Altijd maar naar de Brabantse ziel zoeken

BN DESTEM VRIJDAG 27 JUNI 2014
30 STAD EN STREEK
STAD EN STREEK 31
HET EIGENE VAN BRABANT
HOUDOE EN BEDANKT
Altijd maar naar de Brabantse ziel zoeken
Rosé Lokhoff
Een nieuw begin
B
rabants, kwartaalblad
over Brabantse taal. Jaargang 1, nummer 1. Het
klinkt raar, want het
tijdschrift waarover ik
altijd zo lovend was, bestond al
veel langer. In maart 2004 verscheen jaargang 1, nummer 1 van
Brabants en er verschenen negen
volledige jaargangen. Eind 2012
hield het op. Een jaar eerder was de
bijdrage van de provincie al drastisch verminderd en nu werd die
volledig stopgezet.
Uitgeverij De Europese Bibliotheek
heeft nog lang geprobeerd het blad
in stand te houden, door het voeren van acties en het doen van pogingen om alsnog subsidie te ontvangen voor dit unieke stukje cultureel erfgoed. Tevergeefs.
Hoofdredacteur Jan Luysterburg uit
Hoogerheide mailde mij het volgende: ‘Er zat maar één ding op: zelf
het heft in handen nemen. Henk
Janssen, afkomstig uit Heesch en tegenwoordig woonachtig in Hilversum, liet zijn nog altijd Brabantse
hart spreken en nam op zich om de
Vuile praot:
‘Als ge lekker
wilt schijten,
komde altijd
stront tekort’
Stichting Brabants op te richten,
om op die manier voldoende startkapitaal bijeen te brengen. De autonome redactie kreeg de garantie
dat het blad voorlopig minimaal
een jaar kan blijven bestaan. Daarna zal het aantal abonnees bepalend zijn voor het voortbestaan.
De redactie heeft het blad opnieuw
de naam Brabants gegeven, maar
spreekt toch liever niet van een
voortzetting. Brabants beleeft een
nieuw begin: jaargang 1, nummer 1.
Het tijdschrift heeft een nogal ingrijpende gedaanteverandering ondergaan. Het verschijnt in A4-formaat en heeft een frisse, kleurrijke
en aantrekkelijke voorkant. De cd
is vervallen, maar dit wordt goedgemaakt door een goede relatie met
CuBra.nl, waarop heel wat dialect-
Bestaat er een
Brabantse
identiteit?
En zo ja, wat
heb je er dan
eigenlijk aan?
䊳 Eén ding staat als een paal
boven water: de Brabantse
identiteit moet niet van
bovenaf worden opgelegd
BERGEN OP ZOOM – Het sluiten van
de Philip Morris-fabriek in Bergen
op Zoom kost de sigarettenfabrikant ongeveer 361 miljoen euro.
Dat heeft de multinational gisteren bekendgemaakt in een winstwaarschuwing aan de investeerders. Dat gebeurde op het hoofdkantoor van Philip Morris International in Lausanne. De winst per
aandeel over 2014 zal naar verwachting uitkomen tussen de
4,87 en 4,97 dollar, tegen 5,26 dollar in 2013. Eerder ging Philip Morris uit van een winst van 5,09 tot
5,19 dollar per aandeel.
䊳 Het dialect verdwijnt, maar
daar komt een nieuwe
regionale omgangstaal voor
terug
Het ‘Brabantgevoel’ laat zich
niet altijd even makkelijk sturen
䡵 Het compleet vernieuwde tijd-
door Nico Schapendonk
schrift.
verhalen en -gedichten te beluisteren zijn.’
Nou Jan, ik heb met veel plezier
jullie nieuwe glossy gelezen,
met terecht een coververhaal
over het fenomeen Gerard van
Maasakkers en veel andere lezenswaardige artikelen, waarbij
ik natuurlijk let op het West-Brabants gehalte. Zit er met bijvoorbeeld de Glacis uit Halsteren
ook in, gelukkig. En mooi dat er
een gedichtje van jouw voorganger, wijlen Michel de Koning, in
staat. Ik vond het in eerste instantie een beetje jammer dat de
cd er niet meer bij zit, maar inderdaad: via de website kan er
ook het een en ander worden beluisterd.
Voor mijn lezers, van wie ik
weet dat ze best wel van vuile
praot houden, heb ik uit het goede verhaal over spreekwoorden
en uitdrukkingen de volgende
gehaald: Als ge lekker wilt schijten,
komde altijd stront tekort. Wat zoveel betekent als: fijne dingen
duren vaak te kort.
Dus beste lezers: beloon de inzet van de redactie van het ‘nieuwe’ Brabants en stuur een mailtje naar
[email protected]
voor een abonnement. 24 euro
voor vier bladen per jaar. En
denk ook aan mij, want we moeten nog een paar rubriekskes vullen vóór de vakantie.
[email protected]
door
Nico Schapendonk
[email protected]
ROOSENDAAL – Wat is dat, de Bra-
bantse ziel? Een sentimentele, geromantiseerde mythe over een
provincie waar ze zo gezellig en
bourgondisch met een zachte ‘g’
praten?
Kijk, dat soort stellingen is dus tegen het zere been van taaldeskundige Wim Daniëls. Dus dondert
hij door de St. Jan in Roosendaal:
„Er is niets belangrijker voor iemands identiteit dan zijn taal!”
De taalkundige uit Aarle-Rixtel
stak gisteravond maar meteen
flink van wal tijdens het debat
‘Het nieuwste verbinden’.
Het was de bedoeling om op uitnodiging van commissaris van de
koning Wim van de Donk na te
denken over de toekomst van Brabant. Daarbij kwamen vragen aan
bod als: bestaat er zoiets als een
Brabantse ziel? Kan die identiteit
helpen bij het maken van nieuwe
netwerken? En hoe kunnen jonge
en nieuwe Brabanders daarbij
worden betrokken? Een kleine
honderd mensen was bereid om
daar bij stil te staan. Maar niet nadat enkele experts aan het woord
kwamen. Naast Daniëls waren
dat hoogleraar bestuurskunde Gabriël van den Brink en Lia Voermans, directeur Strategic Board
Delta Region én juryvoorzitter
van het Bloemencorso Zundert.
Het bleek al lastig om de Brabantse ziel te vinden, laat staan om
een antwoord te geven op de
vraag: helpt die identiteit Brabant
leefbaar te houden.
Van den Brink constateert dat ‘we
niet meer in een bourgondisch
dorpje wonen, maar in de grote
stad’: „Daar probeer je met zo
min mogelijk mensen in contact
te komen. Anders word je gek.”
Daniëls vindt dat juist de vereenzaming moet worden aangepakt:
“
Er is niets belangrijker
voor iemands identiteit
dan zijn taal!
Taaldeskundige Wim Daniëls
„Want het is steeds moeilijker
om je aan te sluiten. Dus elk initiatief dat mensen verbindt moet
je omarmen.” Dat vindt Van den
Brink ook: „Maar je moet het niet
door overheden laten opdringen,
zoals in de zorg gebeurt. Want
dan maak je elk spontaan initiatief meteen weer kapot.”
Precies, zegt Voermans: „Bovendien bepaalt het gezag in de toekomst niet meer wat er gebeurt.
Alleen dringt dat nog niet tot Vadertje Staat door.”
Maar hoe dan ook, een ding staat
voor 83 procent van de aanwezigen in de St. Jan vast: het versterken van de Brabantse identiteit is
geen taak van de overheid.
Sluiting kost Philip Morris 361 miljoen euro
door John Bas
䊳 Guus Meeuwis eindigt al
jaren hoog in de Top 2000
met zijn officieuze
volkslied: Brabant
Uiterlijk 1 oktober, mogelijk eerder, verliezen 1.230 medewerkers
van PM Holland hun baan. Het
onlangs met de vakbonden overeengekomen sociaal plan vergt
van het moederbedrijf 356 miljoen dollar.
Daarnaast meldde de directie gisteren zo’n 139 miljoen dollar aan
kosten, omdat de panden en machines langs de A58 niet meer gebruikt gaan worden. Bij elkaar
een bedrag van omgerekend 361
miljoen euro.
De gemeente Bergen op Zoom,
provincie Brabant en het ministerie van Sociale Zaken zijn met het
bedrijf en diverse andere instanties naarstig op zoek naar bedrij-
䡵 Philip Morris gaf winstwaarschuwing af. foto Ramon Mangold/het fotoburo
ven die de stad en de regio nieuwe banen kunnen bezorgen.
Op dat front is nog geen nieuws
te melden, zegt wethouder Ton
Linssen (o.a. economische zaken):
„We hebben haast, maar het moet
ook écht banen opleveren, want
zoveel werklozen in de kaartenbak kan de regio niet aan. Er staat
een geweldig complex op een
prachtige plek, maar we hebben
er met z’n allen niks aan als er alleen maar dozen worden verplaatst met heftrucks.”
Volgende week donderdag vergadert de Tweede Kamer met de ministers Asscher (Sociale Zaken en
Werkgelegenheid) en Kamp (Economische Zaken) over de sluiting
van Philip Morris, de gevolgen
voor West-Brabant en wat alle betrokken partijen kunnen doen
om de problemen aan te pakken.
Een Bergse delegatie trekt voor
dat debat langs alle politieke
partijen om duidelijk te maken
hoe nijpend de situatie wordt en
waar op korte termijn behoefte
aan is.
䡵 Op
zoek naar de identiteit van Brabant in de St. Jan in Roosendaal.
foto Edmund Messerschmidt/het fotoburo
EEN ZAAL IN ROOSENDAAL VOL TROTSE BRABANDERS
䢇
䢇
䢇
Wie is er trots op dat hij Brabander is? In de Roosendaalse St.Jan
bleek 83 procent van de aanwezigen het helemaal eens te zijn met
deze uitspraak.
Maar leg de stelling voor: ‘Er is nergens meer gemeenschapsgevoel
dan in Brabant’, en 72 procent is
het daarmee oneens. Het is blijkbaar toch een beetje een mythe.
Waar 66 procent het wél mee
䢇
eens is, is met de stelling: ‘Voor
jonge Brabanders doen buurt en
wijk er steeds minder toe’.
‘Ze scharrelen hun buurt en wijk
via internet bij elkaar’, dacht een
van de aanwezigen.
En dan de stelling: ‘Buurthuizen
zijn cruciaal voor de samenleving’.
Ruim de helft is het daar mee
eens. Maar... bijna niemand daarvan komt ooit in een buurthuis.
BREDA – De New Kids... Brabants
gajes uit Maaskantje. Niet het gedroomde exportproduct waarmee
Brabant zich op de kaart wil zetten. „Maar het is wel zoals het is.”
Onder leiding van commissaris
van de koning Wim van de Donk
heeft de provincie een debat aangezwengeld over de toekomst van
Brabant. Om de discussie alvast te
voeden is het boek ‘Het Nieuwste
Brabant’ opgesteld. Daarin staat
hoe experts denken over normen
en waarden, gemeenschapszin,
het eigene van de streek, maar
ook over de onderbuik van de Brabantse cultuur.
Eén ding staat als een paal boven
water: de Brabantse identiteit
moet niet van bovenaf worden opgelegd. Oud-commissaris van de
koningin Hanja Maij-Weggen
heeft dat ooit geprobeerd, met
haar voorstel om officieel een
volkslied te laten vaststellen. Dit
voorbeeld van symbolische cultuurpolitiek ging zieltogend ten
onder. Het was ook niet nodig,
want al jaren eindigt Guus Meeuwis in de hoogste regionen van
de Top 2000 met zijn officieuze
volkslied Brabant. „Het is een les
dat cultuur en identiteit zich niet
van bovenaf laten aansturen”,
zegt cultuurexpert Gerard Rooijakkers. Het Brabantgevoel is vooral iets van de Brabanders zelf.
Daar moeten beleidsmakers van
afblijven. Vrijetijdshoogleraar
Hans Mommaas vindt dat ook. „Je
moet voorkomen dat de politiek
het Brabantgevoel overneemt.
䡵 De New Kids. Niet echt het gedroomde exportproduct van de provincie
Noord-Brabant. ‘Laat staan dat dit het gedroomde Brabant is. Maar het is
wel zoals het is...’ foto archief BNDeStem
Het moet niet bewust onderdeel
worden van beleid. Soms is dat
functioneel in het kader van toerisme, maar het Brabantgevoel
moet vooral een bron van samenwerking zijn.”
De vraag is: hoe wordt het Brabantgevoel in stand gehouden als
het niet maakbaar is?
Je moet er in ieder geval niet te
krampachtig mee omgaan, zegt
Jos Swanenberg, hoogleraar Diversiteit in Taal en Cultuur. Zo zijn
er mensen die zich zorgen maken
over het verdwijnen van het dialect. Niet doen, zegt hij: „Er komt
een nieuwe regionale omgangstaal voor terug. Die gaat een
steeds grotere rol spelen, omdat
de standaardtaal vaak als te formeel en afstandelijk wordt erva-
ren. En ook omdat men bewust
wil laten horen waar men vandaan komt.”
De Brabantse taal verdwijnt niet,
maar verandert. Het gevoel blijft.
Net zoals de achterkant van Brabant blijft, belichaamd door tuig
uit Maaskantje. Goed, het is niet
het gedroomde exportproduct
van Brabant, maar het hoort er
wél bij, stelt Rooijakkers: „De
New Kids tonen de onderbuik
van de regionale cultuur, met het
voor Brabant zo typerende lokalisme. Kijk er naar en je begrijpt
waarom georganiseerde criminaliteit, van roversbendes en smokkelaars, via illegale alcoholstokerijen
en wietplantages, al dan niet in
woonwagenkampen, al eeuwenlang endemisch is in Brabant.”
Landing op Eindhoven brengt
probleem vliegtuigen aan het licht
Voor Amnesty is
Mundial te duur
EINDHOVEN – Een problematische
landing op Eindhoven Airport heeft
een wereldwijd probleem bij vliegtuigen aan het licht gebracht.
door Joost Goutziers
Dat heeft de Onderzoeksraad
voor Veiligheid gisteren bekendgemaakt. Het gaat om een gevaarlijke reactie van de automatische piloot op het landingssysteem van
een vliegveld. In plaats van de verwachte daling, richt de neus van
het vliegtuig zich onverwacht omhoog. Dit kan leiden tot een te
grote afname van snelheid, waarbij de draagkracht van de vleugels
zo ver afneemt dat het vliegtuig
uit de lucht dreigt te vallen.
Tijdens een onderzoek naar de
landing van een vliegtuig in mei
vorig jaar op Eindhoven Airport,
constateerde de Onderzoeksraad
dit probleem.
De bemanning nam de landing
van de automatische piloot over
en maakte een doorstart. Toen
deed het probleem zich weer
voor. Uiteindelijk slaagde de be-
“
Het is niet zo dat er
nu allerlei vluchten
in gevaar zijn
Woordvoerder Onderzoeksraad
manning erin het toestel onder
controle te krijgen en kon de landing worden ingezet.
Er zijn vier van dit soort incidenten boven Europa bekend en uit
de Amerikaanse database kwamen negentien gevallen naar boven. Dit geldt voor landingssystemen op luchthavens in de hele
wereld, licht de raad toe. „Het is
niet zo dat er nu allerlei vluchten
in gevaar zijn. Maar op korte termijn moeten piloten en mensen
van de luchtverkeersleiding hier
wel alert op zijn”, zegt een woordvoerder van de raad. „Op de lange
termijn moeten fabrikanten een
oplossing zoeken.”
TILBURG – Amnesty International
is tijdens Festival Mundial niet
van de partij. De afdeling Tilburg
had zich net als op alle voorgaande edities van het festival graag
willen presenteren, maar is hevig
geschrokken van het bedrag dat
Mundial vraagt. Dat is 2.500 euro,
ongeveer 1.000 euro meer dan in
2013. Woordvoerder Frank Blous
van Amnesty is net als de andere
vrijwilligers van Amnesty verbolgen over de ‘keiharde, zakelijke
opstelling’ van het festival. „Mundial heeft het geld om op het festival te mogen staan met duizend
euro verhoogd. We mochten ook
geen flyers uitdelen en ons niet
buiten een cirkel van tien meter
van de stand begeven. Bovendien
moesten vrijwilligers een entreebandje kopen, want ze mogen
niet gratis het terrein op. We zijn
teleurgesteld, dit is keiharde business.” Jan Drissen, directeur van
Festival Mundial, verwijst naar
veranderde omstandigheden. „De
subsidies zijn sterk teruggelopen
en de kosten enorm gestegen.
Daar moeten wij op reageren.
Maatschappelijk zijn we zeker: er
is een meedoenregeling en met
onze ticketprijs zijn we voor het
publiek een goedkoop festival.”

Download Report