3mx Lj 5FLTUXumXx"AlmsXxXx"AmSXzXtAX'PUP1XXxmkl Ȗ :Am]XxzuzkmXÈ %FGFOPMPHJFJTFFO[JKUBLWBOEFCPUB OJDBFOEFLMJNBUPMPHJFFOTUBBUWPPS EFMFFSWBOEFWFSTDIJKOTFMFO'FOPMPHFO TDISJKWFOKBBSQFSKBBSPQXBOOFFSFFO QMBOUFOTPPSULJFNUCMPFJUFOWSVDIUFO WPSNUXBOOFFSIFUCMBEPOUMVJLUPQ XFMLFEBUVNEFLJLLFSTQBSFOXBOOFFS EFFFSTUF[XBMVXUFSVHLPNUFUD &FOHFXPOFBDUJWJUFJUFOFO[BBJLBMFOEFS HFFGUNFUEBUBBBOXBOOFFSKFIFUCFTU HSPFOUFOFOPGCMPFNFO[BBJUQPPUPG VJUQMBOU#JKFFOGFOPMPHJTDIFUVJOLBMFOEFS [JKOEFXFSL[BBNIFEFOJOEFUVJOOJFU TUSJLUHFCPOEFOBBOFFOLBMFOEFSEBUVN [FSFGFSFSFOBBOFFOTQFDJóFLOBUVVSWFS TDIJKOTFM &S[JKOWJFSBTUSPOPNJTDIFTFJ[PFOFO EJFPQWBTUFEBUBCFHJOOFOFOFJOEJHFO %FGFOPMPHJFWFSEFFMUIFUKBBSFDIUFS JOUJFOTFJ[PFOFOEJFFMLBBSFWFOUVFFM PWFSMBQQFO"BOFMLWBOEF[FTFJ[PFOFO LVOKFUVJOXFSL[BBNIFEFOWFSCJOEFO %FGFOPMPHJTDIFLBMFOEFSIFMQUEFUVJOJFS JOIFUCFIFFSWBO[JKOHSPFOUFOTJFSFO GSVJUUVJOEPPS[JKOBDUJWJUFJUFOUFLPQQFMFO BBOEFXBBSOFNJOHWBOOBUVVSWFSTDIJKO TFMFOJO[JKOFJHFOPNHFWJOH ȕ ǁ Ȕ ǁ ǁ ȕ Ȕ ǁ ǁ ȓ Ȗ ȓ -FHFOEF [CVJUFO[BBJFO CCJOOFO[BBJFO QQMBOUFOPGVJUQMBOUFO PPPHTUFO WWFSTQFOFO %JU[JKOEFUJFOTFJ[PFOFONFUSFGFSFOUJFTWPPSEFTFJ[PFOTXJTTFM r8JOUFS r)PPH[PNFS IBMGEFDFNCFSIBMGGFCSVBSJ CFHJOKVMJFJOEKVMJ 5--(50(55%&#')*54#$(541,. ,-.5%,-(5(5&--(54#$(5,#$* r#FHJOOFOEFMFOUF r/B[PNFS IBMGGFCSVBSJFJOENBBSU CFHJOBVHVTUVTFJOEBVHVTUVT "4&,5&)#. &#$-.,--(54#$(5,#$* ,-.5-(/1%&)%$-5%)'(5)* .,151),.5!))!-. r7SPFHFMFOUF r7SPFHFIFSGTU CFHJOBQSJMIBMGBQSJM CFHJOTFQUFNCFSIBMGTFQUFNCFS *,(&)'5&)#. ", -..#$&))-5(53&'(5&)#( r7PMPQMFOUF 0&#,--(54#$(5,#$* IBMGBQSJMFJOENFJ r7PMPQIFSGTU "!/%5&))*.5/#. IBMGTFQUFNCFSFJOEPLUPCFS 0,!.7'#$7(#.$5&)#. /#.(,/#0(51),(5,#$* r7PPS[PNFS *,(%-.($-50&&(5/#.5"/(5)&-., CFHJOKVOJFJOEKVOJ r-BUFIFSGTU !,--(5(5!1)(54!!5&)#( CFHJOOPWFNCFSIBMGEFDFNCFS 0&#,5&)#. &,(50(55)%%,()).50&&( &#())'5#-5%& 3mx Lj 5FLTUXumXx"AlmsXx×"AmSXzXtAX Ȗ ȕ Ȗ ȓ Ȕ Ȕ ȓ ȕ ǁ ǁ ǁ ǁ ǁ %FGFOPMPHJTDIFLBMFOEFSIFMQUEFUVJOJFSJOIFUCFIFFSWBO[JKOHSPFOUFOTJFSFOGSVJUUVJOEPPS[JKOBDUJWJUFJUFOUF LPQQFMFOBBOEFXBBSOFNJOHWBOOBUVVSWFSTDIJKOTFMFOJO[JKOFJHFOPNHFWJOH 'FOPMPHJTDIFSFGFSFOUJF *OEFHSPFOUFUVJO ǩǪ âzAxmSlXuXxRuzXmXxÁ âmXmRuzXwã~eemA~eAoPmPAc~eéRuzXmÁ â3uXxRzzwã"AcprmeAéRuzXmÁ âVAXxxmxkã pA~eAéXxuXXuRuzXwã-mwuAéRuzXmXxÁ âXxXxRzzwsXãoPmApKdeP~mAoA~KleeéRuzXmÁ âzXxXXuã AoeoAmJoXxcAmPrJNrmrpéRuzXmXxÁ âumXxtmVãpd~eKmP~eéRuzXmÁ â zxktmVã-morpA~eAr\KepAmeéRuzXmÁ â-XXxRzzwã-~rpUR~PpKPéRuzXmÁ âmXtXxRzzwãP~AéRuzXmÁ â1wXXzXuã1o{deor\KepAmeéRuzXmÁ â?AAmzwXzXuÂzwXmxAmXÂtzmAxVX uAÂmxXXmÂAwzXÂRXAAtzuXxÂxmsXuVX AXkXÂzXuXmxÂSzuAÂtXXuÂzVXRmXÂXXxÁ â AAXAAmAxAVmsÂuARRzxÂAAÂmÂmtzzuÁ â-uAxVXXXXzwXXmÂuAÂuAAXsAuzÁ â-zzVXzXkXAAVAXuXxÁ -FHFOEF [CVJUFO[BBJFO CCJOOFO[BBJFO QQMBOUFOPG VJUQMBOUFO PPPHTUFO WWFSTQFOFO ǩǪ âXXkXXðwmsðxmXsXã"rreA~PpeéRuzXmÁ â mXXzXRXVzãAmeorNr~AoéRuzXmÁ â-AAVXxRuzXwã3A~AAKor\KepAmPéAAmxAAVÁ â?AXXxzVXRXã0eJPéRuzXmXxÁ â XumXsXðAxðVAuXxãrpAmmA~eAoAkAmeéRuzXmÁ âAuzztãmmeo~epoéRuzXmÁ â1AuzwzxXkXuã-rmcrpAoomear~oéuzzmÁ âzXxRuzXwãPpA~PAKApéRuzXmÁ âXXuRuzXmÁ â1XmxkXxã1P~epcAmcA~eéRuzXmXxÁ â msXRXã1r~JAK{A~eAéRuzXmÁ â-mzXxXxã-APrpeAX~eeKrAéRuzXmXxÁ â-AAVXxtAAxsXãPKmde{{rKAApoéRuzXmÁ â1AumXã1AmeAr\KepAmeéRuzXmÁ â:XXkRXXãA~Ppec~AéRuzXmÁ â?AAmtzzuARmÂzwXzXuÂSlzXxXXÂAmxAAt zXuXXXumXÂmxXzXuÂkzXxXXuVX muz]ÂuAÂtAVzXxÂRzxXxÂmtXwAnÂAzzmtzzu lX]RuzXwtzzuÂmxAmXÂzVXRmXÁ â AAXAAmAxXXxXxmxXXmÁ â-uAxzXkXRuzXwtzzuÂRzSSzumÂtzzuARmÂtzuA zwXXmÂzXkXXuVXÂlX]tzzuÂmÂzwAA zwzXxÂSzkXXÂtzwtzwwXÂAmsztÁ â-zzVXuAXAAVAXuXxÁ âXXAXkXzzkXxÁ #FLJKLEFVJUHFCSFJEFGFOPMPHJTDIFLBMFOEFSWBO .BVSJDF#SPFLBFSUPQIUUQVTFSTUFMFOFUCFNCSL 12 Tuin Wat doe je wanneer in de tuin? De zaaikalender en de fenologische kalender Tekst Evelien Matthijssen & Maurice Broekaert Fenologische referentie In de groentetuin Voorzomer (begin juni tot einde juni) â9umXRuzXmãSambucus nigra). âXxAkmXRuzXmãBorago officinalis). âzxVzzRuzXmãRosa canina). â-zumXXumXAAVãPopulus sp.). â1mxðAxtmVRuzXmãHypericum perforatum). â9AuXmAAxRuzXmãValeriana officinalis). â?zwXumxVXRuzXmãTilia platyphyllos). â?AAmÃkzXxuz]ÂXxtXuÂzwXzXuXmxÂRzSSzum tzzuARmÂAVmsÂAAÂAwwXxAÂtzuAÂRzxXxÂzVX RmXÂmxXzXuXxÂtXXuÁ â-uAxÃlX]XmÂmxXtzuXxÂXuVXÂzwzXxÂuA AxVmsmXÂtzzuARmÁ â AAXzzkÃAXkXXxARARXÁ Hoogzomer (begin juli tot einde juli) z z p z z 3 p p o z o z z p p p 4 p p o z o z z p p o z o z z p 1 z o o z o z z o z z z z z Snijboon p p Prinsessenboon p p Sluimerwt p z p Doperwt z p z Peul Halfvroege z z o Aardapp. Vroege aardappel z o o Pastinaak laat o Pastinaak norm. Pompoen klein Knolvenkel Zefa Courgette Rode biet Egypt. Kropsla zomer o Plantui Snijselder o p Knolselder Warmoes p p Kropsla herfst Pluksla p 2 Tuinkers Snijsla 1 Chinese kool Radijs Saxa Winterpostelein Wortel Rode kool Juli Vrucht Bekijk de uitgebreide fenologische kalender van Maurice Broekaert op: http://users.telenet.be/mbrk/ Witte kool Juni De fenologie verdeelt het jaar in tien seizoenen. Aan elk van deze seizoenen worden tuinwerkzaamheden verbonden. De fenologische kalender helpt de tuinier in het beheer van zijn groente-, sier- en fruittuin door zijn activiteiten te koppelen aan de waarneming van de natuurverschijnselen in zijn eigen omgeving. Een gewone zaaikalender geeft de aanbevolen data wanneer je groenten het best zaait, poot of uitplant. Bij een fenologische tuinkalender zijn de werkzaamheden in de tuin niet strikt gebonden aan een kalenderdatum; ze verwijzen naar een specifiek natuurverschijnsel. Blad Radijs Cherry B. Kool Wanneer de aalbessen rijp zijn, treedt de ‘Hoogzomer ‘ in en die eindigt wanneer de tarweoogst begint. Knolvenkel Flor. Volgens de fenologen begint de ‘Voorzomer’ wanneer de vlier begint te bloeien en eindigt hij met de bloei van de linde. De werkzaamheden in de groentetuin worden in de kolom ernaast beschreven. Hierin lees je dat winterwortelen het best gezaaid worden wanneer de wortelvlieg minder actief is (tussen haar eerste en tweede vlucht, wat samenvalt met het begin van de bloei van de linde), om zo de schade van de wortelvlieg te beperken. â-uAxÃAxVmsmXÂuAÂmxXXmÁ â%zkÃzXkXAAVAXuXxÂuAxmÁ Rode biet Kogel âAuRXXxzVXxmsÁ âXXXXtXXxmsxmsÁ âzXXxzwtmVRuzXmãTanacetum vulgare). âAtzRtmtmVRuzXmãSenecio jacobea). âXAXzVkXzzkÁ o z z o z z z o o z z z o o o z z o o o 2 z o z o z o p o o o o o 3 z z o o z o z o o o o o o o 4 z z o o z o z o o o o o o o Legende z: buiten zaaien b: binnen zaaien p: planten of uitplanten o: oogsten v: verspenen o 12 Tuin Wat doe je wanneer in de tuin? De zaaikalender en de fenologische kalender Tekst Evelien Matthijssen & Maurice Broekaert Fenologische referentie In de groentetuin Nazomer (begin augustus tot einde augustus) âXRXXxAxVXumsXRXmsxmsãSorbus aucuparia). âXlAXzVkXzzkÁ âXmwXxzVXxmsÁ â?AAmtXXuÂXXXumXÂXuVuAÂmxAmXÁ â?AAmmxXmÁ â AAzwAXxxAmsXxÁ Vroege herfst (begin september tot half september) âXRXXxAxVXumXRXmsxmsãSambucus nigra). âSuAwXxXxlX]msuzzRuzXmXxãCyclamen hederifolium XxColchicum autumnale). â0zXxRzXuzVXxzzVÁ Snijboon z o o o o p z o 4 o o o o p z o 1 o o o o p z o o 2 o o o o z o o 3 o o o o o o o o o 4 o o o o o o o o o Legende z: buiten zaaien b: binnen zaaien p: planten of uitplanten o: oogsten v: verspenen Sluimerwt 3 Pastinaak laat o Rode biet Kogel o o Plantui o Pompoen klein o Courgette o o Winterpostelein o o Knolselder o o Kropsla herfst o o Kropsla zomer z z Snijselder z z p Warmoes o o Tuinkers o o Pluksla o o Snijsla z z Chinese kool z o z o Radijs Saxa 1 Rode kool Prinsessenboon Peul Doperwt Aardapp. Vroege aardappel Pastinaak norm. Knolvenkel Zefa Knolvenkel Flor. Wortel Halfvroege Sept. Vrucht 2 Witte kool Aug. Bekijk de uitgebreide fenologische kalender van Maurice Broekaert op: http://users.telenet.be/mbrk/ Blad Radijs Cherry B. Kool oogsten, en wanneer de tijd is aangebroken om op te ruimen in het najaar, in te kuilen en vorstvrij op te bergen. r%FOB[PNFSCFHJOUNFUIFUSPPELMFVSFO van de vruchten van de lijsterbes en eindigt met de oogst van de late pruimen. r8BOOFFSEF[XBSUFCFTTFOWBOEFWMJFS zwaar beginnen te wegen, dan zitten we in de vroege herfst, tot de rozenbottels rood worden. Rode biet Egypt. Als je tuiniert met de natuur als bondgenoot, kijk je niet naar je agenda om je werkzaamheden aan te vatten maar eerder naar wat de natuur in je omgeving te vertellen heeft. Elke tuin heeft niet alleen een specifieke bodem, er heerst ook een specifiek microklimaat. Het is dus beter om je te laten leiden door natuurverschijnselen in je buurt en die te gebruiken als indicator voor de tuinactiviteiten. De fenologie – de invloed van het klimaat op planten en dieren – kan ons goed vertellen op welke dagen men het best bepaalde groenten kan zaaien, planten en â?AAmtXXuÂXuVuAÂmxAmXÁ o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o 3mx Lj 5FLTUXumXx"AlmsXx×"AmSXzXtAX 'FOPMPHJTDIFSFGFSFOUJF *OEFHSPFOUFUVJO ǩǪ ȓ Ȗ ȕ Ȗ -FHFOEF [CVJUFO[BBJFOCCJOOFO[BBJFOQQMBOUFOPGVJUQMBOUFOPPPHTUFOWWFSTQFOFO ǁ ǁ ȕ ǁ Ȕ ǁ #FLJKLEFVJUHFCSFJEFGFOPMPHJTDIF LBMFOEFSWBO.BVSJDF#SPFLBFSUPQ IUUQVTFSTUFMFOFUCFNCSL ȓ Ȕ ǁ ǁ WFSUFMMFOIFFGU&MLFUVJOIFFGUOJFUBMMFFO FFOTQFDJóFLFCPEFNFSIFFSTUPPLFFO TQFDJóFLNJDSPLMJNBBU)FUJTEVTCFUFS PNKFUFMBUFOMFJEFOEPPSOBUVVSWFS TDIJKOTFMFOJOKFCVVSUFOEJFUFHFCSVJLFO BMTJOEJDBUPSWPPSEFUVJOBDUJWJUFJUFO%F GFOPMPHJFmEFJOWMPFEWBOIFULMJNBBU PQQMBOUFOFOEJFSFOmLBOPOTHPFE WFSUFMMFOPQXFMLFEBHFONFOIFUCFTU CFQBBMEFHSPFOUFOLBO[BBJFOQMBOUFOFO PPHTUFOFOXBOOFFSEFUJKEJTBBOHFCSP LFOPNPQUFSVJNFOJOIFUOBKBBSJOUF LVJMFOFOWPSTUWSJKPQUFCFSHFO "MTKFUVJOJFSUNFUEFOBUVVSBMTCPOE HFOPPULJKLKFOJFUOBBSKFBHFOEBPNKF XFSL[BBNIFEFOBBOUFWBUUFONBBSFFS EFSOBBSXBUEFOBUVVSJOKFPNHFWJOHUF ǁ EBUEFUFHFOIBOHFSMJKLUWBOEFESJFLPVEF EBHFOEJFNFOXBBSOFFNUSPOENFJ 4JOU.JDIJFMWFSXJUUJHUPOTBMTIFUXBSF EBUEFFFSTUFWPSTUBBOEFHSPOELBO PQUSFEFO5FHFOIFUFJOEFWBOEJUTFJ[PFO WFSIVJTKFEFWPSTUHFWPFMJHFQMBOUFOOBBS XBSNFSFQMBBUTFOFOEFOLKFBBOIFU PPHTUFOFOJOLVJMFOWBOCFXBBSHSPFOUFO %JUJTPPLEFHPFEFQFSJPEFPNQMBOUFO WFHFUBUJFGUFWFSNFOJHWVMEJHFO 7PMPQIFSGTUTMVJUFOXFBGXBOOFFSEFOP UFOCPPN[JKOCMBEFSFOCFHJOUUFWFSMJF[FO %FBOEFSFCPNFOWPMHFOMBUFS 7PMPQIFSGTUXPSEUJOHFMVJENFUIFUWBMMFO WBOEFWSVDIUFOWBOEFQBBSEFOLBTUBOKF %FCPMTUFSTIFCCFOBNQFSFFOESJFUBM EBHFOOPEJHPNPQFOUFCBSTUFOFOEF CPPNUFCFWSJKEFOWBOBM[JKOWSVDIUFO %JUJTFFOSFMBUJFGOBVXLFVSJHGFOPMPHJTDI TJHOBBM 5JKEFOTEJUTFJ[PFOUSFFEUFSFFOCJK[POEFS WFSTDIJKOTFMPQOBFOLFMFSFHFOEBHFO XBOOFFSIFULXJLBBOEFMBHFLBOU[JU FSWBSFOXFQMPUTFOLFMFXBSNFEBHFO BMTPGEF[PNFSPOTXJMEPFOHFMPWFOEBU IJK[JDIOPHOJFUHFXPOOFOHFFGU%F[F LPSUFQFSJPEFOPFNUNFOIFU 4JOU.JDIJFMT[PNFSUKF4JOU.JDIJFMTEBH WBMUPQTFQUFNCFS%F&OHFMTFOOPF NFOIFN(#(5-/'',FOEF'SBOTFO TQSFLFOWBO&]À.À5#(#(&FOWFSTDIJKOTFM â%zkRXAAAAVAXuÂzwzXxÂSzkXX zVXRmXÁ â AAXAAmAxtXXuÂmxAmXÂXuVuAÁ â-uAxtxzizztÁ âmuzXuÂzVXRmXÂtxzuXuVXXxmuz]mxÁ âXSlXwmxXtzuXxÂkzXxXXuVXXxAxVmsmX XkXxVXzÁ âXVXtAuuXXSXuXxwXzkAxmSlA]AuÁ âXRzuXAxVXAAVXxtAAxsXmxkXxzXxÁ â1mx"mSlmXuzwXsXãXmxVXXXwRXéÁ âXRXtXtuXãzSXxéÁ âXtumwzRuzXmÁ âXRXtXtuXãzSXxéÁ âXRuAVXXxAxVXxzXxRzzwAuuXxÁ 3mx Lj 5FLTUXumXx"AlmsXx×"AmSXzXtAX 'FOPMPHJTDIFSFGFSFOUJF *OEFHSPFOUFUVJO ǩǪ âuAVAuAxVXumxVXÂRXtÂumsXRXÂXxXzukXxVX AAVXxtAAxsXÂzumXXxmukÁ âXRuAVXXxAxVXAXuðXxXXxRzzwAuuXxÁ âXzwXXmtumVXmsÁ âXRXXxAxVXwAXAtmsxms âXtXzzkAARuzXmXxÁ â:muz]mxA]XuXxXxXttXxÁ â0ARARXXxAXtXtXxtmVXxSlXXxÁ âzwzA]VXttXxXkXxmzXumxkÁ âXkXuzz]A]xmsVXxÁ âxzizztÂtuXmx]mXx]mRzwXxuAxXxÁ â AXlX]XmÂAmxAAtXxSlzXxXXzzkXxÁ â3mxtXÂAu]Au]AXxtmXwkzXxXxzVXXxXRAxt AAmXxÁ ǁ ǁ ȓ Ȕ ȕ Ȗ ȓ Ȕ ȕ Ȗ -FHFOEF [CVJUFO[BBJFOCCJOOFO[BBJFOQQMBOUFOPGVJUQMBOUFOPPPHTUFOWWFSTQFOFO #FLJKLEFVJUHFCSFJEFGFOPMPHJTDIF LBMFOEFSWBO.BVSJDF#SPFLBFSUPQ IUUQVTFSTUFMFOFUCFNCSL ǁ ǁ ǁ ǁ ǁ "MTKFUVJOJFSUNFUEFOBUVVSBMTCPOE HFOPPULJKLKFOJFUOBBSKFBHFOEBPNKF XFSL[BBNIFEFOBBOUFWBUUFONBBSFFS EFSOBBSXBUEFOBUVVSJOKFPNHFWJOHUF WFSUFMMFOIFFGU&MLFUVJOIFFGUOJFUBMMFFO FFOTQFDJóFLFCPEFNFSIFFSTUPPLFFO TQFDJóFLNJDSPLMJNBBU)FUJTEVTCFUFS PNKFUFMBUFOMFJEFOEPPSOBUVVSWFS TDIJKOTFMFOJOKFCVVSUFOEJFUFHFCSVJLFO BMTJOEJDBUPSWPPSEFUVJOBDUJWJUFJUFO%F GFOPMPHJFmEFJOWMPFEWBOIFULMJNBBU PQQMBOUFOFOEJFSFOmLBOPOTHPFE WFSUFMMFOPQXFMLFEBHFONFOIFUCFTU CFQBBMEFHSPFOUFOLBO[BBJFOQMBOUFOFO PPHTUFOFOXBOOFFSEFUJKEJTBBOHFCSP LFOPNPQUFSVJNFOJOIFUOBKBBSJOUF LVJMFOFOWPSTUWSJKPQUFCFSHFO
© Copyright 2024 ExpyDoc