regioanalyse Minas Gerais - Rijksdienst voor Ondernemend

REGIOANALYSE: MINAS GERAIS
1.
Politiek-bestuurlijke omgeving Minas Gerais
Minas Gerais ligt in het zuiden van Brazilië en grenst aan de deelstaten
Espírito Santo en Rio de Janeiro in het zuidoosten, de deelstaat Bahia
in het noordwesten, de deelstaten São Paulo in het zuiden en de
deelstaten Mato Grosso do Sul en Goiás in het oosten evenals het
Federale District van Brasília. De deelstaat Minas Gerais met als
hoofdstad Belo Horizonte heeft een grootte van 558.384 km2 ( groter
dan landen als Frankrijk, Spanje, Zweden en Japan). Het is daarmee de
vierde grootste staat van Brazilië. Het inwoneraantal van Minas Gerais
schommelt rond de 20 miljoen (2013) en de economie heeft een
omvang gelijk aan die van bijvoorbeeld een land als Noorwegen.
De gouverneur van de deelstaat is Antônio Anastasia (PSDB) en de
vice-gouverneur is Alberto Pinto Coelho (PP). De burgemeester van de
hoofdstad Belo Horizonte is Marcio Lacerda (PSB). In het lokaal
parlement is de politieke balans verdeeld tussen diverse partijen met een belangrijke aanwezigheid van de PSDB en
een relatief grote aanwezigheid van de PT. De huidige president van Brazilië is overigens geboren in Belo
Horizonte, Minas Gerais. Gouverneur en Burgemeester behoren tot verschillende partijen, maar schijnen uitstekend
te kunnen samenwerken in een coalite van 20 partijen. Politieke partijen die in Minas Gerais samengaan, zitten op
federaal niveau dan weer vaak in de tegenstelling regering/oppositie.
Minas Gerais kent recent grote economische groei dankzij het prudente economisch en fiscale beleid van de
deelstaat en de groeiende lokale markt. De deelstaat heeft het negende hoogste HDI van alle 27 Braziliaanse
deelstaten met 0.7311.
Vier speerpunten voor de toekomst wat betreft het beleid van de deelstaat zijn welvaart, kwaliteit van leven,
burgerschap en duurzaamheid. Minas Gerais is in 2011 gestart met Plano Mineiro de Desenvolvimento Integrado
PMDI (Plan voor Ontwikkeling). Voor het plan met een looptijd tot 2030 zijn elf overkoepelende thema’s gekozen
voor de verdere ontwikkeling van de deelstaat2.
Minas Gerais staat op de 3e plaats van de 27 deelstaten als het gaat om het algemene bestuursbeleid. De deelstaat
scoort het beste als het gaat om investeringen en het aantrekken van buitenlands kapitaal. Ook scoort het goed wat
betreft politieke stabiliteit, corruptie en aantal afgestudeerden. Verder scoort de deelstaat gemiddeld wat betreft
duurzaamheid en bureaucratie. Deelstaat scoort minder goed als het gaat om verdeling van inkomen3. Op het gebied
van transparantie staat Minas Gerais op de vijfde plaats van alle 27 deelstaten4.
2.
Economie en investeringen in Minas Gerais
Minas Gerais is de grootste Braziliaanse producent van ijzererts, bestemd voor gebruik door de binnenlandse ijzeren
staalindustrie of voor de export. Daarnaast neemt de staat de eerste plaats in de productie van koffie, melk en
zuivelproducten en de tweede plaats in de productie van auto's en textiel.
Sectoren
Transport: Meer dan 300 duizend kilometer aan snelwegen kriskras door de deelstaat. Minas Gerais huisvest ook
belangrijk spoorwegcentra . De bestaande infrastructuur zorgt ervoor dat de bedrijven en exporteurs goede toegang
hebben tot de belangrijkste Braziliaanse zeehavens. Transport mogelijkheden worden verder aangevuld met een van
de modernste internationale luchthavens van het land - de Tancredo Neves International Airport , gelegen in
1
http://www.pnud.org.br/atlass/ranking/Ranking-IDHM-UF-2010.aspx
http://www.mg.gov.br/governomg/portal/m/governomg/governo/5795-acoes-do-governo/5794/5241
3
http://veja.abril.com.br/multimidia/infograficos/ranking-de-gestao-dos-estados-brasileiros
4
http://veja.abril.com.br/multimidia/infograficos/ranking-da-transparencia
2
Confins, een deel van de Belo Horizonte Metropolitan Region. De staat heeft ook meer dan 60 binnenlandse
vliegvelden met de capaciteit van het ontvangen van middelgrote (vracht)vliegtuigen . Daarnaast bieden droge
havens in vijf hub steden in het binnenland van Minas Gerais de mogelijkheid voor afhandeling van het
onvermijdelijke papierwerk in het kader van douaneformaliteiten, zowel voor de uitvoer en de invoer .
Telecommunicatie: Minas Gerais wordt gezien als een belangrijke speler op nationaal niveau inzake
telecommunicatie. Mobiele telefonie en breedband internet heeft binnen de staat een uitstekend bereik via een
innovatief publiek-privaat partnerschap project, dat internationaal werd aanbesteed door de Inter - Amerikaanse
Ontwikkelingsbank ( IDB ) .
Energie: Met enkele van de grootste waterkrachtcentrales in Brazilië , is Minas Gerais verantwoordelijk voor meer
dan 18 % van de capaciteit voor de opwekking van energie in Brazilië. Het zeer omvangrijke afwateringsgebied
enerzijds en de bosbouw van eucalyptus en dennen, beschikbaar voor de productie van houtskool anderzijds zorgen
voor een permanente distributie van hoogwaardige energie. Momenteel worden de belangrijkste industriële centra in
MG ook verbonden met Brazilië 's grootste aardgasleiding - het Campos Basin olieveld in Rio de Janeiro . Daarnaast
speelt Minas Gerais ook een voorname rol bij de productie van biobrandstof en is de deelstaat de tweede grootste
producent van ethanol in Brazilië.
Leer/schoeisel: Derde grootste Braziliaanse producent van schoeisel, met naar schatting ongeveer 2.400 bedrijven.
Vooral gepositioneerd als kleine en micro- ondernemingen. Tot in het recente verleden met name gericht op de
binnenlandse markt. Streven en focus naar meer afzet en integratie op de internationale markt.
Cement- Grootste Braziliaanse producent. Acht miljoen ton per jaar. De industrie werkt met geavanceerde
technologie en apparatuur. Grondstoffen van uitstekende kwaliteit. Mina Geraas beschikt over aanzienlijk reserve
aan kalksteen.
Mineralen/Steen: Minas Gerais is binnen Brazilië de toonaangevende producent van graniet, leisteen, kwartsiet (
soort natuursteen), marmer, speksteen ( materiaal voor oa beeldhouwers) en serpentines voor zowel binnenlandseals buitenlandse markten (Azië en Europa).
Mijnbouw: De grootste en meest traditionele mijnbouw producent in Brazilië. Minas Gerais heeft grote reserves
aan ijzererts, goud, diamant, fosfaat, zink, aluminium, kalksteen, en decoratieve stenen en staat garant voor ongeveer
40 % van de totale productie van Brazilië.
Economie algemeen
Met een BNP van R$ 351,4 miljard in 2010 stond de deelstaat Minas Gerais op de 3e plaats. Het heeft een aandeel
van 9,3% in de Braziliaanse economie. Het BNP per capita van de deelstaat lag in hetzelfde jaar op R$ 17.931,89.
De hoofdstad Belo Horizonte heeft het vijfde hoogste BNP van de Braziliaanse steden met R$ 51,5 miljard in 20105.
De deelstaat heeft een exportoverschot van US$ 21,4 miljard: US$ 33,4 miljard export tegen US$ 12 miljard import.
China, de Verenigde Staten, Japan en Nederland zijn de grootste afzetmarkten met respectievelijk 31,5%, 7,6%,
6,8% en 6,2% van de totale export van de deelstaat in 20126. Minas Gerais exporteerde voor meer dan US$ 2 miljard
naar ons land (13,9% van de totale export van US$ 15 miljard uit Brazilië naar ons land). De belangrijkste
exportproducten in 2012 vanuit Minas Gerais naar ons land waren ijzererts (42%), niobium (22%), chemicaliën
(8%), metalen (8%) en koffie (3%).
In 2012 importeerde Brazilië uit Nederland voor US$ 3,1 miljard in 2012. De deelstaat importeerde voor US$ 88,7
miljoen uit Nederland in hetzelfde jaar. Geïmporteerde producten waren onder andere magnetische weergave
apparaten (24%), oscillerende verdringerpompen (20%), ammoniumnitraat en mengsels daarvan (12%),
motorvoertuigen uitlaatgassen (5%) en bereide aardappelen (4%)7.
5
ftp://ftp.ibge.gov.br/Pib_Municipios/2010/pdf/tab01.pdf
http://www.mdic.gov.br//sitio/interna/interna.php?area=5&menu=1078&refr=1076
7
http://aliceweb2.mdic.gov.br//index/home
6
Gedifferentieerde economie
Minas Gerais beschikt over een gedifferentieerde economie. Deelstaat entameert en ondersteunt ook de
ontwikkeling van nieuwe sectoren. De nieuwe economie van Minas Gerais bestaat uit de sectoren “ lifesciences,
informatie- en communicatie technologie, alternatieve energie en aerospace.
Minas Gerais is de grootste koffieproducent van Brazilië. Van 9 tm 13 september 2013 werd de Internationale
koffieweek in Belo Horizonte georganiseerd. MG staat garant voor meer dan de helft van de totale Braziliaanse
koffieproductie. Duurzaamheid en milieuaspecten spelen in de koffie industrie een steeds voornamere rol. MG heeft
ook ambities om koploper te zijn betreffende onderzoek in de koffiesector. MG is ook de grootste zuivelproducent
van Brazilië en bezit veel kennis inzake irrigatie-landbouw, met onder meer het megaproject van Jaïba. Minas
Gerais staat ook op de eerste plaats met betrekking tot melkproductie. Met een jaarlijkse productie van 9 miljard
liter, verzorgt de provincie bijna 30 % van de gehele melkproductie in Brazilië.
Ondanks zijn aanzienlijke territoriale omvang, is Minas Gerais “land locked”. MG wordt van de grote zeehavens
(Santos, Rio, Vitoria, Paranagua) gescheiden door kleine deelstaten die op die manier een corridor vormen. MG
beschikt over 5 drooghavens. De deelstaat Espirito Santo presenteert zich vaak als de “gateway” tot Minas Gerais.
Ook de betrokkenheid van Havenbedrijf Rotterdam bij de ontwikkelingen van “ Porto Central” biedt potentieel voor
samenwerking op het gebied van infrastructuur, logistiek en transport.
Volgens een analyse van de Wereldbank, behoort MG tot een van de interessantste deelstaten in Brazilië om een
bedrijf op te starten (o.m. door gunstigere opstartkosten).
Vale – met hoofdzetel te Rio de Janeiro – is uitgegroeid tot een multinational met een span of control op vijf
continenten en in totaal meer dan 140.000 werknemers. In MG concentreert de voornaamste activiteit van Vale zich
op de productie van hoogwaardig ijzererts met naar schatting meer dan 300 miljoen ton in 2012. In Europa beschikt
Vale o.m. vestigingen in Zwitserland en Oostenrijk (“commerciële en financiële activiteiten”) en twee kleine
raffinaderijen in het VK. Meer dan 70% van de Vale-producten zijn ijzerhoudende mineralen, 16% basismineralen
en 8% (bestanddelen van) fertilizers.
Minas Gerais als deelstaat en Belo Horizonte als ambitieuze hoofdstad kennen veel prioriteit toe aan innovatie en
aan technologische ontwikkelingen op het gebied van nano, micro- en biotechnologie. Meer dan 70 bedrijven in
Mina Gerais zijn gespecialiseerd in biotechnologie en vertegenwoordigen meer dan 30% van deze sector op
nationaal niveau.
Belo Horizonte maakt zich op als één van de gaststeden voor het Wereldkampioenschap voetbal, waarvoor MG
alleen al meer dan een half miljoen buitenlandse toeristen verwacht en zo’n 3 miljoen Braziliaanse toeristen. In zijn
totaliteit worden 6 wedstrijden, inclusief 1 halve finale in Belo Horizonte afgewerkt. Internationale luchthaven van
Belo Horizonte wordt thans verbouwd en wordt mogelijk in het najaar van 2013 geprivatiseerd. Luchthaven
Schiphol is een van de geïnteresseerde partijen.
Er zijn in totaal 10 luchthavens in de deelstaat en 2 in de hoofdstad voor vervoer van passagiers. MG beschikt over
een uitgestrekt wegen net ( bijna 30.000 kms ). Daarnaast beschikt de deelstaat over 5300 kms spoorverbinding.
(Meer gegevens over Belo Horizonte en de Wereldbeker op: belo2014.com.br)
Toerisme: 38% van de toeristen die MG aandoen zijn afkomstig uit EU-landen en 30% uit de VS en er worden
pogingen gedaan om meer internationale luchtvaartmaatschappijen aan te trekken.
Met een aantal opvallende historische steden -waaronder de “goudstad” Ouro Preto-, gaat MG er prat om “60% van
het historisch patrimonium van Brazilië te huisvesten”.
Ook op het gebied van onderwijs en wetenschap speelt de provincie een voorname rol. 14 universiteiten en meer dan
400 instellingen op het gebied van hoger onderwijs. Er bevinden zich 5 universiteiten uit Minas Gerais in de
Braziliaanse top 10 van “ beste universiteiten”. Er zijn ook samenwerkingsverbanden met de academische wereld in
Nederland.
Belo Horizonte: een opkomende metropool
Belo Horizonte, de vijfde grootste stad van Brazilië (na Sao Paulo, Rio de Janeiro, Salvador de Bahia en Curitiba),
heeft grote ambities. De stadsbegroting is onder controle en de stedelijke criminaliteit is de laatste jaren opvallend
verminderd. Met de bouw van BHTEC, een mega-park voor technologie, kent de stad aan economische vernieuwing
hoge prioriteit toe. Het strategisch plan - Belo Horizonte 2010-2030 - voorziet in een lange termijnstrategie en deel
daarvan is de korte termijnstrategie van 4 jaar die samenvalt met het mandaat van de huidige burgemeester. Aan een
40-tal haalbare doestellingen inzake openbaar vervoer, groene zones, het aantrekken van investeringen, uitbreiding
van het metronetwerk, de Wereldbeker 2014 wordt prioriteit toegekend. Belo Horizonte is strategisch gelegen in de
zone van 800 km die ook de twee andere grote metropolen bevat, Sao Paulo en Rio de Janeiro en die tezamen goed
zijn voor 65% van het Braziliaanse PIB en bijna 70 % van de industriële productie van het land. Belo Horizonte
beschikt volgens onderzoekscentra van de 15 Braziliaanse steden met meer dan 1 miljoen inwoners over de beste
leefomstandigheden.
3.
Overlap met NL-se Topsectoren
Er is een sterke economische aanwezigheid van andere EU landen in Belo Horizonte. Duitsland, Frankrijk, Italië
spelen een voorname rol in de deelstaat. VK en België tonen ook steeds meer ambitie bij het intensiveren van de
bilaterale economische betrekkingen. De deelstaat is ook voor de VS, India en China een belangrijke handelspartner.
Ook is een toenemende presentie- hoewel voorzichtig- van Afrikaanse landen, zoals Mozambique en Angola
waarneembaar. Er zijn een 30 tal Consulaten (veelal Honorair Consuls) in Belo Horizonte gevestigd.
-Agro Food/ Tuinbouw
Brazilië en Nederland hebben sterke economische betrekkingen. In de agro -en food sector bestaat
wetenschappelijke samenwerking en de ambitie van Minas Gerais met betrekking tot thema’s als voedsel zekerheid
en voedselveiligheid kan een incentive zijn om de samenwerking verder te versterken. In de zuivelsector zijn
Nederlandse bedrijven al actief in Brazilië. De groei en omvang van de zuivelmarkt in Brazilië vraagt om innovatie,
een hogere productiviteit en waarde toe te voegen in de gehele keten. Uitwisselen van kennis, technologieën en het
delen van (internationale) ervaringen tussen de zuivel- bedrijven en kennisinstellingen in Minas Gerais zal een
goede spin off hebben richting de ontwikkeling van zuivelproducten van hoge kwaliteit, nieuwe markten en
innovaties.
Ook
lijken
er
kansen
om
de
samenwerkingsmogelijkheden in het kader van
tuinbouw verder te ontwikkelen. Kennis, expertise en
innovatieve aanpak in Nederland inzake intensieve
teelten - groenten, fruit en bloemen lijkt ook in de
deelstaat Minas Gerais perspectief te bieden.
Daarnaast staat gezondheid en welbevinden steeds
hoger op de politieke en economische agenda en past
kennisoverdracht en samenwerkende waarde keten in de ambities van de topsector tuinbouw.
Ook zoekt de EU via het “ Feeding the Planet” samenwerking met Minas Gerais. Ook Nederland is bij dit initiatief
betrokken om EU Clusters intensiever te laten samenwerken ter bevordering van samenwerken en het
commercialiseren van activiteiten op het gebied van landbouw, veehouderij, voedingsmiddelen R & D (inclusief
gezondheid en voeding ).
Een mogelijk aanknopingspunt in deze sector is ook trilaterale samenwerking. Nederland is bijvoorbeeld intensief
betrokken bij voedsel zekerheid vraagstukken in Ethiopië. Wageningen opereert in beide landen en Brazilië toont
steeds meer ambitie inzake het Afrikaanse continent. Voedsel zekerheid en voedsel veiligheid lijken als thema zeker
perspectief te bieden voor samenwerking.
Agrarische sector is de grootste consument van water in de deelstaat. Via Nederlandse kennis en technologie is het
mogelijk het waterverbruik aanzienlijk te verminderen. Brazilië staat bekend als een land met een overvloed aan
water. Hier bij past echter een nuance. Het grootste percentage beschikbaar water komt uit het Amazone gebied. In
een deelstaat als Minas Gerais kan veel efficiënter met water/water management worden omgegaan.
-Duurzaamheid (water en milieu)
Water lijkt vanuit Nederlands perspectief meer aandacht te verdienen in een deelstaat als Minas Gerais. In de
analyse van het CG Rio zijn er waterkansen en uitdagingen op het gebied van de internationale waterproblematiek.
Er zijn ook perspectieven om thema’s als water, afval en bodem zo veel mogelijk te integreren. Ook Minas Gerais
kent hoge prioriteit toe aan “water for all” door betere kwaliteit van drinkwater en zuivering van industrie en
afvalwater. Nederlandse (biologische) technologieën kunnen zeker in deze deelstaat een bijdrage leveren aan
hoogwaardige zoetwatervoorziening voor de productie van voedsel en biomassa voor energie. Er is potentieel voor
toename van activiteiten op het gebied van waterschaarste, waterkwaliteit, waterveiligheid en in samenwerking met
netwerken in Nederland en Minas Gerais op zoek naar een goede balans tussen “people, planet en profit”. Door het
weinig efficiënte gebruik van water en de vervuiling van grond en grondwater en mijnen lijken er ook kansen te
liggen om deze problematiek geïntegreerd aan te pakken.
Ook hergebruik van grondstoffen en afval blijft hoog op de politieke en academische agenda. Maar helaas blijkt er
in de praktijk dat er tussen goede voornemens en het implementeren van nieuw beleid grote lacunes bestaan.
-Transport/ Logistiek en Infrastructuur
Belo Horizonte , de hoofdstad van Minas Gerais , is ontworpen in de late negentiende eeuw en was de eerste
Braziliaanse “geplande“ stad. Maar het oorspronkelijke plan bleek niet opgewassen tegen de trek van het platteland
richting de stad. Een van de grote uitdagingen van de stad Belo Horizonte en deel staat Minas Gerais is het
verbeteren van “urban mobility”. De deelstaat is op zoek naar smart/innovatieve en advanced solutions inzake
transport/ infrastructuur en mobiliteit. Met een vloot van meer dan 200 duizend vrachtwagens voor aan- en afvoer
van goederen is de verkeerschaos snel verklaard. De snelle en ongecontroleerde groei van stedelijke centra en de
sterke concurrentiepositie van de transport en distributiediensten genereert veel negatieve effecten. Milieu- , sociale
en zelfs economische gevolgen, zoals de toename van de emissies van verontreinigende stoffen en de inefficiëntie
van het systeem vrachtvervoer veroorzaken veel negatieve effecten.
Voor Minas Gerais als deelstaat en voor Belo Horizonte als hoofdstad is het derhalve essentieel dat er de komende
jaren grote stappen worden gemaakt om de infrastructuur te verbeteren. Export via diverse havens leveren
aanzienlijk vertragingen op en de houdbaarheid van agrarische producten komt in toenemende mate onder druk.
Verbetering van (urban, regional infrastrcure en tranport is van essentieel belang voor de economische groei en
(sociale) welvaart van deze deelstaat. Douane kan efficiënter worden georganiseerd en er moeten vanuit het
duurzaamheid perspectief ook stappen worden gemaakt: verminderen van congestie en geluidsoverlast en het
bundelen van vracht en het verminderen van C02 en fijnstoot en betere afstemming tussen keten partners en het
verbeteren van de configuratie vanuit het Cross Chain Control Centre Perspectief.
Door ontwikkelingen in Porto Central (deelstaat Espirito Santo) – gateway to Minas Gerais zullen er toenemende
kansen zijn voor logistiek Nederland, met name vanuit het perspectief van smart/advanced logistics.
-Lifesciences/ health
Er worden parallelle ontwikkelingen in Nederland en Brazilië en dit geval de deelstaat Minas Gerais geconstateerd.
Het zijn snel groeiende topsectoren. Het belang voor de samenleving neemt naar verwachting de komende decennia
alleen maar toe. In Minas Gerais en in Nederland bestaat dezelfde uitdaging voor de toekomst. De groeiende
zorgvraag creëert kansen (samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen), maar de stijgende
zorgkosten en vergrijzing zijn een zorg voor de toekomst. De sector zal oplossingen moeten aandragen om de zorg
betaalbaar en bemensbaar te houden. Best practices vanuit Nederland kunnen in Minas Gerais worden
geïntroduceerd en de innovatie en ontwikkelingen kunnen de zorgsector van nieuwe en innovatieve impulsen
voorzien. Innovatieve programma’s betreffende monitoring en mobiliteit voor senioren in de samenleving bieden
alternatief voor verzorgingstehuizen en voldoen aan de toenemende roep naar het zo lang mogelijk zelfstandig in
eigen omgeving sociaal te kunnen functioneren. Daarnaast is Minas Gerais de Braziliaanse Biotechnology hub en
zijn er veel relaties met andere wetenschappelijke en onderzoeksinstituten op nationaal niveau. Ook hebben zich een
aantal grote ondernemingen gevestigd in MG die zijn gespecialiseerd op medische apparatuur. Ook is er in MG veel
onderzoek naar nieuwe medicijnen voor met name voor tropisch gerelateerde ziekten. De Nederlandse topsector kan
samenwerken binnen het “One health” concept, om nieuwe vaccins te ontwikkelen en het uitwisselen van veterinaire
en humane kennis mbt de gezondheid van mensen en dieren.
Meer informatie:
Nederlandse ambassade te Brasilia
Economische afdeling
[email protected]

Download Report