Rookstop: Behandeling en begeleiding (Apr. Selma Celik)

Rookstop: Behandeling
en begeleiding
Selma Celik
2de Master Farmaceutische Zorg
Promotor: Dr. Apr. Filip Kiekens
Academiejaar 2013-2014
Onderzoeksvragen
Welk middel is het effectiefst in de
behandeling van nicotine
afhankelijkheid?
 Hoe kunnen we het
verslavingsprobleem m.i.v. roken
voorkomen?

Inhoudsopgave
Probleemstelling
Behandeling
• Roken is en blijft een probleem
• Medicamenteus
Eerste- en tweedelijnsmiddelen volgens FDA
Literatuurstudie
• Welk middel is het effectiefst in de behandeling van
nicotine afhankelijkheid?
Richtlijnen voor de
productselectie
• NRT, Varenicline, Bupropion SR
Begeleiding
Onderzoek
•5A
•5R
• Kwalitatief: Interview in 12 apotheken in Antwerpen
• Preventieve aanpak roken in het basisonderwijs: Les
roken
Probleemstelling
> 1,1 miljard
rokers
>5 miljoen
vroegtijdige
sterfgevallen
Longkanker
COPD
Hart-en
vaatziekten
 NOG STEEDS DE BELANGRIJKSTE VERMIJDBARE DOODSOORZAAK
 GEEN DRINGENDE MAATREGELEN?  > 8 MILJOEN DODEN IN 2030
Medicamenteuze behandeling: Overzicht

Eerstelijnsmiddelen volgens de FDA
•
Nicotine substitutie therapie (NRT): kauwgom, zuigtablet, inhaler, mondspray,
pleister
•
Varenicline (Champix®)
•
Bupropion (Zyban®)

Tweedelijnsmiddelen volgens de FDA
•
Nortryptiline (Nortrilen®): TCA
•
Clonidine (Catapressan®): Centraal werkend antihypertensivum
Niet-nicotine
preparaten
Nortryptiline even effectief als bupropion  als goedkoop alternatief ?
Welk middel is het effectiefst in de
behandeling van nicotine afhankelijkheid?

NRT
•
Alle nicotine vervangende middelen effectief, onderling geen verschil in efficaciteit
•
Combinatietherapie effectiever  MAAR niet goedgekeurd door FDA
•
Indien start nicotinepleister twee weken VOOR stopdatum  slaagpercentage hoger
dan start op stopdatum

NRT en Bupropion
•
Even werkzaam
•
Verdubbelen de slaagkansen op stoppen met roken in vergelijking met placebo

NRT in combinatie met Bupropion
•
Effectiever dan elk afzonderlijk  MAAR verhoogd risico op BW zoals hoge bloeddruk

Varenicline
•
Verdubbeld/verviervoudigd de slaagkansen op stoppen met roken in vergelijking met
placebo
Welk middel is het effectiefst in de
behandeling van nicotine afhankelijkheid?

Vergelijking: Varenicline met bupropion en placebo
•
Varenicline zowel op korte- als op lange termijn effectiever dan bupropion en
placebo

Vergelijking: Varenicline met bupropion en NRT
•
De kans op stoppen na 1 jaar is groter voor varenicline dan voor bupropion en NRT

Combinatie: Varenicline met NRT
•
NIET aangeraden omwille van nicotine-antagonistische eigenschappen van varenicline
MAAR toch een voordeel van NRT gebruik bij acute hunkering vastgesteld
Grafiek: Lange termijn (≥ 6 maanden)
stoppercentages van de beschikbare medicijnen bij
rookstop. Uit: ‘’Zwar NA, Mendelsohn CP,
Richmond RL. Supporting smoking cessation. BMJ
Welk middel is het effectiefst in de
behandeling van nicotine afhankelijkheid?

Samenvattende tabel

Recent rapport: stoppercentage varenicline tussen 40-65%

Nortryptiline even werkzaam als bupropion

Cochrane analyse: combinatie van verschillende nicotinevervangende middelen en
varenicline het effectiefst bij rookstop behandeling

Een recent rapport: een klein voordeel van varenicline aangetoond ten opzichte
van de combinatie van de nicotinevervangende middelen

Combinatie: medicatie met gedragsmatige interventies  beter
Richtlijnen voor de productselectie
Profiel van de patiënt
Keuze van de patiënt
Rookpatroon
Therapietrouw
Medische toestand
Eerdere stoppoging?
Leefstijl
Optreden BW?
Richtlijnen voor de productselectie
NRT
Moedig ondersteunende en minstens 8 w therapie aan
• Klinische geschiktheid: Alle rokers, voorzichtig bij zwangeren, onstabiele CV en adolescenten
• Voorkeur patiënt: OTC, bezorgd over de NW varenicline en bupropion
Varenicline
Moedig ondersteunende en minstens 12 w therapie aan
• Klinische geschiktheid: Volwassenen incl. bij chronische ziekten. CI adolescenten,
zwangerschap. Let op bij psychiatrische aandoeningen, reduceer dosis bij nierfalen en
nausea (30%)
• Voorkeur patiënt: Effectiefst middel bij rookstop, geen GM interacties
Bupropion SR
Moedig ondersteunende en minstens 7 w therapie aan
• Klinische geschiktheid: Volwassenen incl. bij chronische ziekten. CI: epilepsie, MAO-I,
zwangerschap, eetstoornissen en combinatie met andere aanvalsdrempel verlagende middelen
• Voorkeur patiënt: Bij falen of CI andere middelen
 Beoordeel de behandeling + vraag naar NW en om terug te komen
Begeleiding
5A
Algemene begeleiding
5R
Indien patiënt niet gemotiveerd is
Ask
Relevance
Advise
Risks
Asses  5 R ?
Rewards
Assist
Roadblocks
Onderzoek: Interview

Kwalitatief onderzoek in 12 apotheken
•
Interview uit zevental vragen  kleinschalig onderzoek
1. Welke producten hebt u in de apotheek m.b.t. rookstop?
2. Welk product wordt het meest verkocht?
3. Welk product vindt u persoonlijk het effectiefst?
4. Vraagt u of de patiënt rookt als deze voor een minder kwalijke
aandoening, zoals hoesten bij u langskomt?
5. Hebt u brochures in de apotheek over rookstop?
6. Neemt u deel aan de anti-tabaksdag door bv. affiches te hangen aan het
raam?
7. Verkoopt u elektronische sigaretten in de apotheek en raadt u deze aan?
•
Verliep als een gesprek  niet enkel de vragen
Resultaten en Besluit

Het meest verkochte middel OTC: Nicotine kauwgom
Het meest verkochte middel VS: Champix®

Effectiefst middel volgens 1/3 apothekers = Champix®  Literatuur

Apothekers raden geen combinatie van nicotine vervangende middelen aan terwijl deze
effectiever is

Een groot deel vraagt niet of de patiënt al dan niet rookt  mist de kans om stoppen
met roken te adviseren
Literatuur zelfs zeer kortdurende (<3min.) interventies
verhogen de slaagkansen op stoppen met roken

Het voorzien van brochures =
 50% gaat zoeken, zelfs geen idee waar het
in de apotheek ligt en deelname aan anti-tabaksdag: slechts 1/12 van de apothekers

E-sigaretten: niet zo populair in de apotheek, 75% verkoopt het absoluut niet

Samenwerking tabakoloog nog niet aan de orde  zelfs een aantal die de functie ervan
niet weten 
Onderzoek: Preventieve aanpak roken in
het basisonderwijs

Wat is het probleem ?
Het grootste aandeel regelmatige en
gelegenheidsrokers wordt bij jongeren en
jongvolwassenen tussen 15 en 29 jaar gezien.
Jong beginnen  jong verslaafd geraken 
effect op de gezondheid  moeilijk te stoppen
Figuur: Het percentage regelmatige/dagelijkse rokers in België volgens
leeftijdscategorie
Onderzoek: Preventieve aanpak roken in
het basisonderwijs

De gemiddelde leeftijd waarop een eerste sigaret helemaal werd opgerookt:
13

Start lessen in secundair onderwijs?  Te laat ?

Beter  Derde graad basisonderwijs
Onderzoek: Preventieve aanpak roken in
het basisonderwijs

Inhoud van de les
Start Quiz
• Nagaan
kennis
kinderen
Power-Point
presentatie
• Les roken
aan 6de
leerjaar
Klassikale
Verbetering
Quiz
Maken van een
poster
• Mening
veranderd?
• Korte- en
langetermijneffecten
in kaart brengen
Onderzoek: Preventieve aanpak roken in
het basisonderwijs

Foto’s uit de les
Onderzoek: Preventieve aanpak roken in
het basisonderwijs

Foto’s uit de les
Onderzoek: Preventieve aanpak roken in
het basisonderwijs

Foto’s uit de les
Onderzoek: Preventieve aanpak roken in
het basisonderwijs

Toekomst?
•
Lessen uitbreiden
•
Professioneler aanpakken
•
Lesmateriaal beschikbaar  niet gekend/ niet gebruikt  meer aandacht
•
Lessen verplichten ?  idealistisch ?
•
In ieder geval  ‘Jong geleerd is oud gedaan’  aantal rokers
•
Voor een langere periode: verschillende doelgroepen bij betrekken
bv. ouders informeren  samenwerken
BEDANKT VOOR
JULLIE AANDACHT !

Download Report