regioanalyse Goiás - Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

REGIOANALYSE: GOIÁS
1.
Politiek-bestuurlijke omgeving Goiás
De deelstaat Goiás, met als hoofdstad Goiânia, ligt in het centrum van Brazilië en grenst aan de deelstaten Mato
Grosso, Tocantins, Bahia, Minas Gerais en het Federale District (DF). De deelstaat heeft een oppervlakte van
340.111 km2, telt ruim 6 miljoen inwoners en is opgedeeld in 246 gemeentes waarvan Goiânia de meest
dichtstbevolkte gemeente is met ongeveer 1,3 miljoen personen.1
De belangrijkste lokale bestuurders zijn de
gouverneur Marconi Perillo (PSDB) en
vicegouverneur José Eliton de Figuerêdo Júnior
(DEM).2 De burgemeester van Goiânia is Paulo
Garcia (PT).3 Het lokaal parlement is verdeeld
tussen verschillende politiek georiënteerde
partijen, inclusief met deelname van de
presidentspartij PT.
Het algemene bestuursbeleid van Goiás staat op
de 12de plaats van de 26 deelstaten en het
Federale District (DF).4 De deelstaat scoort goed als het gaat om bureaucratie, gekwalificeerd personeel,
infrastructuur, alsmede het bevorderen van investeringen en aantrekken van buitenlands kapitaal. Het scoort echter
laag als het gaat om politieke stabiliteit, corruptie en innovatie. Wat betreft duurzaamheid en distributie van
inkomen scoort Goiás middelmatig. Op het gebied van transparantie staat de deelstaat op de 16de positie.5
Met een HDI van 0,735 staat Goiás op de 8ste plaats van de 27 deelstaten.6 Cijfers van het IBGE geven aan dat in
2009 bijna 35% van de bevolking van Goias leefde van minder dan 1 minimumsalaris (R$ 465,00); 33% tussen 1 en
2 minimumsalarissen ontving; 23% meer dan 2 minimumsalarissen ontving en ruim 7% geen inkomsten had.7
Het beleid van de deelstaatoverheid richt zich sterk op ondernemerschap en innovatie. Zo is het bijvoorbeeld
mogelijk om binnen 24 uur een bedrijf op te richten via het “Vapt Vupt” business programma. Dit is ongekend snel
in vergelijking met de rest van het land waar het starten van een onderneming vaak vele maanden duurt. De deelstaat
kent verschillende programma’s ter bevordering van de economie, zoals via de Banco do Povo (Bank van het Volk)
voor het creëren van banen, industrie specifieke projecten zoals Funmineral (mijnbouw stimuleringsfonds), alsmede
voor het stimuleren van samenwerkingen met internationale bedrijven.8
PAC-2 (Programma voor de Versnelling van de Groei) heeft tussen 2011 en 2014 ruim R$ 15,5 miljard beschikbaar
gesteld voor de deelstaat Goiás en vanaf 2014 nog eens R$ 3,8 miljard. Deze zijn onder andere ingezet voor
programma’s zoals Cidade Melhor (“Betere Stad” - R$ 3,8 miljard), “Minha Casa, Minha Vida” (“Mijn Leven, Mijn
Huis” - R$ 7,7 miljard) en “Água e Luz para Todos” (“Water en licht voor iedereen” - R$ 1,1 miljard).9 Het
Middenwesten Fonds (Fundo Centro-Oeste), beheert door Banco do Brasil, biedt goedkope leningen aan bedrijven
met als doel regionale ongelijkheden te verminderen. Een ander nationaal programma is het “Plano Safra”, dat
tussen 2013 en 2014 R$ 700 miljoen investering voorziet voor familiebedrijven in de landbouwsector.
Het deelstaat programma Bolsa Futura is het grootste technisch onderwijsprogramma van Brazilië en Protege Goiás
is een sociaal programma voor het financieren van o.a. studiebeurzen, terugdringen van de armoede en tegengaan
van schoolverzuim in het basisonderwijs. Daarnaast investeert de deelstaat R$ 1,06 miljard in sanitatieprojecten.
1
http://www.ibge.gov.br/estadosat/perfil.php?sigla=go.
http://www.goias.gov.br/paginas/governo-de-goias/.
3
http://prefeituradegoiania.net.br/site/equipedogoverno_listagem.php?tla=2&cod=2.
4
www.veja.abril.com.br/multimidia/infograficos/ranking-de-gestao-dos-estados-brasileiros.
5
www.veja.abril.com.br/multimidia/infograficos/ranking-da-transparencia.
6
www.pnud.org.br.
7
Síntese de indicadores sociais: uma análise das condições de vida da população brasileira. IBGE, 2010.
8
http://www.goias.gov.br/paginas/invista-em-goias/politica-de-inovacao/.
9
www.pac.gov.br/pub/up/relatorio/3049459510c2bdaad4af1c8e974c6810.pdf.
2
In de regio Centro-Oeste groeit de agro-industrie en veeteelt sinds 1970 exponentieel, met als gevolg de ontbossing
van meer dan 50% van de oorspronkelijk 203 miljoen hectares van de “Cerrado”. 10 Deze savanne is het op twee na
grootste ecosysteem van Brazilië (na de Amazonas) en omvat 10 deelstaten en het Distrito Federal. Sinds 2010 voert
de federale overheid een actief beleid om de ontbossing van de Cerrado tot 2020 met 40% te reduceren
(PPCerrado).11 Ook heeft de deelstaat een specifiek programma (Cadastro Agricultura Rural) om dit milieuvraagstuk
aan te pakken, d.m.v. betaling van milieudiensten aan kleine landbouwers.
De grootste misstanden in de deelstaat zijn vrouwenhandel (vooral naar Spanje), drugsgebruik onder werkloze
jongeren en de alom heersende corruptie.
2.
Economie en investeringen in Goiás
Goiás nam in 2012 met 2,5% de 9de plek in qua aandeel van het totale Braziliaanse BNP, met een totaal van
ongeveer U$ 56 miljard12. Het BNP per capita was in 2010 R$ 16.252,70. De hoofdstad van de deelstaat is de 21ste
rijkste stad van Brazilië, met een BNP van R$ 24,5 miljard (2010).13Agrobusiness maakte in 2010 14% uit van het
BNP, industrie 27% en diensten telde mee voor de overige 59% van het BNP.14 Tussen 2002 en 2012 groeide het
BNP van Goiás met gemiddeld 4,9%, beduidend hoger dan de gemiddelde groei van Brazilië over dezelfde periode
(3,5%).15
De economie van Goiás is voornamelijk gebaseerd op industrie, landbouw, veeteelt en mijnbouw. Uit de
handelscijfers blijkt dat Goiás een exportoverschot heeft: ruim U$5,1 miljard import tegen in totaal U$7,1 miljard
export in 2012. De belangrijkste afzetmarkten zijn: China
(US$ 1,7 miljard), Nederland (US$ 607 miljoen), Rusland
(US$ 496 miljoen) en India (US$ 383 miljoen). De
belangrijkste exportproducten vanuit Goiás naar Nederland
in 2012 waren soja producten (rond US$ 343 miljoen),
ferronikkel (US$ 99 miljoen), niobium (US$ 39 miljoen),
kalkoen bereidingen (US$ 32 miljoen), pellets van olie en
soja (US$ 26 miljoen) en rundvlees (US$ 16 miljoen).
Goiás importeerde vanuit Nederland bijna US$ 81 miljoen
in 2012 en was hiermee de 12de bestemming van deze
deelstaat. De belangrijkste geïmporteerde producten zijn
estrogenen en progestagenen (US$ 33 miljoen), desogestrel
(US$ 20 miljoen), anticonceptionele preparaten (US$ 8
miljoen), ammoniumsulfaat (US$ 8 miljoen) en
corticosteroïden hormonen en derivaten (US$ 4 miljoen).
Goiás profiteert van zijn centrale ligging in het land en van
de waterweg Paranaiba-Tietê-Paraná, die bij de haven van
São Simão (opslagcapaciteit 89.000 m3 ton) in het zuiden
van de deelstaat begint en waardoor 6 omliggende
deelstaten bereikt kunnen worden, inclusief de stad São
Paulo en de Santos haven.
PAC 2 voorziet een investering van R$ 3,9 miljard om het
transport van vooral agrarische producten (voornamelijk soja maïs, meel en bonen) vanuit de staat te bevorderen.
Daarnaast voorziet het Actie Plan voor Integrale Ontwikkeling (PAI 2012-2014) 16 een publiek-private investering
van ongeveer R$ 47 miljard, o.a. voor een multimodaal logistiek platform en vrachtluchthaven in Anápolis, een
10
whttp://www.mma.gov.br/estruturas/sbf_chm_rbbio/_arquivos/relatoriofinal_cerrado_2010_final_72_1.pdf.
http://www.brasil.gov.br/cop/panorama/o-que-o-brasil-esta-fazendo/combate-ao-desmatamento.
www.segplan.go.gov.br.
13
ftp://ftp.ibge.gov.br/Pib_Municipios/2010/pdf/tab01.pdf.
14
IBGE.
15
http://www.ipece.ce.gov.br/publicacoes/ipece-informe/Ipece_Informe_20_dezembro_2011.pdf.
16
http://www.segplan.go.gov.br/post/ver/136091/pai---plano-de-acao-integrada-de-desenvolvimento.
11
12
spoorweg tussen Goiânia en Brasília, de verbetering van wegen en stedelijk transport en een sluis in de rivier
Paranaíba.
De landhaven Porto Seco Centro-Oeste, in de gemeente Anápolis, verwerkt circa 22.000 ton vracht per maand. Deze
gemeente is hierdoor de 22ste grootste importerende gemeente van Brazilië, mede door de prominente aanwezigheid
van de automobiel- en farmaceutische industrieën. Door de centrale ligging, het relatief goed wegennet en de
spoorweg Centro-Atlântico, wordt deze haven ook voor internationale import en export gebruikt. In de toekomst zal
de Porto Seco ook kunnen profiteren van de spoorweg Noord-Zuid. De begrootte totale investering voor dit spoor is
U$ 1,5 biljoen, waarvan U$ 458 miljoen alleen voor Goiás.
De deelstaat telt 23 vliegvelden, waarvan enkele kleine worden geprivatiseerd (Catalão, Caldas Novas en Rio
Verde). De luchthaven van Goiânia - Santa Genoveva - is de grootste en één van de meest gefrequenteerde in dit
deel van het land. Er wordt gewerkt aan de bouw van een nieuwe terminal (R$ 340 miljoen) met als doel om vanaf
2019 tot 3,2 miljoen passagiers per jaar te transporteren. Verwacht wordt dat deze luchthaven ook zal worden
gebruikt ter ondersteuning voor de voetbalwedstrijden in Brasília tijdens het WK 2014.
Voorts is (eco)toerisme een belangrijke bron van inkomsten en is de deelstaat rijk aan ertsen: het produceert 100%
van al het Braziliaanse asbest en 83% van al het nikkel; het is de grootste koper producent en staat op plaats 2 wat
betreft goudwinning.
Belangrijke brancheorganisaties in Goiás zijn: Federação das Indústrias do Estado de Goiás – FIEG (voor het
ondersteunen van het bedrijfsleven), Associação Comercial, Industrial e de Serviços de Goiás – Acieg
(vertegenwoordiging van bedrijven en industrieën) en Associação Comercial e Industrial de Anápolis – ACIA,
(verantwoordelijk voor de industriële en commerciële sector van Anápolis). In de mijnbouw zijn de volgende
bedrijven in de deelstaat actief: Mineração Maracá, Sama, Mineração Catalão de Goiás. Van belang in de agrofood
sector zijn: Comigo, Caramurualimentos, Brasil Foods en Bunge. Wat betreft de chemie-industrie zijn de volgende
bedrijven van belang: Adubos Sudoeste, Abbott laboratorios do Brasil. In de auto-industrie zijn de volgende
bedrijven actief: MMC Automotores do Brasil (Mitsubishi), Caoa Montadora de Veiculos (Hyundai), John Deere
Brasil en Suzuki.
3. Overlap met NL-se topsectoren
Er liggen een aantal specifieke kansen in deze deelstaat, voornamelijk voor de topsectoren transport & logistiek,
agrofood en water.
Transport & logistiek
In de gemeente Anápolis wordt een multimodaal logistiek platform van 618 hectaren opgezet, waarvoor U$ 250
miljoen is begroot. De landhaven Porto Seco valt binnen dit platform en op dit moment wordt naast deze landhaven
een vrachtvliegveld gebouwd.17 Dit platform zal fungeren als een logistieke hub, waar gebruik wordt gemaakt van
wegen en sporen om het vrachtvervoer naar de rest van het land te faciliteren. Ondernemers kunnen investeren in de
exploitatie van dit logistieke platform onder gunstige belastingvoorwaarden. Hiervoor zal de publieke sector garant
staan voor 49% van de investeringen en de private neemt sector 51% op zich. Het verwachtte rendementspercentage
is 9%. In de stad Anápolis zijn reeds 84 bedrijven actief.
Kansen:
• Samenwerkingen op het gebied van multimodale logistiek en technologie voor het beheer en -administratie
van Porto Seco.
Stedelijk Transport
Volgens het Nationaal Departement van Transport (Detran)18 reden er in 2012 in de deelstaat Goiás meer dan 2,9
miljoen auto’s. In de hoofdstad Goiânia waren er in 2012 bijna 1 miljoen auto’s geregistreerd wat neerkomt op 1,3
inwoners per auto. Voor de gehele deelstaat Goiás was dit 2,1 inwoners per auto in hetzelfde jaar. Het Secretariaat
17
http://www.goias.gov.br/paginas/invista-em-goias/posicionamento-estrategico. http://www.segplan.go.gov.br/post/ver/136091/pai---plano-deacao-integrada-de-desenvolvimento.
18
http://noticias.uol.com.br/cotidiano/ultimas-noticias/2011/07/01/goiania-go-chega-a-1-milhao-de-veiculos-e-numero-de-acidentes-cresce.htm.
van Stedelijke Mobiliteit wil daarom het openbaar vervoer de komende jaren in de hoofdstad sterk verbeteren. In
2011 overleden er in de deelstaat 1.865 mensen ten gevolgen van verkeersongelukken. Vergeleken met 2007 nam
het aantal ongelukken met 24% toe (ViasSeguras 2013). PAC-2 investeert R$ 1,63 miljard in de deelstaat Goiás
voor stedelijke mobiliteit. De deelstaatregering R heeft nog eens aangevraagd $ 742 miljoen voor 29 projecten,
waaronder een Bus Rapid Transit (BRT) voor de hoofdstad.19
Kansen:
• Het verkeer in de hoofdstad Goiânia en buitensteden is chaotisch, waardoor er kansen liggen voor
Nederlandse bedrijven actief in stedelijke mobiliteit en ITS.
Agrofood
Goiás is de op vier na grootste graanproducent van Brazilië met rond de 13,6 miljoen ton per jaar (9% van de totale
productie). Ook staat de deelstaat op de vierde plaats wat betreft de veestapel (ongeveer 21,7 miljoen runderen; 10%
van het totaal) en melkproductie (circa 3,5 miljard liter; 11% van de totale landelijke productie).20De soja productie
groeide van 4,1 miljoen ton in 2000 naar 7,7 miljoen ton in 2011 (+88%) en nam in dezelfde periode de totale
landbouwgrond toe van 1,5 miljoen hectaren naar 2,6 miljoen. In 2011 was de gemiddelde opbrengst rond 3.000
kg/ha, een productietoename van 9,7% in vergelijking met 2000. Op dit moment zijn er in de deelstaat 40 bioethanol
fabrieken in aanbouw.
Kansen:
Het Secretariaat van Landbouw, Veeteelt en Irrigatie (Seagro) gaf de volgende samenwerkingsmogelijkheden aan:
• Ontwikkeling van een referentielaboratorium voor melk- en zuivelproducten;
• Technologie voor het verhogen van de melkproductie van koeien;
• Identificatie- en registratiesysteem voor het traceren van vee.
Water
Het Secretariaat van Milieu en Water geeft aan dat er behoefte is aan nieuwe technologieën voor irrigatie en
landbouwproductie (low carbon) en het zuiveren van huishoudelijk afvalwater. Voorts kampt de hoofdstad Goiânia
met overstromingsproblemen.
Kansen:
• Mogelijkheden kunnen worden gezocht voor NL bedrijven actief in drinkwaterbehandeling en
afvalwaterzuivering, alsmede kennis hebben op het gebied van stedelijk waterhuishouding.
Innovatie
Het recent gelanceerde technologisch-wetenschappelijke park in Anápolis zal een oppervlakte hebben van 5,6
miljoen m² en wordt hiermee grootste van de regio Centro-Oeste. Dit publiek-privaat initiatief biedt
belastingvoordelen aan om de vestiging van 200 bedrijven op dit complex te bevorderen.
Kansen:
• De overheid Goiás stimuleert actief de vestiging van kennisinstellingen en bedrijfsleven in deze
platvormen, d.m.v. goedkope leningen en belastingvoordelen.
• Zowel de Federale Universiteit, de Katholieke Universiteit en de private universiteit Uni-ANHANGUERA
staan open voor samenwerking met Nederlandse universiteiten en kennisinstituten.
Meer informatie:
Nederlandse ambassade te Brasilia
Economische afdeling
[email protected]
19
20
http://www.planejamento.gov.br/noticia.asp?p=not&cod=10042&cat=475&sec=61.
http://www.seplan.go.gov.br/sepin/down/godados2012.pdf.

Download Report