download het artikel over loopbaancheques

PRAKTIJK
Internationaal
Vlaanderen en de loopbaancheque
Yolande Zelders
Vlaamse regering investeert jaarlijks 12 miljoen
Yolande Zelders
In december 2012 deed ik mee aan de wedstrijd ‘Radicale Vernieuwers 2013’
van Vrij Nederland. De organisatoren riepen op eigenzinnige ideeën voor Nederland in te zenden. Ik bracht het idee in om vanuit de centrale overheid iedere burger op zijn 30ste, 42ste en 55ste verjaardag een loopbaanvoucher te sturen.
Op een zelf te kiezen moment in te wisselen voor vijf loopbaangesprekken bij
een erkend onafhankelijk bureau voor loopbaanbegeleiding. De kosten hiervoor zouden moeten worden opgenomen in de rijksbegroting.
62
LoopbaanVisie nr. 2 - april 2014
praktijk.indd 62
15-04-14 09:54
PRAKTIJK
Ik won de wedstrijd niet, maar legde het plan toch voor
aan een groot aantal mensen met relevante achtergronden en posities. Men vond het een ‘goed’ tot een ‘excellent’ idee. De staatssecretaris van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid reageerde echter wat zuinig: “Bevorderen van duurzame inzetbaarheid is maatwerk en is
iets tussen werkgever en werknemer. Het is niet aan
de overheid om dit financieel te faciliteren”(e-mail van
Jette Kleinsma dd.16.12.2013 aan Y. Zelders).
Juli 2013 hoorde ik van een collega dat in Vlaanderen
de loopbaancheque was ingevoerd, iets dat veel weg
had van mijn eigen plan. Kerngedachte van de Vlaamse
overheid was dat burgers soms een duwtje of steun
nodig hebben om stappen te zetten richting goed of
beter werk. En dat vanuit de overtuiging dat men, als
eigenaar van de eigen loopbaan, geen verantwoording
schuldig moet zijn aan de werkgever over de ontvangen
loopbaancoaching. Dit was precies de “shift” die nodig
was, passend in het tijdsbeeld anno 2014. Samen met
de collega toog ik naar Vlaanderen op zoek naar feiten
en achtergronden.
Loopbaancheque
Voordat ik hieronder het instrument nader toelicht is
het verhelderend om te kijken hoe de Vlaamse regering loopbaanbegeleiding als centraal begrip definieert.
In het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de
loopbaanbegeleiding, 2013 lezen we: “de professionele
ondersteuning van een professioneel actieve persoon bij
het nemen van loopbaankeuzen en -beslissingen tijdens
een proces waarbij het ontdekken, het versterken of het
ontwikkelen van de competenties die nodig zijn om de
loopbaan zelf actief te beheren centraal staan opdat zijn
arbeidsmarktpositie kan worden versterkt”.
En hoe werkt nu zo’n loopbaancheque?
Eens in de zes jaar heeft iedere werkende Vlaamse burger recht op acht uur loopbaancoaching, in een of twee
keer op te nemen. Onder voorwaarden is verlenging
tot maximaal 16 uur mogelijk. Die burger kan zelf een
loopbaancheque aanvragen bij de Vlaamse Dienst voor
Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB); een
instantie vergelijkbaar met het UWV in Nederland. De
Internationaal
eigen bijdrage is 40 euro per vier uur coaching.
De loopbaanbegeleiding wordt uitgevoerd door gespecialiseerde loopbaanbureaus of –centra. De begeleiding
wordt in principe ingevuld met individuele gesprekken
welke kunnen worden aangevuld met groepsactiviteiten
en resulteert in een persoonlijk ontwikkelingsplan: ”het
begeleide proces dat tot doel heeft de arbeidsmarktgerichte persoonlijke ontwikkeling van het individu te
bevorderen.”
Deze POP ’s komen in het archief van het bureau waar de
coaching heeft plaatsgevonden en kunnen te allen tijde
door de coachee worden opgevraagd. Mocht men vanuit
dit ontwikkelingsplan een opleidingscheque willen aanvragen, dan is dit mogelijk. De betrokken bureaus staan
garant voor de vertrouwelijkheid van dit document en
ontplooien verder ook geen andere acties met de POP’s.
Het loopbaanbureau ontvangt per cheque van vier uur
650 euro (inclusief btw) van de overheid.
De VDAB heeft de verantwoordelijkheid voor het beheer van de loopbaancheque en heeft daartoe onder
anderen twee regisseurs in dienst. Een van deze twee
regisseurs, Ilse Dekkers, heeft ons een uitgebreide presentatie gegeven over het onderwerp. Daarnaast hebben we gesproken met Sarie Paepe, manager van een
van de grootste uitvoerders van de loopbaancheque, SBS
Skillbuilders, met 180 medewerkers, waarvan 30 freelancers.
De loopbaancheques zijn alleen bedoeld voor werkende
Vlamingen; werkzoekenden ontvangen reeds loopbaanbegeleiding via de VDAB. In België zijn bedrijven bovendien wettelijk verplicht om outplacement aan te bieden
in geval van ontslag of boventalligheid.
De intentie van dit initiatief is om meer mensen fluitend
naar het werk te krijgen.
De loopbaancheque wordt dus gezien als een aanvulling op coaching, die door bedrijven wordt aangeboden
om een werknemer te ondersteunen bij het adequaat
functioneren in de huidige baan.
De loopbaancheque gaat uit van de gedachte dat men in
principe ‘ondernemer’ is van de eigen loopbaan. Gedurende de loopbaan wordt men geregeld voor keuzes en
afwegingen gesteld, die te maken hebben met de eigen
professionele ontwikkeling en voortgang. De loopbaan-
LoopbaanVisie nr. 2 - april 2014
praktijk.indd 63
63
15-04-14 09:54
PRAKTIJK
Internationaal
cheque biedt ondersteuning in dat eigen ondernemerschap. De sociale partners hebben, samen met de overheid, redenen om aan te nemen dat dit instrument het
belang van het land dient.
Hoe het van start ging
In 2012 werd tussen de Vlaamse regering en de Sociale Partners het Loopbaanakkoord gesloten. Dit akkoord
is een vertaling van het Europese Pact 2020 naar de
Vlaamse situatie en is er op gericht meer mensen aan
de slag krijgen met meer werkbare jobs en in gemiddeld
langere loopbanen (Bourdeaud’hui & Vanderhaeghe,
2013).
Tussen 2005 en 2013 was er ook al sprake van het centraal aanbieden van loopbaanbegeleiding in Vlaanderen, destijds gefinancierd vanuit het ESF (Europees Sociaal Fonds). Toen deze pot leeg raakte is door de Vlaamse
Regering, samen met de Sociale Partners besloten om
loopbaanbegeleiding op de Rijksbegroting (jaarlijks 12
miljoen plus een stimuleringsfinanciering van 950.000
voor kansengroepen en kwetsbare groepen) te zetten
en het beheer toe te kennen aan de VDAB. Er werd een
‘architect’, Gregory Verhaeghe, benoemd voor het ontwerp van het nieuwe ‘gebouw’ van de loopbaancheque.
Verloop en evaluatie
Op 1 juli 2013 is het startsein gegeven en kunnen burgers loopbaanbegeleiding aanvragen. Inmiddels is de
organisatie bezig allerhande vraagstukken en kinderziektes op te lossen. Bijvoorbeeld over de rol van de
VDAB in de presentatie van de commerciële bureaus
naar de burgers. Omdat alle gemandateerde bureaus
gelijke kansen moeten hebben in het verwerven van
klanten mag er op de website van de VDAB geen enkele
beredeneerde volgorde worden aangebracht, zelfs niet
naar alfabet. De presentatie moet immers neutraal zijn.
Deze vorm van neutraliteit gaat mijns inziens ten koste
van de helderheid en de toegankelijkheid bij het keuzeproces. VDAB erkent dit probleem en werkt aan een
oplossing. Een andere kwestie gaat erover of inwoners
van Vlaanderen, die in het buitenland werken eveneens
recht hebben op deze loopbaancheques. Alle kwesties
rondom de invoering en de bijsturing van het systeem
worden besproken in het Vlaams Economisch Sociaal
64
Overleg Comité (VESOC), waarin de sociale partners en
de regering vertegenwoordigd zijn. In het Vlaams Parlement worden regelmatig kritische vragen gesteld over
het verloop van de loopbaancheque.
In het laatste halfjaar van 2013 zijn er bijna 6000 ‘pakketten’ van vier uur aangevraagd; 3000 minder dan begroot. De bekendheid onder de Vlamingen is nog niet
maximaal. We spraken enkele mensen op straat aan
met de vraag of ze gehoord hadden van de loopbaancheque. Misschien toeval, maar deze mensen hadden er
nog niet van gehoord. SBS Skill Builders, liet weten dat
het bij hun toch wel goed liep: ettelijke honderden pakketten waren reeds uitgevoerd.
Omdat werkzoekenden al de mogelijkheid hebben
om bij de VDAB loopbaanbegeleiding te krijgen, richt
het instrument loopbaancheques zich op de werkende
Vlaming. Werkend bij een bedrijf of werkend als eigen
baas. De gedachte is om alle werkenden te bedienen:
laag- en hooggeschoolden, alle leeftijden, vrouwen en
mannen, autochtonen, allochtonen en mensen met een
arbeidshandicap. Nu zijn hooggeschoolden en vrouwen
nog oververtegenwoordigd (tabel 1). In 2015 worden de
beleidsdoelstellingen uitvoerig geëvalueerd.
Mandatering loopbaancentra
Loopbaanbureaus en -centra die drie jaar ervaring hebben met dit werk, kunnen proberen een mandaat te
krijgen voor loopbaanbegeleiding gefinancierd door
loopbaancheques. Daarvoor moet aan een veelheid
van voorwaarden worden voldaan om wildgroei en willekeur te voorkomen (VDAB, 2013). Inmiddels zijn er
Tabel 1. Profiel aanvragers loopbaancheques
1/07/2013 – 31/12/2013
a) laaggeschoold
6,02%
b) hooggeschoold
68,29%
c) jongeren tot 25 jaar
3,32%
d) 25-50 jaar
87,32%
e) 50- plussers
9,36%
f ) vrouwen
62,20%
g) mannen
37,80%
LoopbaanVisie nr. 2 - april 2014
praktijk.indd 64
15-04-14 09:54
PRAKTIJK
Internationaal
110 gemandateerde centra, veelal grote bureaus met
mooie kantoren en tientallen medewerkers. Slechts een
zeer klein deel van de loopbaancoaches is freelancer of
zzp’er. Dat is te zien als men de website van de VDAB
(www.vdab.be) opent en daar gaat zoeken naar de
aanbieders. Specialisatie naar doelgroepen of problematiek is niet aan de orde. De telefoniste (hiervoor geschoold) van een loopbaancentrum linkt een bellende
klant aan een coach voor een eerste gesprek. Na dat
gesprek kan het zijn dat er toch naar een andere coach
wordt doorverwezen. Kwaliteitscontrole en monitoring
van deze centra en coaches is nog in volle gang.
Conclusie
De Vlaamse loopbaancheque is bedoeld als aanvulling
op andere coachingstrajecten die worden aangeboden
door werkgevers of door de VDAB met als doel burgers
te ondersteunen in het vormgeven van hun eigen loopbaan. Hoewel eerst die doelgroepen reageerden, die
minder drempels hebben ten aanzien van begeleiding
in de loopbaan, is er de politiek en sociale partners veel
aan gelegen om juist die doelgroepen te bereiken die
verder van loopbaanbegeleiding afstaan.
Mochten we in Nederland ooit komen tot het inzetten
van een dergelijke loopbaancheque, dan kunnen we
profiteren van de knowhow, die door onze zuiderburen
is opgebouwd. ■
Whistle while
you go to work
Drs. Yolande W.F. Zelders is socioloog en was tot 1990
docente sociologie en psychologie aan de HBO Kopse
Hof in Nijmegen. Sinds 1990 werkt zij als zelfstandig
coach en loopbaanbegeleider, eveneens in Nijmegen.
www.yolandezelders.nl
Referenties
• Bijna 3.000 loopbaancheques aangevraagd in
drie maanden. (2013, oktober 21). Opgeroepen
op maart 26, 2014, van DEMorgen.be: http://
www.demorgen.be/dm/nl/983/Nieuws/article/
detail/1726388/2013/10/21/Bijna-3-000-loopbaancheques-aangevraagd-in-drie-maanden.
dhtml
•
Bourdeaud’hui, R., & Vanderhaeghe, S. (2013, september 24). Werkbaar werk is een gezonde voe-
•
•
dingsbodem voor langer werken. Opgeroepen op
maart 26, 2014, van SERV - Sociaal-Economische
Raad van Vlaanderen: http://www.serv.be/stichting/persbericht/werkbaar-werk-een-gezondevoedingsbodem-voor-langer-werken
Muyters, P., Vlaamse Minister van Financiën, Begroting, Werk, Ruimtelijke Ordening en Sport (2013,
mei 17). Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de loopbaanbegeleiding. Brussel, Vlaanderen, België: Vlaamse Regering.
VDAB (2013, juli 8). Draaiboek gemandateerde
centra loopbaanbegeleiding: Draaiboek voor de
loopbaancentra in het vernieuwde landschap.
LoopbaanVisie nr. 2 - april 2014
praktijk.indd 65
65
15-04-14 09:54

Download Report