bij stembussen
Eén stembureaulid neemt plaats bij de stembussen. Hij
let erop dat de kiezers de stembiljetten in de juiste bus
stoppen en houdt toezicht op de stemhokjes. Hij zorgt
er bijvoorbeeld voor dat kiezers volgens de looprichting
het stembureau uit gaan. Ook houdt het lid bij de
stembussen toezicht op de stembussen. Hij bekijkt of
de stembiljetten in de juiste stembus worden gedaan.
De grote grijze bus is voor de gemeenteraadsverkiezing. De kleinere blauwe of groene stembus
is voor de verkiezing van de gebiedscommissie. Op
de stembussen staat ook geschreven voor welke
verkiezing ze zijn. Neemt een kiezer het stembiljet mee
of levert deze in? Dan turft het lid bij de stembussen dit
op de daarvoor bestemde turflijstjes.
Toezichthouder Verkiezingen
De toezichthouders zullen de stembureaus bij
surveillance aandoen.
Is het rustig? Dan is het handig dat het
lid bij de stembussen de biljetten goed
aanstampt. Er kunnen dan veel meer
biljetten in!
Het is toegestaan om de stembureauleden in onderling
overleg van taak te laten wisselen. De voorzitter
en plaatsvervangend voorzitter kunnen alleen met
elkaar van taak wisselen en dus niet met de andere
stembureauleden.
De gemeente Rotterdam is niet aansprakelijk voor
schade aan persoonlijke eigendommen van de
stembureauleden die ten tijde van het oefenen van hun
functie op de verkiezingsdag zijn ontstaan.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
9
E | StembureauApp
Bij de trainingen voor voorzitters is een handleiding
verspreid voor het opstarten van de iPad, het gebruik
van de MiFi en het inloggen in de App. Deze vindt u
bovendien in het tasje met de iPad en toebehoren en de
processen-verbaal.
Laat de iPad niet onbemand liggen!
Moet de voorzitter even weg? Dan neemt
de plaatsvervangend voorzitter het over.
10
Hoe de app werkt
Boven in het scherm is een menubalk die toont in
welke fase van de verkiezingsdag je bent. Afhankelijk
van het moment van de dag biedt de app een andere
ondersteuning. Op sommige momenten, zoals bij het
openen van het stembureau, de shiftwissel en het
afsluiten van het stembureau geeft de app via checklists
stap voor stap instructies. Tijdens het stemmen
controleert de app de geldigheid van stempassen en bij
het vaststellen van de voorlopige uitslagen turft de app
de stemmen per partij.
Als de app niet werkt, kunnen facilitaire
meldingen telefonisch worden gedaan via de
helpdesk, tel. (010) 267 3070.
Datzelfde geldt voor verzoeken om stembureauleden te
laten vervangen en het melden van storingen in de app.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Hoofdstuk 1 | Openen stembureau
1.1 Welkom
Vandaag is het zover! De dag van de verkiezing van
de gemeenteraad en de verkiezingen van de gebiedscommissies. De portier opent om 4:00 uur de locatie
en neemt de stembussen en bijbehorende materialen
in ontvangst. Hij zorgt ervoor dat het stembureau is
ingericht. Tot de komst van de stembureauleden bewaakt
hij de stembus en de materialen. De portier draagt de
stembussen, de bijbehorende materialen en eventueel
de sleutel van de locatie over aan de (plaatsvervangend)
voorzitter.
Alle stembureauleden moeten om 6:30 uur op het
stembureau aanwezig zijn.
De voorzitter meldt de leden van de eerste shift aan
via de app. Hij gaat ondertussen naar de checklist in
het tabblad ‘Openen stembureau’. Met deze checklist
controleert de voorzitter of het stemlokaal goed is
ingericht. De stembureauleden zorgen samen voor de
aankleding van het stembureau. Ook leggen zij het
materiaal voor de stemming klaar.
1.2 De stembus
De voorzitter pakt de stembus. Deze is afgesloten met
een cijferslot. De code van het cijferslot is te vinden in de
envelop aan de stembus. Let op! Op deze verkiezingsdag
zijn er twee stembussen, namelijk één voor de verkiezing
van de gemeenteraad en één voor de verkiezing van de
gebiedscommissie. Als de voorzitter de code gebruikt
heeft, dan stopt hij de code terug in de stembox. De
voorzitter van shift 2 heeft de code aan het eind van de
dag weer nodig,
Maak de stembus leeg
De inhoud van de stembus bestaat uit:
1. De tas met daarin de iPad met oplader, de MiFi
(signaalversterker) met oplader, de twee processenverbaal, de handleiding van de iPad.
2. Stembox met het stemmateriaal, ingepakt in de
volgorde dat ze nodig zijn.
Op het materiaal in de stembox moet
het juiste stembureaunummer staan. De
stembox bevat onder meer:
• een zakje met klein materiaal (waaronder rode
potloden, stempel, pennen, elastiekjes, rekenmachine en plakband).
• de benodigdheden voor het openen van het
stembureau, zoals bewegwijzeringsbordjes voor
in het stemlokaal, posters met huisregels , de
stapelhulpen voor op de stemtafel, voorbeeld
stempassen, de nood-envelop met materialen voor
het geval de iPad uitvalt en een kopie van deze
handleiding.
• de benodigdheden voor het voorbereiden van
de tellingen, zoals de inpakmaterialen voor de
ingenomen stempassen en volmachten van beide
verkiezingen, niet gebruikte stembiljetten en de
bordjes met partijnummers van de gemeenteraad
voor op de grond om de stembiljetten mee te
sorteren.
• de benodigdheden voor de eindtelling van de
gemeenteraad en het voorbereiden van de
sneltelling voor de gebiedscommissies, zoals
inpakmaterialen en de bordjes met partijnummers
van de gebiedscommissie voor op de grond om de
stembiljetten mee te sorteren.
• de benodigdheden om het stembureau af te
sluiten, zoals inpakmaterialen en vuilniszakken.
3. De blanco stembiljetten voor verkiezingen van de
gemeenteraad en de gebiedscommissies zijn in
bundels verpakt.
4. Het papieren Register Ongeldige Stempassen voor
het geval de StembureauApp uitvalt en stempassen
handmatig moeten worden gecontroleerd.
5. Tas met waterkoker, verlengsnoer en versnaperingen
voor beide shifts.
Handtekening stembiljetten
Op de achterzijde van ieder stembiljet moet de
handtekening van de voorzitter van het centrale
stembureau van de kieskring Rotterdam staan,
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
11
burgemeester A. Aboutaleb. Dit controleert de voorzitter,
zodra een bundel is aangebroken. Heb jij een stembiljet
zonder handtekening of is de handtekening afwijkend?
Dan mag je het stembiljet niet uitreiken aan een kiezer.
Maak dit stembiljet onbruikbaar door beide kanten de
stempel ‘onbruikbaar’ te geven.
1.3 De StembureauApp opstarten
De stembus is geleegd en de stembureauleden hebben
met elkaar kennisgemaakt. Het is belangrijk dat de
voorzitter daarna als eerste de iPad aanzet, van stroom
voorziet en de StembureauApp opstart om hem verder
door de dag te begeleiden.
De handtekening van de voorzitter van het hoofdstembureau van de kieskring Rotterdam, burgemeester
A. Aboutaleb, ziet er als volgt uit:
1.4 Aanmelden stembureauleden
De voorzitter start de app en met de knop ‘bezetting’
meldt hij de leden van de eerste shift aan. Als een lid er
om 6:45 nog niet is, neemt hij telefonisch contact met
diegene op. Als het lid niet bereikbaar of beschikbaar
is, kan er met de app vervanging worden aangevraagd.
De helpdesk probeert zo snel mogelijk een vervanger te
sturen en koppelt dit terug via de app.
Bel de avond van te voren naar de
stembureauleden, zodat je zeker weet
dat zij op 19 maart om 6:30 uur op het
stembureau aanwezig zijn.
Sluiten stembus
Controleer met de stembureauleden of de stembus leeg
is. Hierna open je de sleuf in het deksel.
Model stembus gebiedscommissie: Aan de binnenkant
van het deksel knijp je de zijkanten van de sleuf samen.
Die druk je vervolgens naar buiten.
Model stembus gemeenteraad: Aan de binnenkant van
het dekstel zit een schuifje. Als je dit overhaalt kun je de
sleuf openen.
De sleuf wordt aan de buitenkant van het deksel vastgezet met de aangebrachte vergrendeling. Daarna sluit je
de stembus met het bijgeleverde slot. Het slot sluit je af
door de cijfers op het slot te verdraaien.
12
Als de app niet werkt tijdens het openen
van het stembureau, kunnen de leden
worden aangemeld via de presentielijst in
de nood-envelop. Als leden moeten worden
vervangen, kan dat telefonisch via de
helpdesk, tel. (010) 267 3070.
1.5 Controle inrichting stemlokaal
In de ochtend is het stemlokaal door de portier ingericht.
De stembureauleden controleren de inrichting. Daarbij
letten zij op de volgende punten:
• Een stembureau beschikt over een stemtafel, stoelen
voor de stembureauleden en een stembus.
• De tafel staat zo opgesteld, dat de handelingen van de
stembureauleden voor de kiezers goed te zien zijn.
• De stembussen voor de gemeenteraad en de
gebiedscommissie staan tegenover de stemtafel. De
stembureauleden hebben er zo goed zicht op.
• Het stembureau heeft minimaal drie stemhokjes. De
toegang is zichtbaar voor de stembureauleden en voor
het publiek. Het invullen van een stembiljet is geheim.
Niemand mag mee kunnen kijken.
• Eén stemhokje heeft een schrijfblad dat in hoogte kan
worden versteld. Dit stemhokje is geschikt voor kiezers
in een rolstoel.
• Het stembureau is zo ingericht dat het stemmen
geheim is. Alleen de kiezer ziet op wie hij stemt. De
looproute van de kiezers is afgezet met paaltjes en
linten.
• Het gedeelte waar gestemd is afgeschermd voor
publiek. Stemmen is een privézaak!
Zie ook de plattegronden op pagina 14.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
1.6 Verzorg de aankleding van het stemlokaal
Na de bovenstaande controle, maken de stembureauleden de inrichting van het stembureau af door de
bewegwijzering in en om het stemlokaal te verzorgen.
Ook de posters met huisregels worden opgehangen en
de rode potloden bevestigd in de stemhokjes.
Andere items hoeven niet op de tafel te liggen, maar wel
bij de hand, zoals de processen-verbaal, een kopie van
de kieswet, een voorbeeld stempas, de brochure met
afbeeldingen van identiteitsbewijzen en de nood-envelop
voor het geval de iPad uitvalt.
Het stembureau is nu klaar om open te gaan.
1.7 Leg alles klaar op de tafel voor de stemming
De leden zorgen dat alle benodigdheden voor het
stemmen op de stemtafel liggen: de iPad, stapelhulpen,
stempel om stempassen ongeldig te verklaren, pennen
en twee stapels met stembiljetten.
Als de StembureauApp het niet doet tijdens
het openen van het stembureau, moet
hiervoor de papieren checklist ‘Openen
stembureau’ worden gebruikt die in de
nood-envelop zit.
De stembus
Op de stemtafel
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
13
Stembureau Rotterdamse stijl
14
Stembureau Rotterdamse stijl, dubbel stembureau
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Hoofdstuk 2 | Stemmen shift 1
2.1 Het stemmen begint
Het stembureau is om 7:30 uur open. De stembureauleden zitten op hun plek. De eerste kiezers komen
binnen.
Voor de verkiezingen ontvangt elke Rotterdammer die
mag stemmen twee stempassen. Een stempas voor de
verkiezing van de gemeenteraad en een stempas voor
de verkiezing van de gebiedscommissie. De stempas
voor de gemeenteraad is anders dan de stempas voor de
gebiedscommissie. In de stembox vind je voorbeelden
van beide stempassen.
Stemmen door stembureauleden
Voor de stemgerechtigde stembureauleden geldt dat
zijn hun stem kunnen uitbrengen in het stembureau
waar zij die dag zitting hebben. Stembureauleden
kunnen alleen voor een gebiedscommissie stemmen
als zij kiesgerechtigd zijn voor het gebied waarin het
stembureau is gevestigd.
volmacht, moet de voorzitter controleren of deze
volledig is ingevuld. In de app moet worden ingevoerd
of de stempas wordt gebruikt als stempas of als
volmacht.
3. De plaatsvervangend voorzitter neemt de stempassen
en volmachten in en maakt deze ongeldig met een
stempel. Ook zet hij er een volgnummer op. En legt de
stempassen en volmachten op aparte stapels.
4. Het derde lid aan de tafel reikt het stembiljet uit zodra
er een stemhokje beschikbaar is.
5. Het lid bij de stembus controleert of de biljetten in de
juiste stembus worden gedaan en houdt bij hoeveel
stembiljetten niet worden ingediend.
2.3 Controle van de stempas
De voorzitter scant de QR-code (een soort barcode) op
de stempassen met de app. Als de QR-code het niet
doet, voert de voorzitter het stempasnummer handmatig
in in de app. Is een kiezer zijn stempas kwijtgeraakt?
Dan zit er geen QR-code op de vervangende stempas.
Deze stempassen moeten dus altijd handmatig worden
ingevoerd. De app geeft aan of de kiezer mag stemmen
en niet voorkomt in het Register Ongeldige Stempassen
(ROS), bovendien wordt gecontroleerd of deze stempas
niet eerder is gebruikt die dag. Bij stempassen van de
gebiedscommissies controleert de app tevens of de
kiezer in het juiste gebied is. Daarnaast let de voorzitter
op de volgende kenmerken op de stempas: (zie pag 16)
2.2 Het stemproces
1. Het lid bij de deur verwelkomt de kiezer, vraagt de
kiezers om hun stempassen en identiteitsbewijs te
pakken en hij controleert of de kiezer in het juiste
gebied komt stemmen.
2. De voorzitter controleert het legitimatiebewijs van de
kiezer en zijn stempas door deze te scannen met de
StembureauApp. De app geeft aan of de stempas
geldig is. Indien de kiezer gemachtigd is met een
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
15
1. De persoonsgegevens van de kiezer. De voorzitter
controleert of deze gegevens overeen komen met het
identiteitsbewijs.
2. Aan het hologramfolie is te zien dat de stempas echt
is. Dit hologramfolie zit rond de verkiezingscode. Voor
de verkiezing van de gemeenteraad is de code GR14.
3. Aan de randen van de stempas zijn gekleurde blokjes
gedrukt.
Een door een kiezer vooraf aangevraagde
machtiging komt niet voor in het ROS en
hoeft dus niet te worden gescand.
Indien de app aangeeft dat de stempas wel in het ROS
staat, mag de kiezer met deze stempas niet stemmen.
Je neemt de stempas in en maakt hem ongeldig met de
desbetreffende stempel. Tevens haal je de gegevens
van de kiezer met een pen door. Houd deze ongeldig
gemaakte stempassen apart van de andere stempassen
en nummer deze op het aparte stapeltje door. Je hebt dit
aantal nodig bij het invullen van het proces-verbaal na
afloop van de stemming.
16
Als de app niet werkt, moet handmatig
worden gecontroleerd of een stempas
geldig is. Gebruik hiervoor het op papier
afgedrukte ROS die in de stembus zat.
2.4 Welke identiteitsbewijzen zijn geldig?
Een kiezer mag stemmen als hij:
1. voor de verkiezing van de gemeenteraad een stempas
heeft;
2. voor de verkiezing van de gebiedscommissie een
stempas heeft;
3. een Nederlands identiteitsdocument toont met een
datum geldigheid tot 20 maart 2009 of later. Het
identiteitsbewijs mag maximaal 5 jaar verlopen zijn.
Mocht een kiezer een document overleggen dat niet in
deze brochure voorkomt en je twijfelt over de geldigheid
van dit document neem dan even contact op met de
helpdesk: (010) 267 3070.
De voorzitter controleert de stempassen en identiteitsbewijzen op achternaam, geboortedatum, geslacht en
geldigheid.
Alternatief document
Een kiezer van wie het identiteitsdocument kwijt of
gestolen is, moet aan de voorzitter een proces-verbaal
van de politie of een verklaring van de gemeente kunnen
tonen. Ook moet hij een document laten zien waarop
zijn naam en foto staan (bijvoorbeeld een pasje van zijn
werkgever). Op de stempas tekent het stembureau aan
welk alternatief document is gebruikt.
Toegestane identiteitsdocumenten zijn:
• Paspoort afgegeven door de Nederlandse staat / EU-lidstaat
• Rijbewijs afgegeven door de Nederlandse staat /
EU-lidstaat
• Nederlandse identiteitskaart
• Een vreemdelingendocument
2.5 Machtigingen
Kan een kiezer zelf niet komen stemmen? Dan kan hij
een andere Rotterdammer machtigen. De kiezer kan
vooraf een volmacht aanvragen. Of de machtiging op de
achterkant van de stempas invullen. Deze machtiging
levert de gemachtigde in als hij zelf gaat stemmen.
Bekijk hier hoe de machtiging op de stempas eruit ziet.
Een identiteitsdocument mag maximaal 5 jaar verlopen
zijn. De datum van geldigheid moet vanaf 20 maart 2009
of een latere datum zijn.
Voor de kiezer met een Nederlandse en een andere
nationaliteit geldt het volgende:
De kiezer mag zich voor deze verkiezingen ook legitimeren met een geldig identiteitsdocument van het land van
zijn andere nationaliteit, indien deze voorkomt in de brochure ‘geldige identiteitsdocumenten’ van het Ministerie
van Binnenlandse Zaken (deze brochure betreft enkel
EU-documenten en is te vinden in de stembox).
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Uitleg:
Op de volmacht staan twee handtekeningen één van de
kiezer (de volmachtgever) en één van de gemachtigde.
De kiezer geeft aan wie in zijn plaats stemt. De naam
en adresgegevens van de gemachtigde moeten
volledig zijn ingevuld. De kiezer moet een kopie van zijn
identiteitsbewijs meegeven aan de gemachtigde. Deze
kopie laat de gemachtigde zien op het stembureau. Een
goed zichtbare foto van iemands identiteitsbewijs op
een telefoon geldt ook als kopie, mits de persoonlijke
gegevens duidelijk leesbaar zijn en de handtekening
te controleren is. Overhandigt de gemachtigde een
vooraf, bij de gemeente aangevraagd volmachtbewijs,
dan heeft hij geen kopie van het identiteitsbewijs
van de volmachtgever nodig. De voorzitter scant de
machtiging. Mag de gemachtigde stemmen? Dan zet de
plaatsvervangend voorzitter een paraaf op de machtiging.
Een kiezer mag alleen iemand machtigen die in dezelfde
gemeente of gebied woonachtig is.
Aantal volmachten
Een kiezer mag met maximaal twee volmachten per
verkiezing stemmen. De gemachtigde moet zijn eigen
stem tegelijk uitbrengen met de volmachtstem(men). Dit
betekent dat een kiezer met maximaal zes stembiljetten
het stemhokje in kan gaan.
Uitleg: twee stembiljetten voor hemzelf: één voor de
gemeenteraad en één voor de gebiedscommissie en
vier stembiljetten waarvoor de kiezer gemachtigd is,
namelijk twee voor de gemeenteraad en twee voor de
gebiedscommissie. Voordat je de kiezer toelaat tot de
stemming zet de plaatsvervangend voorzitter een paraaf
op het volmachtbewijs. Bewaar de volmachten apart van
de andere stempassen en nummer deze op een apart
stapeltje door. Dit aantal heb je aan het einde van de dag
nodig bij het invullen van het proces-verbaal.
Een kiezer die het volmachtbewijs op de achterzijde heeft
ingevuld, mag de volmacht intrekken en alsnog zelf gaan
stemmen. Teken dit dan wel aan op de stempas door het
doorhalen van de gegevens van de gemachtigde op de
achterzijde van de stempas.
2.6 Stembiljetten
Is er een stemhokje vrij? Dan krijgt de kiezer van het lid
aan het einde van de tafel de stembiljetten. Meestal gaat
het stemmen vanzelf goed. De kiezer vult zijn stem in en
doet de stembiljetten in de juiste bussen.
Soms gaat er iets mis bij het stemmen. Bijvoorbeeld
omdat een kiezer een stembiljet verkeerd heeft ingevuld.
Het lid bij de stembus verwijst de kiezer dan terug naar
het lid aan het einde van de tafel. Daar krijgt de kiezer
één keer een nieuw stembiljet.
Het lid aan het einde van de tafel neemt het oude
stembiljet in, stempelt dit onbruikbaar, zet er een
volgnummer op en noteert dat het biljet is ingenomen als
gevolg van een vergissing. Deze biljetten worden op een
aparte stapel bewaard.
Als een kiezer weigert te stemmen, gaat dit op dezelfde
manier. Er moet dan op het stembiljet worden genoteerd
dat het is ingenomen als gevolg van een weigering.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
17
Hoofdstuk 3 | Shiftwissel
Het is 15:30 uur geweest. De leden van shift 2 komen het
stembureau binnen. Tussen 15:30 en 16:00 uur wordt
de nieuwe groep stembureauleden ingewerkt. Dit heet
shiftwissel. Het is een belangrijk moment. De taken moet
goed worden overgedragen. Terwijl het stemmen gewoon
doorgaat!
Tijdens de shiftwissel kijken de leden van shift 2 mee met
de leden van shift 1. Er zijn tijdens de shiftwissel twee
voorzitters. De voorzitter van shift 1 is verantwoordelijk
voor de shiftwissel. Hij meldt de leden van de tweede
shift aan in de app, verdeelt de taken onder de nieuwe
leden en geeft ook aan wanneer de leden van shift 1 hun
positie mogen verlaten.
3.1 De checklist
Om ervoor te zorgen dat de overdracht van de 1e aan de
2e shift zo snel en nauwkeurig mogelijk gebeurt, wordt
dit proces door de StembureauApp ondersteund met een
checklist. Deze wordt door voorzitter 1 afgewerkt, terwijl
voorzitter 2 meekijkt. Na het voltooien van alle controles
mag voorzitter 1 uitloggen en zijn plaats aan de tafel en
de iPad overdragen aan voorzitter 2. Voorzitter 2 logt
vervolgens zelf in en het tabblad ‘Stemmen shift 2’ opent.
18
Als de StembureauApp het niet doet tijdens
de shiftwissel, moet hiervoor de papieren
checklist ‘Shiftwissel’ worden gebruikt
die in de nood-envelop zit. De tijd dat de
leden van de 1e shift naar huis gaan en die
van de 2e shift binnenkomen, kan worden
genoteerd op de presentielijst in de noodenvelop
Voorbeeld checklist
Controleer op rustige momenten
tussendoor alvast de doornummering
van stempassen en volmachten op de
tafel. Dan is de kans op fouten tijdens de
shiftwissel kleiner!
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Hoofdstuk 4 | Stemmen shift 2
De nieuwe stembureauleden zijn ingewerkt. Kortom: de
leden van shift 2 zijn er klaar voor! De leden van shift
1 gaan naar huis. Hun taak zit erop voor vandaag. Het
stemmen gaat verder. Langzamerhand wordt het steeds
drukker op het stembureau. Tijdens shift 2 is het vaak
drukker dan tijdens shift 1. Veel kiezers komen na hun
werk stemmen. Het is dan extra belangrijk om goed op de
doorstroom van de kiezers te letten.
Rond 17:00 uur worden de broodjes voor shift 2 bezorgd.
Voor alle informatie over het stemproces verwijzen wij
naar de voorgaande hoofdstukken.
Om 20:45 uur horen de twee extra tellers binnen te zijn,
de voorzitter meldt hen aan met de knop ‘Bezetting’.
Als de tellers er niet zijn om 20:50 uur dan probeert
de voorzitter hen te bellen, als ze niet bereikbaar of
beschikbaar zijn, vraagt de voorzitter met de knop
‘Bezetting’ van de app vervanging aan. De helpdesk
regelt dan indien mogelijk nieuwe tellers.
Ga ook als de extra tellers er nog niet
zijn door met de voorbereidingen voor de
telling, wacht hun komst niet af!!!
Als de app niet werkt tijdens de laatste fase
van het stemmen, kunnen de extra tellers
direct worden genoteerd op de papieren
processen-verbaal. Als leden moeten
worden vervangen kan dat telefonisch via
de helpdesk, tel. (010) 267 3070.
Om precies 21:00 uur bepaalt de voorzitter wie de laatste
stemmer is. Hij wijst de laatste kiezer aan en zegt hardop
dat deze persoon de laatste stemmer is. Kiezers die later
dan 21:00 uur aankomen mogen niet meer stemmen.
Het is handig als de portier om 21:00
uur bij de buitendeur staat. Hij kan vast
melden dat het stembureau gesloten is. Om 21:00 uur verschijnt er bovendien een knop in het
scherm van ‘Stemmen shift 2’ in de app dat de laatste
kiezer zijn stem heeft uitgebracht. Hiermee start de
voorbereiding van de tellingen.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
19
Hoofdstuk 5 | Voorbereiding tellingen
De laatste kiezer heeft gestemd! Het is tijd voor de
sneltellingen en de telling per kandidaat voor de
gemeenteraadsverkiezingen. Bij de sneltelling tellen de
leden van het stembureau hoeveel stemmen de partijen
hebben. De voorzitter opent het tabblad ‘Voorbereiden
tellingen’. Via de stappen in de app bereidt de voorzitter
de sneltelling voor. Handig, want zo gaat het tellen straks
efficiënt!
5.1 Om te beginnen …
Voordat gestart kan worden met het echte tellen, sluit de
voorzitter de sleuven van de stembussen. Samen met de
plaatsvervangend voorzitter neemt hij plaats aan tafel.
Hierop liggen de iPad, de processen-verbaal van de
Gemeenteraad en Gebiedscommissie, en stapels papier
die gedurende de dag zijn ontstaan.
5.2 Ruim de tafel leeg
• De volgnummering op de stempassen en volmachten
worden door de voorzitter vergeleken met de aantallen
in de app. Hij vult de aantallen in op het papieren
proces-verbaal.
• Alle ingenomen stempassen en volmachten (zowel
de gebruikte als de ongeldige), stembiljetten die
ongeldig zijn gemaakt (door een weigering of door
een vergissing) en de turflijst met meegenomen
stembiljetten die is bijgehouden door het lid bij
de stembussen gaan in de juiste voorbedrukte
enveloppen. Op de enveloppen noteert de plaats-
20
•
•
•
•
•
vervangend voorzitter de aantallen. De enveloppen
worden verzegeld en apart gelegd zodat ze niet bij
de stembiljetten terecht kunnen komen. De voorzitter
noteert de aantallen op de papieren processenverbaal.
De stembussen mogen pas open als alle papieren van
tafel zijn en in verzegelde enveloppen zitten.
De overige leden maken ruimte voor het tellen. Nadat
de voorzitter de leden heeft geïnstrueerd leegt hij de
stembus van de gebiedscommissie op de grond. De
leden doorzoeken alle biljetten om te controleren of
er geen biljetten voor de Gemeenteraad in zitten. Die
worden bij de voorzitter ingeleverd.
De gebiedscommissie-biljetten gaan weer terug in de
stembus van de gebiedscommissie en deze bus gaat
dicht maar niet op slot. Zet de bus aan de kant, maar
wel in het zicht.
De voorzitter maakt nu de stembus van de
Gemeenteraad open en leegt de bus op de grond. De
leden kijken of er biljetten voor de gebiedscommissie in
zitten. Is dit het geval, dan worden die aan de voorzitter
gegeven. Hij doet de biljetten in de stembus van de
gebiedscommissie.
Op de grond maken de leden een grote cirkel met
nummerbordjes, met een duidelijke looproute. Deze
nummers staan voor de partijen. Er zijn ook twee
bordjes voor blanco en ongeldige stemmen.
Als het kan, gebruik een extra tafel om de
stembus te legen. Dan hoef je niet steeds
te bukken om een biljet te pakken.
Als de StembureauApp het niet doet
tijdens het voorbereiden van de tellingen,
moet hiervoor de papieren checklist
‘Voorbereiden tellingen’ worden gebruikt
die in de nood-envelop zit.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Hoofdstuk 6 | Sneltelling Gemeenteraad
de voorzitter te melden. Als stapel met biljetten op is,
pakken twee leden de stapels met blanco en ongeldige
stemmen. Samen bekijken ze de biljetten en roepen ze
deze af: zijn ze blanco, ongeldig, of zit er toch nog één
tussen die bij een partij hoort? Dit kan de voorzitter
alsnog invoeren in de app.
• Zodra de voorzitter alles heeft ingevoerd in de app
drukt hij op verzenden. Daarmee is de voorlopige
uitslag doorgegeven aan het Stadhuis.
• Kijk als eerste linksboven op het
stembiljet.
• Buk niet steeds voorover maar buig
door je knieën. Dat is beter voor je rug!
6.1
Het echte tellen kan beginnen!
• De voorzitter opent het tabblad ‘Sneltelling gemeenteraad’ in de app. Hier staan alle lijstnummers en partijen.
• Elk lid pakt om de beurt een biljet en vouwt het open.
Achter elkaar lopen de leden langs de voorzitter en
roepen het lijstnummer. De voorzitter tikt op app en
maakt oogcontact met een lid en herhaalt het nummer.
Na die bevestiging mogen de leden doorlopen en
het biljet met de tekstkant boven op de juiste stapel
leggen. Dit herhaalt zich tot alle biljetten op zijn.
• Als de voorzitter een fout maakt bij het invoeren, dan
corrigeert hij deze fout in de app. Bij iedere invoer
bevestigt de app dat de stem is ingevoerd. Ook ziet de
voorzitter het totaal aantal stemmen stijgen.
• Let op! Blanco stemmen en ongeldige biljetten
worden apart gelegd bij de bordjes zonder dat aan
Als de StembureauApp het niet doet tijdens
de sneltelling van de Gemeenteraad, moet
hiervoor de papieren turflijst ‘Sneltelling
Gemeenteraad’ worden gebruikt die in de
nood-envelop zit. De aantallen stemmen per
partij moeten vervolgens worden doorgebeld
naar het telefoonnummer dat op de turflijst
staat vermeld.
verstoren! Het tellen van de stemmen is ook openbaar.
Na 21:00 uur blijft de deur van het stembureau open. Niet
stembureauleden mogen in de publieksruimte van het
stembureau bij het tellen aanwezig zijn.
6.3 Geldig of ongeldig
Bij de sneltelling bekijken de leden alle stembiljetten.
Stembiljetten waarop niets is ingevuld en ongeldige
stembiljetten leggen ze apart. Een stembiljet is geldig als
één van de witte rondjes voor de kandidaten geheel of
gedeeltelijk rood is gemaakt.
Een stembiljet is ongeldig als:
• er meerdere gekleurde rondjes zijn. Hierdoor is het niet
duidelijk op welke kandidaat is gestemd;
• er is geen rondje gekleurd. De kiezer heeft een kruisje
achter de naam van de kandidaat gezet;
• het rondje moet rood zijn ingekleurd. Met een andere
kleur is de stem niet geldig.
• de kiezer bijvoegingen heeft geplaatst waardoor de
kiezer te identificeren is.
6.2 Openbaar
Stemmen is openbaar. Op de verkiezingsdag mag
iedereen in de publieke ruimte van het stembureau
zijn. Zolang zij de stemming maar niet belemmeren of
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
21
Bij onduidelijkheden beslissen de stembureauleden
samen of een stembiljet geldig is. Komen ze er samen
niet uit? Dan beslist de voorzitter.
Bezwaren kiezers
De aanwezige kiezers mogen bezwaar maken tegen
het ongeldig verklaren van een stembiljet. Ook mogen
zij bezwaar maken tegen het vaststellen van het aantal
stemmen per lijst of per kandidaat. Je moet dit vermelden
in het proces-verbaal. In het proces-verbaal heb je
ook ruimte voor een reactie op dit bezwaar van de
stembureauleden.
22
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Hoofdstuk 7 | Eindtelling Gemeenteraad
Nu is het belangrijk om te weten hoeveel stemmen
de afzonderlijke kandidaten hebben gekregen en
dat het papieren proces-verbaal wordt ingevuld. Het
proces-verbaal is volgens de Kieswet het enige geldige
bewijsstuk is, dus zijn alleen de gegevens die in de app
staan niet genoeg. Rotterdam is de enige gemeente
in Nederland waarin de stemmen in een app worden
ingevoerd. Deze invoer wordt gebruikt bij het controleren
van de einduitslag. Daarnaast staat er in het procesverbaal welke stembureauleden aanwezig waren,
hoeveel kiezers zijn toegelaten, hoeveel stembiljetten
er zijn geteld en of hier verschillen tussen waren. Deze
moeten natuurlijk worden verantwoord en ook eventuele
onregelmatigheden of bezwaren van kiezer moeten
worden genoteerd.
• De voorzitter opent in de StembureauApp het scherm
‘eindtelling Gemeenteraad’.
• De voorzitter instrueert de stembureauleden en
tellers om de stapels per partij te sorteren op
kandidaatnummer en geeft iedereen een partijlijst uit
het papieren proces-verbaal.
• Elk lid pakt de bijbehorende stapel biljetten en sorteert
de kandidaten op volgorde. Een stapel begint dus met
alle nummers 1 van de partij, dan alle biljetten voor
nummer 2, enzovoort.
• De stembureauleden noteren het aantal stemmen
op de partijlijst uit het papieren proces-verbaal en
tellen het totaal aantal stemmen van die partij op. Na
•
•
•
•
•
ondertekening van de lijst wordt die aan de voorzitter
gegeven. Tot de lijsten op zijn, krijgt ieder lid steeds
een nieuwe lijst om te sorteren en tellen.
De voorzitter neemt de aantallen uit de papieren lijsten
over in de app. Ook de partijlijsten van partijen die
geen stemmen hebben gekregen worden uitgereikt
en door het stembureaulid ingevuld en ondertekend.
Hierna gaan de blanco en ongeldige biljetten in de
bijgeleverde enveloppen, waarop het aantal biljetten
wordt genoteerd.
De voorzitter controleert per lijst of het totaal aantal
stemmen klopt met het aantal stemmen in de app. Als
de aantallen niet kloppen, dan vraagt de voorzitter aan
het stembureaulid om de aantallen in de papieren lijst
opnieuw op te tellen. En de voorzitter zelf loopt na of
de invoer in de app wel klopt.
Als alle stapels geteld zijn en alle papieren partijlijsten
zijn gevuld en aan de voorzitter gegeven, rolt iedereen
per partij de stapel biljetten op. Met een elastiek
eromheen gaan de rollen in een zak die verzegeld
wordt. De zak gaat terug in de stembus van de
gemeenteraad. De enveloppen met stempassen,
volmachten, teruggegeven stembiljetten, niet-gebruikte
stembiljetten en de stamper gaan ook in de stembus.
De stembus gaat dicht, maar nog niet op slot. De bus
wordt in het zicht aan de kant gezet.
De voorzitter maakt intussen het papieren procesverbaal compleet.
Het papieren proces-verbaal mag niet in
de stembus maar gaat samen met de iPad
en de oplader in het bijgeleverde tasje. De
voorzitter levert dit in bij de Stadswinkel in
het gebied.
• Neem de ruimte, zit elkaar hierbij niet in
de weg.
• Als alle kandidaten van een lijst zijn
geteld, vouw de biljetten van deze lijst dan samen en plaats het nummerbord
op deze stapel.
• Help de voorzitter bij het invoeren. Noem bij grote
lijsten de nummers van de kandidaten en daarna het
aantal stemmen.
Als de StembureauApp het niet doet tijdens
de eindtelling van de gemeenteraad, moet
gebruik worden gemaakt van de checklist
‘Eindtelling gemeenteraad’ uit de noodenvelop.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
23
Hoofdstuk 8 | Sneltelling Gebiedscommissie
Hoewel de voorlopige uitslagen van de verkiezingen
voor de gebiedscommissies pas de volgende ochtend
bekend worden gemaakt, wordt de sneltelling wel op de
avond van de verkiezingen gedaan. De voorzitter opent
de stembus van de gebiedscommissie en de stemmen
per lijst worden op dezelfde manier geteld als voor de
Gemeenteraad.
De bus met stembiljetten wordt op de grond geleegd,
er komen nummerbordjes voor de partijen in een cirkel
op de grond, de tellers vouwen de stembiljetten open,
lopen achter elkaar en geven het lijstnummer door
aan de voorzitter en leggen het stembiljet bij het juiste
nummerbordje. De blanco en ongeldige biljetten worden
apart gelegd. Als alle biljetten op de juiste stapel liggen
bekijken twee leden de stapel met blanco en ongeldige
stemmen en roepen deze af: zijn ze blanco, ongeldig,
of zit er toch nog één tussen die bij een partij hoort?
Dit kan de voorzitter alsnog invoeren in de app. Als alle
biljetten zijn ingevoerd, drukt de voorzitter op verzenden.
Daarmee is de voorlopige uitslag van de verkiezingen
van de gebiedscommissie doorgegeven aan het stadhuis.
24
Als de StembureauApp het niet doet tijdens
de sneltelling van de Gebiedscommissie
moet hiervoor de papieren turflijst
‘Sneltelling Gebiedscommissie’ worden
gebruikt die in de nood-envelop zit en
samen met het proces-verbaal van de
gebiedscommissie ingeleverd op het
gebiedskantoor.
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Hoofdstuk 9 | Afsluiten
Nu de voorlopige uitslag van de Gebiedscommissie is
doorgegeven aan het stadhuis, kan het proces-verbaal
worden ingevuld. Dat kan nog niet helemaal, want veel
velden kunnen pas worden ingevuld als de volgende
dag de tellingen per kandidaat worden gedaan op de 14
gebiedskantoren.
De app heeft ook een checklist voor het opruimen.
Handig! Want na zo’n lange dag vergeet je zo maar iets.
Samen ruimen de leden het stembureau volgens de
checklist op. De waterkoker, haspel en stembox laten ze
achter bij de stembus. Afval mag natuurlijk gewoon in de
prullenbak.
• De voorzitter opent het tabblad ‘Afsluiten’ in de
StembureauApp.
• Hij vult het papieren proces-verbaal van de gebiedscommissie voor zover mogelijk in.
• De verzegelde enveloppen van de gebiedscommissies
met onder andere de stempassen en teruggegeven
stembiljetten en niet gebruikte stembiljetten gaan in de
bus van de gebiedscommissie.
• De voorzitter houdt het papieren procesverbaal bij
zich om aan het eind van de avond in te leveren bij de
stadswinkel in het gebied.
• Als alle materialen in de juiste stembussen zijn
gedaan, gaan beide stembussen op slot en worden
verzegeld.
• De papieren processen-verbaal zijn alleen geldig
met de juiste handtekeningen. Alle leden van het
stembureau ondertekenen het proces-verbaal.
De dag zit er bijna op!
De stembureauleden kunnen naar huis. De voorzitter
noteert de vertrektijden in de app en op het papieren
proces-verbaal en geeft aan dat de stembureauleden
kunnen vertrekken. Via de app is een automatische
melding verstuurd aan de stadswinkel en de transporteur.
De voorzitter brengt de iPad, de oplader en de twee
processen-verbaal in een tasje naar de stadswinkel in het
gebied om deze in te leveren en te laten controleren . De
portier draagt de stembussen over aan de transporteur
en de portier sluit het stembureau af als de transporteur
geweest is.
Als de StembureauApp het niet doet tijdens
het afsluiten van het stembureau, moet
hiervoor de papieren checklist ‘Afsluiten’
worden gebruikt die in de nood-envelop zit.
De leden en tellers moeten zich zowel op
de processen-verbaal als de presentielijst
uit de nood-envelop afmelden.
De controleur staat al klaar in de stadswinkel. Hij wist
dankzij de app al dat de voorzitter eraan kwam. De
controleur controleert of de voorzitter de iPad inlevert, of
de iPad werkt, of het papieren proces-verbaal compleet
is en of deze correct is ingevuld.
Als de controle in orde, is tekent de voorzitter voor de
overdracht. Zijn dag zit erop. Nu lekker naar huis. Hij is
ook wel benieuwd naar het nieuws over de verkiezingen
en de voorlopige uitslag van de verkiezing voor de
Gemeenteraad die de burgemeester dan inmiddels
bekend heeft gemaakt op het stadhuis!
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
25
Hoofdstuk 10 | Eindtelling gebiedscommissie
Samen hebben de stembureauleden gezorgd dat de
verkiezingsdag goed is verlopen, maar nog niet alle
uitslagen zijn bekend. Op 20 maart worden de stemmen per kandidaat voor de gebiedscommissies
geteld op de 14 gebiedskantoren. Ook hierbij wordt
de StembureauApp gebruikt door de tafeloudsten
(vergelijkbaar met de voorzitter op een stembureau),
tellers en controleurs!
De voorlopige uitslag van de verkiezingen voor de
gebiedscommissies worden op 20 maart gemaakt
door de burgemeester, de officiële uitslag van de
gemeenteraad wordt op 21 maart bekend gemaakt en
van de gebiedscommissies op 25 maart.
26
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Bijlagen
De bijlagen:
1. Voorbeeld stempas verkiezing gemeenteraad 2014
2. Voorbeeld stempas verkiezing gebiedscommissie 2014
3. Voorbeeld machtiging op achterkant van de stempas
4. Voorbeeld Register Ongeldige Stempassen (ROS)
5. Voorbeeld ingevuld proces-verbaal
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
27
Bijlage 1
Stempas verkiezingen gemeenteraad 2014
28
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Bijlage 2
Stempas verkiezingen gebiedscommissie 2014
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
29
Bijlage 3
Machtiging op achterkant stempas
30
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Bijlage 4
Register Ongeldige Stempassen (ROS)
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
31
Bijlage 5
Voorbeeld ingevuld proces-verbaal, pagina 1 en 2
32
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
Voorbeeld ingevuld proces-verbaal, pagina 3 en 4
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /
33
Voorbeeld ingevuld proces-verbaal, pagina 5 en bijlage
34
/ / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding voor s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / / H a ndl eiding vo or s t e m bureaul ed en / / /

Download Report