Buiksloterham Achter de voordeur, begint de wereld. Verslag en vervolg van de bijeenkomst ‘achter de voordeur’ op 15 april 2014 tijdens Waterinnovatie in de stad bij Pakhuis de Zwijger. Totaal verslag van dit symposium is te vinden op http://www.innovatie.waternet.nl/2014/05/01/verslag-waterinnovatie-in-de-stad/. De uitdaging Achter de voordeur, begint de wereld … Een nieuw of bestaand huis bevindt zich in een totaal systeem. Er liggen nu mogelijkheden voor doorbraken op klein schaalniveau, met nieuwe oplossingen voor energie, grondstoffen en water. De analoge en digitale wereld komen bij elkaar in de slimme stad, water is daarin de nieuwe koppeling van een huis met een buurt, in een wijk via pijpen en apps met de stad en de online wereld. Keuzemogelijkheden Als je thuis de deur achter je sluit maak je de belangrijkste keuzes als het gaat om het gebruik van water, energie en grondstoffen. Ieder individu maakt daarin bewust of onbewust een afweging. Innovatieve technieken stellen ons in staat om op steeds kleinere schaal energie te besparen of op te wekken en water te besparen of reststoffen te gebruiken. Digitale middelen geven steeds meer de mogelijkheid om dit te meten, weten, delen en ontdekken. Zelfbouwers en maatschappelijke initiatieven nemen meer en meer het initiatief om deze oplossingen te combineren. Deze particuliere opdrachtgevers kijken ook steeds meer naar de directe omgeving. Als je je eigen huis kan realiseren, kan je ook aan je buurt bouwen. Burgers ontwerpen de straat, het park en het water, daarmee lopen de private en publiek ruimte steeds meer in elkaar over. Buiksloterham In Amsterdam Noord in Buiksloterham op de Cleantech Playground worden innovaties toegepast. Welke oplossingen werken, zijn ze duurzaam en op meer plaatsen inzetbaar? Kan er bijvoorbeeld in de hele Buiksloterham een nieuw energie productie, distributie en grid concept komen? Welke rol hebben gebruiker, ondernemer, diensten en overheid? Welke vormen van samenwerking zijn er, hoe loopt tijdelijk over in definitief, hoe 'anders' kunnen deze ontwikkelingen georganiseerd worden? Hoe maak je dit weer bestendig en financieel interessant? Kan de zelfbouwer ook beginnen met slechts een tuinslang en eindigen met schoon water teruggeven aan Waternet? De bijeenkomst Vanuit meerdere perspectieven zijn nieuwe diensten en producten op de raakvlakken van water, energie en grondstoffen achter de voordeur aan bod gekomen. De voordeur is bedoeld als voordeur naar een buurt, blok of letterlijk huis. Verkent is de wenselijkheid om te komen tot een nieuwe vorm van publiek-private samenwerking in een coalitie of een coöperatieve wijk ontwikkelingsmaatschappij in een gebied als Buiksloterham. De bijeenkomst startte na een plenaire introductie om 14:15 in de ruimte Studio van Pakhuis de Zwijger, in totaal deden 59 personen mee aan de deelsessie. Ruim boven verwachting en daardoor ook behoorlijk druk. De korte voorstelronde maakte duidelijk dat er een breed scala aan betrokkenen interesse heeft en betrokken is. Terugmelding bijeenkomst 15 april 2014 – achter de voordeur – Buiksloterham – pag 1 van 9 Verloop bijeenkomst Frank Alsema (Kwartiermaker Buiksloterham) en Maarten Claassen (Waternet) begeleiden de bijeenkomst. Frank nam alle aanwezigen mee in het verhaal van het gebied. Zijn prezi-presentatie is hier te bekijken. Aanvullen hierop gaven de panelleden een korte toelichting over hun betrokkenheid. Larry Bath (directeur De Alliantie) vertelde over de visie en ambitie rond City Plots, 500 woningen in een deel van de Buiksloterham. Eva Gladek (directeur Metabolic) betrokken bij De Ceuvel en Schoonschip benoemde de relevantie van nieuwe concepten en de noodzaak voor een samenhangende visie. Ron de Graaf (directeur Hoom) lichtte ook het belang van energiebespreking achter de voordeur van bestaande woningen. Peter Weesendorp (directeur afvalwater & drinkwater Waternet) gaf aan veel interesse te hebben in de mogelijke nieuwe concepten en innovaties. Er is veel in ontwikkeling en Waternet leert de doet daar graag aan mee. In 6 groepen zijn aan tafel gesprekken gevoerd rond de kansen en mogelijkheden rond de thema’s: 1) Poep & plas 2) Energie 3) Grondstoffen 4) Regen 5) Drinkwater 6) Bouw Elke groep heeft delen van gesprek gevoerd over 4 perspectieven/onderwerpen: I. Inhoud & schaal II. Organisatie (wie en hoe) III. Financiën IV. Inzicht, data, IT De groepen bestonden uit verschillende vakdisciplines. De tijd was kort, het enthousiasme groot, lang niet alles is uitvoerig aan bod gekomen. De gesprekken moesten gezien de tijd echt afgerond worden waarna elke tafel kort een toelichting op de gedeelde inzichten gaf. De essenties van elke tafel: Poep en plas Bij poep en plas hoort ook voedsel in de keten. Het potentieel van kostenneutrale oplossingen; duurzaam, kosten en comfort verleiden de bedrijven en gebruikers. Qua schaalgrootte een haalbaarheidsonderzoek doen. Alles meetbaar en inzichtelijk maken. Samenwerkingsvormen tussen grote en klein partijen. Incentives voor gebruiker uitwerken. Basis uitgangspunten: denk in modules , smart grid en vanuit het grotere concept. Energie Passieve methodes, naast actief (zon, wind, biomassa, geothermie, wko, etc). Terugwinningsconcepten en lokaal biomassa produceren is rendabel en haalbaar door het volume in BSH. Gebruik openbare ruimte en water voor lokale opslag. Basis uitgangspunten: onafhankelijk en vrijheid in een eigen systeem, slimme uitrol Grondstoffen Terugmelding bijeenkomst 15 april 2014 – achter de voordeur – Buiksloterham – pag 2 van 9 Opzetten lokale leenwinkel en lokale marktplaats voor materialen, klikbaarheid van en in combi met de infrastructuur. Opzetten van een Lab voor innovatie, new manufacturing en new circulair design, geef eigenaarschap en werkelijke verantwoordelijkheid, geef nieuwe gebouwen een grondstoffenpaspoort. Basis uitgangspunten: sharing, leasing, her en langer gebruik Regen Nieuwe gebouwen vroegtijdig betrekken in blauwe, groene en rainproof daken. Regenwater lokaal laten opvangen en stimuleren vormen van hergebruik. Openbare ruimte mee ontwerpen vanuit concept tijdelijke hevige regen. Basis uitgangspunten: informatie verschaffen over aanpak en innovatie. Dynamisch en in de tijd verwerken Drinkwater Aan deze tafel is gesproken over manieren van transport in de hele keten, lokale zuivering en vooral belasting voordelen ivm korting geven door ander gebruik en gedifferentieerd aanleveren door consument. Basis uitgangspunten: differentiatie Bouw Dominantie grote partijen doorbreken, iets te kiezen hebben, experimenteren, demontabel bouwen, andere schaalgroottes, lokale bouw gemeenschappen creëren gekoppeld aan professionaliteit , informatie afstemmen op ambitie. Toevoegen van fun, magie en verhaal. Basis uitgangspunten: experiment, klein is het nieuwe groot Er bleek in elke groep een wens om verder te gaan en inhoudelijk te verdiepen. Dit zou goed kunnen in een nieuwe open manier van samenwerking. Hiertoe was een concept intentieverklaring opgesteld die kort is toegelicht. Voordat tot ondertekening daarvan is overgegaan is de terugkoppeling besproken. Pitchen In gesprek met de zaal is Frans Malschaert samen met Carolien Ligtenberg bereid gevonden de pitch namens de zaal te doen. Ze nemen daarbij essenties van de verschillende tafels over verschillende inhoudelijke en procesmatige zaken mee. Hierin is de schaalbaarheid van het kleine een onderscheidend element. In de pitch tijdens het avond programma heeft Chiel Brandenburg de rol van Frans overgenomen. Frans kon ’s avonds niet meer aanwezig zijn. De pitch was een wake up call voor de perfecte match tussen het bedachte concept van de werkgroepen en het reeds ontstane krachtenveld van deze nieuwe wijk in aanbouw. Het ideale momentum nu alle partijen erin stappen, in open samenwerking en experiment. De mogelijkheden van lokaliteit in samenhang met het stedelijke publiek en private systeem. Een oproep voor het Living Lab van de stad. Terugmelding bijeenkomst 15 april 2014 – achter de voordeur – Buiksloterham – pag 3 van 9 Over de psychologie, de kracht en werking van de groep van 30 (waar iedereen elkaar kent en iets voor elkaar overheeft) en dit in stappen vermenigvuldigen (x10) naar 3000. Het faciliteren, enthousiasmeren en organiseren van deze mininetwerken en omringen met publieke en private partijen. Deze kerngroepen met elke weer eigen trekkers met ieder op eigen thema's en focus. Innovatie van onderaf combineren met top down gebiedsontwikkeling. De kans is er op alle thema's te laten landen en uit te werken in samenhang in een concreet gebied. Na de pitch in het avond programma is vanuit het panel positief gereageerd. Het panel bestond uit Roelof Kruize (Waternet), Michiel Schuurman (MVO Nederland), Pier Vellinga (Universiteit Wageningen) en Eva Gladek (Metabolic). Er is behoefte vanuit grote aanwezige partijen voor experiment op alle vlakken en nivo's. Opgave is het concreter maken van de verschillende ideeen en nieuwe partners, ook bij de gemeente, zoeken. Hoe zite dit alles er dan uit? Hoe haalbaar? Er lijkt een gevaar van de verschillende tempi van voortgang ten opzichte van het experiment. Er zijn mogelijkheid van wetenschappelijk onderzoek. Zoek de juiste schaalgrootte. Gebruik de aanwezige energie. Hoe laten we bedrijfsleven goed aanhaken? Daarna hebben nog een aantal mensen de intentieverklaring ondertekend. Tekenen De sessie werd knallend afgesloten door het ondertekenen van de aanwezige van de intentieverklaring. Ruim twintig verschillende personen en organisatie hebben verklaard te willen bijdragen aan het opzetten van de proeftuin Buiksloterham; een innovatief stedelijk laboratorium voor vernieuwende concepten op het gebied van circulaire gebiedsontwikkeling met een samenwerkingsverband dat verantwoordelijkheid neemt voor het hele gebied. Veel van de ondertekenaars gaven een korte toelichting waarom ze hieraan willen bijdragen en Buiksloterham gezamenlijk tot een succes willen brengen. Hierbij zijn ook aanvullingen gemaakt. De kansen die Buiksloterham biedt, zijn nog geen garantie dat ze ook benut worden. Samenwerking moet van toegevoegde waarde zijn en leiden tot daadkracht. De veelheid aan initiatieven en betrokkenen moet niet verzanden in een Poolse landdag. Dat vraagt om een gemeenschappelijk visie op de gebiedsontwikkeling, een programma dat invulling geeft aan de proeftuin en een manier van organiseren die past bij een innovatieve aanpak. Zie in de bijlage voor de intentieverklaring, een echte doorbraak! Vervolg Als vervolg op de bijeenkomst staat er wat te gebeuren. Voorgesteld wordt stapsgewijs toe te werken naar een soort van ‘contract’. Na de sessie heeft een trio, dat actief is in Buiksloterham, zich als voorlopig aanspreekbaar verbinder benoemd. Dit zijn naast Frank Alsema ook Peter Dortwegt en Sanderine van Odijk. Zij zullen initiatieven in beeld brengen, relevante partijen verbinden en een aanzet doen voor een samenhangende visie. De volgende stappen worden ingezet: 1) Een inhaal sessie/slag voor partijen die relevant zijn maar helaas niet aanwezig konden zijn zoals gemeente Amsterdam, stadsdeel Noord, Eigen Haard en CPO-groepen. Deze partijen worden gevraagd aan te sluiten. 2) Het brede scala aan initiatieven wordt in kaart gebracht en gedeeld, daarbij volgt een voorstel voor het te volgen proces en de gezamenlijk te ontwikkelen (inhoudelijke) visie. Hier zijn eigenlijk alle aanwezigen op eigen wijze mee aan de slag. De uitdaging is het inzichtelijk te maken en transparant te delen. Dan kunnen verbanden en verbindingen worden gelegd. Terugmelding bijeenkomst 15 april 2014 – achter de voordeur – Buiksloterham – pag 4 van 9 3) Op 7 mei is er een volgende bijeenkomst in De Zwijger geweest, en in juni willen we met de relevante stakeholders op sturingsniveau een aantal keuzes voor een kader BSH vastleggen. Hierin zit ook een belangrijk element hoe je dit proces ook professioneel en gedragen organiseert. Onderdeel is voldoende bemensing en aanvullende financiering nodig. 4) Vervolgens worden verschillende elementen uitgewerkt en 5) Komen we hopelijk in augustus/september tot een eerste versie van een samenwerkingsvorm gestoeld op een samenhangend inhoudelijke verhaal. Aanspreekpunt Als trio zijn aanspreekbaar Frank Alsema, Peter Dortwegt en Sanderine van Odijk. Zij nemen het initiatief om te verbinden en nieuwe bijeenkomsten te faciliteren. Frank Alsema – [email protected] / 06-51118979 Peter Dortwegt - [email protected] / 06-53903490 Sanderine van Odijk - [email protected] / 06-39470933 Waar werken we naar toe? Buiksloterham: een living lab van binnenstedelijke transformatie. De binnenstedelijke context van de Buiksloterham biedt de kans om daadwerkelijk de circulaire stofstromen te sluiten op het gebied water, energie, afval en voedsel. In een gebied waar gewoond en gewerkt moet gaan worden kan niet meer worden uitgegaan van traditionele functiescheiding, maar moet de kans benut worden om tot integratie te komen van systemen en behoeftes. Het stadium van de ontwikkelingen in de Buiksloterham biedt het momentum voor zo’n living lab; de initiatieven zijn er, de relevante partijen zijn er en de bouwstenen voor een samenhangend programma dienen zich aan. Samen betekenen ze nog niet dat er ook iets gaat gebeuren of dat plannen worden omgezet in innovaties. Dat vraagt om afspraken en organisatie. Wil het living lab Buiksloterham van de grond komen dan zal een vorm van proces en programma management moeten worden opgezet. De Buiksloterham is uiteindelijk niet de relevante schaal voor alles. De Buiksloterham is wel een proeftuin en een lanceerbasis van betekenis. Organiseren op het juiste schaalniveau is een belangrijk aandachtspunt voor de betekenis van innovaties. Dat geldt voor de inhoudelijke kant van het living lab, maar ook voor de wijze waarop wordt samengewerkt. De coalitie spant zich in dat deze oplossingen ook voldoen (veilig, betrouwbaar, duurzaam, betaalbaar) en zorgt gezamenlijk voor een bewijs dat een andere systeem/oplossing/arrangement ook kan werken. Door open source te ontwikkelen, door het delen van kennis te kunnen versnellen en het volledige verhaal te vertellen en proces inzichtelijk maken ontstaat een echte concrete best practice. Terugmelding bijeenkomst 15 april 2014 – achter de voordeur – Buiksloterham – pag 5 van 9 Bijlage: Intentieverklaring Werken aan de proeftuin Buiksloterham In aanmerking nemende dat: o o o o o o er in de stad mogelijkheden liggen voor doorbraken op een klein schaalniveau, met nieuwe oplossingen voor bouw, energie, grondstoffen en water; de analoge en digitale wereld bij elkaar komen in de slimme stad. De hardware (van grond, stenen, stroom en water) komen samen met de org-ware (van burger, ambtenaar en ondernemers); er in Amsterdam Noord Buiksloterham de komende jaren volop ontwikkeling en investering gaande is. En er in dit gebiedinnovaties worden toegepast waarbij er volop kansen en uitdagingen zijn voor een bredere proeftuin; er in de Buiksloterhamop grotere schaal nieuwe kleinschalige oplossingen en innovaties kunnen worden uitgetest en toegepast; het verkennen de uitdaging vanuit meerdere perspectieven kan leiden tot nieuwe diensten en producten op de raakvlakken van bouw, energie, grondstoffen en water op een passend schaalniveau; nieuwe vormen van (publiek-private) samenwerking in een brede en sterke coalitie een belangrijks succesfactor voor duurzame stadsontwikkeling is. In samenwerkingen met gebiedsen inhoudelijke focus kan een mooie proeftuin (city-lab) ontstaan. Uitgangspunten voor de samenwerking: 1. Buiksloterham: Een samenwerking voor de langere termijn te verkennen om de wijk Buiksloterham, met respect voor de historie en de omliggende wijken, succesvol te ontwerpen en ontwikkelen met een brede groep aan stakeholders. Bij voorkeur bestaande uit: o o o o Gemeente, nutsbedrijven, overheden; Zelfbouwers, CPO-groepen, ontwikkelaars, ondernemers (groot en klein); Onderzoeksinstituten, innovatie partijen, onderwijs, sociale partijen; Omgeven door eenlaag spelers uit cultuur en kunst. 2. Samenwerkingsverband: Samen te werken op basis van gedeeld eigenaarschap, vertrouwen, met voor iedereen een deel 'what's in for me?' en op basis van ‘oneparty = onevote’.Toe te gaan werken naar een coöperatief samenwerkingsverband (dit kan bijvoorbeeld uiteindelijk een wijkontwikkel-coöperatie of alliantie zijn), op basis van gelijkwaardigheid en open source; transparant, gedeeld via e-media, op basis van open standaards, Creative Commons en open software. 3. Vraagstukken: Tijdens de verkenning dienen thema’s en uitdagingen te worden aangescherpt. Vragen die tijdens de verkenning onder andere aan bod kunnen komen: Welke oplossingen werken, zijn ze duurzaam en op meer plaatsen inzetbaar? Kan er bijvoorbeeld in de hele Buiksloterham een nieuw energie productie, distributie en grid concept komen? Welke rol hebben gebruiker, ondernemer, diensten en overheid? Welke vormen van samenwerking zijn er, hoe loopt tijdelijk over in definitief, hoe 'anders' kunnen deze ontwikkelingen georganiseerd worden? Hoe maak je dit weer bestendig en financieel interessant? Terugmelding bijeenkomst 15 april 2014 – achter de voordeur – Buiksloterham – pag 6 van 9 4. Innovatie: Inhoudelijk vernieuwend, duurzaam en innovatief op de thema’s wonen/werken, mobiliteit, energie, grondstoffen en water. Circulair en duurzaam in gebruik van mensen, materialen, middelen en ontwerp. 5. Verantwoordelijkheid: Gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor het gehele gebied en alle opgaven (ook buiten de eigen verantwoording en deelgebied ), door dit te delen en door mee te doen geeft dit kracht, waarin ieder aanspreekbaar is op zijn eigen professionele, actieve bijdrage.De coalitie spant zich in dat deze oplossingen ook voldoen (veilig, betrouwbaar, duurzaam, betaalbaar) en werken. 6. Inzet en planning: Minimale inzet tot aan het oprichten van een daadwerkelijk samenwerkingsverband. Partijen en personen zijn aanspreekbaar op tijdsbesteding tot aan het opzetten van de samenwerking. Partijen steken hun kennis en energie in de voorbereiding aan ‘het contract’ en zijn aanspreekbaar op sturing niveau (directie). Partijen gaan vlot verder met verdieping en uitwerking waarbij ingestoken wordt om de ondertekening van het echte convenant in september 2014 te bezegelen. Hierin is uitgewerkt hoe er voor een concreet gebied een werkend arrangement wordt opgezet. Intentieverklaring: Ondergetekende mensen en organisaties verklaren te willen deelnemen aan: Het opzetten van de proeftuin Buiksloterham; een innovatief stedelijk laboratorium voor kleinschalige vernieuwende concepten met een samenwerkingsverband dat verantwoordelijkheid neemt voor het hele gebied. Aldus onderschreven en ondertekend door ruim 20 personen en organisaties in Pakhuis de Zwijger te Amsterdam op 15 april 2014: Onder andere getekend door: De Alliantie, Alliander/Hoom, Amsterdam Smart City, Pakhuis de Zwijger, New Energy Docks, Waternet, Metabolic, zelfbouwers, CPO-groepen, architecten, Hogeschool van Amsterdam, etc. Wordt verder uitgewerkt. Aansluiten gewenst, het kan! Aanspreekpunt: Frank Alsema – [email protected] / 06-51118979 Peter Dortwegt - [email protected] / 06-53903490 Sanderine van Odijk - [email protected] / 06-39470933 Terugmelding bijeenkomst 15 april 2014 – achter de voordeur – Buiksloterham – pag 7 van 9 Achtergrond Voor de echte liefhebber volgt hier nog een lijst met links naar interessante informatie: • • • • • • • • • • • • • • • Voor foto’s van de bijeenkomst kijk hier (https://www.flickr.com/photos/55547603%40N04/). Prezi van het gebied zoals gebruikt tijdens de bijeenkomst http://prezi.com/zvelcbxmcvrs/coopbuiksloterham/?utm_campaign=share&utm_medium=email Het totaal verslag van Waterinnovatie in de stad (15 april 2014): http://www.innovatie.waternet.nl/2014/05/01/verslag-waterinnovatie-in-de-stad/ Amsterdam, stad in transitie, Magazine Nieuw Amsterdam #1 en #2 VPRO Tegenlicht de kracht van water – uitzending 23maart2014 http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2013-2014/de-kracht-van-water.html en de Tegenlicht Meet Up http://vimeo.com/90174087 Artikel op gebiedsontwikkeling.nu http://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikel/10213-depionierende-corporatie-in-de-buiksloterham Stedelijke ontwikkeling in transitie http://www.amsterdam.nl/pmb/nieuws-0/nieuws/uitgave-0/ BSH http://www.beleefbuiksloterham.nl/ Cityplots http://nederlands.cityplot.org/ De Ceuvel http://deceuvel.tumblr.com/ Schoon Schip http://www.schoonschipamsterdam.org/ Tolhuistuin http://www.tolhuistuin.nl/ 3-D printer https://www.bright.nl/levensgrote-3d-printer-maakt-kamers De Vrije Kade http://www.devrijekade.nl/ New Energy Doks http://www.newenergydocks.nl/ Aanwezigen en ondertekenaars Ondertekeningen intentieverklaring op 15 april 2015 door: Organisatie Naam De Alliantie Larry Bath Waternet Peter Weesendorp Alliander/Hoom Ron de Graaf Metabolic Eva Gladek Amsterdam Smart City Saskia Muller Kwartiermaker/zelfbouwer Frank Alsema New Energy Docks Peter Dortwegt Waterkunstenaar Frans Malschaert Third Paradise Tanja Karreman Bureau Zwirt Carolien Ligtenberg One Architects Matthijs Bouw Amsterdam Rainproof Lot Locher Pakhuis de Zwijger Egbert Fransen Amsterdam Roof Top Solutions Sacha Stolp Water Incorporated Nederland Roy Zonnenberg Op persoonlijke titel Kees Diepeveen Emerson Wilco Teunissen Hogeschool van Amsterdam Jeroen Kluck Terugmelding bijeenkomst 15 april 2014 – achter de voordeur – Buiksloterham – pag 8 van 9 Deelnemers: Poep & Plas Energie Grondstoffen Regen Drinkwater Bouw algemeen Tanja Vermeer Merlijn de Bakker Eva Gladek Lot Locher Alex van der Helm Carolien Ligtenberg Frank Alsema Fedde Jorritsma Kees Diepenveen Peter Dortwegt Paulien Hartog Ed Cousin Frans Malschaert Egbert Fransen Larry Batho Chiel Brandenburg Anne Froukje Kasten Daniel Goedbloed Ilse Blokker Sacha Stolp Maarten Claassen Judith de Groot Mirjam Harmeling Paoulo … Eric Baars Ard Jonker Ron de Graaf Tanja Karreman Marten Klein Martin de Haas … Bart Verschoor Anneke Harbers Matthijs Bouw Diederik Sh… Frank Diependaal … Erick Alsema Wolter Giesbers Saskia Muller Andre Spils … … Marie Louise Copal Tjerron Boxum Roy Zonnenberg Lody K … (DORA) … Sara Reinders Jeroen Verheijen Xander Tekelenburg … Michelle van Dorst Lukas Hoex … … Mag … Dick Rombout …. Mist je naam? We horen het graag en vullen het aan. Terugmelding bijeenkomst 15 april 2014 – achter de voordeur – Buiksloterham – pag 9 van 9
© Copyright 2024 ExpyDoc
