LENTE 2014 - EMC Nieuwegein

LENTE 2014
Gezondheidszorg ook uw zorg!
EMC Lentekrant 2014
•
•
•
Bevolkingsonderzoek darmkanker van start
EMDR therapie
Gezond eten en slank blijven
•
•
•
Vermoeidheid bij kanker
Preventie van hart- en vaatziekten
Vitamines en mineralen
1
LENTE 2014
Gezondheidszorg ook uw zorg!
EMC
nieuwegein
EMC
34e jaargang, nr. 1, 128ste editie, lentenummer 2014
1 Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein
Redactiesecretariaat:
nieuwegein
Vormgeving: Grafisch Vormgever Jaap van der Heijden
Druk: drukkerij Van den Boogaard Nieuwegein
Coördinatie en verspreiding: C. Swart, 030 607 67 60
2
Oplage: 7500 exemplaren
Verschijning: 4 x per jaar in de wijken Jutphaas/Wijkersloot, Zuilenstein,
EMC
Huis de Geer, Stadscentrum en Blokhoeve in de gemeente Nieuwegein.
Na toestemming van de auteur en de redactie is met bronvermelding
nieuwegein
overname van artikelen toegestaan. Aan de inhoud van de teksten
kunnen geen rechten worden ontleend.
3
Ook uw bijdragen in de vorm van vragen, opmerkingen, verzoeken om
artikelen over een bepaald onderwerp blijven zeer gewenst. U kunt altijd
contact opnemen met een van de redactieleden of een briefje sturen
4
5
naar het redactieadres: Redactie Gezondheidskrant, Mondriaanlaan 7,
3431 GA Nieuwegein. E-mail: [email protected]
EMC
2
nieuwegein
EMC
nieuwegein
EMC Lentekrant 2014
Inhoud
Van de redactie
4
Kunst in het gezondheidscentrum Renée Campagne-van Wermeskerken5
Bevolkingsonderzoek darmkanker begin 2014 van start gegaan
De kans op kanker kan worden verkleind! 6
10
EMDR13
Gezond eten en slank blijven – Jong geleerd, oud gedaan 14
Oefentherapie Cesar en preventie
19
Samenstelling redactie
21
Vermoeidheid bij kanker
22
Even voorstellen: Kim van den Berge
23
Preventie van hart- en vaatziekten
24
PSA, prikken of niet?
26
Vitamines en mineralen
28
Patiëntenzorg bij de Grieken en Romeinen
32
EMC Lentekrant 20143
2014
3
Van de redactie
Door N. de Hartog, huisarts Mondriaanlaan
Geachte lezer,
vitamines en mineralen. Daarnaast komt verantwoord
bewegen aan bod, in de zin van: hoe pakt u dat aan?
Voor u ligt de gezondheidskrant van de lente van
Wanneer u meer wilt weten over de prostaat en
2014. Een nieuwe lente, een nieuw begin. Zo is
mogelijk onderzoek leest u verder door en er volgt
het ook met deze editie. Als buiten langzaam de
een artikel over preventie van hart- en vaatziekten.
voorjaarsbloemen hun sprieten weer boven de grond
Ook leest u wat bewust omgaan met voeding voor u
uit steken, dan is het tijd om in beweging te komen.
kan doen ter preventie bij onder andere darmkanker
Wanneer de zonnestralen steeds warmer aan gaan
en overgewicht.
voelen, krijgen mens en dier weer zin om naar buiten
te gaan.
Ter ontspanning leest u hoe de patiëntenzorg in
de tijd van de Grieken en de Romeinen er aan toe
Dit nummer heeft als thema preventie. Het gaat
ging; oordeelt u zelf of de tijden zijn veranderd?
vooral over wat u zelf kunt doen om te voorkomen
Daarnaast de vaste rubriek met gedicht. Achterin
dat u ziek wordt. Daarnaast is er aandacht voor
vindt u informatie over de kunstenaar die op de
de gangbare bevolkingsonderzoeken. Daar kwam
Mondriaanlaan exposeert en als laatste de nieuwe
per januari dit jaar het bevolkingsonderzoek naar
medewerkers van de beide locaties van het EMC.
darmkanker bij. U vindt een uitgebreid exposé met
We hopen u weer een gevarieerd aanbod te hebben
antwoord op uw vragen.
gedaan en schroomt u niet één van de redactieleden
of medewerkers van het EMC aan te spreken bij
U vindt een artikel over stoppen met roken, minderen
vragen of opmerkingen.
of stoppen met drinken voor jongeren, een artikel
over teenagers en overgewicht en aandacht voor
4
De redactie wenst u wederom veel leesplezier
EMC Lentekrant 2014
Kunst
Textiele kunst van Renée Campagne-van Wermeskerken
in het gezondheidscentrum Mondriaanlaan
Sinds 1974 is weven mijn grote
door het hele land geef ik
Het lijkt of er de laatste tijd meer
passie. Weven biedt mij alle
workshops en lezingen over door
belangstelling voor textiele kunst
mogelijkheden om mij creatief
mij ontwikkelde technieken.
ontstaat en dat is zeer verheugend.
te uiten. Het werken met de
Ook bij volksuniversiteiten en
De landelijke weeforganisatie
zachte, textiele materialen, is
diverse cursusprojecten werk
WEEFNETWERK doet daar ook
heerlijk en een onuitputtelijke
ik met groepen enthousiaste
van alles aan. Helaas wordt weven
bron van inspiratie. De kleuren, de
mensen. Sinds de oprichting
al snel gezien als een ouderwets
texturen, maar ook de technisch
ben ik lid van het Kunstenaars
ambacht. Maar met nieuwe ideeën
mogelijkheden van het getouw
Centrum Nieuwegein (KCN). De
en creativiteit ontstaan boeiende
zijn voor mij een voortdurende
mogelijkheden die het KCN biedt
weefwerken! Ik wil u graag het
uitdaging. Ik heb veel met
om goede exposities te maken
één en ander van mijn hand laten
groepen kinderen gewerkt. Voor
zijn een grote stimulans. Vooral
zien en ik hoop dat u daardoor
hen vormen het spinnen, weven
met de textielgroep WEEFGEIN,
een andere kijk op het traditionele
en vilten wonderen om te doen!
hebben we al vaak professionele
weven krijgt
Ook heel wat volwassenen heb
tentoonstellingen kunnen
ik enthousiast voor het weven
realiseren, waarvoor soms elders in
Meer informatie staat op mijn
kunnen maken. Bij weefgroepen
het land ook belangstelling was.
website: www.reneecampagne.nl
EMC Lentekrant 2014
5
Bevolkingsonderzoek
darmkanker begin
2014 van start gegaan
Door N.de Hartog, huisarts Mondriaanlaan
Bron: www.thuisarts.nl.
In het kort
In 2014 begint het landelijke bevolkingsonderzoek
darmkanker. Het bevolkingsonderzoek is bedoeld voor
mensen van 55 tot en met 75 jaar. Tot 2019 wordt
dit stapsgewijs doorgevoerd. Het onderzoek gebeurt
met een ontlastingstest. Daarmee wordt onderzocht
of er bloed in uw ontlasting zit. De uitnodiging voor
het onderzoek en een buisje krijgt u met de post
thuisgestuurd. Het buisje stuurt u terug met een
beetje ontlasting erin. Wordt er bloed gevonden? Dan
is darmonderzoek nodig om te weten of er sprake is
van kanker of dat er iets anders aan de hand is.
6
EMC Lentekrant 2014
Wat houdt het bevolkingsonderzoek darmkanker in?
GeborenUitnodiging GeborenUitnodiging GeborenUitnodiging
In 2014 begint het bevolkingsonderzoek darmkanker.
19382014 19482015 19582017
Het is bedoeld voor mensen van 55 tot en met 75
19392014 19492014 19592018
jaar. Het onderzoek berust op een ontlastingtest.
19402015 19502015 19602017
U krijgt het testpakket thuis gestuurd. In een
19412016 19512014 19612018
antwoordenvelop stuurt u een buisje met wat
19422017 19522015 19622019
ontlasting op. Uw ontlasting wordt onderzocht
19432018 19532016 19632018
in een laboratorium. Daar wordt gekeken of er
19442017 19542015 19642019
bloed in uw ontlasting zit. Meedoen is gratis en
19452016 10552016 19652020
vrijwillig. U beslist zelf of u wel of niet meedoet. Het
19462015 19562017 19662021
bevolkingsonderzoek darmkanker wordt aangeboden
19472014 19572016 19672022
door de overheid.
Wanneer krijgt u een uitnodiging voor het
Wanneer niet meedoen aan het bevolkingsonderzoek
bevolkingsonderzoek darmkanker?
darmkanker?
Het bevolkingsonderzoek darmkanker gaat geleidelijk
Heeft u klachten die met uw darmen te maken
van start vanaf 2014. Uiteindelijk krijgen alle mannen
kunnen hebben? Als voorbeeld: en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar iedere twee jaar
• uw ontlasting (poep) is anders dan u al jaren
een uitnodiging. Wanneer u een uitnodiging krijgt,
hangt af van uw geboortejaar. In het uitnodigingsoverzicht ziet u wie wanneer een uitnodiging krijgt.
Niet iedereen van 55 tot en met 75 jaar kan in één
gewend bent. • u heeft al dagen/weken last van verstopping of
diarree, zonder dat u weet waar dat door komt.
• u ziet bloed en/of slijm in uw ontlasting.
keer worden uitgenodigd. In 2014 krijgen mensen
die geboren zijn in 1938, 1939, 1947, 1949 en 1951
Ga naar uw huisarts als u deze klachten heeft.
een uitnodiging. Ook in die groep worden de
Wacht niet op een uitnodiging voor het
uitnodigingen stap voor stap verstuurd. Het kan dus
bevolkingsonderzoek. Bent u onder behandeling
heel goed voorkomen dat u een uitnodiging krijgt,
vanwege darmkanker? U hoeft dan niet mee te doen
terwijl eventuele huisgenoten of buren er nog geen
aan dit bevolkingsonderzoek. Voor vragen hierover
krijgen, of ze nu ouder zijn of jonger dan u.
kunt u bij uw huisarts terecht.
EMC Lentekrant 2014
7
Voor- en nadelen van het bevolkingsonderzoek
darmkanker
Hieronder staan enkele voor- en nadelen van het
Nadelen:
bevolkingsonderzoek darmkanker. U kunt deze
Als er bloed in uw ontlasting wordt gevonden krijgt
informatie gebruiken bij uw keuze om wel of niet
u een darmonderzoek in het ziekenhuis, terwijl er
mee te doen aan het bevolkingsonderzoek.
een goede kans is dat uw darm kerngezond is. Heel
soms zit darmkanker een beetje verstopt, waardoor
Voordelen:
het met een darmonderzoek niet wordt gezien. U
Door het bevolkingsonderzoek kan een voorstadium
wordt dan onterecht gerustgesteld. Darmonderzoek
van darmkanker (poliepen) vroeg worden ontdekt
waarbij niets is gevonden geeft geen 100 procent
en behandeld. Hiermee kan darmkanker worden
garantie dat darmkanker zich niet in de toekomst
voorkomen. Als 1.000 mensen meedoen aan het
ontwikkelt. Als er bij een darmonderzoek iets moet
bevolkingsonderzoek krijgen er uiteindelijk 50 een
worden weggehaald, kan dat heel soms problemen
darmonderzoek. Wat wordt er bij die 50 mensen die
geven (bijvoorbeeld: gaatje in de darm en/of infectie).
een darmonderzoek krijgen gevonden? De kans op dit soort problemen is ongeveer 2 op de
Bij 13 mensen niets, bij 33 mensen een poliep
1.000 kijkonderzoeken. Er is een kans op overlijden als
en bij 4 mensen darmkanker. Door vroegtijdige
gevolg van een darmonderzoek. Die kans is tussen de
opsporing is de kans op genezing groter. Door het
1:10.000 en 1:400.000. De kans hangt onder andere
bevolkingsonderzoek zullen minder mensen aan
af van of iemand al ernstige afwijkingen aan de darm
darmkanker overlijden. Behandeling van darmkanker
heeft en van de persoonlijke gezondheidssituatie. De
in een vroeg stadium is vaak minder zwaar. Ook
uitslag van het bevolkingsonderzoek kan u ongerust
hebben mensen meer keuze in behandelingen. U
maken. Als er bloed in uw ontlasting wordt gevonden,
kunt de ontlastingstest thuis zelf doen. U hoeft geen
zit u tijdelijk in onzekerheid. Het kan zijn dat u het
afspraak te maken met een zorgverlener. Meedoen
vervolgonderzoek zelf moet betalen door het eigen
aan het bevolkingsonderzoek is gratis.
risico van uw ziektekostenverzekering.
8
EMC Lentekrant 2014
Hoe verloopt het bevolkingsonderzoek darmkanker
Mogelijke uitslagen van het bevolkingsonderzoek
stap voor stap?
darmkanker
Wat kunt u verwachten van het bevolkingsonderzoek?
Heeft u het buisje met ontlasting teruggestuurd met
U krijgt een uitnodiging Eerst krijgt u een brief met
de retourenvelop? Dan krijgt u na ongeveer twee
informatie over het bevolkingsonderzoek. Twee
weken een brief met de uitslag thuisgestuurd. Er zijn
weken later krijgt u een paarse envelop. Daarin zitten:
drie uitslagen mogelijk:
• de uitnodiging
a) De uitslag is gunstig. Verder onderzoek is niet
• een folder
nodig. Over twee jaar krijgt u opnieuw een
• een buisje met gebruiksaanwijzing
uitnodiging. Bent u vanaf dat moment ouder dan
• een antwoordformulier
75 jaar, dan krijgt u geen nieuwe uitnodiging.
• een zakje
b) Er is bloed in uw ontlasting gevonden Dit
• een retourenvelop.
kan te maken hebben met darmkanker of
U doet een klein beetje ontlasting in het buisje.
darmpoliepen. Het bloed kan ook komen van
U vult ook het antwoordformulier in. Het buisje
bijvoorbeeld aambeien, een scheurtje bij de anus,
en het ingevulde antwoordformulier doet u in de
een maagzweer of een darmontsteking. Om te
retourenvelop. U stuurt de retourenvelop op.
ontdekken wat er precies aan de hand is, is er
Let op: het buisje voor ontlasting kan aan twee
darmonderzoek nodig. Er wordt dan een intake
kanten worden open gemaakt.
voor u in het ziekenhuis gepland.
Lees heel goed de gebruiksaanwijzing voor u het
c) Het is ook mogelijk dat er in de brief staat dat er
openmaakt. U mag het buisje alleen met het groene
nog geen uitslag bekend is. Dit kan bijvoorbeeld als
dopje openmaken. Als u het buisje aan de verkeerde
de ontlasting verkeerd is opgestuurd of wanneer
kant openmaakt, is de test niet meer bruikbaar. De
het onderzoek in het laboratorium is mislukt.
vloeistof die er dan eventueel uitloopt is overigens
U wordt dan gevraagd om opnieuw de
ongevaarlijk. Het betreft een simpele zoutoplossing.
ontlastingstest te doen
Meer informatie over darmkanker vindt u op:
www.darmkanker.info en www.kanker.nl en www.darmkankernederland.nl
Meer informatie over het bevolkingsonderzoek darmkanker vindt u op;
www.bevolkingsonderzoekdarmkanker.nl en www.thuisarts.nl/darmkanker
EMC Lentekrant 2014
9
De kans op kanker
kan worden verkleind!
Door A. Samsom, diëtist van Diëtheek
Door gevarieerd te eten, dagelijks 2 ons groente en
In verreweg de meeste gevallen is kanker waarschijnlijk
2 keer fruit eten, matig te zijn met alcohol, geen
het gevolg van een combinatie van factoren. De
voedsel met zwarte randjes of korstjes te eten, zoals
meeste risicofactoren vergroten de kans op kanker pas
aangebrand vlees of te donker gefrituurd voedsel
na langdurige blootstelling. Een risicofactor voor de
kan de kans op sommige vormen van kanker worden
ene soort kanker hoeft dat niet voor de andere soort te
verkleind. Het is daarnaast belangrijk om overgewicht
zijn. Daarnaast speelt erfelijke aanleg een belangrijke
te voorkomen (zie ook in een eerdere krant het
rol bij het ontstaan van kanker.
artikel over de SHAPE 2 studie waar de diëtist en een
fysiotherapeut van het EMC met het UMC aan hebben
Aandacht voor darmkanker
meegewerkt). Voeding kan de kans op kanker niet
Darmkanker is een kanker die nauw samenhangt met
alleen vergroten, maar ook verkleinen. Het is echter
voeding en leefstijl. In 2011 werden in Nederland
nog lang niet altijd duidelijk welke stoffen uit de
ruim 13.000 nieuwe gevallen van darmkanker
voeding een rol spelen en wat ze precies doen.
gediagnosticeerd. Hiermee is deze kanker de op een
na meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen
Er zijn veel vormen van kanker en de invloed van
en de op twee na meest voorkomende bij mannen.
voeding hierop is erg ingewikkeld. Risicofactoren voor
Er wordt veel onderzoek gedaan naar de invloed
bepaalde vormen van kanker zijn bijvoorbeeld:
van het voedingspatroon op het ontstaan van dikke-
• Roken
darm-kanker. In niet-westerse landen komt deze
• Verkeerde voedingsgewoonten
kankervorm namelijk minder voor en die lijkt ook
• Te veel alcoholgebruik
minder vaak voor te komen bij vegetariërs.
• Te veel blootstelling aan zonlicht
Uit onderzoek van het wereldkankeronderzoekfonds
• Werken met kankerverwekkende stoffen
zijn de volgende adviezen opgesteld:
10 EMC Lentekrant 2014
Mijdt voorbewerkt vlees
fruit en volkorenproducten. Iedere dag minimaal
Praktisch betekent dit :
32 gram aan voedingsvezels is sterk aan te bevelen.
Eet geen gerookt vlees en eet per
Nederlandse volwassenen eten tussen de 18 en 23
week niet meer dan 500 gram
gram vezel per dag (mannen iets meer dan vrouwen).
rood vlees. Er kan op basis van onderzoeksgegevens
Door iedere dag tenminste 5 porties groente en fruit,
niet aangegeven worden bij welke hoeveelheid
5-6 sneetjes volkorenbrood en 2 ons aardappelen/
bewerkt vlees het risico op darmkanker beperkt
zilvervliesrijst/volkorenpasta te eten, krijg je
blijft. Eet daarom geen (of bij hoge uitzondering)
voldoende vezels binnen.
bewerkt vlees. Bewerkt vlees zijn alle vleeswaren
die zijn geconserveerd door roken en zouten of met
Beweeg voldoende
conserveringsmiddelen. Het gaat om vleeswaren van
Dat betekent iedere dag minimaal
rund, varken of lam, zoals worst, ham en salami. Verse
een half uur lichamelijk actief zijn en
vleeswaren vallen niet onder bewerkt vlees en kunnen
langer is altijd beter. Elke vorm van
met mate gegeten worden. Alternatieven voor
lichaamsbeweging verlaagt het risico
vleeswaren zijn: (magere) kaas, kip- of kalkoenfilet,
op kanker. Door te bewegen, wordt het voedsel beter
vegetarische paté, ei, notenpasta, humus en vis.
verteerd en blijven we gemakkelijker op een gezond
Bij consumptie van meer dan 500 gram bereid rood
gewicht. Dit zijn twee belangrijke factoren om het
vlees neemt het risico op het ontwikkelen van
risico op bijvoorbeeld darmkanker te verlagen.
darmkanker toe. Denk daarom ook eens aan de
mogelijkheid om een paar keer per week in plaats van
Behoud een gezond gewicht en een
rood vlees een vegetarisch alternatief (bijvoorbeeld
zo slank mogelijke taille
peulvruchten), gevogelte of vis te eten.
Overgewicht is na roken de
belangrijkste risicofactor voor
Eet veel vezelrijke voeding
kanker. Vooral lichaamsvet rond de
De meeste onderzoeken laten zien
taille is schadelijk en vergroot de
dat voedingsvezels bij kunnen
kans op darmkanker. Dit vet stimuleert het lichaam
dragen aan de preventie van
om groeihormonen aan te maken. Deze hormonen
darmkanker. Eet zoveel mogelijk
worden in verband gebracht met een hoger risico op
verschillende soorten groenten,
kanker. Streef naar een BMI tussen de 20-25.
EMC Lentekrant 2014
11
Drink geen alcohol
Andere factoren die het risico verhogen
Alcohol beschadigt het DNA en
Er zijn ook factoren die het risico op darmkanker
vergroot zo waarschijnlijk de kans op
vergroten waar we zelf weinig aan kunnen doen,
kanker. Ter preventie van kanker is
zoals:
het advies geen alcohol te drinken. (Er is aangetoond
• Leeftijd. Kanker treft voornamelijk mensen boven
dat matig drinken van alcohol een beschermend
de vijftig jaar. Het risico op darmkanker neemt toe
effect kan hebben op coronaire hartziekten (angina
naarmate we ouder worden.
pectoris). Dit voordeel weegt alleen op tegen de
nadelen bij mensen met een verhoogd risico op
hartkwalen, zoals bij mannen boven de veertig jaar
• Erfelijkheid. Als darmkanker in de familie voorkomt,
neemt het risico toe.
• Darmaandoeningen. Darmpoliepen of een
en vrouwen na de overgang). Het advies is dus geen
chronische darmaandoening vergroten de kans op
alcohol te drinken. Voor wie toch alcohol wil drinken,
darmkanker.
is ons advies maximaal één glas per dag voor vrouwen
Als iemand een verhoogd risico op darmkanker heeft,
en maximaal twee glazen per dag voor mannen.
betekent dit niet dat die persoon er niets aan kan
doen om het risico te verlagen. Ook dán geldt dat
En rook niet!
gezonde voeding en leefstijl een positief effect kan
Roken veroorzaakt niet alleen
hebben op het voorkomen van darmkanker
longkanker, het speelt ook een rol
bij het ontstaan van darmkanker.
12 EMC Lentekrant 2014
EMDR
van situaties zijn veel geziene
merken mensen over het algemeen
klachten na een trauma. Bij veel
dat de oorspronkelijke herinnering
mensen nemen deze klachten weer
minder lading begint te krijgen. Het
Dit artikel gaat over een
af na een paar weken; ze hebben
wordt steeds iets makkelijker om
therapievorm genaamd EMDR. De
de gebeurtenis op eigen kracht
er aan terug te denken, zonder dat
afkorting staat voor Eye Movement
verwerkt. Er zijn echter mensen
de herinnering iemand helemaal
Desensitization Reprocessing.
die langer last houden van de
overspoeld met heftige emoties.
Zoals de naam wellicht al doet
angstklachten; voor deze mensen
Hierdoor komt verwerking op gang
vermoeden, is deze therapievorm
is EMDR soms een geschikte
en krijgt de gebeurtenis uiteindelijk
ontstaan in Amerika, eind jaren
behandelvorm.
een plek in iemands leven.
ontwikkeld en tegenwoordig wordt
Verwerking
Effectieve behandelvorm
er in Nederland en in het buitenland
Tijdens de EMDR-sessies wordt
Er is inmiddels veel onderzoek
veel gebruik van gemaakt.
gevraagd de schokkende
gedaan naar de effectiviteit
gebeurtenis opnieuw terug te
van EMDR. Hieruit blijkt dat
Trauma
halen. Tijdens vervolgsessies wordt
mensen er over het algemeen
De therapie wordt ingezet als
dan, naast dat de herinnering
goed op reageren en dat het,
mogelijke behandelvorm bij
voor de geest gehaald wordt,
mits goed ingezet, een effectieve
mensen die last blijven houden van
tegelijkertijd een afleidende stimuli
behandelvorm is. Voordat mensen
een schokkende gebeurtenis, ook
aangeboden. Meestal zijn dit de
met EMDR beginnen, zal eerst met
wel trauma genoemd. De meeste
vingers van de therapeut, maar
de psycholoog gekeken worden
mensen die een trauma meemaken
dit kunnen ook tikjes zijn die men
naar de aard van de klachten en
(bijvoorbeeld een auto-ongeluk of
afluistert met behulp van een
naar de oorzaak en achtergrond
een overval) hebben aanvankelijk
koptelefoon. Doorgaans brengt
ervan. Daarnaast zal de draagkracht
last van angstklachten. Vooral
dit een stroom aan gedachten en
voor deze behandelvorm worden
zich opdringende, vervelende
beelden op gang. Ook kunnen
vastgesteld. Uiteindelijk wordt
herinneringen aan de gebeurtenis,
dit gevoelens en lichamelijke
er bekeken of EMDR de meeste
nachtmerries, verhoogde
sensaties zijn. Na een aantal sets
geschikte en nodige behandelvorm
prikkelbaarheid en het vermijden
van oogbewegingen of geluiden
is voor de klachten
Door C. Bartels, psycholoog
80. Daarna is deze therapie verder
EMDR
EMC Lentekrant 2014
13
Gezond eten en
slank blijven
- Jong geleerd,
oud gedaan
Door T. Klop, diëtist van Diëtheek
In het dagelijks leven worden we overspoeld door
Wat kunnen ouders doen?
producten met veel vet, veel suiker en weinig
• Houd het gewicht van uw kinderen in de gaten.
voedingswaarde. Het vergt zelfbeheersing om die
Op de site van het Voedingscentrum vindt u een
lekkere dikmakers te mijden. Die beheersing moet
tabel om het ideale gewicht van jongens of meisjes
kinderen worden aangeleerd. Geef zelf het goede
van een bepaalde leeftijd op te zoeken
voorbeeld!
(www.voedingscentrum.nl)
Het ezelsbruggetje: BOFFT
B = bewegen
• Laat uw kind(eren) 3 maaltijden per dag eten, met
eventueel nog 2 tussendoortjes.
O = ontbijten
• Leer kinderen normaal te ontbijten. Dit levert
F = frisdrank
energie om de ochtend door te komen. Niet
F = foute tussendoortjes
ontbijten veroorzaakt een lage bloedsuikerspiegel,
T = televisie kijken en computeren
die weer een slechte concentratie, slapte of juist
14 EMC Lentekrant 2014
druk gedrag tot gevolg heeft. Bovendien voorkomt
• Stel een maximum aan het aantal uren dat uw
normaal ontbijten dat het kind later op de dag
kinderen TV mogen kijken en achter de computer
ongezond gaat snacken.
zitten. Die gewoonte vormt namelijk een grote
• voor het avondeten: meehelpen met koken
oorzaak tot minder bewegen. Natuurlijk bieden de
stimuleert slechte eters vaak om ten minste een paar
media een goede informatiebron aan en kan het
happen te proeven.
gebruik ervan ontspannend werken. Maar het is
• Stel regels op om het eten van snoep en snacks en
ook gemakkelijk vermaak. Daar komt nog bij dat
het drinken van frisdrank te beperken. Bijvoorbeeld:
bij televisiekijken vaak (en veel) wordt gesnoept en
niet meer dan 1x een snoepmoment op de dag.
gesnackt. Dan ontstaat een grote trigger: je krijgt
Gemaksvoedsel: laat je niet beïnvloeden door
zin om iets te eten als je televisie kijkt! Een goede
reclame (en uw kinderen). Frisdrank, fruitdrankjes en
maatstaf: minimaal de uren bewegen gelijk houden
melkdrankjes met een smaakje zijn energiebommen
met de uren zitten.
en werken verslavend. Meestal bevatten genoemde
soort drankjes ook zuren, die de tanden aantasten.
• Geef het goede voorbeeld door zelf gezond te eten
en genoeg te bewegen.
• Een gezond gewicht bereiken we niet alleen met
gezond eten, maar ook door genoeg te bewegen.
Wat kunt u als ouder beter niet doen?
Minstens 1 uur per dag. Probeer uw kind een sport
• Zet uw kind vooral niet elke dag op de weegschaal.
te laten doen die hij of zij leuk vindt. Onderneem
Daarmee legt u een ongezonde nadruk op zijn of
zelf sportieve activiteiten met uw kind, zoals
haar gewicht. Dit kan uitmonden in een eetstoornis.
fietsen, voetballen of zwemmen. Moedig buiten
gaan spelen aan.
• Gezond eten en sporten vergen discipline en door-
• Zet uw kind ook niet op een apart dieet. Praat met
uw kind ook niet over een dieet maar over gezonder
eten. Doe dat met het hele gezin: Kook gezond, laat
zettingsvermogen. Die kun je als ouder niet op-
uw kind met de pot mee eten en beperk het aantal
leggen of afdwingen: dwang werkt vaak averechts.
keren dat er mag worden opgeschept.
Help je kind om discipline te ontwikkelen: beloon
goed gedrag, geef complimentjes bij vooruitgang.
EMC Lentekrant 2014
• Gebruik snoep en lekkers niet om uw kind te
belonen
15
Bron: www.thuisarts.nl.
De verslaving aan nicotine is
Verslaving aan roken
is de belangrijkste reden waarom
de belangrijkste reden waarom
Roken is verslavend. U raakt
mensen blijven roken.
mensen blijven roken. Door het
gewend aan een bepaalde
Rookt u minstens tien sigaretten
roken gaat uw conditie achteruit,
hoeveelheid nicotine (lichamelijke
per dag of rookt u uw eerste
heeft u minder energie en meer
verslaving) en aan de gewoonte te
sigaret binnen een halfuur nadat
kans op ernstige aandoeningen.
roken (geestelijke verslaving). Bij
u wakker wordt, dan is de kans
Stoppen met roken is goed voor
allerlei dagelijkse bezigheden bent
groot dat u verslaafd bent.
uw gezondheid. Uw conditie
u gewend te roken. Bijvoorbeeld
verbetert en u heeft meer energie.
‘s ochtends bij de koffie, in
Waarom stoppen met roken?
Dit kunt u al na een paar weken
de pauze, na het eten of met
Veel mensen vinden het prettig
merken. U kunt met uw huisarts de
vrienden. Daardoor krijgt u steeds
om te roken. Voor de gezelligheid,
voor- en nadelen afwegen.
weer zin om te roken. Verslaving
om te ontspannen of om tot rust
16 EMC Lentekrant 2014
te komen. Of om zich beter te
kunnen concentreren. Sommige
mensen roken om beter met stress
of onzekerheid om te kunnen
botontkalking (vrouwen)
• v erminderde seksuele potentie
(mannen)
•e
rnstige aandoeningen van de
gaat er altijd op vooruit, ongeacht
hoe lang u gerookt heeft.
Natuurlijk staan we ook aan
andere schadelijke factoren bloot,
gaan. Of om te voorkomen dat
luchtwegen (astma, chronische
zoals luchtvervuiling, gifstoffen
ze gaan eten. Wat zijn voor u de
bronchitis, longemfyseem)
en straling. Maar roken is veel
redenen om te blijven roken?
• ernstige hart- en vaatziekten (zoals
schadelijker. De kans dat iemand
Wegen de voordelen nog wel op
beroerte, bloedvatvernauwing en
aan roken overlijdt, is duizend
tegen de nadelen? Door hierover
hartinfarct)
keer groter dan de kans om aan
na te denken wordt het voor uzelf
• v erschillende soorten kanker (van
de gevolgen van luchtvervuiling
duidelijker of (en zo ja waarom) u
de longen, de keel, de slokdarm,
te sterven. Dat andere zaken ook
wilt stoppen met roken.
de alvleesklier, de blaas, de
schadelijk zijn voor de gezondheid,
nieren en de baarmoederhals)
is geen reden om door te roken.
Nadelen van roken
• jonger sterven dan niet-rokers
U weet natuurlijk al dat roken
Roken is tenminste iets waar u zelf
wat aan kunt doen.
ongezond is, zowel voor uzelf als
Roken in de zwangerschap is
voor de mensen om u heen. Uw
schadelijk voor uw baby. Roken
Iedereen kent wel een roker die
conditie gaat achteruit en u heeft
in huis verhoogt de kans op
oud is geworden, maar helaas zijn
minder energie. Bovendien heeft u
luchtwegaandoeningen bij uw
dat de uitzonderingen. Mensen die
meer kans op:
kind(eren).
roken sterven gemiddeld dertien
• doffe huid en haren
•o
ntstekingen van de neus en
jaar eerder dan mensen die niet
Redenen om te blijven roken
roken. Per jaar sterven in Nederland
-bijholten, het tandvlees, de keel
ontkracht
ongeveer 20.000 mensen aan de
en de oren
Er zijn verschillende redenen om te
gevolgen van roken.
• maagzweren
blijven roken, maar deze kloppen
• v erminderde vruchtbaarheid
vaak niet met de feiten:
De meeste stoppers komen
Veel rokers vinden dat ze al te lang
ongeveer twee kilo aan. Dat
roken om er nog mee te stoppen.
is waar. Toch is roken veel
Maar stoppen is nooit te laat. U
schadelijker dan een paar kilo
(zowel bij mannen als vrouwen)
•e
erder in de overgang komen
en sneller last hebben van
EMC Lentekrant 2014
17
extra lichaamsgewicht. Als het
ongeacht hoe lang u gerookt heeft.
stoppen gelukt is, kunt u altijd nog
Na gemiddeld 10 tot 15 jaar is uw
iets doen aan uw gewicht.
levensverwachting weer dezelfde
Veel rokers denken dat ze toch niet
als die van een niet-roker.
kunnen stoppen. Door te bespreken
Niet roken is ook beter voor de
huisarts. Als u al besloten heeft
welke problemen u hierbij
gezondheid van de mensen om
te stoppen is het verstandig met
verwacht, wordt vaak duidelijk
u heen. Als er thuis niet wordt
de huisartsenpraktijk contact op
welke aanpak het best bij u past.
gerookt, hebben kinderen minder
te nemen voor verder advies en
De kans dat u slaagt is dan groter.
kans op verkoudheid, griep, en
ondersteuning.
ontstekingen van de oren, de
Voordelen van stoppen met roken
luchtwegen en de longen. Door
Meer informatie over stoppen met
Stoppen met roken is goed voor uw
niet te roken geeft u een goed
roken
gezondheid. Uw conditie verbetert
voorbeeld.
Voor meer informatie kunt u
en u heeft meer energie. Dit kunt
terecht bij:
u al na een paar weken merken.
Ten slotte: stoppen met roken
http://www.rokeninfo.nl/publiek/
U voelt zich frisser en fitter en u
bespaart u veel geld.
info-over-stoppen. De zorgmodule
ziet er gezonder uit. U kunt beter
‘Stoppen met roken’ kan u helpen
proeven en ruiken. Uw huid en uw
Hoe gaat het verder met de
een keuze te maken voor een
haren worden weer mooier.
beslissing om te stoppen met
stoppen-met-roken-behandeling.
Uw stem klinkt natuurlijker, uw
roken?
rokershoest verdwijnt en u stinkt
Gaat u nog eens na of de redenen
www.rokeninfo.nl/professionals/
niet meer naar rook.
om te roken voor u belangrijker
interventies/behandeling/
De kans dat u verkouden of ziek
zijn dan de voordelen van stoppen.
zorgmodule-stoppen-met-roken
wordt, is direct kleiner.
Als u twijfelt, praat er dan eens
De informatie over stoppen
In de eerste vijf jaar gaat uw
over met mensen die gestopt
met roken is gebaseerd op de
gezondheid het hardst vooruit. U
zijn. U zult merken dat eigenlijk
wetenschappelijke richtlijn voor
heeft dus snel resultaat van het
iedereen blij is gestopt te zijn.
huisartsen, de NHG-Standaard
stoppen. U gaat er altijd op vooruit,
Of maak een afspraak met uw
Stoppen met roken
18 EMC Lentekrant 2014
Oefentherapie Cesar en preventie
Door Y. van Viegen, oefentherapeut Cesar
Oefentherapie Cesar is een actieve behandelmethode
gericht op het houdings- en bewegingsapparaat van
de mens.
Mensen ontwikkelen hun eigen houding en manier
van bewegen in de loop van hun leven, bijvoorbeeld
tijdens het uitvoeren van het huishouden, werk en
sport.
Als dit niet op een goede manier plaatsvindt,
kunnen er klachten ontstaan, zoals rugklachten,
nek-/schouderklachten, hoofdpijnklachten of
bekkenklachten.
De Oefentherapeut Cesar probeert de patiënt bewust
te maken van de oorzaak van de klacht en laat de
relatie zien tussen klachten en (werk)houding.
De patiënt leert hierdoor begrijpen wat er mis gaat en
hoe hij of zij dit zelf eventueel kan oplossen.
Het uiteindelijke einddoel van de therapie is niet
alleen het verminderen van klachten maar vooral het
streven naar het wegblijven van de klachten, dus het
voorkomen dat de klachten terugkeren.
Door de houding te verbeteren, vooral bij arbeid
gerelateerde klachten, kunnen in de toekomst veel
klachten voorkomen worden
EMC Lentekrant 2014
19
Bron: Minderdrinken.nl
wordt gesubsidieerd door het
nl kunnen deelnemers gratis
Ministerie van VWS. Het doel
en anoniem een zelftest
Oud- en Nieuwjaar is al weer een
van de cursus is het minderen
invullen. Er wordt direct
paar maanden geleden. Goede
of helemaal stoppen van het
online een advies gegeven. De
voornemens hoorden daar ook bij.
alcoholgebruik. Onderzoek
website biedt naast de gratis
Veel mensen namen zich voor om
laat zien dat het volgen van
en anonieme zelfhulpcursus
te matigen met alcohol.
Minderdrinken.nl helpt bij het
ook een forum, logboek en
Ruim 10% van de bevolking tussen
terugdringen van het aantal
informatie over alcohol. Aan bod
18 en 65 jaar drinkt meer dan de
glazen alcohol.
komen onderwerpen als: wat is
norm. Voor vrouwen is dat 1 glas
Via de website maken per
aanvaardbaar alcoholgebruik en
per dag en voor mannen ligt dat
jaar duizenden mensen
hoe herken ik onaanvaardbaar
op 2 glazen per dag. Het advies
anoniem gebruik van een
alcoholgebruik? Ook is er
hierbij is om minstens 2 dagen per
zelfhulpprogramma en een forum
informatie over alcohol en
week geen alcohol te drinken.
voor lotgenotencontact. De
opvoeding beschikbaar.
Het bespreken van overmatig
deelnemers van Minderdrinken.
alcoholgebruik met de huisarts
nl geven aan dat anonimiteit een
Doelstelling
vormt voor veel mensen een grote
belangrijke voorwaarde is om
Minderdrinken.nl beoogt
drempel. Het gevolg hiervan is dat
de eerste stap te zetten om hun
deelnemers te ondersteunen bij
hulp vaak te laat komt.
alcoholgebruik te verminderen.
het minderen en stoppen van het
Ook ervaren zij veel steun van
alcoholgebruik en biedt hulp bij:
Gratis online cursus
lotgenoten op het forum die
• het nadenken over drankgebruik
De online cursus ‘Minderdrinken.
ook hun alcoholgebruik willen
• het besluiten om al dan niet iets
nl’ is gratis en anoniem en
minderen.
geheel zelfstandig te volgen.
aan het gebruik te veranderen
• het stellen van persoonlijke
Minderdrinken.nl is ontwikkeld
Zelftest
doelen en een actieplan om te
door het Trimbos-instituut en
Op de website van Minderdrinken.
veranderen
20 EMC Lentekrant 2014
Samenstelling
redactie
• het volhouden van minder
drinken of stoppen
Mw. M. van Ittersum, psycholoog
• het omgaan met terugval in het
oude drinkpatroon
Mw. M. Bouwens, apotheker
Voor wie?
Minderdrinken.nl is voor mensen
van 18 jaar en ouder die:
Mw. S. den Haak, oefentherapeut Cesar
• zelfstandig hun alcoholgebruik
willen minderen of stoppen
• nog twijfelen en informatie
Mw. N. de Hartog, huisarts
zoeken
• geminderd hebben of gestopt
zijn en dit willen volhouden
Voor meer informatie kunt u
Dhr. H. van der Heu, wijkbewoner/patiënt, foto’s
Dhr. J. van Liempdt, wijkbewoner/patiënt
contact opnemen met info@
minderdrinken.nl. U kunt zich
Mw. A. Samsom, diëtist Diëtheek
ook direct aanmelden via www.
minderdrinken.nl/aanmelden
Mw. C. Swart, praktijkmanager
*B
ron: Riper, H. (2008) Curbing
problem drinking in the digital
Mw. M. Wijna, fysiotherapeut
galaxy. Amsterdam: Faculty of
Psychology and Education, Vrije
Universiteit.
EMC Lentekrant 2014
21
Vermoeidheid bij kanker
Door M. Wijna, fysiotherapeut en oncologiefysiotherapeut in opleiding
Veel patiënten met kanker krijgen te maken met
vermoeidheidsklachten te doen. Dit is onderdeel van de
het verschijnsel vermoeidheid. Afhankelijk van het
multidisciplinaire richtlijn Oncologische Revalidatie van
type kanker kan dit oplopen tot 70-95% van de
het IKNL, waar ook psychologische ondersteuning en
patiënten. Zo’n 15% van de patiënten geeft aan door
voedingsadviezen onderdeel van kunnen zijn.
de vermoeidheid geen energie te hebben voor het
Vermoeidheid valt onder te verdelen in grofweg fysieke
uitvoeren van alledaagse activiteiten.
vermoeidheid en mentale vermoeidheid. Voor beide
is gebleken dat een actief oefenprogramma op maat,
Voor een deel is de vermoeidheid te wijten aan de ziekte
aan-gepast aan uw huidige conditie en spierkracht, het
zelf, maar voor een deel heeft dit helaas eveneens te
meest effectief is.
maken met de behandeling die men ondergaat; zowel
chemotherapie (80-95%) als radiotherapie (50-95%)
Revalidatievormen
veroorzaken vermoeidheid. Over vermoeidheidsklachten
De richtlijn Oncologische Revalidatie maakt onderscheid
na alleen chirurgie zijn geen gegevens bekend.
tussen 3 vormen van revalidatie:
1. Revalideren tijdens de behandeling voor kanker:
Oefenprogramma
Dit zorgt ervoor dat u zo min mogelijk last heeft van
Zowel binnen het ziekenhuis als bij uw fysiotherapeut
de behandeling voor kanker, uw conditie blijft beter
in uw omgeving is het mogelijk iets aan de
op peil en u ervaart minder vermoeidheid. Tijdens
22 EMC Lentekrant 2014
chemotherapie heeft dit eveneens een gunstig effect
op ervaren misselijkheid.
2. Revalideren na afloop van de behandeling:
Na de behandeling kunt u óf in speciale
revalidatieprogramma’s werken aan uw herstel
óf doet u dat individueel. Uw fysiotherapeut stelt
dan na het testen van uw conditie en spierkracht
een oefenprogramma voor u op. In deze fase is de
revalidatie vaak gericht op het hervatten van sport,
hobby’s en/of werk.
3. Revalideren als u niet meer kunt genezen:
Dit noemen we revalideren in de palliatieve fase, die
erop gericht is dat u zich zo goed mogelijk voelt en zo
veel mogelijk kunt blijven doen wat u gewend bent.
Kwaliteit van leven staat in deze fase voorop.
Bewegen!
Even voorstellen
Naast het volgen van een programma, is het dagelijks
Kim van den Berge
bewegen eveneens goed voor uw conditie. Belangrijk
Ik zou mij bij deze graag aan u willen voorstellen.
hierbij is dat u tijdens het sporten of bewegen nog
Mijn naam is Kim van den Berge en zal vanaf heden
kunt praten en niet buiten adem raakt en vooral in het
als apotheker werkzaam zijn bij apotheek Nieuwegein
begin uw grenzen in de gaten houdt. Maar bovenal
in het gezondheidscentrum Mondriaanlaan. Ik
is het belangrijkste dat u plezier heeft in de vorm van
woon zelf in IJsselstein en heb mijn opleiding tot
bewegen die u kiest! Mocht u vermoeidheidsklachten
apotheker gevolgd aan de Universiteit Utrecht en
ervaren, bespreek dit dan met uw behandelend
recent afgerond. Het werk als apotheker bij apotheek
specialist en vraag naar de mogelijkheden die bij
Nieuwegein zal dan ook de plek zijn waar ik mijn
u passen. Voor meer informatie kunt u terecht
eerste ervaringen ga op doen. Ik heb dan ook erg
bij Monique Wijna van het Paramedisch Centrum
veel zin om te kunnen beginnen in de praktijk bij
Nieuwegein
apotheek Nieuwegein. Wellicht tot ziens!
EMC Lentekrant 2014
23
Preventie van hart- en vaatziekten
Bron: www.thuisarts.nl
Er zijn verschillende hart- en
nierschade, een hartinfarct of
Waarom een risicoprofiel?
vaatziekten. De bekendste zijn
een beroerte. De belangrijkste
Bij bepaalde risicofactoren voor
aderverkalking, angina pectoris
risicofactoren voor hart- en
hart- en vaatziekten is het zinvol na
(pijn op de borst), nierschade,
vaatziekten zijn:
te gaan of er nog andere factoren
een hartinfarct en een beroerte.
• een hart- en vaatziekte hebben
zijn die uw risico verhogen. Het
De kans hierop is verhoogd bij
• diabetes mellitus (suikerziekte)
overzicht van al uw risicofactoren
diabetes mellitus, reumatoïde
• reumatoïde artritis
noemen we uw risicoprofiel.
artritis, een hoge bloeddruk, een
• verminderde werking van de nieren
Met uw risicoprofiel kunnen we
hoog cholesterol en stress. Vooral
• hoge bloeddruk
inschatten of uw risico voor hart- en
roken verhoogt de kans op hart- en
• een verhoogd cholesterolgehalte vaatziekten echt is verhoogd. We
vaatziekten. Andere risicofactoren
• een vader, moeder, broer of zus
zien dan ook welke maatregelen u
zijn: te weinig lichaamsbeweging,
die vóór de leeftijd van 65 jaar een
het beste kunt nemen om uw risico
overmatig alcoholgebruik,
hart- of vaatziekte heeft gekregen
te verlagen, zoals:
ongezonde voeding en overgewicht.
• roken (de grootste risicofactor) • stoppen met roken
Het overzicht van al uw risicofactoren
• stress • afvallen
noemen we uw risicoprofiel. Met een
• te weinig lichaamsbeweging
• gezond eten
risicoprofiel kunnen we inschatten of
• overmatig alcoholgebruik
• meer bewegen
uw risico echt is verhoogd.
• ongezonde voeding
• medicijnen gebruiken om het risico
• overgewicht
op hart- en vaatziekten verder te
Het risico op hart- en vaatziekten
verlagen
Wat zijn risicofactoren voor hart-
neemt toe met de leeftijd en is voor
en vaatziekten?
mannen groter dan voor vrouwen.
Schatting van het risico op hart- en
Risicofactoren voor hart- en
Iemand van Hindoestaanse afkomst
vaatziekten
vaatziekten zorgen voor een
heeft een grotere kans op hart- en
Met uw risicoprofiel kunnen we
verhoogde kans op vernauwing
vaatziekten. Sommige factoren
bepalen hoe groot de kans wordt
van de slagaderen (aderverkalking),
geven meer risico dan andere. Samen
geschat dat u binnen tien jaar een
angina pectoris (pijn op de borst),
versterken de risicofactoren elkaar.
hart- of vaatziekte krijgt of aan een
24 EMC Lentekrant 2014
hart- of vaatziekte overlijdt. Zo’n
een lastige opgave zijn, maar u
Aan 5 en soms zelfs 6 van de
schatting geeft geen zekerheid. Het
zult merken dat u zich door deze
genoemde risicofactoren kunt u zelf
komt bijvoorbeeld voor dat iemand
leefstijlverandering al gauw fitter
iets doen!
met een hoog risico toch heel oud
voelt. Door gezonder te leven kan
wordt. Omgekeerd kan iemand met
het risico zo sterk dalen, dat u geen
De andere risicofactoren kan uw
een laag risico toch een hartinfarct
medicijnen (meer) nodig heeft voor
huisarts controleren.
krijgen. Mensen met diabetes,
het verlagen van uw bloeddruk
In de huisartsenpraktijk wordt
reumatoïde artritis of een hart- en
of cholesterol. In andere gevallen
de bloeddruk gemeten en wordt
vaatziekte hebben in ieder geval
zullen deze medicijnen toch nodig
bloedonderzoek gedaan naar
een verhoogd risico.
zijn om uw risico voldoende te
het glucose (bloedsuiker) en
verminderen.
cholesterolgehalte. Als u wilt, kunt
Adviezen bij een verhoogd risico op
u met uw huisarts uw risico op hart-
hart- en vaatziekten
Hoe gaat het verder bij een
en vaatziekten bespreken. U kunt
Het aanpakken van uw
verhoogd risico op hart- en
dan bekijken hoe u dat risico kunt
risicofactoren vermindert uw
vaatziekten?
verminderen. Samen met de huisarts
risico op hart- en vaatziekten en
Als u meer wilt weten over uw
kijkt u hoe u de kans op een gezond
de kans om hieraan te overlijden.
risicofactoren voor hart- en
leven kunnen verbeteren.
Het neemt het risico niet helemaal
vaatziekten en welke maatregelen
weg. Het komt voor dat iemand die
u kunt nemen om het risico te
Meer informatie over uw risico op
zijn leefstijl verbetert en de juiste
verlagen, dan kunt u uw risicoprofiel
hart- en vaatziekten
medicijnen gebruikt, toch hart- en
laten bepalen. Een aantal risico-
Meer informatie over risicofactoren
vaatproblemen krijgt.
factoren kent u allicht zelf al, zoals:
voor hart- en vaatziekten vindt u bij
•h
art- en vaatziekten in uw familie;
de Nederlandse Hartstichting.
Als u uw risico op hart- en
• roken;
Op www.testuwrisico.nl kunt u uw
vaatziekten wilt verlagen, kan dat
•o
ngezonde voeding;
risico op hart- en vaatziekten testen.
betekenen dat u uw leefstijl moet
• t e weinig lichaamsbeweging;
Op www.testuwleefstijl.nl en
aanpassen. Bijvoorbeeld door te
• stress;
www.kiesbeter.nl vindt u adviezen
stoppen met roken, gezonder te
• overgewicht;
hoe u uw risico op hart- en
eten en meer te bewegen. Dit kan
•o
vermatig alcoholgebruik.
vaatziekten kunt verlagen
EMC Lentekrant 2014
25
PSA,
prikken of niet?
Door A. Denteneer, huisarts Mondriaanlaan
Het komt nogal eens voor dat een man op het
spreekuur vraagt om zijn “PSA” te prikken….
De afkorting PSA betekent Prostaat Specifiek
Antigeen. PSA is een stof die door de prostaat wordt
blaas
aangemaakt. De betreffende man is dan meestal bang
voor prostaatkanker, hij wil er graag op tijd bij zijn,
het geeft hem een veilig gevoel als de uitslag goed is.
In dit artikel wil ik wat meer vertellen over
plasbuis
prostaatkanker en een PSA bepaling.
penis
De prostaat en het risico op kanker
Allereerst iets over de prostaat. De prostaat is een
prostaat
balzak met
zaadbal
klier, die te vinden is onder de blaas. De plasbuis loopt
door de prostaat heen. De prostaat maakt het vocht
illustratie: Prostate Cancer UK
waarin de zaadcellen zwemmen. Bij een zaadlozing
komt dit vocht via de plasbuis naar buiten.
Het risico op prostaatkanker wordt groter met de
leeftijd: hoe ouder een man is, des te groter de kans
op prostaatkanker. Daarnaast speelt het voorkomen
van prostaatkanker in de familie een rol. Als een
vader, broer of een paar ooms prostaatkanker hebben
(gehad), en al helemaal op jongere leeftijd, dan is er
ook een groter risico.
26 EMC Lentekrant 2014
Symptomen niet altijd verontrustend
De PSA-bepaling geeft dus geen antwoord op de
Als een man wat ouder wordt (50 plus) verandert
vraag: heb ik prostaatkanker?
de prostaat: deze wordt wat groter, dit is volkomen
Een verhoogde PSA kan wijzen op prostaatkanker,
goedaardig, maar kan wel plasklachten geven zoals
maar kan ook (en dat komt veel vaker voor) wijzen
overdag vaker plassen, ineens ook ‘s nachts moeten
op een goedaardige prostaatvergroting. Een normaal
plassen, een zwakkere straal, nadruppelen, het gevoel
PSA-gehalte maakt de diagnose prostaatkanker
het slecht op te kunnen houden. Deze plasklachten
veel onwaarschijnlijker, maar is geen bewijs dat er
hebben zelden iets met prostaatkanker te maken.
geen prostaatkanker is. 1% van de mannen met
Hoe merkt een man er dan wat van? Prostaatkanker
prostaatkanker heeft geen verhoogd PSA.
komt het meeste voor bij oudere mannen (70 plus)
Is het PSA verhoogd dan volgt meestal verder
en groeit dan vaak heel langzaam. Zo langzaam dat
onderzoek in het ziekenhuis door de uroloog.
de meeste mannen er nooit iets van voelen, nooit last
Dat geeft veel stress, onzekerheid en angst. Van
van hebben. Komt prostaatkanker voor op jongere
de 100 mannen die met een te hoog PSA worden
leeftijd, dan is het vaker een agressievere vorm. De
doorgestuurd heeft 80 % geen prostaatkanker.
eerste symptomen zijn dan soms botpijnen in vooral
Als er wel prostaatkanker wordt gevonden, komt
rug of heup. Dit komt dan door uitzaaiingen in de
de keus aan de orde: wel of niet behandelen.
botten.
Hoe ouder de man des te groter de kans dat hij er
nooit wat van zal merken. Een behandeling is dus
De huisarts kan onderzoek doen naar prostaatkanker.
niet altijd nodig. Er zijn vele mogelijkheden van
Het belangrijkste onderzoek is het rectaal toucher: het
behandeling zoals bestraling, operatie, hormonen en
voelen van de prostaat met een vinger via de anus. De
chemotherapie. Bij alle behandelingen zijn er weer
prostaat hoort glad, elastisch en symmetrisch te zijn.
kansen op bijwerkingen, soms erge bijwerkingen
Bij prostaatkanker is hij knobbelig en hard.
zoals incontinentie(de plas niet kunnen ophouden) of
erectiestoornissen.
PSA bepalen
Kortom: de eenvoudige vraag om het PSA te prikken
Daarnaast kan het PSA worden bepaald. Het PSA
levert een uitgebreid antwoord op! Heeft U toch nog
wordt hoger met de leeftijd, door de goedaardige
vragen dan kunt U er meer over lezen op
prostaatvergroting, maar ook door prostaatkanker of
www.thuisarts.nl , trefwoord prostaatkanker. U bent
een prostaatontsteking.
natuurlijk ook van harte welkom op het spreekuur
EMC Lentekrant 2014
27
Vitamines en mineralen
Bron: apotheek.nl
Vitamines en mineralen zijn
lekker in aardbeien, eieren,
champignons, vis, vlees,
fruit, rijst, groenten, noten
en aardappelen. Heeft een
mens naast deze voeding nog
vitamines en mineralen uit een
potje nodig? Bij een gevarieerde
voeding is dat meestal niet
nodig. Soms is het wél
zinvol.
28 EMC Lentekrant 2014
Uw apotheek.
Voor betrouwbare zorg dichtbij.
Belang
Eet ze
Vitamines en mineralen zijn van levensbelang. Ze
Wie alle vitamines en mineralen wil, moet zorgen voor
houden een mens gezond en fit. Ze zijn onmisbaar voor:
gezonde en gevarieerde voeding: met voedingsvezels,
• de groei
eiwitten, koolhydraten, water, vetten, vitamines en
• een gezonde huid
mineralen. Dat betekent bij elke maaltijd iets uit de
• een gezond gebit
volgende groepen:
• een goede werking van hart en bloedvaten
• groente en fruit
• gezonde weefsels
• brood, aardappelen, rijst, pasta, peulvruchten
• de vorming van hormonen
• melk(producten), kaas, eieren, vlees, vis of tahoe
• verhoging van de weerstand
• halvarine, margarine of olie
• herstel na ziekte.
ADH
Voedingsstoffen
Per dag is maar een kleine hoeveelheid vitamines
Zowel vitamines als mineralen zijn voedingsstoffen
en mineralen nodig. Dit is de Aanbevolen Dagelijkse
die een mens beslist nodig heeft om te kunnen
Hoeveelheid (ADH). Die hoeveelheid wordt meestal
functioneren. Uw lichaam kan ze niet zelf maken,
opgegeven in microgram (mcg of µg), milligram (mg)
of niet voldoende. Daarom moet u deze stoffen met
of Internationale Eenheden (IE). Op de verpakking van
uw voeding binnenkrijgen. Vitamines zijn stoffen
sommige levensmiddelen staat welk percentage van
die makkelijk uit elkaar vallen en dan hun werking
de ADH in het product zit.
verliezen, bijvoorbeeld door hitte, vocht, lucht of licht.
Zo kunnen vitamine B6, vitamine C en foliumzuur
Extra
verloren gaan door bewaren, snijden en verwarmen.
Een mens hoeft alleen maar gezond en gevarieerd te
Neem dus verse producten, kook ze niet langer dan
eten. Extra vitamines en mineralen uit een potje zijn
nodig, warm maaltijden zo min mogelijk op. Mineralen
dan meestal niet nodig. Maar in sommige levensfasen
werken samen met vitamines en hormonen en zorgen
of voorkomende situaties is aanvulling met een
bijvoorbeeld voor de vochthuishouding van het lichaam.
vitamine- of mineralenpreparaat wél belangrijk.
EMC Lentekrant 2014
29
Baby`s
Darmbacteriën maken vitamine K. Maar in de darmen
van baby`s van 0-3 maanden zitten nog niet genoeg
van deze bacteriën. De baby kan hierdoor een tekort
• van 2 tot 5 jaar 2x per dag met
fluoridepeutertandpasta
• vanaf 5 jaar 2x per dag met normale
fluoridetandpasta
aan vitamine K krijgen. Daarom zit in flesvoeding
vitamine K. Krijgt de baby alleen borstvoeding?
Aanstaande moeders
Geef daarnaast in de eerste 3 maanden vitamine K
Vrouwen die zwanger willen worden, krijgen het
druppels. Baby`s hebben extra vitamine D nodig voor
advies om extra foliumzuur (vitamine B11) te slikken.
de opbouw van botten en tanden. In flesvoeding zit al
Geadviseerd wordt 4 weken voor de mogelijke
extra vitamine D. Krijgt de baby de borst? Geef er dan
bevruchting te starten en door te gaan tot en met de
vitamine D bij.
8e week van de zwangerschap. Foliumzuur vermindert
de kans op een ‘open ruggetje` bij de baby. Het is
Kinderen
zonder recept verkrijgbaar.
Kinderen in de groei hebben extra vitamine D nodig
Zwanger? Je hebt extra vitamine D in druppeltjes
voor de opbouw van botten en tanden. Vitamine D
of tabletjes nodig voor de aanleg van het gebit en
druppeltjes of tabletjes worden aanbevolen voor:
de botten van het kind. Advies: neem tijdens de
• kinderen van 1 tot 4 jaar het hele jaar door
zwangerschap en in de periode dat je borstvoeding
• kinderen boven de 4, alleen als ze weinig buiten
geeft extra vitamine D. Een zwangere vrouw heeft
komen of een donkere huidskleur hebben; ze maken
per dag 3333 IE vitamine A nodig. Dit zit ruimschoots
dan zelf te weinig vitamine D aan. Zie ook onder dit
in een gevarieerde voeding. Maar te veel vitamine A
thema bij Vitamine D.
kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind. In lever
• Voor een goede bescherming tegen tandbederf
is extra fluoride nodig. Enige jaren geleden is het
zit heel veel vitamine A. Eet dus geen lever. Per dag 1
boterham met leverworst of paté mag wel.
fluorgehalte van tandpasta`s verhoogd. Sindsdien
zijn fluortabletjes overbodig (behalve op speciaal
Vrouwen
advies van de tandarts). Een overmaat aan fluor is
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd hebben vaak een
niet goed. Poetsadvies:
licht ijzertekort door ijzerverlies bij de menstruatie.
• vanaf het eerste tandje tot en met 1 jaar 1 x per dag
met fluoridepeutertandpasta
30 Advies: eet wat meer ijzerrijke voeding, zoals
volkorenproducten, vlees, groente en aardappelen.
EMC Lentekrant 2014
Bij een groot ijzertekort is er kans op bloedarmoede.
Patiënten
De eerste verschijnselen zijn moeheid en duizeligheid.
Extra vitamines en mineralen kunnen nuttig zijn voor
Ga met deze klachten naar de huisarts. Want een
mensen met bepaalde ziekten, zoals darmziekten,
groot ijzertekort is met voeding niet aan te vullen.
en bij herstel na een zware ziekte of operatie.
Bijvoorbeeld na een darmoperatie kan de opname van
Senioren
vitamines en mineralen verstoord zijn en dan is het
Senioren hebben extra vitamine D nodig om
belangrijk om extra vitamines en mineralen te nemen
botafbraak tegen te gaan. Voor sterke botten neem je
ook medicijngebruik kan de opname van vitamines
voeding met genoeg calcium. Voor volwassenen 1000
en mineralen uit voeding verminderen. Overleg met
mg per dag. Deze hoeveelheid wordt bereikt met 2
huisarts of diëtist. Zij kunnen zowel bij een tekort
plakken kaas en bij elke maaltijd melk, vla of yoghurt.
als bij teveel gebruik van vitamines en mineralen u
De calciumbehoefte loopt op met de leeftijd: mensen
adviseren
tussen 51 en 70 jaar hebben 1.100 mg calcium nodig
en 70-plussers 1.200mg. Wie met de voeding genoeg
Meer informatie
calcium binnenkrijgt, heeft geen kalktabletten
nodig. Soms krijgen oudere mensen niet genoeg
www.voedingscentrum.nl
vitamines en mineralen binnen. Vooral als ze weinig
Het voedingscentrum
in de buitenlucht komen, minder eten of/en als ze
beantwoordt vragen over
medicijnen gebruiken. Vraag advies aan de huisarts.
gezond, lekker en veilig
eten. Over deze onderwerpen zijn publicaties te
Dieetgebruikers
bestellen, bijvoorbeeld ‘De Vitaminewijzer'. Het
Wie een speciaal dieet volgt, of wie bepaalde
voedingscentrum is bereikbaar op werkdagen van
voedingsmiddelen niet wil of mag gebruiken, kan een
9.00 - 17.00 uur: 070 306 88 88
vitamine- of mineralenpreparaat nodig hebben. Overleg
met huisarts of diëtist. Mensen die een extreem dieet
www.vitamine-info.nl
volgen of zelfs vasten om af te vallen, krijgen soms niet
Vitamine Informatie Bureau vindt u informatie over
alle noodzakelijke vitamines en mineralen binnen. Dan
onder meer vitamines, risicofactoren en -groepen,
kan een vitamine- of mineralenpreparaat nodig zijn.
vitamines en ziekten.
Overleg met huisarts of diëtist.
EMC Lentekrant 2014
31
Patiëntenzorg bij de Grieken en Romeinen
Door J. van Liempdt, wijkbewoner, patiënt
Terug in de tijd beland ik met mijn
aangevuld. Epidaurus, Aesculapius,
was geboren in Epidaurus en dus
vervolgverhaal op zonnige kusten
Rome, Colosseum, keizers,
stond daar de belangrijkste tempel
in het oude Griekenland. Spierwitte
gladiatoren, een interessante tijd.
ter ere van hem. Geboren? Ja, de
godenwereld van de Grieken leek
stranden, heuvels met amfitheaters
erin en tempels erop. In die tempels
Godenverering en ziekte
sprekend op de mensenwereld met
konden de burgers meestal voor
Veel goden werden door de
haat, liefde, jaloezie en dus ruzies.
medische zorg terecht. Details van
Grieken vereerd. Iedereen kent wel
Er was echter één verschil met
die gezondheidsaanpak zijn zelfs
de namen van Zeus, de oppergod,
ons stervelingen. Goden leefden
richtinggevend tot in onze tijd
en Venus, de god van de liefde.
eeuwig en waren dus onsterfelijk.
gebleken. De Romeinen spreidden
Men had in die tijd een godheid
Aesculapius werd eerst vereerd
wat later in de geschiedenis een
voor van alles en nog wat. Zo
in de gedaante van een slang en
behoorlijke medische kennis ten
werd een zekere Aesculapius in
later als de zoon van Apollo, een
toon. Van de Grieken overgenomen
de Griekse Oudheid vereerd als
heel machtige godheid. De slang
en met hun eigen vondsten
de god van de geneeskunst. Hij
bleef een heilig dier en er kropen
32 EMC Lentekrant 2014
in de tempel van Aesculapius
en niet per geriefelijke ambulance.
medische kennis van generatie op
talloze slangen rond. Misschien
Waarom al die moeite? Omdat in
generatie was doorgegeven.
kennen we nog het symbool op
Epidaurus een beroemd ziekenhuis
de voorruit van de auto van een
was gevestigd met de beste
Hippocrates van Kos
arts, dat heel lang gebruikelijk
artsen, die men zich wensen kon.
Behalve genezing zoeken op die
was? De zogenaamde Esculaap:
Door de toestroom van patiënten
geboorteplek van de god van de
een sticker met daarop een staf
was er zelfs een reusachtig hotel
geneeskunst kon de gefortuneerde
met een omhoog kronkelende
gebouwd, dat als betrouwbaar
zieke ook per schip de Egeïsche Zee
slang? Misschien afgeschaft omdat
bekend stond. Reizigers verbleven
oversteken naar de stad Cnidus.
met zo’n teken achter de voorruit
toen liever niet in hotels, want die
Dat lag in Klein-Azië (het huidige
parkeren overal mogelijk was?
werden uitgebaat door herbergiers
Turkije) en er was een artsenschool
En dat was voor sommige niet-
die niet altijd te vertrouwen
gevestigd. Een arts van die school
artsen heel interessant. Werd een
waren en hadden doorgaans een
is zelfs heel bekend geworden,
gewone Griek ziek dan probeerde
slechte reputatie. Men overnachtte
want hij was een tijd lijfarts van de
men in de dichtstbijzijnde tempel
onderweg zo veel mogelijk bij
Perzische koning Artaxerxes. Dat
met een offergave de godheid
familie of zakenrelaties thuis. In
betekent heel wat en hij zal zijn
gunstig te stemmen. Want ziekte
Epidaurus had de patiënt met
werk wel opvallend goed hebben
schreef men aan een verstoorde
offeren en de bijbehorende
gedaan. Als deze Ctesias even
relatie met een godheid toe.
behandeling een grotere kans
niets te doen had, schakelde hij
Een welgestelde Griek echter
op genezing. De priesters van
over op zijn hobby geschiedenis.
ging op reis naar de oertempel
deze tempel kenden nog niet de
Aan hem danken we niet alleen
van Aesculapius te Epidauros.
oorzaken van ziektes, maar wel
medische uiteenzettingen, maar
Als die Griek bijvoorbeeld uit
het verloop ervan. Zo konden ze
ook een uitgebreide geschiedenis
Athene kwam moest hij ongeveer
met hulpmiddelen zoals medisch
van het Perzië in die tijd. De
honderdvijftig kilometer naar het
gereedschap en een behandeling
bekendste arts uit de Griekse
westen reizen. Van de hoofdstad
met kruiden toch een en ander
Oudheid is Hippocrates. Hij leefde
naar de landstreek Argos aan de
ten goede keren. Er bestond daar
rond circa 460 vóór Christus op
Golf van Egina. Een hele reis en
een artsenschool, waar al heel lang
het eiland Kos en was geboren uit
waarschijnlijk per paard en wagen
artsen werden opgeleid en dus veel
een familie van artsen. Onder zijn
EMC Lentekrant 2014
33
voorvaderen treffen we er aan, die
een beroep zijn gedaan op de
maar echt en bloedig. Het was
in de artsenschool van Epidaurus
goden en op het toepassen van
de bedoeling dat er doden en
waren opgeleid. Hij heeft heel
huismiddelen. Langzamerhand
gewonden vielen. Hoe meer, hoe
veel geschriften nagelaten, waarin
leerde men steeds meer en ging
uitzinniger de toeschouwers in het
een belangrijke opvatting centraal
men die kennis toepassen. Wilde
Colosseum in Rome. De gladiatoren
staat. Een arts moet uitgaan van
een Romeins burger op politiek
waren getrainde atleten en werden
de feiten en deze feiten worden
gebied iets bereiken dan moest
goed verzorgd. Er bestonden
verkregen door waarneming van de
hij over veel geld beschikken.
dus gladiatorenartsen. Eén van
zieke. Een arts had vaak macht over
Om bijvoorbeeld tot het hoogste
hen heette Galenus en leefde in
leven of dood en controle daarop
ambt van consul te worden
de tweede eeuw na Christus. Hij
was in die oude tijden niet altijd
gekozen moest de kandidaat het
was een aanhanger van de leer
goed mogelijk. Misbruik maken
volk op feesten trakteren. Die
van Hippocrates: ziekte is een
van die macht was vrij eenvoudig.
Romeinse feesten hadden naast
verstoorde balans tussen slijm,
Hippocrates heeft met het opstellen
het uitdelen van gratis eten en
bloed, zwarte en gele gal. Galenus
van een eed een grote verbetering
drinken een behoorlijk agressief
voegde er omstandigheden als
aangebracht in de taakopvatting
onderdeel. Dat bestond uit spelen
warm, koud, vochtig en droog aan
van artsen tot in onze tijd toe.
in het amfitheater, waar het
toe en vond het toepassen van
Patiënten konden artsen die de eed
volk vrij toegang had. Het valt te
een dieet van groot belang. Hij
van Hippocrates hadden afgelegd
vergelijken met een belangrijke
experimenteerde met dieren en
vertrouwen. Elke arts, waar ook ter
voetbalwed-strijd in onze tijd. Het
daaruit kwam veel kennis voort.
wereld, legt die eed nog steeds af.
stadion stroomt vol, iedereen in
Hij schreef bijna tweehonderd
zijn vak of op de viptribune en het
artikelen over zijn ervaringen. Daar
Galenus, de gladiatorenarts
schouwspel kan beginnen. Bij de
staat veel goeds in, maar ook een
Vanaf de tweede eeuw vóór
Romeinen bestond de show o.a.
grote fout. Zijn opvatting over
Christus sijpelde de Griekse
uit gladiatorengevechten en het
de werking van het hart en de
medische kennis naar het
groots naspelen van veldslagen.
bloedsomloop zat er flink naast.
Romeinse Rijk. Vóór die tijd zal
Er werd niet net alsof gevochten
Maar vanwege zijn grote gezag
bij gewonden op het slagveld
zoals bij ons op de televisie in
bleven artsen tot in de vijftiende
en bij zieken in dorp of stad
die spectaculaire worstelshows,
eeuw van zijn gelijk overtuigd.
34 EMC Lentekrant 2014
Hij stond zó goed bekend dat hij
zelfs Rome. Dat werd leeggehaald
heiligenbeeld zien hangen. Zorg
ook de lijfarts van de keizer mocht
en behoorlijk verwoest. Zo
voor genezing van zieken bleef dus
zijn. Dat was een veel gevaarlijker
begonnen de middeleeuwen en
verweven met een beroep op de
job dan die van gladiatorenarts.
sommige geleerden spreken over
bovennatuur. Zo zie ik geen verschil
Want als de duim van de keizer
een donkere tijd. Intussen was het
tussen een arm Grieks vrouwtje dat
naar jou omlaag wees ging je er
Christendom tot staatsgodsdienst
een kip offert in een tempel, een
onherroepelijk aan.
verklaard en waren overal kerken
Romeinse burger, die een gelofte
en kloosters verrezen. Ziekenzorg
doet voor het beeld van Zeus of
Aan alles komt een eind
verhuisde naar die kloosters,
een middeleeuwer in gebed voor
De Romeinse legioenen hadden
waar monniken, paters en zusters
Sint Rochus om van zweren af te
op het hoogtepunt van het rijk
patiënten bleven opvangen. Werd
komen. De geschiedenis herhaalt
bijna heel Europa en Noord-Afrika
iemand ziek dan bad men in een
zich, maar zal niet stilstaan. De
veroverd. Rome was een prachtige
kerk of kapel om genezing tot een
verlichting komt eraan voor
monumentale stad. Er waren
heilige. Men beloofde bij genezing
iedereen. Letterlijk en figuurlijk.
wegen aangelegd naar alle delen
iets terug te doen in de vorm van
Daarover een volgende keer
van het rijk, waarover soldaten snel
een cadeau met betrekking tot het
konden opmarcheren. Toch was het
geheelde lichaamsdeel. Zo’n cadeau
in de vijfde eeuw na Christus met
bestond dus naar omstandigheden
Wikipedia; Klassieke Oudheid.
Rome gedaan. Door verzwakking
van de genezing uit een zilveren of
Namen en begrippen uit de Griekse
van het moreel, corruptie en ruzie
gouden arm, voet, hand, hoofd. In
en Romeinse Oudheid van A tot Z,
zakte de Latijnse beschaving ineen
sommige heiligdommen kan men
en veroverden barbaarse volkeren
ook nu nog deze cadeaus naast het
EMC Lentekrant 2014
Geraadpleegde bronnen + foto's:
P.J. Reimer; Gladiatoren. Volksvermaak in het Colosseum, Fik Meijer
35
Apotheek Nieuwegein 030 607 67 76
Mondriaanlaan 5, 3431 GA Nieuwegein
Dienstapotheek
fax: 030 607 67 75
Spoedrecepten buiten onze openingstijden:
www.apotheeknieuwegein.nl
Dienstapotheek St. Antonius Ziekenhuis,
E-mail: [email protected]
Koekoekslaan 1, Nieuwegein tot 22.00 uur
Spoedrecepten 's nachts:
Apothekers
Na 22.00 uur worden de medicijnen op recept van de
Mw. M.E. Frankhuisen en mw. M. Bouwens-Brugman
huisartsenpost kosteloos bij u thuisbezorgd door:
Openingstijden
Dienstapotheek Utrecht, Burgemeester Fockema
Maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 18.00 uur.
Andrealaan 60, Utrecht
Spoedrecepten buiten de openingstijden
Bezorgen
Buiten de openingstijden van de apotheek kunt u
Wij bezorgen maandag tot en met vrijdag dagelijks,
voor spoedgevallen terecht bij de dienstapotheek.
’s morgens en ’s middags in heel Nieuwegein.
36
EMC Lentekrant 2014
Huisartsenpraktijk Jutphaas 030 603 13 60
Diepenbrocklaan 3, 3438 XZ Nieuwegein
Telefonisch spreekuur
www.huisartsenpraktijkjutphaas.nl
U wordt verzocht voor 10.00 uur aan de assistente
Openingstijden 8.00 - 17.00 uur. Tussen 12.00 en
door te geven welke arts u wilt spreken. U wordt dan
14.00 zijn wij alleen voor spoedgevallen te bereiken.
teruggebeld door de betreffende huisarts.
Spoedgevallen 030 604 56 74. Buiten praktijkuren en
Behandelspreekuur
in het weekend 0900 420 14 20.
U kunt bij de doktersassistente terecht voor
Werkdagen huisartsen
wondverzorging, oren uitspuiten etc. Wanneer
Mw. A. Hogendoorn
Ma Di Wo Do Vr
-
-
Mw. J. Tukker
-
Mw. W. van Stuijvenberg
-
Dhr. D. Kievit
-
urine-onderzoek moet plaatsvinden dan bij voorkeur
-
ochtendurine. De urine (die u tot afleveren in de
koelkast dient te bewaren) graag voor 10.00 uur
inleveren bij de assistente.
Inloopspreekuur Dagelijks van 8.00 - 8.15 uur, voor
Herhaalrecepten aanvragen (3 mogelijkheden)
korte behandeling en vragen. Spreekuur Afspraken
- Via internet: www.huisartsenpraktijkjutphaas.nl
dienen voor 12.00 uur te worden gemaakt. ‘s Mid-
- Via de receptenlijn: 030 630 19 96 (24-uur per dag)
dags worden er alleen spoedafspraken gemaakt.
- Door receptendoosjes in de brievenbus in de hal
Een standaardafspraak duurt 10 minuten; genoeg
te deponeren. Zijn de recepten voor 11.00 uur
om één probleem te behandelen. Hebt u meerdere
aangevraagd, dan liggen ze de volgende werkdag
problemen, vraag dan meer tijd aan. Afspraken voor
klaar in de apotheek.
dezelfde dag graag aanvragen vóór 8.30 uur.
EMC Lentekrant 2014
37
Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan 030 607 67 60
Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein
Spreekuur en vragen
www.HuisartsenpraktijkMondriaanlaan.nl
Voor het maken van afspraken, het opvragen van
E-mail: [email protected]
uitslagen en het aanvragen van herhaalrecepten
Fax: 030 607 67 59
kunt u bellen tussen 8.00-17.00 uur. De telefoonlijnen
worden veel gebruikt en kunnen dus wel eens bezet
Openingstijden 8.00-17.00 uur
zijn. U helpt de assistente door het gesprek kort
Spoedgevallen Binnen praktijkuren 030 607 67 60
en duidelijk te houden. Om u beter van dienst te
keuze 9. Buiten praktijkuren 0900 420 1 420.
kunnen zijn, zal de assistente vragen naar de aard van
Werkdagen huisartsen
uw klachten. Wanneer een afspraak met de dokter
Ma Di Wo Do Vr
Dhr. E. Asbreuk
-
wenselijk is, zal zij deze samen met u inplannen. De
Dhr. J. Blommestein
-
assistente heeft genoeg ervaring en instructies van de
Dhr. I. Brouwer
Mw. A. Denteneer
Mw. N. de Hartog
Mw. Y. van der Helm
-
-
arts om het spoedeisende karakter van uw vraag in te
schatten.
-
Herhaalrecepten Bij voorkeur aanvragen via onze
Inloopspreekuur
website www.huisartsenpraktijkmondriaanlaan.nl. U
Dagelijks van 8.00-8.15 uur voor een korte vraag en
kunt ook de doosjes afgeven op de praktijk, deponeren
behandeling zonder lichamelijk onderzoek.
in onze brievenbus of u kunt de assistente bellen.
38
EMC Lentekrant 2014
Paramedisch Centrum Nieuwegein 030 600 02 02
Mondriaanlaan 3 en 9, 3431 GA Nieuwegein
beschadigde huid, met daarin de bloed- en lymfevaten.
www.paramedischcentrum.nl
Bijv. littekens, oedeem, acne en overbeharing.
E-mail: [email protected]
Therapeutische elastische kousen: Hulpmiddelen die
Aangesloten bij SurPlus, www.surplusnieuwegein.nl
worden gebruikt bij veneuze of lymfatische klachten
en maken deel uit van ambulante compressietherapie.
Behandelmogelijkheden
Ergotherapie: Voor mensen die problemen ervaren
Fysiotherapie: Dat bewegen niet zo vanzelfsprekend
tijdens activiteiten. Zoals bij de verzorging, huishou-
is, beseft u pas als u ergens last van krijgt. Uw
ding, school, werk, hobby’s en zelfstandig verplaatsen.
fysiotherapeut adviseert, behandelt en begeleidt.
Podologie: Het vervaardigen van steunzolen en
Manuele therapie: Specialisatie binnen de fysio-
ortheses, bij voet-, been- en rugklachten.
therapie, waarbij onderzoek- en behandelmethoden
Orofaciale fysiotherapie (ook wel kaakfysiotherapie
gebruikt worden voor rug, nek, armen en benen.
genoemd): Specialisatie binnen de fysiotherapie
Kinderfysiotherapie: Motorische of sensorische
waarbij de behandeling gericht is op het functioneren
problemen belemmeren het kind in zijn ontwikkeling.
van spieren en gewrichten in het hoofd, het halsgebied
Het kind leert zich spelenderwijs te ontwikkelen.
en het kauwstelsel.
Psychosomatische fysiotherapie: Behandeling van
Trainingsprogramma’s: Medische fitness,
psychosomatische klachten door langdurige stress van
Beweegprogramma’s voor diabetes, COPD en
lichamelijke en of geestelijke aard.
obesitas Beweeggroep Parkinson, Vitaal zwanger,
Oefentherapie Cesar: Een behandelmethode gericht op
Running-therapie, Belastbaarheid therapie voor
de behandeling en voorkoming van klachten, door een
diabetespatiënten, Basis Revalidatie Therapie (BRT) en
onjuist houdings- en bewegingspatroon.
Belasting Belastbaarheid Therapie (BBT), ZAP, zoals die
Huid-/ Oedeemtherapie: Behandeling van een zieke of
door het Samenwerkingsverband worden aangeboden.
EMC Lentekrant 2014
39
Psychologenpraktijk Mondriaanlaan 030 607 67 87
Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein
Behandeling
www.psychologenpraktijkmondriaanlaan.nl
De behandeling is over het algemeen kortdurend
Psychologen: Jan Princen, Laura de Jong en
en klachtgericht. Wij werken hoofdzakelijk
Cathrien Bartels.
vanuit het referentiekader van de cognitieve
Doelgroep
gedragstherapie. Uit onderzoek blijkt dit vaak de
U kunt bij ons terecht indien u problemen ervaart in
meest effectieve vorm van therapie te zijn. Wij zijn
het dagelijks leven. Hierbij kunt u denken aan emo-
onder meer gespecialiseerd in EMDR, chronische pijn
tionele problemen (angst, somberheid), problemen in
(waaronder fibromyalgie en whiplash), het chronisch
uw relatie of op het werk (overspannen-heid, burnout),
vermoeidheidssyndroom, werk- en psychische klachten
lichamelijke klachten waar geen medische verklaring
en ADHD bij volwassenen.
voor gevonden wordt of angst voor ernstige ziekten
en dwangmatige handelingen / gedachten. Ook voor
Afspraak maken
het verwerken van een ingrijpende gebeurtenis zoals
Voor het maken van een afspraak of inlichtingen
verlies van een dierbare, een scheiding of een ongeval
kunt u terecht op het telefonisch spreekuur op
kunt u bij ons hulp zoeken.Onze praktijk is niet de
werkdagen van 13.00 uur tot 14.00 uur. Ook kunt u
juiste plek voor acute crisissituaties of ernstige
zich aanmelden via de website. U wordt dan binnen
psychiatrische problematiek. Wij vinden onze praktijk
enkele dagen teruggebeld voor een afspraak.
ook minder geschikt voor jonge kinderen.
40
EMC Lentekrant 2014
Dietheek diëtisten
088 425 36 00
Saltro 030 236 11 36
Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein
Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein
www.dietheek.nl
www.saltro.nl
E-mail: [email protected]
E-mail: [email protected]
Diëtisten: Tessa Klop, Agnes Samsom.
Doelgroep
graag bij het veranderen van uw voeding. Kinderen
Praktijk voor Verloskunde
De Lekbrug 088 430 04 30
en volwassenen kunnen bij ons terecht voor een
Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein
voedingsadvies en dieet op maat. U kunt van ons
www.delekbrug.nl
een deskundig advies verwachten bij voorbeeld op
E-Mail: [email protected]
Voeding staat centraal in ons leven. Wij helpen u
het gebied van diabetes, hoge bloeddruk, allergie,
overgewicht, darmklachten, eetstoornissen en te
hoog cholesterol enz. Samen met u bespreken we de
veranderingen in uw voeding, waarbij we rekening
houden met uw leefstijl en u krijgt van ons informatie
Indigo 030 230 85 10
mee naar huis. Met wat kleine veranderingen in uw
Mondriaanlaan 7
voeding wordt al veel bereikt.
3431 GA Nieuwegein
www.indigo.nl
Afspraak maken
Voor het maken van een afspraak kunt u
dagelijks tussen 8.30 uur en 17.00 uur bellen op
email sturen naar [email protected] dan wordt u zo
VitrasCMD Algemeen Maatschappelijk Werk 0900 821 23 82
spoedig mogelijk teruggebeld voor het maken van
Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein
een afspraak. U kunt op de Mondriaanlaan bij ons
www.vitrascmd.nl
terecht tussen 8.00 uur en 20.00 uur
E-mail: [email protected]
telefoonnummer 088 - 425 36 00. Ook kunt u een
EMC Lentekrant 2014
41
Vraagbon
Ik heb een vraag over:____________________________________________________________________________________
Mijn naam is:_____________________________________________________________________________________________
Adres:___________________________________________________________________________________________________
Opsturen naar: ”Gezondheidszorg, ook uw zorg”, of afgeven bij één van de dependances van het
Samenwerkingsverband Eerstelijns Gezondheidszorg Jutphaas/Wijkersloot, Zuilenstein, Huis de Geer,
EMC Nieuwegein, Mondriaanlaan 3, 5, 7, 9 of Diepenbrocklaan 3. U kunt uw vraag of buitenbon
ook mailen naar: [email protected]
Buiten-bon
Woont u buiten het verspreidingsgebied van ”Gezondheidszorg ook uw zorg”, maar bent u wel als patiënt
ingeschreven bij het Gezondheidscentrum aan de Mondriaanlaan of bij Huisartsenpraktijk Jutphaas?
Dan kunt u het blad thuisbezorgd krijgen als u deze bon even invult.
Ja, ik woon buiten het verspreidingsgebied, ben patiënt van het Gezondheidscentrum aan de Mondriaanlaan/
Huisartsenpraktijk Jutphaas en wil het blad ”Gezondheidszorg ook uw zorg” thuisbezorgd krijgen.
Naam:___________________________________________________________________________________________________
Adres:___________________________________________________________________________________________________
Postcode:________________ Plaats:__________________________________________________________________________
Opsturen naar: Het Redactiesecretariaat ”Gezondheidszorg, ook uw zorg”, of afgeven bij een van de
dependances van het EMC Nieuwegein, Mondriaanlaan 3, 5, 7, 9 of Diepenbrocklaan 3.
42
EMC Lentekrant 2014
1
1) Huisartsenpraktijk Jutphaas
Diepenbrocklaan 3,
2
3438 XZ Nieuwegein, 030 603 13 60
2) Gezondheidscentrum Mondriaanlaan
Mondriaanlaan 7,
3431 GA Nieuwegein, 030 607 67 60
EMC Lentekrant 2014
43
Kunst in het Gezondheidscentrum: Renée Campagne-van Wermeskerke
EMC Lentekrant 2014