bekijk hier de nieuwsbrief van maart 2014

Nieuwsbr ief
maart 2014
nom14_vriendnieuwsbrief_mrt26-02DEF.indd All Pages
26-02-14 13:00
secretariaat
Het secretariaat van de Vrienden is in principe (telefonisch) bereikbaar van dinsdag
tot en met vrijdag tussen 09.30 en 12.30 (uitzonderlingen daargelaten). Wanneer
u per e-mail contact met ons opneemt, kunnen wij u veelal sneller van dienst zijn.
e-mail:
telefoon:
[email protected]
026-357 61 54
Postbus 649, 6800 AP Arnhem
Hoeferlaan 4, 6816 SG Arnhem
informatie en activiteiten
Nieuws van de Vrienden, uitnodigingen voor activiteiten en het archief kunt u het
gehele jaar raadplegen via: www.openluchtmuseum.nl/vrienden.
De overige ruim 400 musea waar uw Museumkaart voor Vrienden toegang tot
verleent, vindt u op: www.museumkaart.nl.
inhoud
Secretariaat en informatie
Van de voorzitter
Uitnodiging algemene ledenvergadering
Willem Bijleveld nieuwe directeur Openluchtmuseum
De Canon – Het Openluchtmuseum verbindt geschiedenis
-
2
3-4
5-6
6-9
Watersnoodwoning
Jaknikker
Kinderarbeid
Op de hoogte
Beltrum - nader bekeken
In de collectie
-
1
9
10-12
13-14
Persoonlijke hygiëne
- Lampen
Activiteiten
Excursieprogramma Evenementencommissie
Museumagenda
Vrijwilligers gezocht!
Museumkaart voor Vrienden – de voordelen op een rij
Colofon
15
16-18
19-20
21
22
22
Foto omslag nieuwsbrief door Wim de Knegt
1
van de voorzitter
De afgelopen maanden hebben in het teken gestaan van verandering. In de vorige
nieuwsbrief gaf ik al aan dat wij ons zouden concentreren op het verstevigen van
ons huis. Inmiddels is de overgang naar IBAN vrijwel geruisloos verlopen, lof voor
het team dat dit gerealiseerd heeft.
De komende periode gaan we door op de ingeslagen weg, samen met het
Nederlands Openluchtmuseum. Tegelijkertijd zijn wij bezig om met elkaar de
zichtbaarheid van de Vrienden te vergroten in het park. Dit alles draagt ook bij aan
het aantal Vrienden dat zich aanmeldt en de hoogte van de bijdrage die wij met
elkaar aan het museum kunnen schenken. Aankomend jaar wordt duidelijk waar
een substantiële gift aan het museum naar toe zal gaan.
Ook staat het nemen van afscheid centraal. Na 5 jaar verlaat directeur PieterMatthijs Gijsbers het Nederlands Openluchtmuseum. Wij, als Vrienden, hebben
hem leren kennen als een bevlogen en betrokken vertegenwoordiger van het
museum. Ook directievoorzitter Jaap de Jong neemt later dit jaar afscheid. Hij heeft
zich met name ingezet voor een financieel gezond museum en de daarbij
behorende organisatie, gestoeld op een andere manier van werken. Als bestuur
hebben wij de prettige en constructieve samenwerking met hen beiden zeer
gewaardeerd. Het geeft ons motivatie en inspiratie om deze lijn voort te zetten en
wij zien de samenwerking met de nieuwe directie met vertrouwen tegemoet.
Ook binnen ons bestuur vinden wisselingen plaats. Bart van Engelenburg neemt
afscheid. Wij danken Bart voor zijn inzet, het delen van kennis en schrijven van
mooie artikelen. Met het afscheid van Bart verwelkomen wij ook een nieuw beoogd
bestuurslid Maarten van Basten. Hij zal zich tijdens de ALV van 29 maart aan u
voorstellen. Dit is meteen het moment waarop Bart van Engelenburg afscheid
neemt. Pieter-Matthijs Gijsbers en Jaap de Jong zullen ook aanwezig zijn.
Wij zien uit naar een nieuw zomerseizoen, waar wij elkaar kunnen ontmoeten en
genieten van alles wat het museum te bieden heeft. Om ook uw vrienden en
kennissen mee te laten genieten (die daardoor misschien wel Vriend worden)
hebben wij in samenwerking met het museum een kortingskaart bijgesloten.
Cees van Woudenberg, uw voorzitter
2
uitnodiging
algemene ledenvergadering
zaterdag 29 maart 2013
Hierbij nodigen wij u - leden van de vereniging Vrienden van het Nederlands
Openluchtmuseum - van harte uit voor de ledenvergadering van de vereniging te
houden op zaterdag 29 maart 201
2013,
3, aanvang 10.30
10.30 uur in het restaurant
De Kasteelboerderij op het museumterrein.
agenda
1.
Opening
2.
Mededelingen vanuit het bestuur
3.
Notulen ledenvergadering 2 november 2013
4.
Financiële zaken
4.1 Jaarverslag 2013 van de penningmeester
4.2 Verslag financiële commissie
4.3 Begroting 2015
4.4 Overige financiën
5.
Jaarverslag 2013
6.
Communicatie
7.
Bestuursverkiezing zetel Interne Evenementen
8.
Mededelingen directie Nederlands Openluchtmuseum
9.
Afscheid Pieter-Matthijs Gijsbers en Jaap de Jong
10. Evenementencommissie/ programma 2014
11. Rondvraag en sluiting
De Kasteelboerderij is te bereiken via de publieksingang vanaf 10.00 uur. Bij de
kaartcontrole wordt uw Museumkaart voor Vrienden gescand en bij de Infobalie
kunt u een gratis uitrijkaart krijgen. Het verslag van de vorige vergadering, de
jaarverslagen van 2013 en de begroting voor 2015 liggen klaar in de
Kasteelboerderij en zijn te downloaden van de website.
Wij heten u graag welkom op zaterdag 29 maart om 10.3
10.30
0.30 uur!
uur !
J.W. Calicher, secretaris
3
middagprogramma
algemene ledenvergadering
zaterdag 29
29 maart 2013
Lunch
Bij onze ALV staat ook ontmoeting centraal, tijdens de lunch is genoeg ruimte om
met elkaar van gedachten te wisselen en bij te praten.
Presentatie en minimini-excursie
boerderij uit Staphorst
Na de lunch presenteren wij aan u de
uitkomsten van een restauratieproject dat met
steun van de Vrienden tot stand is gekomen:
het schilderwerk van de boerderij uit Staphorst. Hans Piena, conservator wooncultuur
van het Nederlands Openluchtmuseum licht
het een en ander toe over deze boerderij op
het museumterrein en aansluitend gaan we
het restauratiewerk op locatie bekijken.
Bart van Engelenburg neemt u mee naar de
boerderij uit Staphorst (een boerderij met een
rijke cultuur!) en legt meteen een aantal
verbanden met spreekwoorden en gezegden.
Meer over deze boerderij
In ‘onze’ boerderij uit Staphorst woonde rond
1880 het oudere echtpaar Jan Huls en Beertje
Coster met niet minder dan acht inwonende
kinderen en kleinkinderen. Hoewel wij voornamelijk het schilderwerk aan de buitenzijde
zullen bekijken, vallen binnen vooral het
centrale open vuur in de woonruimte en de
bonte uitvoering van het interieur met de felle
kleuren, muurtegels met versieringen,
geschilderde bloemmotieven en stichtelijke
spreuken op de houten schotten op.
Foto’s boven en onder door Bart van Engelenburg,
middelste door het Nederlands Openluchtmuseum
4
Foto door Wim de Knegt
willem bijleveld nieuwe directeur
openluchtmuseum
Op 1 mei 2014 start dr. Willem Bijleveld als algemeen directeur van het
Nederlands Openluchtmuseum. Bijleveld (1952) was vanaf 1997 directeur van
Het Scheepvaartmuseum te Amsterdam. Hij is van huis uit astronoom, studeerde
sterrenkunde in Leiden en promoveerde in 1984. Daarna was hij onder andere
programmaleider bij het Omniversum in Den Haag en directeur van Madame
Tussauds Amsterdam.
Als directeur van Het Scheepvaartmuseum heeft Bijleveld met succes een
vernieuwing van het museum en de organisatie gerealiseerd. Toen Jan Vaessen in
2009 vertrok bij het Openluchtmuseum heeft hij serieus nagedacht om te
solliciteren, maar hij bleef in Amsterdam om de verbouwing en vernieuwing van
Het Scheepvaartmuseum te voltooien.
Willem Bijleveld over zijn benoeming: “Het Openluchtmuseum is een vooraanstaand
museum in Nederland. Ik vind het een mooie uitdaging om vorm te geven aan de
verdere inhoudelijke ontwikkeling van het museum. Ook zie ik een centrale rol
weggelegd voor het Nederlands Openluchtmuseum in het versterken van de
samenwerking tussen historische musea in Nederland”.
5
Jaap de Jong en Pieter-Matthijs Gijsbers: “Willem Bijleveld is een inspirerende
persoonlijkheid, hij werkt vanuit een prettige en natuurlijke autoriteit en hij beschikt
over de juiste mix van ervaring en inhoud. Wij hebben er veel vertrouwen in dat het
Openluchtmuseum en de presentatie van de Canon van Nederland onder leiding van
Willem Bijleveld een succesvolle toekomst tegemoet gaan. Wij kunnen ons geen betere
opvolger wensen.
Voor Pieter-Matthijs Gijsbers is de opening van de Watersnoodwoning op 15 april
zijn laatste officiële optreden voor het Openluchtmuseum. Directievoorzitter Jaap
de Jong vertrekt per 1 juni. Tijdens de ledenvergadering van 29 maart 2014 nemen
Pieter-Matthijs Gijsbers en Jaap de Jong al afscheid van de Vereniging Vrienden van
het Nederlands Openluchtmuseum .
de canon:
het openluchtmuseum
verbindt geschiedenis
Het Nederlands Openluchtmuseum gaat
over de geschiedenis van het dagelijks
leven van gewone mensen…
mensen…
Op dit moment zijn we druk bezig om die verhalen te verbinden aan de grote
gebeurtenissen uit onze geschiedenis. De Canon van Nederland bestaat uit 50
vensters, onderwerpen waarvan iedere Nederlander iets zou moeten weten.
Dat wordt stapsgewijs zichtbaar in het museumpark en - later - ook in een
tentoonstelling in het huidige HollandRama en de aangrenzende
tentoonstellingsruimtes.
Geschiedenis van onderaf
De geschiedenis wordt verteld ‘van onderaf’, aan de hand van kleine persoonlijke
verhalen van gewone mensen. De grote gebeurtenissen in de geschiedenis zijn
onmiskenbaar. Tegelijkertijd gaat hun leven, net als het onze, gewoon door en juist
dat creëert een gevoel van verwantschap en interesse.
De vensters van de canon worden belicht vanuit diverse perspectieven, tastbaar en
digitaal, binnen en buiten het Openluchtmuseum. Toegankelijkheid en plezier
worden gecombineerd met kennis en inhoud. Bezoekers kunnen deelnemen aan
een interactief spel dat ze uitdaagt om actief op onderzoek uit te gaan naar de
canon in het museumpark. Ze leveren zelf een bijdrage aan de geschiedenis.
Dit jaar worden al drie canonvensters ‘geopend’ in het museumpark.
6
watersnoodwoning
Vanaf 15 april vertellen we in een Noorse watersnoodwoning de geschiedenis van
de watersnoodramp van 1953 en onze eeuwige strijd tegen het water. De Ramp
leidde in Zuidwest Nederland tot de dood van meer dan 1.800 mensen en enorme
schade. Ongeveer 5.000 huizen raakten onherstelbaar beschadigd en veel
gezinnen werden dakloos.
Nederland kreeg via het Nederlandse Rode Kruis meer dan 900 bouwpakketten van
(prefab)huizen uit het buitenland. Noorwegen schonk er alleen al 326. Ook het
gezin Luijbregts uit Raamsdonksveer betrok in juni 1954 zo’n Noorse woning,
gebouwd op de plek van hun oude huis aan het Sandoel.
7
In het huis wordt het verhaal verteld van de eerste bewoonster, toen 5 jaar.
Over het verlies, het trauma en het nieuwe leven in een huis dat als een geschenk
uit de hemel kwam.
De Watersnoodwoning wordt officieel geopend door de ambassadeur van
Noorwegen, mevrouw Anniken Ramberg Krutnes. De hulpactie voor Nederland
brengt ook in Noorwegen nog steeds veel herinneringen boven.
jaknikker
Op 26 mei a.s. wordt de laatste werkende jaknikker van Nederland in het
Openluchtmuseum weer ‘in werking gesteld’. Weliswaar knikt hij voor spek en
bonen, maar zo vormt hij wel een indrukwekkend symbool voor het venster ‘de
gasbel’ in de Canon van Nederland. De jaknikker is afkomstig van oliewinplaats
Berkel-4 (Rotterdam), waar hij van 1983 tot augustus 2013 olie oppompte.
In totaal werden er zo’n 26 miljoen vaten olie gewonnen uit het ‘Rijswijkveld’.
De jaknikker van Berkel-4 wordt vanaf juni 2014 in beweging gezet naast de
boerderij uit het Drentse Zeijen in het Openluchtmuseum. Met en bij deze
karakteristieke machine wordt het verhaal gepresenteerd over de winning van
fossiele brandstoffen uit Nederlandse bodem - turf, kolen, olie en gas -, over ‘warm
wonen’ dat na de Tweede Wereldoorlog voor alle Nederlanders bereikbaar werd.
Ook is er aandacht voor de (milieu)effecten van de winning en verbranding van
fossiele brandstoffen, zoals CO2-uitstoot, bodemdaling, aardbevingen etc.
8
kinderarbeid,
inderarbeid, niet in mijn tijd
Het derde canonvenster dat zichtbaar wordt in het Openluchtmuseum is het verzet
tegen de kinderarbeid. Een interactief familiespel op de zolder van zuivelfabriek
Freia slaat een brug tussen kinderarbeid ‘Toen en Hier’, naar ‘Daar en Nu’. Kinderen
kruipen in levensgrote ketels – één ketel per thema – en spelen een spel met hun
ouders die buiten staan. Het spel maakt de spelers bewust dat Kinderarbeid
weliswaar in Nederland niet meer voorkomt, maar in andere landen wel. De
presentatie Kinderarbeid, niet in mijn tijd wordt geopend op 11 juni, één dag voor
de Dag tegen de Kinderarbeid.
op de hoogte
Graag houden wij u het hele jaar door op de hoogte van
de ontwikkelingen in het museum en bij de Vereniging
Vrienden. Heeft u al e-mail van ons ontvangen? Als dit
niet het geval is roepen wij u op om een e-mail bericht te
sturen naar: [email protected].
Vermeld hierbij in het onderwerp: ‘e-mail’ en uw naam. Dan zorgen wij ervoor dat
wij u met een nieuwe (aanvullende) nieuwsbrief-opzet op de hoogte kunnen gaan
houden. Een van de handige nieuwsitems die wij met u willen gaan delen, heeft een
praktische aard, zoals bijvoorbeeld:
13 april:
april: Cattepoelseweg bij het Openluchtmuseum afgesloten
Op 13 april 2014 vindt de eerste Arnhemse Team-Triatlon plaats. Voor het
fietsparcours wordt de Cattepoelseweg afgesloten vanaf de bocht bij Ziekenhuis
Rijnstate. Het Openluchtmuseum blijft goed bereikbaar, maar we adviseren u om
bij mooi weer met de fiets of het openbaar vervoer te komen omdat de
parkeerruimte beperkt is op onze parkeerplaats.
9
beltrum - nader bekeken
foto door Bart van Engelenburg
Rond 1780 bestond deze boerderij al met de naam Veldpape en het grondgebied
bedroeg ongeveer 2 hectare. De boerderij zelf is een driebeukig hallenhuis, waarbij
het woongedeelte van het stalgedeelte is gescheiden door een brandmuur.
Vanaf 1865 heeft het gezin Rinders-Wolterinck in de boerderij gewoond met 9
personen (3 zoons en 4 dochters). Keuterboer en dagloner Johannes Hendricus
Rinders, trouwde met Gezina Geertruid Könniger. Johannes overleed in 1907 en
Johanna bleef achter met 6 kinderen tussen de 0 en 14 jaar. Johanna dreef het
bedrijfje met hulp van haar kinderen. Zij waren de laatste bewoners.
De boerderij is altijd overbevolkt geweest met gezinsleden, familieleden en andere
gasten. Het aantal slaapplaatsen moet dus veel groter zijn geweest dan de huidige
twee bedsteden. Vermoedelijk hebben overal kribben, laden en ledikanten gestaan.
In de zomer zal ook buiten zijn geslapen. Kleine kinderen werden veelal in een
kribbe gelegd aan hoofd- en/of voeteneinde van de bedstede. Ook kwam het voor
dat kinderen in een lade onder de bedstede te rusten werden gelegd. Dat was dan
‘het ondergeschoven kind’.
De boerderij Veldpape is gebouwd met ankerbalkgebinten. Een gebint werd
gebouwd van lokaal verkregen bomen die in de juiste vorm werden geslagen met
10
een slagbijl, een dissel. De ‘bedisselde’ bomen werden voorzien van
houtverbindingen. Elk deel van het gebint kreeg een ‘paringsteken’ zodat de
timmerman wist welke delen bij elkaar hoorden: geen balk was precies gelijk.
De gebinten werden op de grond in elkaar gezet en daarna met vereende krachten
overeind gezet en in de dwarsrichting verbonden. Hierdoor spreekt men nu nog
steeds van ‘een leuk optrekje’.
De hoeken van de daken van de boerderij werden
veelvuldig beschadigd door de hoog opgetaste wagens.
Om dit te vermijden werden de boerderijen beschermd
met kolossale stenen, deze werden ook wel ‘lomperiken’
genoemd. Hetzelfde gold voor de stijlen van de gebinten.
De zware assen van de wagenwielen konden de gebinten
lelijk toetakelen. Om dat te voorkomen werd de vorm
van de stijl zo gemaakt dat de wielen naar het midden
van de deel werden gedwongen en de as de stijl niet
kon raken.
De muren van Veldpape: vakwerk. Een raamwerk van gevlochten wilgentenen
opgevuld met een mengsel van leem, koemest en stukjes stro. Later zijn de vakken
stuk voor stuk ‘versteend’. Om de stenen passend te maken in het vak is gebruik
gemaakt van stroomlagen.
Het dak bestaat deels uit riet en deels uit pannen.
De pannen zijn voorzien van strodokken om de
isolatie te verbeteren. Markant is de makelaar aan
de voorzijde van de woning. Deze is - technisch
gezien - alleen interessant om de nokverbindingen te maken en het rieten dak vast te houden.
De geveltekens kregen ook mystieke betekenis
toebedacht. Het gevelteken bood de bewoners en
de dieren bijvoorbeeld bescherming tegen ziekten en slecht weer, etc. De makelaar draagt de
naam ‘menneke’. Aan het menneke valt onder
meer de religie (katholicisme) af te lezen.
Paarden waren zeer waardevolle dieren voor hun
bezitters en zo kreeg de afbeelding van een
paardenhoofd een heel diepe betekenis. Kijk maar
eens naar de Twentse schuur op onze parkeerplaats
en zie dat deze dubbel ‘beschermd’ wordt aan vooren achterzijde! In de stal heeft men op de muur een
groot wit kruis geverfd. Bijgelovige mensen kenden de
uitdrukking ‘het kruis weert de duivel van de melk en
de zuivel’.
11
De achterzijde van de woning is voorzien van deeldeuren die sluiten op een
middelaar. Deze paal kent ook de naam ‘stiepel’. De stiepel is voorzien van
runetekens, welke ook van buiten komend onheil moeten weren.
De voordeur geeft direct toegang tot de
woonkamer (met de deur in huis vallen).
In deze woonkamer valt direct de vloer op die
verschilt van vrijwel alle andere vloeren in
Nederlandse boerderijen. De vloer is ingelegd in
mozaïek van zogenaamde potscheuren. In
pottenbakkerijen werden steentjes gebruikt om te
voorkomen dat de bakproducten aan elkaar vast
zouden bakken. Deze potscheuren (hard-glanzend gebakken steentjes van
ongeveer 10 x 3 x 3 cm) had men verzameld en als vloerbedekking gebruikt.
De uitdrukking ‘van de pot gescheurd zijn’ zou hieraan ontleend zijn.
In de beide zijbeuken zijn verschillende doelen nagestreefd. Melkkamer, bedstedes ,
weefkamer, etc. In de bedstedes werd zittend geslapen. De meest genoemde
redenen om dit te doen zijn aangetaste longen (kou, tocht, stof, etc.) en bijgeloof
(men dacht dat demonen via open mond in het lichaam zouden kunnen dringen).
Op de deel zijn de zijbeuken benut om er stallen in te bouwen voor de koeien en de
varkens. Tevens is er ruimte gemaakt voor een afgescheiden toilet (het privaat) en
een weefkamertje. Het bewerken van vlas is winterarbeid. Voordat een lap linnen
vervaardigd was, moest er zeer veel werk worden verricht. Vlas moest geoogst
worden door het uit de grond te trekken. Daarna volgden bewerkingen als repelen,
roten, drogen, braken, zwingelen, slijpen, hekelen, spinnen en uiteindelijk weven.
De hoofdbeuk in het stallengedeelte is bestemd
voor de hooitas en het verrichten van werkzaamheden als dorsen en wannen. Met de dorsvlegel
werd ‘om de haverklap’ op het graan geslagen om
het te dorsen. Met wan of wanmolen werd het ‘kaf
van het koren gescheiden’. Ten slotte is Veldpape
voorzien van een moestuin omgeven door een
beukenhaag en de oprijlaan bestaat uit een - in de
Achterhoek typische - hakhoutwal.
In 1927 werd de regio van Beltrum getroffen door
een windhoos en werd Veldpape zwaar
beschadigd. In 1928 is Veldpape verplaatst naar
het Nederlands Openluchtmuseum.
Bart van Engelenburg
Bronnen: Berichten & Mededelingen Nederlands Openluchtmuseum, Stormrampmuseum Borculo en
Noabers Zomer 2010. Foto’s: Bart van Engelenburg & Nederlands Openluchtmuseum
12
zo fris als een hoentje
Vanaf de zeventiende eeuw hadden huizen latrines of privaten die zich op de
binnenplaats of op het achtererf bevonden, waar de bewoners geen last hadden van
de stank. ’s Nachts en in de winter bood een kamerpot uitkomst.
Vanaf het midden van de negentiende eeuw werd met affiches, brochures en
handboeken het verband tussen een goede gezondheid en lichaamshygiëne onder
ieders aandacht gebracht. Het baden en wassen was in die tijd helemaal niet zo
vanzelfsprekend en al helemaal niet het gebruik van een eigen handdoek, washand
en tandenborstel. Alleen de rijksten hadden een bad, stromend water en een geiser
of boiler. Jezelf wassen deed je aan de pomp of je gebruikte het lampetstel: een
schenkkan voor warm of koud water met een bijpassend wasbakje.
Rond 1950 betekende een goede verzorging dat je dagelijks je gezicht en handen
waste en de rest van het lichaam minimaal een keer per week. Deodoranten waren
in opkomst, maar veel parfum bevatten ze nog niet. Pas in de loop van de twintigste
eeuw werd het gebruikelijker om een douche te hebben. Sinds 1965 moest ieder
nieuw huis voorzien zijn van badkamer of douche en ook bij renovaties werden
oudere huizen voorzien van een badcel.
Het heeft nog tot 1970 geduurd voordat nagenoeg ieder huis op de riolering werd
aangesloten. Met de komst van de confectie-industrie, die vooral na de Tweede
Wereldoorlog de markt veroverde, werd ondergoed voor iedereen betaalbaar.
Oude gebruiksvoorwerpen in de collectie van het Nederlands Openluchtmuseum
laten zien welke middelen mensen tot hun beschikking hadden voor hun
persoonlijke verzorging en hygiëne.
In de museumcollectie
museum collectie:
collectie:
Toiletemmer (1875-1900)
Het beschilderde decor op deze
aardewerken toiletemmer draagt
de naam ‘Flower’. Het hengsel van
de emmer is vervaardigd van pitriet
met een houten handvat.
Scheerapparaat 1951-‘55
De 2 chromen scheerkoppen worden met het dekseltje afgeschermd. In de stekker is een spanningskeuzeschakelaar aangebracht.
Toiletzeepjes in doos (1960)
In het doosje bevinden zich meerdere
stukken zeep. Deze zeep is van de
fabrikant Bousquet & Co uit Delft.
Op de doos staat het opschrift:
‘Toiletzeep super-wit’.
13
licht in de duisternis
De collectie van het Nederlands Openluchtmuseum omvat ongeveer tweeduizend
lampen. Daarmee is dit één van de grootste collecties lampen van Nederland.
Door de verscheidenheid aan voorbeelden van verlichting door de jaren heen is ze
bovendien een heel bijzondere collectie. Daarnaast heeft ze wetenschappelijke
waarde. Door de diversiteit aan lampen is de ontwikkeling en het gebruik van
verlichting goed te onderzoeken.
Snotneuzen en meer
In de collectie zijn verzameld: kandelaars, snotneuzen, mechanische en nietmechanische olielampen, koets-, stal- en scheepslantaarns, petroleumlampen,
elektrische en stadsgasarmaturen. De vroegste lampen zijn van aardewerk en
smeedijzer en dateren uit de late middeleeuwen. De jongste exemplaren dateren
uit 1970-1980.
Geschiedenis van de verzameling
In 1900 begon het Openluchtmuseum met het verzamelen van gesmede
olielampen en lampenpitscharen. Pas na 1970 richtte het museum zich ook op
elektrische lampen. De vijfhonderd elektrische lampen die het museum nu in de
collectie heeft zijn allemaal na die tijd verzameld. Het Openluchtmuseum richtte
zich in eerste instantie op het boereninterieur. Later verschoof die interesse naar
het burgermilieu in dorpen en steden.
In de museumcollectie
museum collectie:
collectie:
Olielamp (1820-1850)
Dit is een vrij standaard olielamp
voor op tafel. Deze waren populair
bij de betergestelden in NoordwestEuropa. De Zwitser Aimé Argand
verbeterde vanaf 1783 de oliebrander. Deze lampen brandde op
plantaardige olie die minder stonk
en minder roet uitstootte.
Hanglamp (1915-1925)
De eenvoudig uitgevoerde
hanglamp bestaat uit een eiken
raamwerk waarvan de hoeken
verbonden zijn met halfhoutverbindingen. Ze heeft onderaan een roze-wit geruit katoenen valletje (gordijntje). De
lamp hangt aan sisalkoorden.
Schemerlampen (1970-’80)
Deze schemerlampen hebben
vaasvormige voeten van oranje
geglazuurd keramiek. Hierop conische kappen met ronde motieven in geel, wit, bruin en oranje.
De V&D verkocht ook eind jaren
’70 allerhande voorwerpen met
dit soort motieven en kleuren.
14
activiteiten
Het Nederlands Openluchtmuseum organiseert het hele jaar door evenementen
voor ons als Vrienden, hierbij zullen wij steeds meer exclusieve Vrienden-extra’s
gaan programmeren. Ook de Vriendendag wordt weer georganiseerd. Houd voor
verdere updates hiervoor de website en uw e-mail inbox in de gaten. Ook onze
eigen Evenementencommissie heeft een aantal mooie excursies gepland. Op de
volgende pagina’s treft u deze aan.
informatie excursies
Kijk altijd even op de website voor de laatste informatie, eventuele wijzigingen en
om te zien of de excursie van uw voorkeur nog niet is volgeboekt. Als er niets
vermeld staat, kunt u zich nog opgeven, anders staat er ‘volgeboekt’ bij. Het adres
van de website: www.openluchtmuseum.nl/vrienden/evenementencommissie.
•
•
•
•
Informatie over aanmelding en betaling: Mariet Arentsen
tel. 026-333 22 31 (tussen 19.00u en 20.00u);
Berichtgeving over plaatsing (of wachtlijst) vindt tijdig plaats, uiterlijk een
maand van te voren, in combinatie met eventueel nadere (reis-)informatie;
Restitutie bij annulering: wanneer er een wachtlijst is, vindt tot 2 weken
vóór de datum van dit Evenement terugbetaling plaats van de hele
deelnemersbijdrage / binnen 2 weken voorafgaand aan het evenement
worden alleen de variabele kosten vergoed;
Indien de reis is volgeboekt, geven we dit aan op de website:
www.openluchtmuseum.nl/vrienden/evenementencommissie
NB: U bent pas ingeschreven als u de deelnemersbijdrage heeft overgemaakt
op rekeningnummer NL60INGB0673523969 ten name van de
Evenementencommissie Vrienden van het NOM te Arnhem.
15
bustocht naar ootmarsum
zaterdag 17 mei
In Twente, bijna tegen de Duitse
grens, is een uniek openluchtmuseum te vinden aan de rand van het
historische stadje Ootmarsum. Het
is een museum dat het leven op het
platteland van honderd jaar geleden
in Twente laat zien. Allemaal in een
mooi park met een fraai museumrestaurant met terrassen aan grote
vijvers. Maar het museum vertelt
ook het verhaal van de 'Heeren', de
bestuurders van vroeger: de commandeur, de Drost en de Hofmeier.
Na aankomst in Ootmarsum drinken we koffie met krentenwege. Hierna maken we
een stadswandeling onder leiding van gidsen. Er wordt een bezoek gebracht aan de
kerk en het drostenhuis. We lunchen in het museumrestaurant met een Twentse
koffietafel (Museumkaart meenemen), hierna kunt u het museum bezoeken of het
plaatsje bekijken. We sluiten ons bezoek af met een gezamenlijk drankje in het
museum waarna we met de bus naar Velp rijden.
vertrek
P + R te Velp 08.35 uur bij het station in Velp.
Extra opstapplaat
opstapplaats:
s: 09.15 uur Carpoolplaats A1 bij afslag Deventer-Oost.
Aansluiting N 348: opgeven als u hiervan gebruik wilt maken.
aanmelding
Per e-mail: [email protected] of per brief aan Mariet
Arentsen Berkenlaan 81, 6865 XC Doorwerth met o.a. opstapplaats,
telefoonnummer en/of e-mailadres en door gelijktijdige betaling van de
deelnemersbijdrage ad € 48,50 (lid) of €52,50 (introducé) op IBAN nummer
NL60INGB0673523969 t.n.v. Evenementencommissie Vrienden van het NOM
te Arnhem. Sluitingsdatum aanmeldingen 21 april 2014.
Reageer snel want vol is vol!
informatie
Informatie over de inhoud van het Evenement bij: Bart van Engelenburg
telefoon: 055-541 35 03 of 06-14 500 161
e-mail: [email protected]
16
monumentenwandeling roermond met
boottocht op de maas(plassen)
donderdag 24 juli
We beginnen om 10.30 uur met
koffie en vlaai bij patisserie ‘In de
Kroon’ (Hamstraat 3, 6041 HA
Roermond, vlakbij het station).
Hierna maken we een stadswandeling die u laat proeven van de cultuurhistorie van Roermond (de
geboorteplaats van architect Pierre
Cuypers!). Roermond is een stad
met oude statige huizen, kerken en
paleizen en kent een geschiedenis
van meer dan 750 jaar.
Met gidsen van de VVV bezoekt u of de Christoffel kathedraal, of de Synagoge en
Cuypers-monumenten zoals bijvoorbeeld de Munsterkerk (zie foto) en de
Teekenschool. De rondwandeling eindigt bij het Historiehuis, waar een kleine
tentoonstelling over de vroegste geschiedenis van Roermond te vinden is, die u op
eigen gelegenheid kunt bezichtigen.
Hierna lopen we gezamenlijk naar de vlakbij gelegen Roerkade
voor een boottocht over de Maas en de Maasplassen. Tijdens
de boottocht kunt u genieten van een broodbuffet met soep.
Voor de Cuypers-liefhebbers lopen we hierna nog naar
museum Het Cuypershuis (Museumkaart). Voor de ‘shoppers’
onder u is dit uw kans! Het bekende Design-centre ligt vlakbij
en is tot 20.00 uur geopend. De winkels in het historische centrum tot 21.00 uur.
aanmelding
Per e-mail: [email protected] of per brief aan Mariet
Arentsen, Berkenlaan 81, 6865 XC Doorwerth met o.a. telefoonnummer en/of
e-mailadres en door gelijktijdige betaling van de deelnemersbijdrage ad € 35,- (lid)
of € 39,- (introducé) op IBAN nummer NL60INGB0673523969 t.n.v.
Evenementencommissie Vrienden van het NOM te Arnhem. Aantal deelnemers:
maximaal 40. Sluitingsdatum aanmeldingen 23 juni. Reageer snel want vol is vol!
informatie
Informatie over de inhoud van het Evenement bij: Fineke Burgers
telefoon: 026-364 13 66
e-mail: [email protected]
17
wandeling nationaal park veluwezoom
vrijdag 29 augustus (A) & vrijdag 5 september (B)
Onder het motto ‘Levend Landschap’,
heden, verleden en toekomst van het
landschap, is twee keer een excursie
gepland. Onder leiding van de heer
André ten Hoedt van het beheerteam van
Nationaal Park Veluwezoom. Bij recente
herstelplannen voor de landgoederen
Beekhuizen, Heuven, Rhederoord en de
Imbos is veel cultuurhistorie in beeld
gekomen. Ook bij de vorming van de
heidecorridor is veel aandacht uitgegaan
naar cultuurhistorische aspecten wilden eigendomswallen, karresporen,
(ijzer)kuilen etc.
Het landschap lezen en beleven is het doel van deze excursies. Het terrein waar
wordt gewandeld is geaccidenteerd, wandelschoenen zijn aan te raden, bij nat weer
eventueel laarzen. Beide excursies starten om 15.30 bij bezoekerscentrum
Heuvenseweg 6a, 6991 JE Rheden en duren ongeveer 2 uur.
aanmelding
aanmelding
Per e-mail:
[email protected] of
per brief aan Mariet Arentsen, Berkenlaan
81, 6865 XC Doorwerth met o.a. de
gewenste datum A of B, telefoonnummer
en/of e-mailadres en door gelijktijdige
betaling van de deelnemersbijdrage ad €8,(lid) of €10.- (introducé) op IBAN nummer
NL60INGB0673523969 t.n.v.
Evenementencommissie Vrienden van het
NOM te Arnhem. Sluitingsdatum
aanmeldingen12 augustus en maximaal
aantal deelnemers: 2 x 20.
informatie
Informatie over de inhoud van het
evenement bij: Elise Olde Rikkert
telefoon 026-364 66 18, of 06-50 645 786
e-mail: [email protected]
18
museumagenda
2014
23 maart
Rondje Nederland
Hardloopwedstrijd tegen en door de tijd in het
Openluchtmuseum. Georganiseerd door Ciko
’66. Kijk voor meer info en inschrijven op:
www.rondjenederland.com
april t/m juni
Kinderactiviteit: Bouwen
Elk weekend en in de schoolvakanties.
15 april
Opening Watersnoodwoning Raamsdonksveer
18 mei
Draaiorgeldag
24 mei t/m 9 juni
Nostalgische kermis
26 mei
Opening Jaknikker
De Jaknikker wordt officieel ‘in werking’ gesteld.
11 juni
Opening K
Kinderarbeid
inderarbeid
Officiële opening familieproject ‘Kinderarbeid’ in
de zuivelfabriek Freia.
21 juni
AMZAF - Arnhems Midzomer Avond Festival
Houd www.amzaf.nl in de gaten voor de meest
recente informatie.
22 juni
Vriendendag Vereniging Vrienden
Houd de website in de gaten voor de meest
recente informatie!
19
museumagenda
2014
juli en augustus
Kinderactiviteit: Hooien
Elke dag in de vakantie.
2 juli t/m 11 augustus
Zomeravondrondleiding in de Kruidentuin
Elke dinsdagavond van 2 juli t/m 11 augustus.
23 & 24 augustus
Historisch Oogstweekend
in samenwerking met Natuurmonumenten
september
Slag om Arnhem
Aandacht voor de Slag om Arnhem en de
evacuatie in het Openluchtmuseum. Houd de
website in de gaten voor het programma.
5, 6 en 7 september
Beleef Landleven
Kijk op www.beleeflandleven.nl voor het actuele
Programma.
september en oktober
Kinderactiviteit: Bouwen
Weekenden buiten de herfstvakantie.
oktober
Vriend en Vijand
Maand van de Geschiedenis: thema “Vriend en
Vijand”. In de herfstvakantie dagelijks activiteiten
in het museum.
25 oktober
Slachtdag
25 & 26 oktober
Plantjesmarkt
20
vrijwilligers gezocht!
•
•
•
Wij zoeken gemotiveerde, enthousiaste en fitte vrijwilligers die met
affiniteit voor erfgoed graag mee willen helpen aan het uitbreiden van het
aantal Vrienden en Vriendenactiviteiten;
U bent minimaal 1 dag per maand beschikbaar, bij voorkeur in het
weekend;
U treedt op als ambassadeur voor de vereniging Vrienden tijdens
evenementen en andere activiteiten.
Meer informatie over de vrijwilligersfuncties kunt u opvragen bij Davida de Hond
(bestuurslid Public Relations) via e-mail adres: [email protected].
[email protected]
Voor 1 april ontvangen wij graag uw motivatie met beknopt CV. U kunt uw
motivatie en CV per post sturen naar: Vrienden Nederlands Openluchtmuseum,
t.a.v. Davida de Hond, Postbus 649, 6800 AP Arnhem of per mail naar:
[email protected].
[email protected]
21
J. van Doorn
V 14-03-1975
Geldig t/m 15-03-2015
de museumkaart
voor vrienden
alle voordelen
op een rij
vrije toegang tot meer dan 400 musea
u hoeft niet in de rij te gaan staan voor
de kassa; u kunt direct doorlopen
deelname aan ledenvergaderingen en
exclusieve Vriendenactiviteiten
recht op deelname excursies
Evenementencommissie
€ 1,50 korting op uw parkeerkaart
10% korting in de Museumwinkel bij
aankopen boven € 5,minimaal één maal per jaar onze
nieuwsbrief (per post thuisbezorgd)
aanvullend nieuws per e-mail
grootouders (lid) krijgen 25% korting op
de entreeprijs voor kleinkinderen van 4
t/m 12 jaar
twee maal vrije toegang tot
Openluchtmuseum Bokrijk in België
25% korting op entreeprijs Burgers’ Zoo
(op vertoon Museumkaart voor
Vrienden i.c.m. identiteitsbewijs)
colofon
Dit informatieboekje voor Vrienden is een periodieke uitgave van de vereniging
Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum, Postbus 649, 6800 Arnhem.
Oplage :
Redactie :
Vormgeving :
Druk :
5.500 exemplaren
Bestuur en secretariaat Vrienden
Esther de Bruijn, grafisch vormgever
Coers en Roest ontwerpers BNO drukkers BV, Arnhem
www.openluchtmuseum.nl/vrienden
22
Nieuwsbr ief
maart 2014
nom14_vriendnieuwsbrief_mrt26-02DEF.indd All Pages
26-02-14 13:00