download - Broeders van Liefde

05.11.2014
dienst communicatie
Reportage. Kunstinstallatie laat psychiaters ervaren hoe psychose precies voelt
‘Nu begrijp ik waarom
patiënten soms stop roepen’
In het Gentse Dr. Guislainziekenhuis
dompelen zorgverleners zich deze
week onder in de psychose. Met een
3D-bril en koptelefoon op kruipen
psychiaters in de geest van hun
patiënten. ‘Jongens, wat een prikkels.’
EL I N E D E L R U E
“
Man, wat zie ik nu. Ik word gek van die dingen.”
Georges Otte, hoofdgeneesheer van het psychiatrisch centrum Dr. Guislain, tast naar zijn oren.
Hoe graag hij het gesprek over zijn kleinzoon ook
wil verder zetten, het lukt hem niet. Wegens ruis op
de oren en zwart voor de ogen. Om er dan overprikkeld aan toe te voegen: “Sorry jongens, deze dokter
kan op dit moment niemand meer helpen.”
Otte is een van de eerste Vlaamse zorgverleners
die deze week kennismaken met het Labyrinth
Psychotica, een media-installatie van de
Nederlandse kunstenares Jennifer Kanary. Voor
haar was dit werk een verwerkingsproces, na de
zelfdoding van haar schoonzus. “Zij was schizofreen”, vertelt Kanary. “Haar bizarre gedrag en
ideeën nam ik er altijd bij. Ik wist dat het bij haar
hoorde. Maar ik vroeg eigenlijk nooit door. Wat zie
je? Wat hoor je? Achteraf vond ik dat bijzonder
jammer. Niemand die wist wat er precies door haar
hoofd had gespeeld.”
Gesprekken met ervaringsdeskundigen leerden
Kanary wat het is: hoe dwingende stemmen bevelen geven, hoe alle kleuren even hard verblinden,
hoe achtergrondgeluiden snoeihard binnenkomen. Zo gaat het precies zodra je de 3D-bril en koptelefoon op krijgt.
Filter op het brein
Zelf doen we er tien minuten over om een ﬂesje
frisdrank te halen, nochtans maar 3 meter verderop. En terwijl iemand vraagt wat er vanavond
op het menu staat, staar ik zwijgzaam naar twee
vlekken. Voortdurend word je afgeleid en verlamd:
door wanen, vervormde gezichten en helse geluiden. Het notitieboekje schuift aan de kant: onmogelijk om nu iets zinnigs te schrijven. Wat is dit, een
lsd-trip?
“De overprikkeling is enorm”, beaamt dokter
Otte. “Je verliest je concentratie, je contact met
anderen. Ik heb er koppijn van, en dit duurde nog
maar een kwartier. Als je dit dag in, dag uit moet
doormaken. Patiënten smeken soms: “Dokter, verlos mij.” Nu begrijp ik waarom. Zorgverleners kunnen hier veel uit leren: geef mensen met een psychose niet te veel opdrachten. Kom niet te dicht,
want dat is bedreigend. Nu snap ik waarom patiënten soms ‘stop’ roepen.”
Ook kinderpsychiater Andries Verpraet, verbonden aan Dr. Guislain, tast de vervormde ruimte af.
Afgeleid door de stemmen in zijn hoofd antwoordt
► Hoofdgeneesheer Georges Otte (b.) met
kunstenares Jennifer Kanary rechts. Ook onze
journaliste (o.) ontdekt hoe een psychose
aanvoelt. © ERIC DE MILDT
‘Man, wat zie ik nu?
Ik word gek
van die dingen’
GEORGES OTTE
HOOFDGENEESHEER
PSYCHIATRISCH CENTRUM DR. GUISLAIN
hij traag op onze vragen. Bevelen opvolgen, hij doet
het gehoorzaam en met schwung. “Bij kinderen en
jongeren gaat het vaak om een beginstadium van
psychose”, vertelt hij nadien. “Eerder dan het concentratieverlies zie je bij hen de angst, de paranoia.
Ook zij hebben soms last van hallucinaties en
stemmen. Meestappen in hun waan? Nee, dat doe
ik niet. Maar je mag er ook niet lijnrecht tegenin
gaan. Je moet eerder een werkelijkheid stellen
tegenover die van hen. En vooral luisteren naar wat
ze zeggen, zonder daar emotioneel op te reageren.”
Een ﬁlter op het brein, dat is wat patiënten met
een psychose missen, klinkt het nog. Wij zien maar
een paar details, ﬁlteren dat beeld en maken daar
onze werkelijkheid mee. Bij psychotici is dat
mechanisme er niet. Alle details komen even hard
binnen, ze raken overprikkeld en zien verbanden
waar er geen zijn.
“En je kunt ze niet met logica overtuigen dat het
‘maar’ ingebeeld is”, voegt Otte eraan toe. “Dat
vier mensen in deze zaal blauw dragen, is toeval.
Maar wie psychotisch is, zou er al een code in
zien, een boodschap die hij moet ontcijferen.”
Fascinerend
Zelf durfde Otte het maar één keer aan om een
waan te doorprikken. Een man vertelde hoe een
kruisteken in zijn hand gesmolten was en veranderd in een slang. Eentje met schubben en duizend poten. Ze was over zijn arm in zijn mouw
gekropen. Otte: “Toen merkte ik op: ‘Met duizend
pootjes. Maar dan moet je dat beest toch voelen
kriebelen hebben? Eén nanoseconde lang zag ik
die man twijfelen: heb ik het mij dan gewoon
ingebeeld? Maar meteen herviel hij in zijn werkelijkheid, met zijn eigen logica.”
“Doodernstig antwoordde hij: dan moet het
een goddelijke slang geweest zijn, want die voel
je niet. Tja. Zelf meegaan in de waan is een beetje
gevaarlijk. Er tegen indruisen levert ook niet veel
op. Maar wel fascinerend om er vandaag middenin te zitten.”
Binnenkort kan iedereen het Labyrinth
Psychotica doorlopen. De kunstinstallatie
strijkt neer op het iBrainfestival,
op 23 november in Gent.
Psychiater
voorgoed geschorst
na relaties
met patiënten
De Orde van Geneesheren heeft
de Leuvense psychiater Walter
Vandereycken een levenslange
schorsing opgelegd. Twee jaar
geleden bekende Vandereycken
in ‘Terzake’ dat hij jarenlang
seksuele relaties onderhield met
patiëntes van hem. Vandereycken is een gerenommeerde
naam binnen de psychiatrie. Hij
werkte als hoogleraar aan de
Factulteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van
de KU Leuven en voor de psychiatrische kliniek van de Broeders
Alexianen in Tienen. Bij beide
werkgevers werd hij na de bekentenissen al aan de deur gezet.
Een jaar geleden stopte Vandereycken uit eigen beweging met
zijn praktijk. Nu komt daar nog
een officieel luik bij: nooit mag
hij nog als arts werken. (VSH)
Het frgment herbekijken kan via deze link
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.36359?video=1.2138611
ZELZATE
Koning bezoekt
Sint-Jan-Baptist
Het is geleden van de opening van de tunnel onder het
Zeekanaal - begin de jaren
zeventig - dat een koning
(toen nog Boudewijn) de kanaalgemeente bezocht. Maar
op woensdag 17 december
wordt koning Filip verwacht
in het psychiatrisch centrum
Sint-Jan-Baptist van de
Broeders van Liefde dat al
een heel jaar lang het 150-jarig bestaan viert. Hoe het
programma er zal uitzien, is
nog niet helemaal gekend
maar in Sint-Jan wilde men
wel de afspraak met de koning bevestigen. Dit psychiatrisch ziekenhuis heeft al
een jaar tal van feestactiviteiten achter de rug. Vooral
de opmaak van een kilometerslang spandoek dat de
geestelijke gezondheidszorg
in een positief daglicht
moest stellen viel in dit
feestjaar op. ‘Een bezoek van
onze koning is de kers op de
taart van ons feestjaar’,
klinkt in Sint-Jan-Baptist.
(zvd, kvw)
Mama van autistische jongen is zoektocht naar school beu
«Dan maar naar de rechtbank»
MOORSELE
Cisse Vandenbulcke (13),
de autistische jongen met
gedragsproblemen, mocht
deze week niet terug naar
Spermalie in Brugge. Voor
zijn mama uit Moorsele
begint een nieuwe zoektocht naar een aangepaste school. Ze overweegt
zelfs juridische stappen.
XAVIER COPPENS
An Vanwynsberghe sloeg in augustus via onze
krant alarm toen men in campus Ten Bunderen in Moorslede liet weten dat Cisse Vandenbulcke er in september toch niet welkom was.
De jongen is zwaar autistisch, heeft gedragsproblemen en een mentale achterstand. Daarom is aangepast onderwijs aangewezen. «Cisse
kwam overal op een wachtlijst terecht. Uiteindelijk vonden we een tijdelijke oplossing in De
Varens in Brugge. Hij kon er overdag naar
school. ‘s avonds werd hij naar het internaat
gebracht in Spermalie in Brugge», vertelt zijn
mama.
Niet op zijn plaats
Haar vrees dat Cisse het er niet lang zou volhouden, kwam helaas uit. «Cisse heeft aangepaste begeleiding nodig in een schoolwaar een
begeleider zich ontfermt over maximaal twee
leerlingen. Na een maand mocht hij nog maar
halve dagen naar De Varens. De extra vrije tijd
werd opgevangen door het personeel van
Spermalie. Net voor de herfstvakantie liet men
weten dat Cisse er niet meer mag terugkeren.
Mama Ann hoopt dat ze eindelijk eens een vaste school vindt voor Cisse. Foto Xavier Coppens
Ik begrijp de beslissing. Cisse was vaak agressief tegen de kinderen en opvoeders. Hij zat
daar ook niet op zijn plaats», zucht Ann.
Sinds deze week kan hij tijdelijk twee dagen
per week overnachten in Het Anker in Brugge.
Ook mag hij nog drie halve dagen naar De Varens. Op maandag en dinsdag moet ik een oplossing verzinnen. Wanneer zullen we eindelijk eens een vaste stek vinden voor onze
zoon? Ik stuurde een mail naar het kabinet
van minister van Welzijn Jo Vandeurzen, zonder resultaat. Als ik geen school vind, dan trek
ik wellicht naar de rechtbank. Mijn zoon is
toch schoolplichtig? Het Anker is een ideale
school voor Cisse, maar er is geen plaats.»
De autistische jongen staat ook op een wachtlijst in De Korbeel in Kortrijk en de kinderpsychiatrie Sint-Lucas in Brugg. Er zijn gesprekken in het behandelingscentrum De Dauw in
Wortegem-Petegem. Directeur Bart Flobert
herkent het verhaal van Cisse. «Kinderen hebben vaak al een lastige weg afgelegd voor ze
bij ons opgevangen worden. Een kind blijft gemiddeld enkele maanden tot maximaal drie
jaar bij ons. Vooral kinderen tussen 14 en 17
jaar vinden moeilijk een geschikte opvang.»
Grootouders in de bres
Het valt dus af te wachten als er plaats zal zijn
voor Cisse in De Dauw. Op maandag en dinsdag moet hij voorlopig thuisblijven. Zijn
grootouders vangen hem op als zijn mama
gaan werken is, maar zien dat eigenlijk niet
zitten. «Hij vraagt veel aandacht en we zijn
daar eigenlijk te oud voor geworden. Onze
kleinzoon hoort thuis op school», vertellen
Jacques Vanwynsberghe en Jenny Vanoosthuyse.
BERINGEN
Waterstraat krijgt eindelijk tuintjes
Het grauwe beton in de Waterstraat
dat de wijk een kil uitzicht gaf,
wordt momenteel vervangen door
voortuintjes. Die plannen lagen al
een hele tijd klaar, maar moesten
nog goedkeuring krijgen van de
stad. Dat duurde lang omdat er
tegenstrijdige adviezen waren van
verkeersdeskundigen, maar in juni
zette het schepencollege het licht
op groen. De stad heeft ook beslist
dat de wijk een zone 30 wordt.
Roger VANHOUDT
De Waterstraat is een kleine wijk
met 58 sociale huurwoningen die
vlakbij de vroegere steenkoolmijn
van Beringen ligt. De wijk is eigendom van het Vlaams Woningfonds.
Er wonen vooral grote gezinnen
met een laag inkomen. De bewoners zijn afkomstig uit meer dan
15 verschillende landen.
Buurtwerk
Rimo Limburg is er sinds 2003 aan
de slag op vraag van het stadsbestuur. De buurtwerking heeft bijgedragen aan een positieve kentering
van de leefbaarheid via allerlei activiteiten: een kunstproject, huiswerkbegeleiding, de aanleg van
speelpleintjes, buurtfeesten, een
buurtvaderproject en nu de aanleg van voortuintjes. “Toch blijft
de Waterstraat een heel kwetsbare
wijk”, merkt buurtwerker Peter
Meeuwissen op. “Ze ligt ruimtelijk
geïsoleerd en heeft een eenzijdige
bevolkingssamenstelling: grote gezinnen met een laag inkomen. Bovendien is het een doorgangswijk
met een groot verloop. Momenteel
staan weer drie huizen leeg. Met
het buurtwerk proberen we de
sociale samenhang te versterken,
de woonsituatie te verbeteren en
de leefsituatie van de kinderen te
verbeteren.”
Voor de tuintjes aangelegd kunnen worden, moeten eerst de bestaande klinkers verwijderd worden. FOTO RV
Om het leven in de wijk aangenamer te maken zijn bewoners,
stadsdiensten en een ploeg van De
Winning nu gestart met de aanleg
van voortuintjes.
Peter Meeuwissen: “Vroeger was
er bijna geen groen in de Waterstraat. Op enkele bomen na was
de wijk een woestijn van beton.
Tien jaar geleden vroeg buurtwerker Jef Lingier aan een stedenbouwkundige van de provinciale
architectenschool om maatregelen te bedenken om onze wijk een
zachter karakter te geven. Eén van
de voorstellen was de aanleg van
voortuintjes. Met voortuintjes heb
je een buffer tussen de straat en je
de tuintjes. ‘Zullen de bewoners die
tuintjes wel goed onderhouden?’,
vroegen sommigen zich af. In 2007
legden bewoners als proefproject
zelf voortuintjes aan voor drie
huizen. Voor het buurthuis werd
ook een grote tuin aangelegd. De
ervaring heeft intussen geleerd dat
Peter MEEUWISSEN
de drie proeftuinen goed onderhouden worden. Daarom kunnen
er meer tuintjes bijkomen. Maar
niet elke woning krijgt een voortuin. Alleen als de bewoners het
huis. De bewoners kunnen zelf kie- zelf willen, kan die er komen. Bozen hoe ze hun voortuin inrichten, vendien moeten de bewoners dan
maar alle tuintjes moeten wel afge- ook meehelpen bij de aanleg en
boord worden met een haag. Toch zorgen voor het onderhoud van de
was niet iedereen voorstander van tuin”, besluit Meeuwissen.
Vroeger was er bijna geen
groen in de Waterstraat.
Op enkele bomen na was
de wijk een woestijn van
beton

Download Report