Efficacy and safety of functional electrical stimulation of

Efficacy and safety of functional electrical stimulation of lower limb muscles in elderly patients
with chronic heart failure: A pilot study.
Parissis J, Karavidas A, Farmakis D, Papoutsidakis N, Matzaraki V, Arapi S, Potamitis N, Nikolaou M,
Paraskevaidis I, Ikonomidis I, Pyrgakis V, Kremastinos D, Lekakis J and Filippatos G.
Eur J Prev Cardiol. 2014 Jun
Achtergrond De meest voorkomende klacht van patiënten met chronisch hartfalen (CHF) is
inspanningsintolerantie. Dit symptoom correleert zo goed met de ernst van CHF dat het wordt
gebruikt voor de New York Heart Association (NYHA) classificatie, de meest bekende schaal voor het
bepalen van de ernst van de aandoening. Patiënten met CHF ontwikkelen vaak een sedentaire
levensstijl om kortademigheid en vermoeidheid te voorkomen. De richtlijnen van de European
Society of Cardiology adviseren aerobe inspanningstraining voor stabiele patiënten met CHF.
Sommige patiënten zijn vaak niet in staat om deel te nemen aan dergelijke trainingsprogramma's.
Van functionele elektrische stimulatie (FES), een modaliteit die spiercontracties veroorzaakt door
elektrische
stimulatie,
is
aangetoond
dat
de
functionele
status,
inspanningscapaciteit,
endotheelfunctie en kwaliteit van leven verbetert bij CHF patiënten tot hun zesde decennium.
Echter, oudere patiënten hebben waarschijnlijk een grotere behoefte aan een alternatief
trainingsprogramma, omdat ze meer moeite hebben met fysieke trainingsprogramma’s in
vergelijking met jongere patiënten als gevolg van verminderde fysieke activiteit, comorbiditeiten en
de toegenomen gevoelens van angst en depressie. De doelstelling van de huidige studie is of FES
veilig en effectief is in het verbeteren van de functionele status, kwaliteit van leven, emotionele
status en endotheelfunctie bij CHF patiënten van 70 jaar en ouder.
Methode De studie includeerde 30 patiënten met stabiele CHF (linker ventrikel ejectiefractie <40%),
die willekeurig een FES trainingsprogramma of een placebo behandeling ondergingen. Tijdens de FES
werden acht kleefelektroden gebruikt (maat 50 mm x 90 mm): twee op de huid over de mm.
quadriceps van beide benen en twee op de huid over de mm. gastrocnemius van beide benen. In de
FES groep werd een elektrische stroom geleverd met 25 Hz gedurende 5 s gevolgd door 5 s rust. De
intensiteit van de stimulatie was zo hoog dat een zichtbare spiercontractie werd opgewekt die geen
discomfort opleverde. De patiënten werden getraind gedurende 30 minuten per dag, vijf dagen per
week en zes weken lang. De placebogroep werd blootgesteld aan dezelfde behandeling als de FES
groep, met een lagere intensiteit (5 Hz) die niet leidde tot een zichtbare of voelbare contractie.
Uitkomstmaten waren de kwaliteit van leven (Kansas City Cardiomyopathy Questionnaire (KCCQ))
Zung Self-rating Depression Scale (SDS), Beck Depression Inventory (BDI) en endotheelfunctie. De
metingen vonden plaats op baseline en na beëindiging van het trainingsprogramma.
Resultaten De studiepopulatie bestond uit oudere mensen (gemiddelde leeftijd 75,2 + 3,5 jr), de
meerderheid was van het mannelijk geslacht (67%) en de linker ventrikel ejectiefractie was sterk
afgenomen (gemiddeld 27,6 + 2,8%). Er waren alleen mensen geïncludeerd in de NYHA II en II klasse
(II (37%; III (63%)). Op baseline werden geen significante verschillen aangetroffen tussen de FES
groep en de placebogroep. Er werden geen bijwerkingen gerapporteerd tijdens de studieperiode in
een van de twee groepen. Bij de patiënten in de FES groep trad een significante verbetering op in de
NYHA klasse, KCCQ functionele en totale score, BDI en Zung SDS vergeleken met placebo. Bovendien
was ook de endotheelfunctie significant verbeterd in de FES groep vergeleken met placebo. In de FES
groep waren de veranderingen in de endotheelfunctie significant gecorreleerd met de veranderingen
in KCCQ functionele score (r = 0,386, p = 0,039).
Discussie Deze studie betrof een preliminaire evaluatie van FES in een nogal kleine groep van oudere
patiënten met CHF. Vervolgstudies dienen zich te richten op protocollen met een langere
studieperiode, waarbij zowel lange-termijnuitkomsten als vergelijkingen met conventionele
trainingen dienen plaats te vinden.
Conclusie FES lijkt veilig en effectief in het verbeteren van de inspanningstolerantie, kwaliteit van
leven, emotionele status en endotheelfunctie bij oudere patiënten met CHF. In afwachting van
bevestiging door grotere studies kan FES worden beschouwd als een alternatieve wijze van training
bij oudere patiënten die problemen hebben met gebruikelijke trainingsmethoden, hetzij als een
'target' therapie of als een 'brug' naar conventionele oefeningen.

Download Report