2014-06-24 Bijlage 2 - Voorjaarsnota 2014 16 juni 2014, pdf, 870kB

2014
Voorjaarsnota
Gemeente Berkelland
Gemeente Berkelland
Postbus 200
7270 HA Borculo
0545 – 250250
www.gemeenteberkelland.nl
[email protected]
Twitter: Gem_Berkelland
Inhoudsopgave
Inleiding ............................................................................................................................................ 1
Ontwikkelprogramma Plattelandsontwikkeling ................................................................................ 3
Ontwikkelprogramma decentralisaties en transities (awbz en jeugdzorg) ...................................... 4
Programmalijn 1.2. Sport ................................................................................................................. 5
Programmalijn 2.1. Werkgelegenheid.............................................................................................. 6
Programmalijn 2.2 Recreatie & Toerisme ........................................................................................ 8
Programmalijn 3.2. Leefomgeving ................................................................................................. 10
Programmalijn 3.3. Overig doorgaand ruimtelijk beleid ................................................................. 11
Programmalijn 4.1. Besturen met Betrokkenheid .......................................................................... 13
Programmalijn 4.3. Overig doorgaand bestuurlijk beleid............................................................... 14
Overzicht dekkingsmiddelen en onvoorzien .................................................................................. 15
Paragraaf: Verbonden partijen ....................................................................................................... 17
Begrotingsuitgangspunten 2015 .................................................................................................... 18
Bijlage 1: Investeringslijst 2015 ..................................................................................................... 22
Verantwoording foto’s voorjaarsnota 2014 .................................................................................... 27
Inleiding
Inleiding
Voor u ligt de voorjaarsnota 2014. De voorjaarsnota 2014 is vooral een financiële voorjaarsnota.
Beleidsmatige ontwikkelingen zijn alleen in deze voorjaarsnota opgenomen als de
ontwikkelingen nieuw zijn ten opzichte van de laatst gepubliceerde factsheets.
De voorjaarsnota is onderdeel van de begroting- en verantwoordingcyclus. De hele begroting- en
verantwoordingcyclus bestaat uit vier documenten.
1. Begroting
2. Voorjaarsnota
3. Najaarsnota
4. Jaarverslag/Jaarrekening
De voorjaarsnota speelt ook een rol in de begroting- en verantwoordingcyclus van 2014. In deze
voorjaarsnota staan ook de begrotingsuitgangspunten voor 2015. Met die
begrotingsuitgangspunten gaan we de begroting 2015 opstellen. In een schema ziet dat er zo uit.
Cyclus 2014
Begroting
2014
Voorjaarsnota
2014
Cyclus 2014
Najaarsnota
2014
Jaarverslag/
Jaarrekening
2014
Begroting
2015
Voorjaarsnota
2015
Wat is het doel van deze voorjaarsnota?
In deze voorjaarsnota geven we vooral aan waar we afwijken van de begroting 2014. Uw Raad
stelt de begroting vast. Dit betekent ook dat u afwijkingen in die begroting vast moet stellen.
Worden de afwijkingen niet vastgesteld dan kan dit betekenen dat de accountant aan het eind
van het jaar zegt dat onze inkomsten en uitgaven niet rechtmatig zijn. Afwijkingen lichten we
maar één keer toe. In de meeste gevallen is dit op de programmalijn. Als de afwijking leidt tot
een wijziging van bijvoorbeeld de reserves of algemene baten en lasten lichten we de afwijking
daar niet nog een keer toe.
Ook zitten in de voorjaarsnota vragen over toevoegingen en onttrekkingen aan reserves. Deze
onderwerpen vallen onder het budgetrecht van uw Raad. Als we gebruik willen maken van
reserves kan dat alleen nadat u dat goed vindt. Het goedkeuren van toevoegingen en
onttrekkingen aan reserves is dus ook een doel van de voorjaarsnota.
Tot slot staan in deze voorjaarsnota de uitgangspunten voor de begroting 2015. Het gaat hier
vooral om de technische uitgangspunten. Uitgangspunten die het gevolg zijn van wijziging in
beleid als gevolg van een nieuw coalitieakkoord zijn nog niet opgenomen in deze voorjaarsnota.
Zover mogelijk zullen we die alsnog in de begroting 2015 verwerken. Bij de begroting 2015 zullen
we dit dan toelichten.
Resultaat
De voorjaarsnota heeft een positief resultaat van € 667.744. Dit betekent dat we ten opzichte van
de begroting 2014 € 667.744 minder uitgeven in 2014. Het geld dat we overhouden voegen we
toe aan de algemene reserve. De voorjaarsnota heeft ook gevolgen voor het
meerjarenperspectief. Voordat we die gevolgen noemen zeggen we eerst iets over het
meerjarenperspectief.
1
Inleiding
Meerjarenperspectief
Het meerjarenperspectief dat we hier presenteren is gebaseerd op aannames. We starten het
meerjarenperspectief met de cijfers van de begroting 2014. In de tweede rij zijn de
ontwikkelingen weergegeven die we op grond van de miljardennota zouden verwachten. Daarbij
is voor 6 miljard aan extra bezuinigingen aangekondigd. Als we naar 2014 kijken zien we dat
verwachtte ontwikkeling nog niet zichtbaar is. De meest logische verklaring hiervoor is dat de
echte bijstelling van de algemene uitkering bij de meicirculaire 2014 plaatsvindt. Dan worden de
kortingen waarschijnlijk verwerkt in de bedragen die gemeenten krijgen. De laatste regel laat de
ontwikkeling uit deze voorjaarsnota zien.
Bedragen x € 1.000
Meerjarenperspectief begroting 2014
Gevolgen miljarden nota
(6 miljard extra bezuiniging)
Voorjaarsnota
Saldo
2014
2015
2016
2017
2018
0
-2.367
-2.805
-3.428
-3.941
-723
-1.060
-1.365
-1.395
-1.665
668
-281
-281
-281
-281
-55
-3.708
-4.451
-5.104
-5.887
2
Ontwikkelprogramma Plattelandsontwikkeling
Ontwikkelprogramma
Plattelandsontwikkeling
Overheveling budget uit 2013
Bij de najaarsnota 2013 is besloten het restantbudget uit 2013 voor de projecten
plattelandsontwikkeling over te hevelen naar 2014. Dit is gebeurd door bij de jaarrekening 2013
het restantbudget in de algemene reserve te storten. Om het budget in 2014 weer beschikbaar te
hebben moeten we het nu uit de algemene reserve halen. Voor de projecten
plattelandsontwikkeling gaat het om een bedrag van € 465.532.
Plattelandsontwikkeling
Overheveling budget plattelandsvernieuwingsprojecten 2013
3
2014
2015
2016
2017
2018
-465.352
-465.352
0
0
0
0
Ontwikkelprogramma decentralisaties en transities
Ontwikkelprogramma
decentralisaties en transities
(awbz en jeugdzorg)
Subsidie Voormekaar
De pilot Voormekaar in Beltrum en Ruurlo zijn als pilot ondergebracht in het Regio Contract.
Daarbij zijn ook de uren van medewerkers voor subsidie ingebracht. We krijgen de uren
inderdaad gesubsidieerd. Dit levert een eenmalig voordeel op van € 50.000. .
Kwartiermaker Voormekaarteams
Om de vijf samen te stellen Voormekaarteams aan te sturen is besloten een kwartiermaker aan
te stellen. Deze aanstelling is voor de duur van een jaar. De lasten worden gedekt door een
beroep te doen op de middelen van de pakketmaatregel AWBZ (algemene baten en lasten).
Voorlopig gaan we uit van kosten tot een bedrag van € 90.000.
Decentralisaties en transities
Subsidie Voormekaar
Kwartiermaker Voormekaarteams
4
2014
2015
2016
2017
2018
-40.000
50.000
-90.000
0
0
0
0
Programmalijn 1.2. Sport
Programmalijn 1.2. Sport
Overheveling budget uit 2013
Bij de najaarsnota 2013 is besloten het restantbudget uit 2013 voor de combinatiefunctionarissen
over te hevelen naar 2014. Dit is gebeurd door bij de jaarrekening 2013 het restantbudget in de
algemene reserve te storten. Om het budget in 2014 weer beschikbaar te hebben moeten we het
nu uit de algemene reserve halen. Voor de combinatiefunctionarissen gaat het om een bedrag
van € 28.633.
Privatisering Olympia ‘22
Het bestaande beleid is om zoveel mogelijk het onderhoud van sportaccommodaties te
privatiseren. Vanuit deze gedachte hebben wij ook met korfbalcomplex van Olympia ’22
geprivatiseerd. Olympia ’22 krijgt voor het overnemen van de taken voor het beheer en
onderhoud van de sportvelden een afkoopsom mee. De afkoopsom bedraagt € 115.000. Deze
afkoopsom brengen we ten laste van de reserve privatisering sportaccommodaties.
Budget combinatiefunctionarissen
Van het rijk krijgen we vanaf 2014 een hogere bijdrage voor de combinatiefunctionarissen. We
verhogen daarom het budget voor de combinatiefunctionarissen met € 54.600.
Sport
Overheveling budget combinatiefunctionarissen 2013
Privatisering Olympia '22
Combinatiefunctionarissen
5
2014
2015
2016
2017
2018
-198.233
-28.633
-115.000
-54.600
0
0
0
0
Programmalijn 2.1. Werkgelegenheid
Programmalijn 2.1. Werkgelegenheid
Aanpassing budgetten Wsw, Volwasseneneducatie en Re-integratie
Het rijk heeft voorlopige budgetten 2014 bekend gemaakt. De toekenningen zijn lager dan
begroot. Voor deze taken is de rijksbijdrage leidend. De bijdrage aan de SDOA voor deze taken
wordt daarom met hetzelfde bedrag verlaagd.
Wwb uitkeringen
Ten tijde van het opstellen van de SDOA begroting 2014 (januari 2013) was de verwachting dat
we de recessie achter de rug zouden hebben. De werkelijkheid is een andere. De werkloosheid
neemt in 2014 nog toe. Ook het aantal klanten van de SDOA stijgt nog steeds. Wij verwachten
nu € 1.425.000 meer aan uitkeringslasten dan begroot. Het grootste gedeelte van deze lasten
worden gedekt uit extra rijksbijdragen. (Zie Rijksbijdrage Wwb en Mau)
Rijksbijdrage Wwb en Mau
De voorlopige buig-uitkering 2014 (rijksbijdrage inkomensvoorziening) is € 7.351.000. dit is
€ 3.245.000 meer dan begroot. Als gevolg van de hogere uitkering neemt ons 10% eigen risico
voor dat we in aanmerking komen voor de meerjarige aanvullende uitkering toe. Dit betekent dat
we € 325.000 meer aan uitkeringslasten zelf moeten betalen. Inmiddels zijn er berichten dat de
BUIG uitkering met 8% naar beneden wordt bijgesteld. Het gaat hier om een tussentijds bericht.
In augustus of september volgt de definitieve vaststelling van de BUIG voor 2014. Een lagere
BUIG bijdrage zou voor ons een positief effect hebben doordat ons eigen risico afneemt. Omdat
het om een tussentijds bericht gaat kiezen wij ervoor om deze ontwikkeling nu niet te verwerken
maar de definitieve vaststelling af te wachten. Dit gebeurt dan in de najaarsnota.
Inburgering
Met ingang van 2013 is de rijksbijdrage inburgering vervallen. Per nieuw gehuisveste volwassen
Statushouder of verblijfsvergunninghouder vergoedt het COA nu € 1.000 voor de
maatschappelijke begeleiding gedurende het eerste jaar. Via de SDOA wordt deze begeleiding
uitgevoerd door Vluchtelingenwerk. De kosten zijn € 2.000 per volwassene. De verwachting is
dat er 24 volwassenen in 2014 in Berkelland gehuisvest worden. Per saldo zijn de kosten voor
Berkelland € 24.000. Het gaat hier om een verschuiving in onze begroting omdat we deze
bijdrage moeten verantwoorden aan het Rijk. Het leidt niet tot extra kosten.
Aanpassing bijdrage bedrijfsvoeringskosten SDOA
De SDOA maakt in de eerste bestuursrapportage 2014 melding van enkele incidentele
budgetaanpassingen. Per saldo wordt de bijdrage van de gemeente € 72.000 lager dan begroot.
Jaarrekening 2013 SDOA
De SDOA meldt in de jaarrekening 2013 een positief resultaat op de bedrijfsvoering. Het
Dagelijks Bestuur stelt in het resultaatbestemmingsvoorstel aan het Algemeen Bestuur voor om
€ 318.000 uit te betalen aan de gemeente Berkelland.
Subsidie Humanitas en Schuld op Maat
Voor het begeleiden van financiële thuisadministraties is aan Humanitas en Schuld op Maat in
2014 subsidie verleend. In de begroting zijn deze lasten deels geraamd binnen algemene lasten
en baten. Het tekort wordt gedekt uit het structurele overschot kwijtschelding gemeentelijke
belastingen.
6
Programmalijn 2.1. Werkgelegenheid
Werkgelegenheid
Lagere bijdrage volwasseneducatie
Lagere bijdrage WSW
Lagere bijdrage SDOA volwasseneducatie
Lagere bijdrage SDOA WSW
Verhoging rijksbijdrage inkomensdeel
Hogere uitkeringslasten inkomensdeel (incl. eigen bijdrage)
Lagere lasten re-integratie
Lagere lasten inburgering
Lagere bijdrage inburgering
Lagere bijdrage bedrijfsvoering SDOA
Hogere bijdrage BTW inhuur personeel
Resultaat jaarrekening 2013 SDOA
Subsidie Humanitas en Schuld op Maat
Kwijtschelding gemeentelijke belastingen
2014
2015
2016
2017
2018
55.764
-81.000
-103.000
81.000
103.000
1.100.602
-1.425.000
23.000
12.000
-36.000
-19.000
91.000
318.000
-13.313
4.475
-262.236
-81.000
-103.000
81.000
103.000
1.100.602
-1.425.000
23.000
12.000
-36.000
-19.000
91.000
-262.236
-81.000
-103.000
81.000
103.000
1.100.602
-1.425.000
23.000
12.000
-36.000
-19.000
91.000
-262.236
-81.000
-103.000
81.000
103.000
1.100.602
-1.425.000
23.000
12.000
-36.000
-19.000
91.000
-262.236
-81.000
-103.000
81.000
103.000
1.100.602
-1.425.000
23.000
12.000
-36.000
-19.000
91.000
-13.313
4.475
-13.313
4.475
-13.313
4.475
-13.313
4.475
7
Programmalijn 2.2. Recreatie & Toerisme
Programmalijn 2.2.
Recreatie & Toerisme
Overheveling budget uit 2013
Bij de najaarsnota 2013 is besloten het restantbudget uit 2013 voor de projecten recreatie en
toerisme over te hevelen naar 2014. Dit is gebeurd door bij de jaarrekening 2013 het
restantbudget in de algemene reserve te storten. Om het budget in 2014 weer beschikbaar te
hebben moeten we het nu uit de algemene reserve halen. Voor de projecten recreatie en
toerisme gaat het om een bedrag van € 8.681.
Opheffen Recreatieschap Achterhoek en Liemers
Het algemeen bestuur van het recreatieschap Achterhoek en Liemers heeft besloten het
recreatieschap op te heffen en het beheer en de exploitatie van de recreatieplassen over te
dragen aan het RGV Holding BV in Arnhem. Afgesproken is dat het beheer en onderhoud van de
fietspaden per 1 januari 2014 overgaat naar de voormalige deelnemers in de
gemeenschappelijke regeling.
Berkelland heeft ruim 50 km fietspad in beheer en onderhoud gekregen. Voor afkoop groot
onderhoud en exploitatie hebben we op basis van genormeerde berekeningen een bedrag van
€ 411.900 ontvangen. Het onderhoud van de fietspaden gaat deel uitmaken van het jaarlijks
regulier fietspaden onderhoud. De afkoopsom voor het onderhoud is op basis van de normering
voldoende voor de komende 8 – 10 jaar. Wij denken echter door “kwantumkorting” bij de
aanbestedingen meer voordeel te kunnen behalen. Wij stellen voor de ontvangen
afkoopsommen te storten in de reserve “wegenonderhoud”.
Daarnaast hebben wij tijdelijk tot augustus 2016 één medewerker van de RAL overgenomen die
vervolgens voor een deel wordt gedetacheerd bij de Stichting Achterhoeks Toerisme (STAT).
Hiervoor hebben wij eenmalig een afkoopsom van € 59.000 ontvangen. Hieruit kunnen wij de
lasten in 2014, 2015 en grotendeels 2016 bekostigen.
Toeristenbelasting
Op basis van ervaringscijfers kan de opbrengst toeristenbelasting met € 10.000 worden
verhoogd. Voor de controle op deze belasting maken we gebruik van een extern bedrijf. De
kosten hiervan ramen we op € 6.000.
Stichting Achterhoek Toerisme
In de begroting staat nog een subsidie bedrag voor recreatie en toerisme van € 90.000. Dit
bedrag kan naar beneden worden bijgesteld. Wij betalen een subsidie van € 70.200 aan de
Stichting Achterhoek Toerisme.
Lokale toeristische ontwikkeling
Met ingang van 2014 is de subsidie aan VVV Berkelland gestopt. Daardoor is er ruimte ontstaan
om in te zetten op lokale toeristische productontwikkeling. Door de aanstelling van een regio
coördinator Berkelland via achterhoek toerisme. Hiervoor is € 55.000 beschikbaar gesteld. Dit
komt in de plaats van de subsidie aan VVV Berkelland. Hiervoor was in de begroting € 95.000
opgenomen.
8
Programmalijn 2.2. Recreatie & Toerisme
Recreatie en toerisme
Overheveling budget recreatie en toerismeprojecten 2013
Opheffen Recreatieschap Achterhoek en Liemers
Toeristenbelasting
Subsidie stichting Achterhoek toerisme
Lokale toeristische ontwikkelingen
.
9
2014
2015
2016
2017
2018
526.019
-8.681
470.900
4.000
19.800
40.000
63.800
63.800
63.800
63.800
4.000
19.800
40.000
4.000
19.800
40.000
4.000
19.800
40.000
4.000
19.800
40.000
Programmalijn 3.2. Leefomgeving
Programmalijn 3.2. Leefomgeving
Onderzoek Noordtak Betuweroute langs N18/A18
Aanleiding voor het onderzoek is de moeizame inpassing van goederenvervoer via de bestaande
IJssellijn. Het havenbedrijf Rotterdam en Gedeputeerde Staten van Overijssel en Gelderland
hebben begin 2014 besloten gezamenlijk een onderzoek te laten uitvoeren naar de
mogelijkheden en onmogelijkheden van een nieuwe goederenspoorlijn gebundeld met de
A18/N18. Besloten is twee samenhangende onderzoeken uit te voeren:
 een deelonderzoek naar de economische baten (trekker Havenbedrijf).
 een onderzoek naar de ruimtelijke kant (trekkers de provincies Overijssel en Gelderland).
Het onderzoek beperkt zich tot een quick scan van één variant van een nieuwe
goederenspoorlijn langs de A18 en N18 tussen Zevenaar en Oldenzaal. Gekeken wordt naar de
(on-)mogelijkheden voor een combinatie van goederen en personenvervoer op dezelfde lijn. En
of er voldoende marktpotentieel is voor een regionale goederenoverslag door regionale partijen.
De quickscan wordt in april opgeleverd en in mei met de Regio besproken. Het Algemeen
bestuur van de Regio Achterhoek volgt de ontwikkelingen actief om hierop te kunnen anticiperen.
10
Programmalijn 3.3. Overig doorgaand ruimtelijk beleid
Programmalijn 3.3.
Overig doorgaand ruimtelijk beleid
Verbetering proces van (bouw)vergunningverlening.
Er is de afgelopen jaren veel veranderd. De klantvraag is veranderd. Aanvragers willen meer
weten en hebben behoefte aan begeleiding. Hierdoor kost het in behandeling nemen van
aanvragen meer tijd. Bovendien is het aantal eenvoudige aanvragen duidelijk verminderd, terwijl
de complexere aanvragen zijn toegenomen. Ook de termijnen zijn verkort. Verder hebben we te
maken met digitalisering. Hierdoor is het nodig om dit proces opnieuw te bekijken. Dit gaan we
doen door middel van een leantraject. De kosten voor het traject zijn € 17.800. Deze kosten
worden gedekt uit de onderzoekskosten die we op algemene baten en lasten hebben
gereserveerd.
Groen onderhoud
Het groenonderhoud van het zwembad “Het Vinkennest” maakte deel uit van het
onderhoudsbestek “openbaar groen”. Nu het zwembad is overgedragen aan de ConeGroup
vervallen deze kosten. Een bedrag van € 10.000 wordt afgeraamd. Daarnaast nemen ook de
lasten van groenonderhoud bij andere sportsaccommodaties af. Dit voordeel bedraagt € 60.899.
Deze voordelen storten we eenmalig in de reserve privatisering sportaccommodaties.
Alvalstoffenplan 2014 - 2018
Op 15 oktober 2013 heeft de raad het Afvalstoffenplan 2014 – 2018 vastgesteld. Bij de
vaststelling van het Afvalstoffenplan zijn ook enkele budgetten beschikbaar gesteld welke wij nu
in deze Voorjaarsnota vertalen in de begroting 2014.
Het gaat in grote lijnen over:
Onderwerp
Incidenteel
Structureel
€ 173.000
Gratis beschikbaar stellen groene afvalcontainer
€ 24.000
Verhoging subsidie inzet perskraakwagens oud papier inzameling
0
Brengpunt grof tuinafval
€ 14.000
€ 51.000
Verhogen inzamelfrequentie plastic afval
€ 173.000
Totaal
€ 89.000
Genoemde mutaties hebben geen gevolgen voor de afvalbegroting 2014.
Openbare verlichting
Wij hebben over 2012 en 2013 nog een bijdrage van de provincie tegoed in de kosten van
openbare verlichting. Het gaat om een bedrag van € 52.800.
Zwerfafval
Met ingang van dit jaar komt Berkelland tien jaar lang in aanmerking voor een jaarlijkse bijdrage
van € 53.500 van de stichting Afvalfonds. Deze bijdrage moeten we inzetten voor het tegengaan
en het opruimen van zwerfafval. We moeten hiervoor jaarlijks bij genoemde stichting een plan
indienen. De kosten van de maatregelen in het plan kunnen we dekken uit de subsidie.
Verkoop gemeentewerf Eibergen
Wij hebben overeenstemming bereikt met Gubouw B.V. uit Groenlo tot verkoop van
de voormalige gemeentewerf aan de Kiefte 12 in Eibergen voor en bedrag van
€ 310.000. De verkoop krijgt op 1 augustus 2014 zijn beslag.
Tot die datum verhuren wij de voormalige werf aan Gubouw B.V. voor € 7.000 per
maand. De te betalen huursom (€ 49.000) wordt in mindering gebracht op de
koopsom. Zowel de verhuuropbrengst als de verkoopopbrengst voegen we toe aan
11
Programmalijn 3.3. Overig doorgaand ruimtelijk beleid
de algemene reserve omdat er de afgelopen jaren door verkoop van voormalige
gemeentewerven voldoende middelen (rente en afschrijving) beschikbaar zijn
gekomen om de hogere lasten van de nieuwbouw te dekken.
Administratieve ondersteuning ODA
Berkelland voert de financiële administratie uit van de ODA. Aanvankelijk hadden
we de accountants- en verzekeringskosten in onze eigen administratie opgenomen.
Deze zouden we dan weer doorbelasten. Uit praktische overweging betaalt de ODA
deze kosten nu rechtstreeks van haar budget. Per saldo blijft een voordelig
resultaat over, omdat de ODA haar uitgaven met een prijsontwikkeling heeft
aangepast en we hierdoor voor onze eigen uren een hogere vergoeding ontvangen.
Herstellen kunstobject centrum Eibergen
In het centrum van Eibergen zijn afgelopen jaren bronzen hekjes rond de kastanjebomen en
bronzen boomroosters gestolen. In eerste instantie ging het enkele jaren geleden om de diefstal
van 12 boomroosters. In reactie hierop hebben we in 2008 enkele 10-tallen bronzen
boomroosters laten vastlassen. Sindsdien zijn er geen bronzen boomroosters meer gestolen.
Nu hebben de bronzen hekjes rondom de kastanjebomen de aandacht van het dievengilde
getrokken. In totaal zijn er inmiddels 20 bronzen hekdelen gestolen. Het totale beeld van de
hekjes rond de kastanjebomen is door de diefstal verstoord en de palen waaraan de hekjes
vastzaten zijn krom.
De kosten voor het herstellen van het kunstobject bedragen € 55.000. Het normale budget is niet
voldoende om het kunstobject te kunnen herstellen. Daarom willen we € 45.000 uit de reserves
halen voor het herstel van dit kunstobject.
Overig ruimtelijk beleid
Verbetering proces (bouw)vergunningverlening
Onderhoud groen
Afvalstoffenplan
Bijdrage openbare verlichting
Verkoop gemeentewerf Eibergen
Administratieve ondersteuning ODA
Extra dividend Twence (verbonden partijen)
Herstel kunstobject Centrum Eibergen
2014
2015
2016
2017
2018
117.894
-17.800
70.899
-262.000
52.800
310.000
5.995
3.000
-45.000
-12.106
-12.106
-12.106
-12.106
70.899
-89.000
70.899
-89.000
70.899
-89.000
70.899
-89.000
5.995
5.995
5.995
5.995
12
Programmalijn 4.1. Besturen met Betrokkenheid
Programmalijn 4.1.
Besturen met Betrokkenheid
Bijdrage Regio Achterhoek
De Regio Achterhoek heeft haar begroting gewijzigd. Deze wijziging leidt voor Berkelland tot een
lagere bijdrage. Het voordeel is € 20.147
Afrekening 2013 Rekenkamercommissie
De Rekenkamercommissie heeft in 2013 geld overgehouden. Het geld dat over is wordt
terugbetaald aan de deelnemende gemeenten. Voor Berkelland gaat het om een bedrag van
€ 18.000.
Bezoek koninklijk paar
Op 6 mei brengt het Koninklijk paar een bezoek aan Berkelland. De voorbereidingen zijn nog in
volle gang. Hierdoor kunnen we nog geen exacte raming van de kosten geven. Voor zover we nu
kunnen overzien zal ongeveer € 15.000 nodig zijn. Het budget zal met name voor het huren en
plaatsen van hekwerk zijn en voor het bekostigen van een aantal activiteiten. De kosten van het
bezoek dekken we uit onvoorzien.
Besturen met betrokkenheid
Bijdrage Regio Achterhoek
Afrekening rekenkamercommissie
Bezoek koninklijk paar
13
2014
2015
2016
2017
2018
23.147
20.147
18.000
-15.000
20.147
20.147
20.147
20.147
20.147
20.147
20.147
20.147
Programmalijn 4.3. Overig doorgaand bestuurlijk beleid
Programmalijn 4.3.
Overig doorgaand bestuurlijk beleid
Financiering Basisregistratie Kadaster
Per 1 april 2014 zijn gemeenten overgegaan op budgetfinanciering van de Basisregistratie
Kadaster (BRK). Dit betekent dat de kosten van de Basisregistratie Kadaster voortaan uit het
Gemeentefonds worden betaald. Dit draagt bij aan het streven naar efficiency binnen de
overheid. De nieuwe verrekenwijze leidt wel tot een korting op het Gemeentefonds. Daar staat
tegenover dat wij geen kosten meer zijn verschuldigd aan het Kadaster. Het gaat om een bedrag
van ongeveer € 13.000. Wij verwerken dit nu in de begroting.
Overig doorgaand bestuurlijk beleid
Lagere kosten Kadaster
14
2014
2015
2016
2017
2018
13.000
13.000
13.000
13.000
13.000
13.000
13.000
13.000
13.000
13.000
Programmalijn: Overzicht dekkingsmiddelen en onvoorzien
Overzicht dekkingsmiddelen en
onvoorzien
Overige dekkingsmiddelen
Algemene uitkering
Wij krijgen iedere maand van het ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties een
specificatie van onze algemene uitkering. De specificaties tot en met april geven aan dat onze
algemene uitkering hoger uitvalt dan begroot. De hogere algemene uitkering komt vooral doordat
een aantal van de verdeelmaatstaven hoger uitkomt dan begroot. De algemene uitkering komt
naar verwachting € 200.000 hoger uit dan verwacht.
Algemene baten en lasten
Verdeling onderhoudsbudgetten groot gebouwenonderhoud 2014
In de begroting 2014 is onder de algemene baten en lasten structureel een bedrag van € 416.000
opgenomen voor groot onderhoud aan onze gemeentelijke gebouwen. We hebben ook voor dit
jaar het noodzakelijke onderhoud in kaart gebracht en geprioriteerd. Op basis van deze
prioriteitenstelling verdelen we nu de budgetten over de desbetreffende producten.
Aanpassing subsidies
In de voorjaarsnota 2013 stond dat we de subsidie van gesubsidieerde instellingen in 2014
indexeren. Bij het opstellen van de begroting was nog niet bekend wat het precieze
indexpercentage was. Daarom hebben we in de stelpost prijsstijgingen rekening gehouden met
deze verhoging. Nu we weten wat het percentage is passen we de budgetten aan.
Daarnaast is het in verband met het rechtmatig verstrekken van de subsidies van belang dat we
aangeven welke instelling welke subsidie krijgt. Om die reden volgt hieronder een lijstje met
instellingen en of verenigingen die een subsidie van ons krijgen met het subsidiebedrag 2014.
Bibliotheek Oost Achterhoek
Stichting voor Kunst en Cultuur
Stichting Achterhoek Toerisme
Bureau Slachtofferhulp
GSJ Lindenhout
Betula
Bureau Halt
BeMo
Stichting Sport Federatie Berkelland
€
€
€
€
€
€
€
€
€
560.725
7.220
50.400
11.198
49.545
717.116
20.708
80.000
76.275
Kostenplaatsen
Overheveling budget uit 2013
Bij de najaarsnota 2013 is besloten het restantbudget uit 2013 voor opleidingen over te hevelen
naar 2014. Dit is gebeurd door bij de jaarrekening 2013 het restantbudget in de algemene
reserve te storten. Om het budget in 2014 weer beschikbaar te hebben moeten we het nu uit de
algemene reserve halen. Voor opleidingen gaat het om een bedrag van € 51.775.
Informatievoorziening en automatisering
Toenemende informatisering en automatisering leiden ook tot stijging van de licentiekosten voor
applicaties. Daar staat tegenover dat we door bijvoorbeeld gunstiger aanbestedingen van onze
telefoniecontracten voordeliger uit zijn. De verschuiving in de begroting tussen verschillende
posten is budgettair neutraal.
15
Programmalijn: Overzicht dekkingsmiddelen en onvoorzien
Vrijvallende middelen buitendienst
In de Najaarsnota 2012 hebben wij u gemeld dat in de loop van 2012 twee medewerkers de
buitendienst hebben verlaten. De vacatures die daardoor zijn ontstaan, zijn niet ingevuld. De uit
te voeren activiteiten worden uitbesteed. De budgetten moeten daar nog wel aan worden
aangepast.
Inhuur kantinepersoneel
Voor de bedrijfsvoering van het bedrijfsrestaurant maken we gebruik van enkele medewerksters
van Hameland. De kosten hiervan hebben we de afgelopen jaren gedekt uit het flexbudget van
personeel. Aangezien de medewerksters ook in de toekomst ingezet blijven, stellen we voor het
flexbudget te verlagen en de structurele lasten voor het kantinepersoneel te verhogen.
Premie WGA-verzekering gemeentepersoneel
De premie voor de verzekering WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten) voor
gemeentepersoneel is in een jaar gestegen van 0,19% naar 0,997%. Dit leidt tot een aanzienlijke
kostenverhoging. We beraden ons voor 2015 over een goedkopere oplossing.
Overzicht algemene dekkingsmiddelen
Algemene uitkering
Bijdrage Humanitas en Schuld op Maat
Verbetering proces (bouw)vergunningverlening
Kwartiermaker Voormekaar
Overheveling budget opleidingen 2013
Premie WGA verzekering
Extra dividend Alliander (verbonden partijen)
Extra dividend BNG (verbonden partijen)
Extra dividend Vitens
Erfgoed Centrum Achterhoek Liemers (verbonden partijen)
Onvoorzien
2014
2015
2016
2017
2018
513.863
200.000
8.838
17.800
90.000
-51.775
-146.000
277.000
88.000
15.000
-192.668
-192.668
-192.668
-192.668
8.838
8.838
8.838
8.838
-146.000
-146.000
-146.000
-146.000
-55.506
-55.506
-55.506
-55.506
15.000
Mutaties reserves
In deze voorjaarsnota worden een aantal toevoegingen en onttrekkingen gedaan aan de
reserves. Hieronder is kort weergegeven om welke toevoegingen en onttrekkingen het gaat.
Algemene reserve
Algemene reserve Nuon
Inkomensreserve
Egalisatiereserve riolering
Egalisatiereserve afval
Egalisatiereserve investeringen
Algemene reserve bouwgrondexploitaties
Infrastructurele werken
Kwaliteitsimpuls wonen
Nieuwbouw gemeentehuis
Beeldende kunst
Vernieuwing amateurkunst
Privatisering sportaccommodaties
Onderhoud gebouwen
Onderhoud wegen
Onderwijshuisvesting
Totaal
Stand op 1 januari 2014 Voorjaarsnota 2014 Stand na voorjaarsnota
18.650.195
-195.441
18.454.754
9.604.583
0
9.604.583
28.602.099
0
28.602.099
6.440.666
0
6.440.666
1.811.883
-259.000
1.552.883
9.632.346
0
9.632.346
1.797.280
0
1.797.280
1.433.323
0
1.433.323
1.126.838
0
1.126.838
4.106.488
0
4.106.488
51.000
-35.000
16.000
66.620
0
66.620
158.611
-44.101
114.510
334.714
0
334.714
1.084.325
411.900
1.496.225
1.201.334
0
1.201.334
86.102.305
-121.642
85.980.663
16
Paragraaf: Verbonden partijen
Paragraaf: Verbonden partijen
Alliander
Alliander heeft een goed jaar achter de rug. De omzet is gestegen van 1.674 miljoen euro in
2012 naar 1.744 miljoen euro in 2013. De kosten zijn licht gestegen in 2013. Een van de
oorzaken van de kostenstijging zijn de te betalen precariorechten aan gemeenten: van 43
miljoen euro naar 59 miljoen euro in 2013. Daling van de operationele kosten is nodig, omdat de
gereguleerde tarieven in de jaren 2014-2016 zullen dalen. De uitvalduur van netten is in 2013
gedaald van gemiddeld 24,5 minuten naar 24 minuten. Het uit te keren dividend over 2013
bedraagt 125 miljoen euro. Dit is hoger dan voorgaande jaren (2012: 74,4 miljoen, 2011: 113
miljoen euro).Naar verwachting zal het dividend in de komende jaren weer lager zijn door de
verlaging van de gereguleerde tarieven in de jaren 2014-2016. Het hogere uit te keren dividend
resulteert voor Berkelland in een voordeel van € 277.000.
BNG
BNG Bank heeft over 2013 een nettowinst behaald van EUR 283 miljoen. Ondanks een
belangrijke stijging van het renteresultaat komt dit neer op een daling van EUR 49 miljoen ten
opzichte van 2012. Dit laatste is vooral het gevolg van lagere marktwaarde van een aantal
bezittingen en een andere waardering van de derivaten.
Omdat er veel ontwikkelingen waren en zijn die winst van de BNG kunnen beïnvloeden zijn we
bij het opstellen van de begroting uitgegaan van een lage winst van de BNG. De winst die de
BNG heeft gemaakt is hoger dan wij verwachtten. Hierdoor krijgen we € 88.000 meer aan
dividend dan verwacht.
Twence
De winst van Twence is iets gestegen. Dit is vooral het gevolg van lagere rentelasten. De omzet
van Twence is ook gedaald. Dit komt vooral door schade aan een van de turbines van de
afvalenergiecentrale en schade aan de tandwielkast en het houttranssport van de
biomassaenergiecentrale.
De hogere winst betekent wel dat we iets meer dividend krijgen dan begroot. Het gaat om een
bedrag van € 3.000. Dit extra dividend voegen we toe aan de egalisatiereserve afval.
Vitens
De productie van drinkwater door en de omzet van Vitens zijn in 2013 nagenoeg gelijk gebleven
ten opzichte van 2012. De kosten zijn gedaald van 311,9 miljoen in 2012 naar 306,1 miljoen euro
in 2013. Daarmee is het bedrijfsresultaat toegenomen. Ook het totale resultaat is toegenomen.
Het hogere resultaat leidt ook tot een hogere dividenduitkering. Wij krijgen € 15.000 meer
dividend van Vitens.
Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers
In de periode 2015-2018 stijgt de bijdrage van de gemeente Berkelland met € 55.506. Deze
stijging is noodzakelijk om te voldoen aan de wettelijke eisen voor goed archiefbeheer en het in
stand houden en bevorderen van cultureel erfgoed.
17
Begrotingsuitgangspunten 2015
Begrotingsuitgangspunten 2015
Inleiding
Voor het opstellen van de begroting 2015 is het van belang dat de Raad een aantal
uitgangspunten vaststelt. In dit hoofdstuk zijn de uitgangspunten voor de begroting 2015
uitgewerkt. Afwijkingen als gevolg van nieuwe inzichten op de uitgangspunten worden bij de
begroting 2015 gemotiveerd.
Beleid
De begroting 2015 heeft als vertrekpunt het bestaande beleid 2014. Beleidswijzigingen als
gevolg van een nieuw coalitieakkoord zullen waar mogelijk verwerkt worden in de begroting
2015.
Nieuw beleid
Van nieuw beleid is sprake wanneer wij nieuwe taken krijgen toebedeeld of wanneer wij van
mening zijn dat wij nieuwe taken moeten uitvoeren om bepaalde ontwikkelingen te realiseren.
Nieuw beleid is ook nieuwe investeringen en bestaande investeringen die uitgebreid worden met
nieuwe toepassingen. In de begroting 2015 houden wij geen rekening met een stelpost voor
nieuw beleid. Wij gaan uit van het principe dat voor nieuw beleid oud beleid wordt verminderd. In
Bijlage 1 zijn de investeringen en het nieuw beleid opgenomen waarmee wij rekening willen
houden in de begroting 2015.
Loonontwikkeling
Het Centraal Plan Bureau (CPB) geeft in haar prognose van maart 2014 de verwachting dat de
lonen in de overheidssectoren in 2014 met 2½ % stijgen. De CAO gemeenteambtenaren liep tot
31 december 2012. Voor 2013 en 2014 moeten nog nieuwe afspraken gemaakt worden. Naast
de looneis van de vakbond zitten in de loonontwikkeling ook andere werkgeverslasten
bijvoorbeeld de ontwikkeling van de pensioenpremies. We voorzien voor 2015 dat de loon- en
premiestijging beperkt zal blijven tot de 2½ %.
Prijsontwikkeling
Voor 2015 wordt door het Centraal Plan Bureau een stijging van het consumentenprijsindexcijfer
verwacht van 1½% en voor overheidsconsumptie materieel 1¾ %. Vanwege de
ombuigingstaakstelling is de afgelopen jaren terughoudend omgegaan met prijsontwikkeling. We
verhogen de budgetten niet standaard met de prijsontwikkeling. We vinden het echter
onverantwoord om geen prijsontwikkeling te ramen in de begroting. Wij stellen voor om voor de
gevolgen van de prijsontwikkeling een stelpost van 1¾ % over de externe budgetten op te
nemen in de begroting 2015.
Rente
De visie van verschillende banken laat op termijn een stijging van de rente zien. Wij houden in
onze begroting tot nu toe rekening met 5%. Ondanks de lagere rente willen wij voor de begroting
2014 toch uitgaan van 5%. Dit voorkomt dat we onnodige schommelingen krijgen op de
producten. Als we nu verlagen maar op middellange termijn de rente verder stijgt, moeten we al
snel weer het renteniveau aanpassen. Daarom vinden wij het beter het renteniveau op 5% te
handhaven. Voor het gedeelte wat binnen de kasgeldlimiet met kort geld gefinancierd mag
worden gaan we op basis van de renteverwachting wel uit van een lager percentage van 2,5.
Afschrijvingen
Voor bestaande activa worden de afschrijvingsnormen gehanteerd zoals beschreven in het
afschrijvingsbeleid dat eind 2011 is vastgesteld door uw Raad. Afschrijving vindt lineair plaats en
de lasten gemoeid met de afschrijving worden in het jaar van investering volledig meegenomen.
In de raming van de kapitaallasten worden in het eerste jaar van de investering zowel rente als
afschrijving volledig meegenomen.
18
Begrotingsuitgangspunten 2015
Reserves
Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves vinden plaats op basis van het resultaat voor
bestemming. Dat wil zeggen dat het saldo van baten en lasten van de verschillende
programma’s, de algemene dekkingsmiddelen en het bedrag voor onvoorzien wordt bepaald,
zonder dat hierin toevoegingen en onttrekkingen zijn opgenomen. Vervolgens kunnen
toevoegingen en onttrekkingen aan reserves plaatsvinden.
Toerekenen rente
De rente die we berekenen over de reserves hoeven we niet toe te voegen aan de reserves. Bij
het vaststellen van de begroting 2009 is al besloten om de rente over € 5.000.000 te gebruiken
om de begroting sluitend te krijgen. Het huidige beleid gaat nog een stap verder. We gebruiken
ook de rente over de gewenste buffer om de begroting sluitend te maken. Daarnaast gebruiken
we een gedeelte van de rente over de rest van de reserves om de begroting sluitend te maken.
We voegen aan de meeste reserves nog maar 2 van de 5% rente toe. Hieronder is aangegeven
hoeveel rente aan welke reserve wordt toegevoegd.
Algemene reserve
Egalisatie Afval
Egalisatie Riolering
Egalisatie Investeringen
Bouwgrondexploitatie
Inkomensreserve
Infrastructurele werken
Werf
Gemeentehuis
Beeldende kunst
Vernieuwing amateurkunst
Investeringssubsidies
Privatisering sportaccommodaties
Onderhoud gebouwen
Onderhoud wegen
Onderwijshuisvesting
0% over de eerste € 5.000.000
2% over het resterende bedrag.
2% van de rente die we niet aan andere reserves toevoegen
0%
0%
5%
0%
5%
2%
5%
5%
0%
0%
0%
5%
2%
2%
2%
Vrijval kapitaallasten
De vrijval van de kapitaallasten kan gebruikt worden voor vervangingsinvesteringen. Over
vervangingsinvesteringen spreken we als de investering dezelfde eigenschappen heeft als de
eerdere investering. Nieuwe toepassingen vallen in principe onder nieuw beleid. De vrijval van
de kapitaallasten voor 2015 is € 75.195. De vrijval voor 2015 is laag. Dit kent een aantal
oorzaken. In eerste instantie heeft dit te maken met de verlengde afschrijvingstermijnen.
Hierdoor neemt de vrijval per jaar af, maar duurt het ook langer voordat investeringen helemaal
zijn afgeschreven. We treffen nu een jaar waarin weinig investeringen helemaal zijn afgelopen.
Daarnaast zien we een negatieve vrijval voor onderwijs. Hier is dus sprake van een lastenstijging
ten opzichte van 2014. Voor onderwijs komt dit doordat de subsidie voor het onderwijsplein nog
niet binnen is. Hierdoor kan deze bijdrage nog niet in mindering worden gebracht op de
investering. Er ontstaan zo hogere lasten. Bij riolering zijn de lasten € 78.440 hoger dan begroot.
Dit komt doordat we eind 2013 een aantal extra maatregelen hebben genomen om wateroverlast
te voorkomen. Deze maatregelen waren nog niet verwerkt in de begroting 2014. De vrijval is op
nul gezet omdat de aanvullende maatregelen wel passen binnen het Gemeentelijk rioleringsplan.
19
Begrotingsuitgangspunten 2015
Onderwerp
Materieel/voertuigen buitendienst
Wegen
Onderwijs
Gemeentehuis
ICT
Afval
Riolering
Overig
Totaal
Vrijval
1.350
7.425
-165.384
155.312
43.051
547
0
32.894
75.195
Onvoorzien
In de begroting moet een bedrag voor onvoorzien worden opgenomen. De norm die de
toezichthouder hanteert bedraagt 0,6% van de algemene uitkering en de belastingcapaciteit
samen. Gezien het huidige gebruik lijkt een bedrag van € 200.000 echter voldoende.
Onderuitputting
Onderuitputting is de benaming voor incidentele voordelen van uiteenlopende aard die in een
bepaalde situatie en jaarlijks kunnen optreden. Gezien het incidentele karakter van de
onderuitputting kan dit ook slechts als incidenteel dekkingsmiddel worden ingezet. Wij hanteren
een raming voor onderuitputting van € 250.000.
Rioolheffing
Wij wensen de rioolrechten zo laag mogelijk te houden. Investeringen in de riolering worden
sterk afgewogen op urgentie, nut en noodzaak. Basis voor de investeringen en het onderhoud
vormt het Gemeentelijk Rioleringsplan wat de Raad op 14 mei 2013 heeft vastgesteld. We gaan
voor de begroting 2015 uit van kostendekkende rioolrechten. Inzet van de egalisatiereserve
riolering kan hier deel van uit maken. Gelet op de verwachte inflatie zullen de tarieven
waarschijnlijk beperkt stijgen.
Afvalstoffenheffing
We gaan voor de begroting 2015 uit van een kostendekkende afvalstoffenheffing.
Leges/Tarievenbeleid
Diensten die door de gemeente verricht worden voor derden moeten naar onze mening zoveel
mogelijk kostendekkend zijn. Ons tarievenbeleid is er op gericht dit te realiseren.
Toeristenbelasting
Sinds 2008 is het tarief voor de toeristenbelasting € 1 per persoon per overnachting. Ondanks de
inflatie van de afgelopen jaren willen wij het tarief voor de toeristenbelasting in 2015 handhaven
op € 1 per persoon per overnachting. Dit om het toerisme niet te ontmoedigen.
Tarieven begraafplaatsen
Diensten die door de gemeente verricht worden voor derden moeten naar onze mening zoveel
mogelijk kostendekkend zijn. Voor de begraafplaatsen passen we dit principe niet toe. We
houden de tarieven gelijk aan 2014.
Uren investeringen
In de begroting 2014 worden de uren eigen personeel voor investeringen in één keer ten laste
van de exploitatie gebracht.
Onroerende zaakbelasting
Voor 2015 laten we de OZB met 1¾ % stijgen. Dit komt overeen met de verwachte inflatie.
Gesubsidieerde instellingen
20
Begrotingsuitgangspunten 2015
Vanaf 2014 indexeren we de budgetcontracten en meerjarige subsidie afspraken weer.
Uitgangspunt voor budgetcontracten is één ‘accrespercentage’ voor het totale subsidiebedrag.
Daarbij wordt uitgegaan van een gewogen gemiddelde van een aantal factoren. Voor de meeste
contracten/afspraken hanteren we het volgende index methode voor 2015..
80% van de prijsmutatie overheidsconsumptie lonen en salarissen en 20% van de prijsmutatie
algemene prijsontwikkeling zoals gepubliceerd in de meicirculaire van het ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van in het jaar 2014 voor het jaar 2013. Omdat op dit
moment de meicirculaire nog niet gepubliceerd is kunnen we het definitieve percentage nog niet
meegeven. Op basis van voorlopige cijfers van het CBS zou de indexering neerkomen op 0,9%.
Voor de zwembaden is het indexpercentage opgebouwd uit iets meer onderdelen. Waaronder de
ontwikkeling van de energieprijzen. De cijfers voor indexering zijn nog niet bekend. Met de
huidige bekende cijfers komen we voor 2015 uit op een index van 2,08%
Huurprijzen accommodaties
Voor de aanpassing van de huurprijzen sluiten wij voorlopig aan bij de verwachte stijging van het
consumentenprijsindexcijfer. In de begroting 2015 gaan we voorlopig uit van een stijging van de
huurprijzen van 1¾%. Daarnaast kijken we naar marktconforme tarieven.
Algemene uitkering
Vanaf 2012 is de algemene uitkering in principe weer gekoppeld aan de rijksuitgaven. De
ontwikkeling van de algemene uitkering is op dit moment nog niet bekend. Voor de algemene
uitkering houden wij in de begroting 2015 rekening met de cijfers zoals het Ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties deze publiceert in de mei of juni circulaire.
Kerngegevens
Verder wordt bij het opstellen van de begroting uitgegaan van de volgende kerngegevens, die
ook door het ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties worden gebruikt voor het
berekenen van de Algemene uitkering:
Aantal inwoners
44.500
Aantal wooneenheden
19.550
Gemeenschappelijke regelingen
Voor gemeenschappelijke regelingen hebben we met de gemeenten in de Regio Achterhoek een
richtlijn afgesproken. Voor de begrotingen 2015 komt deze richtlijn er op neer dat de
inwonerbijdrage van een gemeenschappelijke regeling moet dalen met 0,94%. Daarbij is het
uitgangspunt wel dat er sprake is van ongewijzigd beleid.
Verdeling overschotten
Bij de herschikking van de reserves is afgesproken dat we elk jaar bij de
begrotingsuitgangspunten aangeven hoe we eventuele overschotten verdelen over de reserves.
Voor 2014 stellen we voor eventuele overschotten bij de voor- en najaarsnota toe te voegen aan
de algemene reserve. Bij de jaarrekening zullen we dan een apart voorstel doen om een
eventueel voordelig resultaat te bestemmen.
Deze manier van werken is ingegeven door de financieel onzekere tijden. We willen voorkomen
dat we in het jaar al resultaten bestemmen die we aan het eind van het jaar niet blijken te
hebben. Als voorbeeld verwijzen we naar 2009. Bij de voor- en najaarsnota zijn de resultaten
gedeeltelijk toegevoegd aan bestemmingsreserves. Bij de jaarrekening is het tekort onttrokken
aan de algemene reserve. Eigenlijk is in 2009 dus meer toegevoegd aan de
bestemmingsreserves dan gewenst.
21
Investeringslijst 2015
Bijlage 1: Investeringslijst 2015
Toelichting
Het voorstel van de investeringslijst is tot stand gekomen door te kijken naar de beschikbare
middelen en de noodzaak van bepaalde investeringen. Het combineren van noodzaak en
beschikbare middelen heeft tot de onderstaande investeringslijst geleid.
Als beschikbare middelen gelden de vrijval van de kapitaallasten en eventueel reserves. Voor
afval en riolering geldt dat investeringen gedekt worden via de afvalstoffenheffing en de
rioolrechten. Vrijval van kapitaallasten voor deze onderdelen zorgen voor een verlaging van de
tarieven terwijl nieuwe investeringen de tarieven weer verhogen. Voor de riolering geldt dat alle
opgenomen investeringen onderdeel uitmaken van het Gemeentelijk Rioleringsplan.
Het gewenste nieuwe beleid heeft vooral betrekking op wegen en voertuigen. Omdat de vrijval
voor deze onderwerpen nauwelijks investeringen mogelijk maakt hebben we gekeken naar de
totale vrijval. Ook is vanwege de beperkte vrijval dit jaar gebruik gemaakt van de reserve
infrastructurele werken om investeringen in wegen mogelijk te maken. Deze reserve is in het
leven geroepen juist om wegen te herstellen en herinrichten.
Naast het gebruik van de reserve infrastructuur maken we ook gebruik van de algemene reserve
om aanpassingen te doen die voortvloeien uit de aanleg van de N18. Tot slot maken we gebruik
van de reserve onderhoud wegen om achterstallig onderhoud weg te werken.
In de investeringslijst zijn geen investeringen in het onderhoud van scholen opgenomen. Dit komt
omdat er een wetsvoorstel is waarbij het onderhoud van scholen overgaat naar de
schoolbesturen. Naar verwachting gaat de wet nog dit jaar in.
Investeringen
1. Bijdrage rotonde Wessel van Eylllaan (investering € 450000/bijdrage ineens)
De provincie gaat aan het werk met de N 315. In het definitieve ontwerp voor het wegvak
Ruurlo-Neede is een rotonde bij de Wessel van Eylllaan opgenomen. De provincie vraagt nu
een bijdrage van ons van € 450.000. De kruising staat op de lijst van 25 gevaarlijkste
kruisingen in Gelderland. Op de laatst gemaakte lijst staat het kruispunt op nr. 23 met 6
letselongevallen en 9 schadeongevallen in 5 jaar. In de voorverkenning is gemeld dat een
rotonde hiervoor een oplossing geeft. De gemeentelijke bijdrage voor deze rotonde kan met
50% worden gereduceerd. Het is daarvoor noodzakelijk om er voor te zorgen dat de
verbetering van deze kruising door het poho mobiliteit wordt geplaatst op het bestedingsplan
van BDU-gelden 2015 voor de regio Achterhoek. Als de BDU-gelden beschikbaar komen
dan betekent dit dat de gemeente voor deze rotonde kan volstaan met een bijdrage van
€ 225.000. Vooralsnog gaan wij uit van een bijdrage voor deze rotonde van € 450.000.
2. Bijdrage rotonde G.L. Rutgersweg/N315 (investering € 400.000/bijdrage ineens)
In het kader van de aanpassingen aan het onderliggende wegennet is in 2015 de rotonde bij
de G.L. Rutgersweg aan de orde. Van de gemeente wordt een bijdrage gevraagd van
€ 400.000. Tijdens de spits zijn er nu al problemen op de kruising van de N315 en de
oversteek met de G.L. Rutgersweg. Door de toename van de intensiteiten als gevolg van
autonome groei en als gevolg van de nieuwe N18 wordt oversteken moeilijk en loopt het
verkeer op de zijwegen verder vast. Bij het oversteken wordt meer risico genomen waardoor
een toename van ongevallen te verwachten is. Een rotonde is daarom nodig.
3. Herinrichting Leppinkstraat Eibergen (investering € 225.000/jaarlast € 16.875)
De Mr. Leppinkstraat tussen Beltrumseweg en Hupselseweg is aan herinrichting toe. Aan de
zijde van de Beltrumseweg ligt een rare onduidelijk brede plaat asfalt. De straat zelf moet
ingericht worden overeenkomstig het 30 km/u regime. Daarnaast heeft ProWonen
nieuwbouwplannen op de plek van de bestaande woningen. Dit kunnen we dan combineren.
4. Herinrichting wegen fase 2 Haarlo (investering € 360.000/jaarlast € 27.000)
Het gehele rioolstelsel in Haarlo wordt gefaseerd vervangen. Regenwater wordt
afgekoppeld. Het rioolplan is inmiddels gereed. Voor fase 1 zijn voor riolering en wegen al
22
Investeringslijst 2015
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
middelen gereserveerd. Fase 1 en 2 worden gelijktijdig in uitvoering genomen. Met
vervanging van de riolering is in het GRP rekening gehouden. De herinrichting van de
openbare ruimte wordt uit de algemene middelen gefinancierd.
Leeuwerikstraat Eibergen riolering(investering € 125.000/jaarlast € 9.375)
In de wijk ten zuiden van de Klaashofweg is een gedeelte van de Nachtegaalstraat en de
hele Leeuwerikstraat nog niet heringericht. De Nachtegaalstraat is in voorgaande jaren al op
het investeringsplan gezet maar tot op heden nog niet gehonoreerd. De Leeuwerikstraat
wordt nu opgevoerd omdat deze straat het laatste jaar erg veel problemen geeft ten aanzien
van de riolering. In 2013 is de straat veelvuldig open gebroken om de onderliggende
riolering te kunnen repareren. De riolering in de gehele Leeuwerikstraat geeft dusdanig veel
problemen dat deze ernstig aan vervangen toe is.
Herinrichting Nachtegaalstraat Eibergen (investering € 175.000/jaarlast € 13.125)
De Nachtegaalstraat tussen Leeuwerikstraat en Groenloseweg is het laatste deel van de
wijk wat nog niet aangepast is aan de 30 km/u inrichting. Dit weggedeelte begin nu slecht te
worden en is aan herinrichting toe. Daarnaast komt uit de rioolinspectie naar voren dat het
riool op verschillende plekken gerepareerd dient te worden om verder inspoelen te
voorkomen.
Fietspaden Grolseweg Beltrum (investering € 850.000/jaarlast € 26.250 eenmalige
bijdrage € 500.000)
De fietspaden langs de Grolseweg zijn onderdeel van het secundaire bovenlokale
fietsnetwerk. De fietspaden zijn een schakel in de verbinding Borculo-Beltrum-Groenlo. De
kern Groenlo voorziet in meerdere regionale voorzieningen waaronder voortgezet onderwijs.
De route is een schoolroute en een route voor woon-werkverkeer. Beide fietspaden hebben
last van wortelopdruk waardoor er een verkeersonveilige situatie is ontstaan. In 2014 wordt
er een projectvoorstel ingediend bij de provincie (BDU). Hierbij wordt onderscheidt gemaakt
in het oplossen van de probleempunten en achterstallig onderhoud. Deze laatste is niet
subsidiabel.
Herinrichting Lindevoort Rekken (investering € 232.500/jaarlast € 17.438)
De Lindevoort gelegen tussen de Hölterweg en huisnummer 10 en de Zonderkamp is het
asfalt zeer slecht. Op verschillende delen vallen er gaten in. Dit asfalt is zo dun dat frezen
en een nieuwe deklaag aanbrengen niet mogelijk is. Door het asfalt te vervangen door
straatwerk ontstaat er een hedendaagse uitstraling en worden de straten ingericht volgens
het 30 km/u regime
Herinrichting Hoornhorststraat Beltrum (investering € 180.000/jaarlast € 13.500)
In de Hoornhorststraat, tussen Mr. Nelissenstraat en de Zuivelstraat, vertoont het asfalt
ernstige schades in de asfaltdeklaag. Duidelijk is aan het soort schade te zien dat naast het
asfaltconstructie ook de fundering ‘op’ is. Bij de herinrichting kan de straat meteen volgens
het 30 km/h regime ingericht worden.
Herinrichting Bergstraat fase 2 (vanaf Hengeler tot Borculoseweg) Neede (investering
€ 150.000/jaarlast € 11.250)
Het 1ste gedeelte van de Bergstraat wordt aanvullend meegenomen in de werkzaamheden
van het wijk plan de Berg. Dit gedeelte valt hier buiten. De straat wordt opnieuw ingericht.
De weg zal als 30 km gebied worden ingericht.
Herinrichting J.W. Hagemanstraat Eibergen (investering € 250.000/jaarlast € 18.750)
Het asfalt in de Hagemanstraat is aan vervanging toe. Op diverse plekken is het asfalt slecht
en zitten er diverse klinkervakken in van rioolreparaties. Daarnaast is de uitstraling absoluut
niet meer van deze tijd en sluit niet aan bij de inrichting van het aanliggende centrum. Voor
de riolering staat er ook grootschalig onderhoud / vervanging op de planning. Nu is het
moment om dit gecombineerd uit te voeren.Er is een mogelijkheid dit in fases uit te voeren.
Herinrichten De Zonnenberg Ruurlo (investering € 175.000/jaarlast € 13.125)
De huidige asfaltverharding is in zodanige staat dat vervanging hoog nodig is. Op diverse
stukken asfalt blijft water staan. Om de buurt weer op te waarderen en een betere uitstraling
te geven wordt het asfalt vervangen door klinkers. De huidige verdeling van de openbare
verlichting is niet optimaal. Met een nieuw verlichtingsplan wordt er bij gedragen aan een
betere sociale veiligheid en leefbaarheid.
Herinrichting Graaf Wichmanstraat Borculo (investering € 900.000/jaarlast € 67.500)
Deze straat is al een aantal jaren op de schop genomen door gemeente, waterschap en
23
Investeringslijst 2015
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
nutsbedrijven. Nu ondergronds, op 1 regenwaterafvoerleiding na, de rioolleidingen zijn
vernieuwd kan de straat en de openbare ruimte er om heen worden heringericht conform de
eisen van deze tijd. De weg vormt samen met de al goed ingerichte Lichtenhorst en
Needseweg een belangrijke verbinding tussen de Rondweg en de Barchemseweg. Het tracé
dateert van begin 20e eeuw; toen ingericht als spoorlijn richting Ruurlo en tramlijn richting
Barchem-Deventer. Nu maakt buslijn 56, Borculo – Deventer, gebruik van deze route. De
huidige weg bestaat uit een klinkerverharding op een slechte fundatie. Door zettingen in de
ondergrond moet deze weg meer dan gemiddeld opnieuw worden gestraat. Als gevolg
hiervan ziet de straat eruit als een armoedige golvende lappendeken van verschillende
soorten klinkers. De nieuwe inrichting van de Graaf Wichmanstraat wordt net als de
Lichtenhorst, een rijbaan met naastliggende rode fietsstroken uitgevoerd in geluid
reducerend asfalt. Tegelijk met de weg worden ook parkeerplaatsen aangelegd en de
straatverlichting vernieuwd. De aansluiting met de Barchemseweg wordt uitgevoerd als
voorrangskruising. Bij deze kruising zijn plannen voor aanleg van een mini transferium
(bushalte met fietsenstalling en parkeerhavens).
Votex bladzuigveegmachine (investering € 50.000/jaarlast € 7.500)
De huidige machine is versleten. Er zijn veel reparaties nodig. We gebruiken de machine de
hele herfstperiode voor het ruimen van blad in alle kernen.
Agria-tractor tweewielig (investering € 21.500/jaarlast € 3.225)
De motor is al twee keer gereviseerd. De machine wordt gebruikt voor het maaien van
picknickplaatsen en recreatieve paden.
Smalspoor tractor (investering € 68.000/jaarlast € 10.200)
Tractor wordt ingezet op begraafplaatsen voor aan- en afvoer zand ten behoeve van openen
en dichten graven. Verder ingezet op moeilijk bereikbare plekken en vegen van fietspaden
in de hele gemeente. De bedrijfszekerheid is niet meer te garanderen.
Rolbezem voor smalspoor tractor (investering € 4.500/eenmalige bijdrage)
De huidige machine is versleten.
Takkenschaar mobiele kraan (investering € 7.250/jaarlast € 1.088)
Gebruikt voor het knippen van zwaar bosplantsoen in de berm langs wegen buiten de kom.
Diverse werktuigen en/of hulpstukken (investering € 10.500/jaarlast € 1.575)
Rotorkopeg, schijveneg en vaste tand cultivator die worden gebruikt voor recreatieve paden
en zandwegen.
Bestelauto-pick-up (investering € 55.000/jaarlast € 8.250)
Het gaat om een auto met opbouw afvalcontainer voor inzameling vuilnisbakken in de hele
gemeente binnen en buiten de kom. Het voertuig is geschikt voor alternatieve brandstof. Het
huidige voertuig is aan vervanging toe.
Aanhanger (investering € 4.000/eenmalige bijdrage)
Gebruikt voor vervoer van materieel, gereedschap en hulpstukken ten behoeve van het
delven van graven en begrafenissen.
Aktiewagen (investering € 12.500/jaarlast € 1.875)
Deze actiewagen gebruiken we voor het geheel of gedeeltelijk afzetten van wegen bij
calamiteiten en wegwerkzaamheden. De huidige wagen voldoet niet meer aan gestelde
eisen in de Wegenverkeerswet.
Herinrichting fietsenstalling busplein Neede (investering € 30.000/jaarlast € 4.500)
Het busplein in Neede is voorzien van 2 fietsenstallingen. De stallingen zijn oud en aan het
einde van hun levensduur. Daarnaast veroorzaakt de stalling direct naast het voormalig café
problemen (hangjeugd etc.). Om het voor de fietsgebruikers aantrekkelijker te maken dienen
de 2 bestaande stallingen opgeruimd te worden. Eén grote stalling komt dan terug op het
perceel ter hoogte van de Hofstraat. Deze nieuwe stalling wordt goed zichtbaar en
onaantrekkelijk voor hangjeugd door het aanbrengen van een laag dak. Waar mogelijk wordt
in overleg met ProWonen het terrein herverdeeld.
Keurmerk Veilig Ondernemen Winkelcentra (KVOW) (investering € 10.000/eenmalgie
bijdrage)
Wij willen met het KVOW starten in de vier kernen van Berkelland. De kosten komen in elk
geval voor een certificaat op ongeveer € 1.500 per kern. Totaal zal voor de verslaglegging
etc. circa € 10.000 noodzakelijk zijn.
24
Investeringslijst 2015
25. Vervangen ondergrondse (glas)containers (investering € 40.000/jaarlast € 6.000)
Uit de praktijk is gebleken dat ondergrondse (glas)containers gemiddeld 10 jaar meegaan.
Daarom hebben we een begin gemaakt met het jaarlijks vervangen van een/tiende deel van
de containers.
26. Renoveren riolering Leppinkstraat Eibergen (investering € 70.000/jaarlast € 4.900)
In het GRP is rekening gehouden met het vervangen of renoveren van de riolering in de
Leppinkstraat in 2014. Dit werk kan gecombineerd worden met de
herinrichtingswerkzaamheden. In het GRP is voor het renoveren of vervangen van deze
riolering € 70.000 beschikbaar.
27. Ombouw riolering fase 2 Haarlo (investering € 840.000/jaarlast € 58.800)
Het gehele rioolstelsel in Haarlo wordt gefaseerd vervangen. Regenwater wordt
afgekoppeld. Het rioolplan is inmiddels gereed. Voor fase 1 zijn voor riolering en wegen al
middelen gereserveerd. Fase 1 en 2 worden gelijktijdig in uitvoering genomen. Met
vervanging van de riolering is in het GRP rekening gehouden. De herinrichting van de
openbare ruimte wordt uit de algemene middelen gefinancierd.
28. Leeuwerikstraat Eibergen riolering(investering € 85.000/jaarlast € 5.950)
De bovenliggende verharding is ook aan vervanging toe en kan dan aan het 30 km/h regime
in de wijk aangepast worden. Indien mogelijk combineren met de herinrichting van de
Nachtegaalstraat
29. Nachtegaalstraat Eibergen (investering € 50.000/jaarlast € 3.500)
De Nachtegaalstraat tussen Leeuwerikstraat en Groenloseweg is het laatste deel van de
wijk wat nog niet aangepast is aan de 30 km/u inrichting. Dit weggedeelte begin nu slecht te
worden en is aan herinrichting toe. Daarnaast komt uit de rioolinspectie naar voren dat het
riool op verschillende plekken gerepareerd dient te worden om verder inspoelen te
voorkomen.
30. Reguliere rioolvervanging en renovatie (investering € 545.000/jaarlast € 38.150)
Taakstelling uit GRP € 724.802 x 75%. Afhankelijk van inspecties kan dit bedrag verdeeld
worden.
31. Renoveren rioolgemalen (investering € 45.000/jaarlast € 6.750)
32. Onderzoek riolering (investering € 50.000/eenmalige bijdrage)
Onder andere voor onderzoek naar het actualiseren afgekoppelde oppervlaktes/verhard
oppervlak per kern, klimaatverkenning per kern, beoordelen inspectieresultaten
33. Meten en monitoren riolering (investering € 20.000/eenmalige bijdrage)
Gedrag in rioolstelsels monitoren en analyseren
34. J.W. Hagemanstraat Eibergen (investering € 235.000/jaarlast € 16.450)
Het asfalt in de Hagemanstraat is aan vervanging toe. Op diverse plekken is het asfalt slecht
en zitten er diverse klinkervakken in van rioolreparaties. Daarnaast is de uitstraling absoluut
niet meer van deze tijd en sluit niet aan bij de inrichting van het aanliggende centrum. Voor
de riolering staat er ook grootschalig onderhoud / vervanging op de planning. Nu is het
moment om dit gecombineerd uit te voeren.Er is een mogelijkheid dit in fases uit te voeren.
35. Graaf Wichmanstraat Borculo (investering € 350.000/jaarlast € 24.500)
(zie hierboven)
36. Renovatie en reparaties aan bestaande riolering Graaf Wichmanstraat (investering
€ 175.000/jaarlast € 12.250)
Gelijktijdig met de werkzaamheden voor het leggen van het regenwaterriool in de Graaf
Wichmanstraat kunnen waar nodig delen van de bestaande gemengde riolering worden
gerepareerd of worden gerenoveerd.
37. Afkoppelen Bergstraat fase 2 (vanaf Hengeler tot Borculoseweg) Neede (investering
€ 300.000/jaarlast € 25.000)
Het 1ste gedeelte van de Bergstraat wordt aanvullend meegenomen in de werkzaamheden
van het wijkplan de Berg. Dit gedeelte valt hier buiten. Het riool is ook aan vervanging toe en
tevens zal dit gedeelte ook worden afgekoppeld. Door nu dit riool te leggen en aan te sluiten
op het regenwaterriool in de Borculoseweg kunnen in de toekomst andere gebieden worden
afgekoppeld en hierop aangesloten worden
38. Vervangende nieuwbouw Willem Sluiterschool Eibergen (invesering
€ 1.380.621/jaarlast € 96.643)
25
Investeringslijst 2015
Door de samenwerking van de drie protestants christelijke scholen in Eibergen ontstaat de
behoefte aan een aan nieuwe gepaste huisvesting.
39. 1e Inrichting speellokaal Willibrordusschool Ruurlo (investering € 7.373/jaarlast € 860)
40. Huur huisvesting Rehoboth school in Kulturhus Ruurlo (Jaarlast € 55.000)
De Rehoboth school wil graag ruimtes voor onderwijs huren in het Kulturhus Ruurlo.
41. Cofinanciering LEADER Achterhoek Krimp (investering € 438.000/jaarlast € 62.500)
De regio Achterhoek is aangemerkt als local action group en probeert de leader status te
verkrijgen voor de Achterhoek krimp. Een plan moet nog worden geschreven. Uiteindelijk zal
de provincie in moeten stemmen met de voordracht. Het gaat in totaal om een budget van
3,5 miljoen voor de gehele Achterhoek voor een periode van 7 jaar. Er geldt een
cofinancieringsverplichting van 50%.
Nr
1
2
3
4
5
6
7
7
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
8
9
10
11
12
13
34
35
36
37
38
39
40
41
Onderwerp
Investerings Aantal Jaarlast
Opmerking
bedrag
jaar
Wegen
Bijdrage rotonde Wessel van Eyllaan
450.000
1 450.000 Uit algemene reserve
Bijdrage rotonde G.L. Rutgersweg
400.000
1 400.000 Uit algemene reserve
Herinrichten Leppinkstraat Eibergen
225.000
40
16.875
Herinrichten wegen Haarlo
360.000
40
27.000 Uit infrastructurele werken
Herinrichten Leeuwerikstraat Eibergen
125.000
40
9.375
Herinrichten Nachtegaalstraat Eibergen
175.000
40
13.125 Uit infrastructurele werken
Fietspaden Grolseweg Beltrum
350.000
40
26.250 Uit infrastructurele werken
Groot onderhoud Fietspaden Grolseweg Beltrum
500.000
0 500.000 Uit onderhoud wegen
2.585.000
1.442.625
Voertuigen materieel
Votex bladzuigveegmachine
50.000
10
7.500
Agria-tractor tweewielig
21.500
10
3.225
Smalspoor tractor
68.000
10
10.200
Rolbezem voor smalspoortractor
4.500
1
4.500
Takkenschaar voor mobiele kraan
7.250
10
1.088
Diverse werktuigen
10.500
10
1.575
Bestelauto pick-up
55.000
10
8.250
Aanhanger
4.000
1
4.000
Actiewagen
12.500
10
1.875
Overig
Herinrichten fietsenstalling busplein Neede
30.000
10
4.500
Keurmerk Veilig Ondernemen Winkelcentra
10.000
1
10.000 Algemene reserve
Afval
Vervangen ondergrondse containers
40.000
10
6.000 Afvalstoffenheffing
Riolering
Leppinkstraat Eibergen
70.000
50
4.900 Rioolrecht
Ombouw riolering Haarlo fase 2
840.000
50
58.800 Rioolrecht
Leeuwerikstraat Eibergen
85.000
50
5.950 Rioolrecht
Nachtegaalstraat Eibergen
50.000
50
3.500 Rioolrecht
Reguliere vervangingen en renovatie
545.000
50
38.150 Rioolrecht
Renoveren rioolgemalen
45.000
10
6.750 Rioolrecht
Onderzoek riolering
50.000
1
52.500 Rioolrecht
Meten en monitoren riolering
20.000
1
21.000 Rioolrecht
Niet uit te voeren investeringen
Herinrichten Lindevoort Rekken
232.500
40
17.438
Herinrichten Hoornhorststraat Beltrum
180.000
40
13.500
Herinrichten Bergstraat fase 2
150.000
40
11.250
Herinrichten J.W. Hagemanstraat Eibergen
250.000
40
18.750
Herinrichten De Zonneberg Ruurlo
175.000
40
13.125
Herinrichten Graaf Wichmanstraat Borculo
900.000
40
67.500
J.W. Hagemanstraat Eiberegen
235.000
50
16.450
Graaf Wichmanstraat
350.000
50
24.500
Renovatie Graaf Wichmanstraat
175.000
50
12.250
Afkoppelen Bergstraat Neede fase 2
300.000
30
25.000
Vervangende nieuwbouw Willem Sluiterschool Eibergen
1.380.621
50
96.643
1e inricihting speellokaal Willibrordusschool Ruurlo
7.373
15
860
Huur huisvesting Rehoboth school in kulturhus Ruurlo
55.000
1
55.000
Cofinanciering LEADER Krimp
438.000
7
62.500
26
Verantwoording foto’s
Verantwoording foto’s voorjaarsnota
2014
Voorjaarsnota Voorkant
Gemeentehuis Borculo
Jolanda Gersen
27
Voorjaarsnota 2014
Gemeente Berkelland
Postbus 200
7270 HA Borculo
0545 – 250250
www.gemeenteberkelland.nl
[email protected]
Twitter: Gem_Berkelland