Leerlingen verrichten arbeid Een juridische leidraad voor de school Diocesane studiedagen Brugge – 14 februari 2014 J. Palmans – K. Billen Arbeid • Wat is arbeid? – Een werknemer levert prestaties onder het gezag van een werkgever • Als arbeid verricht wordt, dan zijn onder meer – – – – wet welzijn op het werk (WWW) Codex Algemeen Reglement Arbeidsbescherming (ARAB) arbeidswet van toepassing op de werknemer en de werkgever 2014-02-14 VSKO 2 Leerlingen verrichten arbeid • Leerlingen die arbeid verrichten, worden gelijkgesteld met werknemers – De wet welzijn op het werk, de Codex en het ARAB zijn dan van toepassing – De arbeidswet is dan gedeeltelijk van toepassing • Deze studiedag heeft betrekking op leerlingen die arbeid verrichten – De arbeidsrechtelijke context wordt behandeld vanuit 18 juridische invalshoeken – De pedagogische context wordt niet behandeld • De scope is beperkt tot leerlingen van gewoon en buitengewoon voltijds secundair onderwijs 2014-02-14 VSKO 3 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 4 Leerlingen arbeiden op school (1) • Praktijkles op school = – praktijkoefeningen op school – onder leiding van een leraar van de school – in het kader van het leerprogramma van • een praktijkvak (PV) • beroepsgerichte vorming (BGV) • of sommige kunstvakken (KV) • Zijn van toepassing: – Wet welzijn, codex en ARAB • Onder meer risicoanalyse en preventiemaatregelen vereist • Zijn niet van toepassing: – Gezondheidstoezicht – Arbeidsongevallenwet – Arbeidswet 2014-02-14 VSKO 5 Leerlingen arbeiden op school (2) • Andere vormen van arbeid van leerlingen op school: – Zelfstandig werken aan geïntegreerde proef (GIP) • Bijvoorbeeld meubelstuk, maquette, etalage, … realiseren – Werken in de operationele bedrijfsomgeving van de school • Bijvoorbeeld elektrische leidingen leggen, zelf vervaardigd meubilair installeren, muur schilderen, … – Vrijwilligerswerk buiten de schooluren • Bijvoorbeeld gasten bedienen op personeelsfeest, hapjes bereiden, voertuigen van bezoekers op parking begeleiden, … • Deze werkvormen worden best op dezelfde wijze benaderd als de praktijklessen op school 2014-02-14 VSKO 6 Activiteiten die geen arbeid zijn • Bedrijfsbezoeken en observatieactiviteiten – Leerlingen worden geconfronteerd met reële arbeidsposten zonder zelf arbeid te verrichten • Triviale vormen van arbeid – – – – – – – • Karweien (al dan niet als straf) Eenvoudige werkzaamheden Laboratoriumoefeningen Bereiding van maaltijden voor eigen consumptie Lichamelijke opvoeding Sociale stage, inleefdagen, gemeenschapsdienst, … Beeldschermwerk (minder dan 4 u. per dag) Dit zijn geen vormen van arbeid – Maar preventiemaatregelen kunnen vereist zijn 2014-02-14 VSKO 7 Verricht de leerling arbeid? Neen • Bedrijfsbezoek • Observatieactiviteit • Triviale vormen van arbeid De 3 basiscriteria Ja Binnen of buiten de school? Binnen • Praktijkles • Geïntegreerde proef • Bedrijfsomgeving school • Vrijwilligerswerk Buiten Praktijkles op verplaatsing (1) • Praktijkles op verplaatsing = – praktijkoefeningen op een locatie buiten de school – onder leiding van een leraar van de school – in het kader van het leerprogramma van • een praktijkvak (PV) • of sommige kunstvakken (KV) 2014-02-14 VSKO 9 Praktijkles op verplaatsing (2) • Waarom richten we praktijkles op verplaatsing in? – School beschikt niet over geschikt oefenmateriaal • • • • • • Moderealisatie en –verkoop: praktijkles op de winkelvloer Land– en tuinbouw: aanplantingen snoeien bij een bedrijf Bouw: muur van kerkhof herstellen Decoratieve technieken: gevel van winkelpand opfrissen Podiumtechnieken: podium bouwen op festivalweide … – School beschikt niet over geschikte arbeidsmiddelen • Lassen-constructie: lassen in atelier van assemblagebedrijf • Bouw: oefenmuur in marge van bestaande werf • … 2014-02-14 VSKO 10 Praktijkles op verplaatsing (3) • Zijn van toepassing: – Wet welzijn, codex en ARAB • Onder meer risicoanalyse en preventiemaatregelen vereist • Zijn niet van toepassing: – Gezondheidstoezicht – Arbeidsongevallenwet – Arbeidswet 2014-02-14 VSKO 11 Externe praktijkopleiding • Externe praktijkopleiding = – praktijkoefeningen in het kader van het leerprogramma – bij of in samenwerking met de VDAB, een RTC, een bedrijf, een instelling, … – een externe opleider treedt als lesgever op – doorgaans is ook de praktijkleraar aanwezig • Waarom richten we externe praktijkopleidingen in? – Omdat de school niet beschikt over • geschikte infrastructuur • vereiste arbeidsmiddelen • en/of bekwame opleiders 2014-02-14 VSKO 12 Praktijkles op verplaatsing versus externe praktijkopleiding Praktijkles op verplaatsing Externe praktijkopleiding Praktijkleraar van de school Werknemer van de externe partner Wie zorgt voor de arbeidsmiddelen? De school en/of de externe partner De externe partner Wie zorgt voor het oefenmateriaal? De externe partner De externe partner Wie geeft de opleiding? 2014-02-14 VSKO 13 Leerlingenstage (1) • De leerling – verricht daadwerkelijk arbeid, – bij een werkgever, – in het kader van een leerprogramma georganiseerd door een school, – met het oog op het opdoen van beroepservaring, – in gelijkaardige omstandigheden als de werknemers in dienst van die werkgever 2014-02-14 VSKO 14 Leerlingenstage (2) • Stage is een juridisch veilige werkvorm, omdat een uitgebreid regelgevend kader beschikbaar is: – Wet welzijn, codex en ARAB – Arbeidswet – Rondzendbrieven van ministerie van onderwijs • SO/2002/09 (SO) • SO/2002/11 (BuSO) – – – – – 2014-02-14 Bindend stagereglement Verplichte stageovereenkomst Verplichte risicoanalyse en werkpostfiche Zo nodig gezondheidstoezicht … VSKO 15 Leerlingenstage (3) • Het begrip stage wordt te pas en te onpas gebruikt: – snuffelstage – inleefstage – sociale stage zijn geen stages in de federale betekenis • In het buitengewoon onderwijs worden – extramurale BGV (OV2 en OV3) – praktijk op verplaatsing (OV4) ook als stage beschouwd 2014-02-14 VSKO 16 Verricht de leerling arbeid? Neen • Bedrijfsbezoek • Observatieactiviteit • Triviale vormen van arbeid De 3 basiscriteria Ja Binnen of buiten de school? Binnen • Praktijkles • Geïntegreerde proef • Bedrijfsomgeving school • Vrijwilligerswerk Buiten In gelijkaardige omstandigheden als de gewone werknemers? Neen Ja • Praktijkles op verplaatsing • Leerlingenstage • Externe praktijkopleiding En wat is werkplekleren dan? • Werkplekleren is een pedagogisch begrip – Geen arbeidsrechtelijke betekenis • Werkplekleren is “het aanleren van algemene en beroepscompetenties in een werksituatie die ook een leersituatie is” – Werkplekleren vindt steeds plaats in een operationele bedrijfscontext – Leerlingen interfereren op één of andere wijze met werknemers van het bedrijf Werkplekleren Geen werkplekleren Bedrijfsbezoek Observatieactiviteit Leerlingenstage Praktijkles op verplaatsing Externe praktijkopleiding 2014-02-14 VSKO 18 Even testen Praktijkles op school 2014-02-14 • 1 – Verricht de leerling arbeid? • 2 – Binnen of buiten de school? • 3 – In gelijkaardige omstandigheden als werknemers van het bedrijf? VSKO 20 Praktijkles op verplaatsing 2014-02-14 • 1 – Verricht de leerling arbeid? • 2 – Binnen of buiten de school? • 3 – In gelijkaardige omstandigheden als werknemers van het bedrijf? VSKO 21 Externe praktijkopleiding 2014-02-14 • 1 – Verricht de leerling arbeid? • 2 – Binnen of buiten de school? • 3 – In gelijkaardige omstandigheden als werknemers van het bedrijf? VSKO 22 Stage 2014-02-14 • 1 – Verricht de leerling arbeid? • 2 – Binnen of buiten de school? • 3 – In gelijkaardige omstandigheden als werknemers van het bedrijf? VSKO 23 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 24 4 – De werkgever • • Wie gelijkgestelde werknemers tewerkstelt, wordt gelijkgesteld met een werkgever De werkgever is verantwoordelijk voor – inrichting van arbeidsplaats en werkpost – keuze en gebruik van arbeidsmiddelen, persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen (CBM en PBM), werkkledij, chemische stoffen of preparaten – bescherming tegen risico’s – gezondheidstoezicht – vorming, informatie en instructies – noodprocedures, brandbestrijding, evacuatie – … 2014-02-14 VSKO 25 Het schoolbestuur als werkgever • Het schoolbestuur is de gelijkgestelde werkgever van de leerlingen die – praktijklessen volgen op school of op verplaatsing – zelfstandig op school in het kader van de GIP een werkstuk realiseren buiten de normale schooluren – binnen de operationele bedrijfsomgeving van de school werkzaamheden verrichten – op school als vrijwilliger werkzaamheden verrichten buiten de schooluren 2014-02-14 VSKO 26 De stagegever als werkgever • • De stagegever is de gelijkgestelde werkgever van de stagiair De stagegever – stelt één van zijn werknemers als stagementor aan – stelt de arbeidsmiddelen ter beschikking – verleent de stagebegeleider van de school vrije toegang tot de stageplaats • Dit kan een probleem zijn in de thuiszorg – mag onder bepaalde voorwaarden de stageovereenkomst verbreken 2014-02-14 VSKO 27 De twee werkgevers van de stagiair • • • Voor de wet welzijn is de stagegever de werkgever Voor de arbeidsongevallenwet is echter het schoolbestuur de werkgever Stagiairs hebben dus steeds twee werkgevers: 2014-02-14 Volgens de wet welzijn, de Codex en het ARAB De stagegever • is de werkgever • volgt elk ongeval op Volgens de wet op de arbeidsongevallen Het schoolbestuur • is de werkgever • sluit de verzekering af VSKO 28 Voorwaarden voor stagegevers • Mogelijke stagegevers – – – – – • Ondernemingen Instellingen Eenmanszaken (zelfstandigen) Personen die een vrij beroep uitoefenen Onthaalouders Wet welzijn, codex en ARAB zijn normaal niet van toepassing op zelfstandigen of vrije beroepen – Door een stagiair te aanvaarden, worden zij werkgever – Dus zijn de wet welzijn, de codex en het ARAB wel van toepassing 2014-02-14 VSKO 29 Onverenigbaarheden stagegevers • Secundaire school kan geen stagegever zijn voor leerlingen van een andere secundaire school of een CDO – Basisschool (van andere vzw!) kan wel stagegever zijn • Stage is niet toegestaan – in organisatie uitgebaat of beheerd door • personeelslid van school • bloedverwanten van de stagiair tot tweede graad – Wel in land– en tuinbouw, vrachtwagenchauffeur, bijzonder transport • wettige vertegenwoordiger van de stagiair – ten huize van • personeelsleden van de school • partners of bloedverwanten van personeelsleden tot de tweede graad • Aanbeveling: pas deze principes ook toe bij praktijkles op verplaatsing 2014-02-14 VSKO 30 Externe praktijkopleiding • • De externe opleider is de gelijkgestelde werkgever van de leerlingen Bijvoorbeeld – – – – – – 2014-02-14 VDAB RTC FOD WASO (demonstratiewerkplaatsen) Bedrijf Instelling … VSKO 31 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 32 5 – Het toezicht • Elke leraar die toezicht uitoefent op leerlingen, kan burgerlijk aansprakelijk gesteld worden – = Onderwijzersaansprakelijkheid • Een leraar die toezicht uitoefent op leerlingen die arbeid verrichten, kan bovendien strafrechtelijk aansprakelijk gesteld worden – Bij inbreuken op de veiligheid • Het is dus belangrijk dat – de directie voldoende en bekwaam personeel aanstelt voor het toezicht op arbeidende leerlingen – het personeelslid het toezicht doeltreffend en permanent uitoefent 2014-02-14 VSKO 33 Toezicht tijdens praktijkles (1) • Organisatie van het toezicht wordt onder meer bepaald door – – – – Aard van de werkzaamheden en de risico’s Leeftijd en maturiteit van leerlingen Grootte van leerlingengroep Ervaring van leerlingen • Via leerpad gradueel ervaring opbouwen met gevaarlijke machines • Opletten met zij-instromers – Beperkingen van leerlingen • Slechtziend, slechthorend, ASS, … 2014-02-14 VSKO 34 Toezicht tijdens praktijkles (2) • Uitsluitend praktijkleraar oefent toezicht uit – Praktijkleraar niet (tijdelijk) vervangen door onbevoegd personeelslid • Praktijkleraar waakt er over dat leerlingen – Arbeidsmiddelen, gereedschappen, apparaten, machines, installaties correct gebruiken – CBM niet omzeilen – PBM correct dragen • Leerlingen die veiligheidsinstructies niet willen of kunnen naleven, worden geweerd van de werkpost 2014-02-14 VSKO 35 Andere werkzaamheden op school • Bij geïntegreerde proef – Ook als leerling buiten de schooluren op school zelfstandig werkt aan GIP, staat hij onder toezicht van de school • In de operationele bedrijfsomgeving van de school – Leerling staat in principe onder toezicht van een personeelslid – Risicoanalyse en preventiemaatregelen vereist – Indien het gaat om werkzaamheden aan elektrische installatie, dan leerlingen BA4 en toezichthoudend personeelslid BA5 verklaren • Bijvoorbeeld ook als stopcontacten gedemonteerd worden bij het schilderen of behangen 2014-02-14 VSKO 36 Toezicht tijdens de stage • Stagementor – Oefent dagelijks toezicht uit op stagiair – Wordt gevat door onderwijzersaansprakelijkheid • Stagebegeleider – Heeft toegang tot de stageplaats – Welzijnswet beschouwt dit als “werken met derden” • Stagegever informeert stagebegeleider over de risico’s • Stagebegeleider leeft de veiligheidsvoorschriften na – Komt NIET tussen in het arbeidsproces – Stagebegeleiding gebeurt • niet ‘s nachts (tussen 20 u. en 6 u.) • wel eventueel op zaterdag of zondag 2014-02-14 VSKO 37 Toezicht tijdens andere werkvormen • Bij externe praktijkopleiding – Toezicht berust bij lesgever • Dit is een personeelslid van de externe partner – Indien praktijkleraar ook aanwezig is: afspraken omtrent gedeeld toezicht mogelijk • Bij praktijklessen op verplaatsing – Toezicht berust bij praktijkleraar – Op dezelfde wijze als bij praktijklessen op school – Waken over risicoanalyse en preventiemaatregelen 2014-02-14 VSKO 38 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 39 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid • Inbreuken op wet welzijn, Codex en ARAB zijn strafrechtelijk sanctioneerbaar – Schoolbestuur en leden van de hiërarchische lijn kunnen strafrechtelijk aansprakelijk gesteld worden – ‘Gewone’ werknemers en preventieadviseur niet • De vaststelling van de inbreuk volstaat – Er hoeft geen ongeval te gebeuren of schade te zijn 2014-02-14 VSKO 40 Hiërarchische lijn • Wie zijn de leden van de hiërarchische lijn? – Alle werknemers die bevoegd zijn om leiding te geven aan (gelijkgestelde) werknemers • • • • • • 2014-02-14 Directeur Adjunct-directeur TAC TA Coördinator DBSO … VSKO 41 Een hiërarchische lijn op school Schoolbestuur (werkgever) [Directie] [Adjunctdirecteur] [TAC] Leraar AV [Stagementor] [Leraar PV] [Leraar BGV] Leerlingen AV Leraarstagiair Leerlingen PV Leerlingen BGV 2014-02-14 VSKO 42 Hiërarchische lijn buiten de school • Bij praktijkles op verplaatsing – Praktijkleraar is lid van de hiërarchische lijn • Bij stage – Stagementor is lid van de hiërarchische lijn – Stagebegeleider in principe niet • Bij externe praktijkopleiding – Externe opleider is lid van de hiërarchische lijn – Bij gedeeld toezicht duidelijke afspraken maken: • Externe opleider geeft instructies inzake (veilig) gebruik van arbeidsmiddelen en is strafrechtelijk aansprakelijk • Praktijkleraar ziet toe op algemene discipline en is burgerlijk aansprakelijk 2014-02-14 VSKO 43 Taken van de hiërarchische lijn Werkgever adviseren inzake risicobeheersing (2) Ongevallen en incidenten onderzoeken en voorstellen formuleren om deze te voorkomen (3) Arbeidsmiddelen, CBM en PBM (laten) controleren (4) Tijdig advies inwinnen van interne dienst (5) Taken verdelen in functie van bekwaamheid en opleiding van werknemers (6) Waken over naleving van instructies (7) Nagaan of werknemers inlichtingen begrijpen en toepassen (8) Onthaal van nieuwe werknemers organiseren (1) 2014-02-14 VSKO 44 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 45 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid • • Wie door zijn fout schade berokkent aan een ander, dient deze schade te vergoeden Drie soorten fouten mogelijk – Wettelijke of reglementaire bepaling overtreden • Steiger zonder kantplanken gebruiken – Handelen tegen de zorgvuldigheidsnorm • Toezicht op leerlingen in atelier hout toevertrouwen aan een lid van het ondersteunend personeel – Nalatig of onvoorzichtig zijn • Methanol laten rondslingeren in petflesje voor mineraalwater 2014-02-14 VSKO 46 Schoolbestuur is burgerlijk aansprakelijk voor personeelsleden (1) • • Als werkgever is het schoolbestuur burgerlijk aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door personeelsleden in de uitoefening van hun ambt Dit geldt voor – – – – – • bestuurs – en onderwijzend personeel ondersteunend personeel mvd-personeel leraren-stagiairs vrijwilligers Het schoolbestuur kan zich niet aan deze aansprakelijkheid onttrekken 2014-02-14 VSKO 47 Schoolbestuur is burgerlijk aansprakelijk voor personeelsleden (2) • • Is personeelslid dan nooit persoonlijk aansprakelijk? Jawel, maar deze persoonlijke aansprakelijkheid is wettelijk beperkt tot – opzet of bedrog – zware fout – vaak voorkomende lichte fout • In die drie gevallen kan het schoolbestuur de schade verhalen op het personeelslid – via de zogenaamde regresvordering 2014-02-14 VSKO 48 Schoolbestuur is burgerlijk aansprakelijk voor personeelsleden (3) • Schoolbestuur moet een verzekering afsluiten – voor burgerlijke aansprakelijkheid – en voor rechtsbijstand • • van personeelsleden Deze verzekering dekt onder meer de schadevergoeding Gevolg van onderwijs-cao IX 2014-02-14 VSKO 49 Leraar is burgerlijk aansprakelijk voor leerlingen • Leraar is burgerlijk aansprakelijk voor schade veroorzaakt door leerling onder zijn toezicht – Zowel minderjarige als meerderjarige leerlingen – Zowel op school als buiten de school • Uitzondering – Indien leraar kan aantonen dat hij de daad van de leerling waardoor de schade ontstond, niet kon beletten – Dan vervalt aansprakelijkheid van leraar • Dit is de onderwijzersaansprakelijkheid 2014-02-14 VSKO 50 Arbeidende leerlingen op school • Burgerlijke aansprakelijkheid voor arbeidende leerlingen berust dus – bij leraar die toezicht houdt (= onderwijzersaansprakelijkheid) – bij directie die toezicht organiseert (= zorgvuldigheidsnorm) • Bijvoorbeeld als de directie in geval van ziekte van een praktijkleraar hout – een lid van het ondersteunend personeel belast met het toezicht in het atelier hout – of een andere praktijkleraar hout aanstelt om gelijktijdig toezicht te houden op twee praktijkklassen 2014-02-14 VSKO 51 Een leerling berokkent schade Onderwijzersaansprakelijkheid Leraar met toezicht wordt vermoed burgerlijk aansprakelijk te zijn Leraar toont aan dat zijn toezicht Ja doeltreffend was? Neen Leraar is niet burgerlijk aansprakelijk Leraar is burgerlijk aansprakelijk De leerling of zijn ouders zijn burgerlijk aansprakelijk Schoolbestuur is burgerlijk aansprakelijk voor zijn werknemer Schoolbestuur toont aan dat leraar opzet, zware fout of vaak voorkomende Ja lichte fout beging? Neen Leraar is burgerlijk aansprakelijk Leraar is niet burgerlijk aansprakelijk Verzekering van schoolbestuur vergoedt schade (cao IX) Verzekering van schoolbestuur vergoedt schade Arbeidende leerlingen buiten de school • Bij externe praktijkopleidingen – Burgerlijke aansprakelijkheid berust bij lesgever en diens werkgever • Bij praktijklessen op verplaatsing – Burgerlijke aansprakelijkheid voor schade • Berust bij praktijkleraar en schoolbestuur – Burgerlijke aansprakelijkheid voor materiaal • Berust bij schoolbestuur • Tenzij externe partner in materiaal voorziet – Burgerlijke aansprakelijkheid voor gebouwen of andere omgevingsfactoren • Berust bij externe partner 2014-02-14 VSKO 53 Stagiairs (1) • Burgerlijke aansprakelijkheid berust bij stagementor (onderwijzersaansprakelijkheid) – Aansprakelijkheid vervalt als stagementor kan aantonen dat hij doeltreffend toezicht uitoefende • Stagegever is aansprakelijk voor schade door – defecten of slijtage van materiaal of gebouwen – omgevingsfactoren • vrieskoude • insijpelend water • … 2014-02-14 VSKO 54 Stagiairs (2) • Persoonlijke aansprakelijkheid van stagiair MOET in stageovereenkomst beperkt worden tot – bedrog of opzet – zware fout – vaak voorkomende lichte fout • Zo niet, is de stagiair aansprakelijk voor de kleinste fout • Stagegever probeert wel eens hieraan te ontsnappen 2014-02-14 VSKO 55 Aansprakelijkheid tijdens stage Stagiair berokkent schade Stagementor wordt vermoed BA te zijn Toezicht stagementor was doeltreffend? Ja: Stagementor is niet burgerlijk aansprakelijk Nee: Stagementor is burgerlijk aansprakelijk Persoonlijke BA stagiair is contractueel beperkt? Stagegever is BA voor werknemer Ja: Opzet, zware fout of vaak voorkomende lichte fout van stagiair? Ja: Stagiair of ouders burgerlijk aansprakelijk Nee: Stagiair of ouders burgerlijk aansprakelijk Nee: Stagiair is niet burgerlijk aansprakelijk Verzekering stagegever vergoedt schade Opzet, zware fout of vaak voorkomende lichte fout van stagementor? Ja: Stagementor is burgerlijk aansprakelijk Nee: Stagementor is niet burgerlijk aansprakelijk Verzekering stagegever vergoedt schade Burgerlijke aansprakelijkheid voor een gebrekkige zaak • Enkele voorbeelden van gebrekkige zaken: – Een wandcontactdoos zit los, stroomvoerende geleiders zijn genaakbaar – Een veiligheidshelm vertoont een barstje – Een steiger is instabiel na een winderig weekend • • Het schoolbestuur is als “bewaarder van een gebrekkige zaak” burgerlijk aansprakelijk De oorsprong van het gebrek is irrelevant – Intensief gebruik, slijtage, natuurelementen, … • Zaken die een gebrek vertonen, moeten hersteld, vervangen of verwijderd worden 2014-02-14 VSKO 57 Burgerlijke aansprakelijkheid voor dieren • Burgerlijk aansprakelijk voor een dier is – de eigenaar van het dier – of de persoon die het dier in gebruik heeft • Aansprakelijkheid geldt ook als dier verdwaald of ontsnapt is – Bijvoorbeeld indien het aan de controle van een leerling ontsnapt 2014-02-14 VSKO 58 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 59 8 – Verzekeringen • Bij praktijkles op school – Schoolpolis – Geen arbeidsongevallenverzekering • Bij praktijkles op verplaatsing – – – – Schoolpolis Geen arbeidsongevallenverzekering Weg naar en van locatie (doorgaans in schoolpolis) Schade door defecten en slijtage van materiaal • Te verzekeren door school • Tenzij externe partner arbeidsmiddelen en/of PBM levert – Schade door gebouwen of omgevingsfactoren • Te verzekeren door externe partner 2014-02-14 VSKO 60 Verzekeringen (2) • Bij stage – Stagegever sluit verzekering af voor • Schade berokkend door stagiair • Schade door defecten, slijtage, omgevingsfactoren, … – Schoolbestuur sluit verzekering af voor • Arbeidsongevallen – Bij dezelfde verzekeraar als voor het mvd-personeel • Arbeidswegongevallen (doorgaans in schoolpolis) • Schade toevertrouwde goederen – Tenzij de stagegever de inperking van de persoonlijke aansprakelijkheid van de stagiair aanvaardt 2014-02-14 VSKO 61 Verzekeringen (3) • Bij externe praktijkopleiding – Externe opleider sluit verzekering af voor • Schade berokkend door leerling • Schade door defecten, slijtage, omgevingsfactoren, … – Schoolbestuur sluit verzekering af voor • Weg naar en van opleiding (doorgaans in schoolpolis) • Schade toevertrouwde goederen 2014-02-14 VSKO 62 Even testen Praktijkles op school 2014-02-14 • 4 – Wie is de werkgever? • 5 – Wie oefent het toezicht uit? • 6 – Wie is strafrechtelijk aansprakelijk? • 7 – Wie is burgerlijk aansprakelijk? • 8 – Wie sluit verzekering af? VSKO 64 Praktijkles op verplaatsing 2014-02-14 • 4 – Wie is de werkgever? • 5 – Wie oefent het toezicht uit? • 6 – Wie is strafrechtelijk aansprakelijk? • 7 – Wie is burgerlijk aansprakelijk? • 8 – Wie sluit verzekering af? VSKO 65 Externe praktijkopleiding 2014-02-14 • 4 – Wie is de werkgever? • 5 – Wie oefent het toezicht uit? • 6 – Wie is strafrechtelijk aansprakelijk? • 7 – Wie is burgerlijk aansprakelijk? • 8 – Wie sluit verzekering af? VSKO 66 Stage 2014-02-14 • 4 – Wie is de werkgever? • 5 – Wie oefent het toezicht uit? • 6 – Wie is strafrechtelijk aansprakelijk? • 7 – Wie is burgerlijk aansprakelijk? • 8 – Wie sluit verzekering af? VSKO 67 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 68 9 – Arbeidsmiddelen • Wat zijn arbeidsmiddelen? – – – – • • • Machines Apparaten Gereedschappen Installaties Uitsluitend werkgever stelt arbeidsmiddelen ter beschikking Opleiding, instructies en veiligheidsinstructiekaarten zijn belangrijk Onderhoud en controle – Bijvoorbeeld na stormweer of lange periode van inactiviteit 2014-02-14 VSKO 69 Aankoopprocedure voor arbeidsmiddelen • Aankoop verloopt in drie wettelijk verplichte fasen – Bestelling: visum van preventieadviseur vereist – Levering – Indienststelling: verslag door preventieadviseur • De verkorte procedure omvat enkel fase 1 – Deze mag toegepast worden voor • Arbeidsmiddelen die van een CE-markering voorzien zijn • Herhalingsbestellingen • Tweedehands materiaal – Af te raden – Desgevallend indienststellingsverslag opstellen 2014-02-14 VSKO 70 Collectieve beschermingsmiddelen • Voorbeelden van collectieve beschermingsmiddelen (CBM): – – – – – – 2014-02-14 Trapleuningen Antislipvloer, dampkap in de keuken Afzuiginstallatie in labo chemie of werkplaats hout Afschermkap rond draaiende delen van machine Noodstop, lichtgordijn voor beveiliging Veiligheidsverlichting, noodverlichting VSKO 71 Collectieve beschermingsmiddelen • Aankoopprocedure van CBM – Dezelfde als bij arbeidsmiddelen – Preventieadviseur en arbeidsgeneesheer moeten betrokken worden bij de voorbereiding bij de bestelling • CBM omzeilen, uitschakelen of desactiveren is een strafrechtelijke overtreding – Als leerlingen dit doen en de praktijkleraar gedoogt dit, dan kan hij strafrechtelijk aansprakelijk gesteld worden – Er hoeft daartoe geen arbeidsongeval te gebeuren, de vaststelling door de arbeidsinspectie volstaat 2014-02-14 VSKO 72 Arbeidsmiddelen op school • • Uitsluitend schoolbestuur stelt arbeidsmiddelen en CBM ter beschikking van leraren en leerlingen Zonder toestemming van directie – geen arbeidsmiddelen van thuis meebrengen – geen arbeidsmiddelen buiten schoolterrein brengen • • • Veiligheidsinstructiekaarten verplicht aanwezig bij arbeidsmiddelen Opleiding verstrekken aan werknemers Arbeidsmiddelen en CBM geregeld controleren – In het bijzonder bouwliften, steigers e.d. 2014-02-14 VSKO 73 Arbeidsmiddelen buiten de school • Bij stage – Stagegever levert arbeidsmiddelen • Bij externe praktijkopleiding – Externe opleider levert arbeidsmiddelen • Bij praktijkles op verplaatsing – Arbeidsmiddelen worden geleverd • door schoolbestuur • en/of door bedrijf waar praktijkles plaatsvindt 2014-02-14 VSKO 74 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 75 10 – Persoonlijke uitrusting • 10.1 – Persoonlijke beschermingsmiddelen • 10.2 – Werkkledij 2014-02-14 VSKO 76 PBM – Algemeenheden • Voorbeelden van PBM: – – – – • veiligheidshelm, oorkappen, veiligheidsbril veiligheidshandschoenen, veiligheidsschoenen lashelm, stofmasker, valharnas beschermende schort (chemie), haarnetje (keuken) Werkgever voorziet in de vereiste PBM – Bij sommige activiteiten zijn PBM wettelijk verplicht – Gratis ter beschikking van werknemers • Werkgever staat in voor – onderhoud, reiniging, herstelling, vervanging, … – controle op beschadiging, vervaldatum, … • Werknemer mag PBM niet mee naar huis nemen 2014-02-14 VSKO 77 PBM – Aankoopprocedure • Aankoopprocedure voor PBM – Dezelfde als bij arbeidsmiddelen – PBM moet CE-markering hebben – Preventieadviseur en arbeidsgeneesheer moeten betrokken worden bij de voorbereiding bij de bestelling – CPBW moet advies geven • In principe is elk PBM voorbehouden aan één persoon 2014-02-14 VSKO 78 Wie stelt PBM ter beschikking? • Bij stage – Stagegever levert in principe PBM – Eventueel PBM van op school gebruiken • Bij externe praktijkopleiding – Externe opleider levert in principe PBM – Eventueel PBM van op school gebruiken • Bij praktijkles op school of op verplaatsing – Grijze zone: KB zegt dat leerling zijn PBM niet betaalt, maar zegt niet wie wel betaalt – Voorbeeldfunctie van praktijkleraar (en andere personeelsleden) is zeer belangrijk • Elk aanwezig personeelslid draagt zelf steeds PBM 2014-02-14 VSKO 79 10 – Persoonlijke uitrusting • 10.1 – Persoonlijke beschermingsmiddelen • 10.2 – Werkkledij 2014-02-14 VSKO 80 Werkkledij – Algemeenheden • • • Geen verplichte aankoopprocedure Werkkledij hoeft niet voorbehouden te zijn aan één werknemer Werkgever voorziet zo nodig in werkkledij – Gratis ter beschikking van werknemers • Werkgever staat in voor – onderhoud, reiniging, herstelling, vervanging, … – controle op beschadiging, vervaldatum, … • Werknemer mag werkkledij niet mee naar huis nemen 2014-02-14 VSKO 81 Wie stelt werkkledij ter beschikking? • Bij stage – Stagegever levert in principe werkkledij – Eventueel werkkledij van op school gebruiken • Bij externe praktijkopleiding – Externe opleider levert in principe werkkledij – Eventueel werkkledij van op school gebruiken • Bij praktijkles op school of op verplaatsing – Grijze zone: KB zegt dat leerling zijn werkkledij niet betaalt, maar zegt niet wie wel betaalt – Voorbeeldfunctie van praktijkleraar is belangrijk 2014-02-14 VSKO 82 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 83 11 – Gezondheidstoezicht • Werknemers die tewerkgesteld zijn – in een veiligheidsfunctie • bijvoorbeeld heftruckchauffeur, kraanoperator – in een functie met permanent toezicht • bijvoorbeeld procesoperator – in een activiteit met een bepaald risico • bijvoorbeeld fysische, chemische of biologische agentia – in een activiteit waarbij men contact heeft met voedingswaren bestemd voor consumptie door derden of voor verkoop, • zijn onderworpen aan gezondheidstoezicht Werknemer die zich onttrekt aan gezondheidstoezicht of niet over verplichte inenting beschikt, mag niet op werkpost tewerkgesteld worden 2014-02-14 VSKO 84 Gezondheidstoezicht stagiairs • • Stagegever voert risicoanalyse uit Als gezondheidstoezicht vereist is, dan gebeurt dit – doorgaans niet door externe dienst van stagegever • wegens het kostenplaatje – maar wel door externe dienst van school • wordt terugbetaald door Fonds voor Beroepsziekten (FBZ) • Gezondheidstoezicht enkel bij de eerste stage, ook indien stages gespreid zijn over 2 schooljaren • tenzij stagiair blootgesteld wordt aan nieuw risico • CLB-arts, schoolarts en huisarts zijn niet bevoegd voor arbeidsgeneeskunde 2014-02-14 VSKO 85 Gezondheidstoezicht andere leerlingen • Gezondheidstoezicht eveneens van toepassing bij externe praktijkopleiding • Gezondheidstoezicht niet van toepassing tijdens – praktijkles op school – praktijkles op verplaatsing 2014-02-14 VSKO 86 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 87 Zwangerschap bij stagiairs • Moederschapsbescherming is van toepassing voor stagiairs – Zwangere leerling informeert haar stagegever onmiddellijk – Stagegever gaat risico’s na op stageplaats • Gaat onder meer na of agentia, procédés, arbeidsomstandigheden of arbeidsplaatsen verboden zijn – Zo nodig gepaste maatregelen nemen 2014-02-14 VSKO 88 Zwangerschap bij andere leerlingen • Voor andere arbeidende leerlingen is moederschapsbescherming niet van toepassing – Uiteraard toch risico’s evalueren en zo nodig maatregelen nemen – Dit is een afwezigheid wegens medische redenen, te staven door medisch attest • Moederschapsverlof voor zwangere leerlingen is op komst – Geen vaderschapsverlof 2014-02-14 VSKO 89 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 90 Toepassing arbeidsongevallenwet • Arbeidsongevallenwet is van toepassing – uitsluitend voor stagiairs – niet voor andere leerlingen die arbeid verrichten • Schoolbestuur is werkgever van stagiairs – Moet arbeidsongevallenverzekering afsluiten – Bij dezelfde verzekeraar als het niet-gesubsidieerd personeel (poetsvrouw, klusjesman, …) • Twee schadegevallen zijn niet gedekt: – Ongevallen op weg naar of van de stageplaats • Moeten gedekt zijn door de gewone schoolverzekering – Tijdelijke arbeidsongeschiktheid • Vermits stage onbezoldigd is 2014-02-14 VSKO 91 Toepassing wet welzijn • • De wet welzijn is van toepassing op elke leerling die arbeid verricht Elk arbeidsongeval van een leerling moet dus opgevolgd worden door de werkgever – Ook een ‘bijna-ongeval’ moet onderzocht worden • Dit is een arbeidsongeval waarbij er net geen lichamelijk letsel optrad • Bijkomende verplichtingen indien het gaat om een – ernstig arbeidsongeval – zeer ernstig arbeidsongeval 2014-02-14 VSKO 92 Toepassing wet welzijn Bijnaongeval Gewoon arbeidsongeval Ernstig arbeidsongeval Zeer ernstig arbeidsongeval Onderzoek door hiërarchische lijn Binnen 8 dagen aangeven arbeidsongevallenverzekering Opnemen in maandelijks verslag ≥ 1 dag: opnemen in statistiek (jaarlijks verslag) ≥ 4 dagen: Arbeidsongevallensteekkaart opstellen Kopie van steekkaart naar EDPBW Steekkaart gedurende 10 jaar bewaren Onderzoek door PA1, PA2 of EDPBW Omstandig verslag opstellen Binnen 10 dagen naar TWW sturen Bewarende preventiemaatregelen Onmiddellijk aan TWW melden 2014-02-14 VSKO 93 Arbeidsongevallenwet versus wet welzijn op het werk LEERLINGENSTAGIAIRS Ongeval op de arbeidsplaats Ongeval op de arbeidsweg Wie is de werkgever? Arbeidsongevallenwet van toepassing? JA NEEN School Wet welzijn van toepassing? JA NEEN Stagebedrijf ANDERE LEERLINGEN DIE ARBEID VERRICHTEN Ongeval op de arbeidsplaats Ongeval op de arbeidsweg Wie is de werkgever? Arbeidsongevallenwet van toepassing? NEEN NEEN — JA NEEN School Wet welzijn van toepassing? 2014-02-14 VSKO 94 Even testen Praktijkles op school 2014-02-14 • 9 – Wie stelt arbeidsmiddelen ter beschikking? • 10 – Wie stelt PBM ter beschikking? • 11 – Zijn leerlingen onderworpen aan gezondheidstoezicht? • 12 – Is moederschapsbescherming van toepassing? • 13 – Is arbeidsongevallenverzekering van toepassing? VSKO 96 Praktijkles op verplaatsing 2014-02-14 • 9 – Wie stelt arbeidsmiddelen ter beschikking? • 10 – Wie stelt PBM ter beschikking? • 11 – Zijn leerlingen onderworpen aan gezondheidstoezicht? • 12 – Is moederschapsbescherming van toepassing? • 13 – Is arbeidsongevallenverzekering van toepassing? VSKO 97 Externe praktijkopleiding 2014-02-14 • 9 – Wie stelt arbeidsmiddelen ter beschikking? • 10 – Wie stelt PBM ter beschikking? • 11 – Zijn leerlingen onderworpen aan gezondheidstoezicht? • 12 – Is moederschapsbescherming van toepassing? • 13 – Is arbeidsongevallenverzekering van toepassing? VSKO 98 Stage 2014-02-14 • 9 – Wie stelt arbeidsmiddelen ter beschikking? • 10 – Wie stelt PBM ter beschikking? • 11 – Zijn leerlingen onderworpen aan gezondheidstoezicht? • 12 – Is moederschapsbescherming van toepassing? • 13 – Is arbeidsongevallenverzekering van toepassing? VSKO 99 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 100 Verbod op kinderarbeid (1) IS ARBEID TOEGELATEN? < 15 jaar 15 jaar > 15 jaar Leerling heeft 1e graad niet voltooid Neen Neen Ja Leerling heeft 1e graad wel voltooid Neen Ja Ja 2014-02-14 VSKO 101 Verbod op kinderarbeid (2) • Verbod op kinderarbeid geldt niet voor arbeid in het kader van opvoeding en vorming mits er – geen nadelige invloed is op de ontwikkeling van het kind – geen blootstelling is aan bepaalde agentia, werkzaamheden of arbeidsplaatsen • Dit betekent dat vormen van arbeid toegelaten zijn vanaf het eerste jaar secundair onderwijs in het kader van – Praktijkles op school – Praktijkles op verplaatsing – Externe praktijkopleiding 2014-02-14 VSKO 102 Jeugdige werknemers (1) • Jeugdige werknemer = Minderjarige werknemer die arbeid verricht JEUGDIGE WERKNEMER? < 18 jaar ≥ 18 jaar Stagiairs Ja Neen Vrijwilligers Ja Neen Leerling tijdens praktijkles op school Neen Neen Leerling tijdens praktijkles op verplaatsing Neen Neen Leerling in externe opleiding Neen Neen 2014-02-14 VSKO 103 Jeugdige werknemers (2) • Beperkingen voor jeugdige werknemers: – – – – Bepaalde vormen van arbeid zijn verboden Arbeidsduur is aan beperkingen onderworpen Nachtarbeid is in principe verboden Arbeid op zon– en feestdagen is in principe verboden – Recht op inhaalrust in geval van overwerk • Meerderjarige stagiairs en vrijwilligers – Hiervoor gelden dezelfde bepalingen als voor gewone werknemers 2014-02-14 VSKO 104 Jongeren op het werk • Jongere op het werk = minderjarige of meerderjarige leerling die arbeid verricht JONGEREN OP HET WERK? < 18 jaar ≥ 18 jaar Praktijkles op school Ja Ja Werken aan GIP Ja Ja Werk in bedrijfsomgeving school Ja Ja Werk als vrijwilliger op school Ja Neen Praktijkles op verplaatsing Ja Ja Externe praktijkopleiding Ja Neen Stagiairs Ja Ja 2014-02-14 VSKO 105 Verboden voor jongeren op het werk (1) • Het is verboden om jongeren op het werk – bloot te stellen aan bepaalde agentia • fysische, biologische of chemische agentia – te betrekken bij bepaalde werkzaamheden, zoals • • • • • besturen van hefwerktuigen (bijvoorbeeld bouwlift) oprichten en afbreken van steigers laswerk in tanks snoeien van hoogstammige bomen … – aanwezig te laten zijn op bepaalde plaatsen, zoals • • • • 2014-02-14 waar destillatie of raffinage van koolwaterstoffen gebeurt autopsiediensten slachthuizen … VSKO 106 Verboden voor jongeren op het werk (2) • Men mag van dit verbod afwijken onder drie voorwaarden die gelijktijdig vervuld moeten zijn: – De arbeid is onontbeerlijk voor de beroepsopleiding van de jongere • Dit betekent (volgens het VVKSO) – dat deze arbeid deel uitmaakt van het verplicht gedeelte van het leerplan – of dat het arbeidsmiddel deel uitmaakt van de minimale materiële vereisten opgelegd door het leerplan – De vereiste preventiemaatregelen zijn in voege – De arbeid vindt plaats in het bijzijn van een ervaren werknemer 2014-02-14 VSKO 107 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 108 15 – Op welke tijdstippen? • Beperkingen voor minderjarige stagiairs – Maximale arbeidsduur • 8 klokuren per dag • 38 klokuren per week • 1 200 klokuren per jaar – In principe geen nachtarbeid, dit is arbeid tussen 20 u. ‘s avonds en 6 u. ‘s morgens • Tenzij er uitdrukkelijk een wettelijke uitzondering bestaat – In geen geval arbeid tussen 24 u. en 4 u. • Praktijkles op school of op verplaatsing – In principe tijdens normale schooluren 2014-02-14 VSKO 109 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 110 16 – Op welke dagen? (1) • Beperkingen voor minderjarige stagiairs – Arbeid is verboden op zondagen en wettelijke feestdagen • Tenzij er uitdrukkelijk een wettelijke uitzondering bestaat – Bijkomende rustdag op zaterdag of maandag is verplicht • Een leerling die stage loopt op zaterdag, heeft op maandag vrij (ook geen les) • Stages tijdens schoolvakanties zijn mogelijk – School voorziet in evenwichtige compensatieregeling – Minstens vier weken aaneensluitende vakantie tussen juni en augustus 2014-02-14 VSKO 111 16 – Op welke dagen? (2) • Andere leerlingen die arbeid verrichten – In principe uitsluitend op normale schooldagen • Minderjarige vrijwilligers zijn jeugdige werknemers – Voor hen gelden dus dezelfde beperkingen als voor stagiairs 2014-02-14 VSKO 112 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 113 17 – Bezoldiging en kosten • Geen bezoldiging voor arbeidende leerlingen – Ook niet voor stagiairs • Eventueel kostenvergoeding voor stagiairs – Bijvoorbeeld door stagegever • Indien met de stage kosten voor de stagiair gepaard gaan, moet dit opgenomen worden in de bijdrageregeling 2014-02-14 VSKO 114 Stage binnen bezoldigde arbeidstijd • Stage binnen bezoldigde arbeidstijd mogelijk – binnen verpleegkunde – binnen een Se-n-Se-opleiding tso of kso • • • De arbeidsovereenkomst moet dan in werking zijn vooraleer de stage aanvangt De stageovereenkomst vult dan de arbeidsovereenkomst aan Als werknemer geniet de stagiair van een volwaardige arbeidsongevallenverzekering 2014-02-14 VSKO 115 Even testen Praktijkles op school 2014-02-14 • 14 – Op welke leeftijd? • 15 – Op welke tijdstippen? • 16 – Op welke dagen? • 17 – Is er een bezoldiging of een kostenvergoeding? VSKO 117 Praktijkles op verplaatsing 2014-02-14 • 14 – Op welke leeftijd? • 15 – Op welke tijdstippen? • 16 – Op welke dagen? • 17 – Is er een bezoldiging of een kostenvergoeding? VSKO 118 Externe praktijkopleiding 2014-02-14 • 14 – Op welke leeftijd? • 15 – Op welke tijdstippen? • 16 – Op welke dagen? • 17 – Is er een bezoldiging of een kostenvergoeding? VSKO 119 Stage 2014-02-14 • 14 – Op welke leeftijd? • 15 – Op welke tijdstippen? • 16 – Op welke dagen? • 17 – Is er een bezoldiging of een kostenvergoeding? VSKO 120 De 18 fiches 1/2/3 – De drie basiscriteria 11 – Gezondheidstoezicht 4 – De werkgever 12 – Zwangere leerlingen 5 – Het toezicht 13 – Arbeidsongevallen 6 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 – Op welke leeftijd? 7 – Burgerlijke aansprakelijkheid 15 – Op welke tijdstippen? 8 – Verzekeringen 16 – Op welke dagen? 9 – Arbeidsmiddelen 17 – Bezoldiging en kosten 10 – Persoonlijke uitrusting 18 – Producten en diensten 2014-02-14 VSKO 121 18 – Producten en diensten • 18.1 – Verkopen van producten en diensten • 18.2 – Gebrekkig product • 18.3 – Veilige producten en diensten • 18.4 – Machinerichtlijn 2014-02-14 VSKO 122 Verkoop van producten en diensten • In sommige studierichtingen realiseren leerlingen producten of diensten, bijvoorbeeld – Producten • • • • • Hout Hotel Bakkerij Slagerij … – Diensten • Haarzorg • Lichaamsverzorging • … 2014-02-14 VSKO 123 Handelsactiviteiten • • Schoolbestuur mag handelsactiviteiten verrichten met de gerealiseerde producten en diensten Deze handelsactiviteiten – mogen geen daden van koophandel zijn • ze mogen dus niet leiden tot verrijking van het bestuur of van natuurlijke personen, • maar mogen wel een vermogensvoordeel opleveren dat in het onderwijs van de school geherinvesteerd moet worden – moeten verenigbaar zijn met de onderwijsopdracht • ze moeten dus kaderen binnen een normale afwerking van het leerplan • ze mogen dus niet leiden tot een buitensporige productie – vermijden concurrentie met het bedrijfsleven 2014-02-14 VSKO 124 Onder welke voorwaarden? • Regelgeving schrijft niet voor – tegen welke prijzen – onder welke voorwaarden – aan welke doelgroepen • • producten of diensten aangeboden mogen worden De school bepaalt zelf een redelijke en billijke handelwijze Commissie Zorgvuldig Bestuur (CZB) waakt over naleving van regelgeving inzake handelsactiviteiten – Brengt adviezen uit • Zie www.ond.vlaanderen.be/zorgvuldigbestuur/adviezen3.htm – Benadeelde derde kan klacht indienen bij CZB 2014-02-14 VSKO 125 18 – Producten en diensten • 18.1 – Verkopen van producten en diensten • 18.2 – Gebrekkig product • 18.3 – Veilige producten en diensten • 18.4 – Machinerichtlijn 2014-02-14 VSKO 126 Gebrekkig product – Voorbeelden • Studiegebied Mechanica-Elektriciteit – Leerlingen maken een aanhangwagen – Tijdens het gebruik komt een wiel los en beschadigt geparkeerde voertuigen • Studiegebied Hout – Leerlingen maken een stoel – Bij het gebruik breekt een poot af, waardoor de klant zich verwondt 2014-02-14 VSKO 127 Schade door gebrekkig product (1) • De producent is aansprakelijk voor de schade die veroorzaakt wordt door een gebrek in het product dat hij vervaardigd heeft • Vereisten – Schoolbestuur is producent van gebrekkig product – Er is schade veroorzaakt – Er is een causaal verband tussen gebrek en schade 2014-02-14 VSKO 128 Schade door gebrekkig product (2) • • • Schade volstaat Er is geen fout van de producent vereist De rechter zal rekening houden met – het normaal gebruik van het product – de ouderdom van het product • Aansprakelijkheid van producent – kan niet bij overeenkomst uitgesloten of beperkt worden – kan wel uitgesloten of beperkt worden als de schadelijder zelf een fout begaan heeft 2014-02-14 VSKO 129 18 – Producten en diensten • 18.1 – Verkopen van producten en diensten • 18.2 – Gebrekkig product • 18.3 – Veilige producten en diensten • 18.4 – Machinerichtlijn 2014-02-14 VSKO 130 Veilige producten en diensten • Een producent dient uitsluitend – veilige producten op de markt te brengen – veilige diensten aan te bieden 2014-02-14 VSKO 131 Om welke producten gaat het? • (1) Producten voor derden – nieuw, tweedehands of hersteld – gratis of tegen betaling • Voorbeelden – Studiegebied mechanica-elektriciteit • Aanhangwagentjes maken • Kleine elektrische apparaten herstellen – Studiegebied auto • Auto’s onderhouden of herstellen – Studiegebied hout • Meubelen maken en aan derden leveren • Speeltoestellen maken voor basisonderwijs 2014-02-14 VSKO 132 Om welke producten gaat het? • (2) Producten voor eigen gebruik – op school gemaakt – voor gebruik in de school zelf • Voorbeeld – Zelf vervaardigde arbeidsmiddelen • Machines • Apparaten • … 2014-02-14 VSKO 133 Om welke diensten gaat het? • (3) Producten verhuren of uitlenen • Voorbeelden – Verhuren van arbeidsmiddelen aan derden – Maar ook: gebruik van arbeidsmiddelen van de school door leraren thuis • Bijvoorbeeld boormachine, ladder, steiger, … • Dit staat gelijk met uitlenen door het schoolbestuur • Enkel met uitdrukkelijke toestemming van directie 2014-02-14 VSKO 134 Om welke diensten gaat het? • (4) Producten gebruiken bij dienstverlening • Voorbeeld – Studiegebied lichaamsverzorging • Gebruik van producten in didactische salons – Haarzorg – Schoonheidsverzorging 2014-02-14 VSKO 135 Wat staat de school te doen? • Wanneer zijn de gerealiseerde producten en diensten veilig? • Als de school de toepasselijke normen naleeft – Met name de geharmoniseerde Europese normen (hEN) 2014-02-14 VSKO 136 Wat staat de school te doen? • Als voor het product of voor de dienst geen geharmoniseerde Europese normen beschikbaar zijn, dan hanteert men in dalende volgorde: – Belgische normen die niet-geharmoniseerde Europese normen omzetten – Andere Belgische normen – Aanbevelingen van de Europese Commissie – Gedragscodes van de sector inzake productveiligheid – De actuele stand van vakkennis en techniek – Veiligheid die gebruiker redelijkerwijs verwacht – Internationale normen 2014-02-14 VSKO 137 18 – Producten en diensten • 18.1 – Verkopen van producten en diensten • 18.2 – Gebrekkig product • 18.3 – Veilige producten en diensten • 18.4 – Machinerichtlijn 2014-02-14 VSKO 138 Machines in de handel brengen • • Als het schoolbestuur een machine in de handel brengt, moet het de machinerichtlijn naleven Voorbeelden – Een machine die op school gebouwd is, wordt tegen betaling aan een klant geleverd – Een machine die op school gebouwd is, wordt aan een klant verhuurd of gratis uitgeleend – De school neemt een zelf gebouwde machine in gebruik – Een leerling maakt op school in het kader van de GIP een machine en neemt deze op het einde van het schooljaar mee naar huis 2014-02-14 VSKO 139 Wat is een machine? • Een machine is – – – – – 2014-02-14 een samenstel van verbonden onderdelen samengevoegd voor een bepaalde toepassing waarvan minstens één onderdeel kan bewegen met een aandrijfsysteem dat NIET op basis van menselijke of dierlijke spierkracht werkt VSKO 140 Voorbeelden • Machines • – – – – – Boormachine Freesmachine Lintzaag Elektrische fiets Garagepoort met afstandsbediening – … 2014-02-14 Géén machines – – – – – Hamer, beitel, … Aanhangwagen Paardenkar Fiets Manueel bediende garagepoort – … VSKO 141 Verplichtingen van het schoolbestuur (1) De machine in overeenstemming brengen met de essentiële gezondheids- en veiligheidseisen (zie Bijlage I van de richtlijn) (2) Technisch dossier opstellen en beschikbaar houden (zie Bijlage VII van de richtlijn) Gebruiksaanwijzing verstrekken (4) Procedures uitvoeren inzake de beoordeling van de overeenstemming (5) EG-verklaring van overeenstemming opstellen en aan de machine toevoegen (3) (zie Bijlage II van de richtlijn) (6) CE-markering aanbrengen (zie Bijlage III van de richtlijn) 2014-02-14 VSKO 142 Uitzondering – Demonstraties • Een machine die niet aan de machinerichtlijn voldoet, mag aan het publiek gedemonstreerd worden – Bijvoorbeeld op een opendeurdag • Onder de volgende voorwaarden – Duidelijk zichtbaar aangeven dat de machine • niet met de machinerichtlijn in overeenstemming is • niet verkrijgbaar is zolang zij niet met de machinerichtlijn in overeenstemming is – De veiligheid van het publiek waarborgen 2014-02-14 VSKO 143 Contactgegevens • [email protected], tel. 02 507 06 42 • [email protected], tel. 02 507 08 11 • VSKO – Guimardstraat 1 – 1040 Brussel • Fax 02 507 06 47 2014-02-14 VSKO 144
© Copyright 2024 ExpyDoc
