2014.04.24.Piazza Schuman.BDW

'Piazza Schuman: en nu vooruit!'
Brussel Deze Week & De Standaard
24/04/2014
Pathetisch? Schandalig? Hoe kan men nu verwachten dat Europeanen de EU en haar hoofdstad in
hun hart sluiten, als de openbare ruimte die er symbool voor staat slechts een karakterloze rotonde
is langs een banale stadsautostrade?
Reeds in februari 2001 vraagt Europese Commissievoorzitter Romani Prodi, om van het
Schumanplein een “ontmoetingsplaats voor Europa te maken, een piazza van het continent. De
Europeanen moeten voelen dat ze het hart van Europa bezoeken,” zo zei hij toen.
En de Belgische overheden lijken helemaal mee met het verhaal. In november 2001 stelt federaal
minister Isabelle Durant (Ecolo) een richtschema voor de Europawijk voor. Daarin wordt het
doorgaand verkeer onder de grond gestopt.
Twee jaar later verklaart federaal vicepremier Laurette Onkelinx (PS) in de Kamer: “Ik heb mijn
administratie gevraagd te onderzoeken of het verkeer van de Kortenberglaan en het Schumanplein
ondergronds kan worden afgeleid. Met het oog op de organisatie van alle Europese
topontmoetingen is een oplossing onontbeerlijk.”
De studies volgen elkaar op, de gewestelijke overheden onderschrijven de plannen, met
ruggensteun van het buurtcomité. In juli 2010 herhaalt Brussels minister van openbare werken
Brigitte Grouwels (CD&V) het voornemen om “van het Schumanplein een autoluwe zone te
maken en om het om te vormen tot een authentieke ontmoetingsplaats voor de hele buurt,” met de
steun van Bruno De Lille (Groen), staatssecretaris voor Mobiliteit.
Het Brussels Gewest organiseert zelfs een internationale wedstrijd voor de heraanleg van het
rondpunt. In november 2011 wordt een winnaar aangeduid.
In januari 2013 gaat het gerucht dat Beliris op het punt staat om een bouwaanvraag in te dienen
voor een autotunnel in de ruimte tussen de nieuwe treintunnel Schuman-Josaphat en de bestaande
autotunnel richting E40.
Er gebeurt echter niets. Oorzaak? Blijkbaar een nieuwe Europese tunnelrichtlijn die een
afschrikwekkende meerkost zou betekenen om de veiligheid in de tunnel te verzekeren. Dertien
jaar na de oproep van Prodi is het ellendige rondpunt nog altijd geen piazza. Tien jaar na de
verklaring van Onkelinx lijkt de ‘onontbeerlijke oplossing’ nog steeds niet in zicht. Wat is er
nodig om de zaak vooruit te helpen? Wellicht, indien realistisch, een alternatieve oplossing
uitwerken, zonder nieuwe tunnel maar met een omlegging van het verkeer via Montgomery.
De Belgische en Brusselse regeringen moeten in elk geval hun engagementen ernstig nemen en
het nodige budget voorzien bij Beliris. Maar de Europese Unie moet ook beseffen dat ze veel
meer is geworden dan een internationale organisatie die haar administratie in Brussel heeft
gevestigd. Ze is een democratische entiteit met een echte hoofdstad.
Dit feit kent Europa rechten toe op onze stad. Maar het zorgt ook voor verplichtingen, inclusief in
de vorm van een financiële bijdrage aan het imago van de wijk waarin ze zich in al haar omvang
heeft gevestigd.
Crowdfunding
Bij wijze van aanmoediging aan wat top down moet gebeuren, lijkt het me ook geschikt om een
bottom up initiatief te nemen. Een eeuw geleden moesten rijke Brusselaars nauwelijks belastingen
betalen. Om verfraaiingswerken te financieren in de openbare ruimte – de bouw van monumentale
fonteinen bijvoorbeeld – werd toch op hen een beroep gedaan in de vorm van ‘openbare
inschrijvingen’. Ze gaven graag een klein deel van hun privéconsumptie prijs om de stad meer
allure te geven.
Vandaag bevindt zich een groeiend aandeel van de Brusselaars – Europese ambtenaren,
diplomaten en nog vele anderen – in de situatie die vergelijkbaar is met de Brusselse notabelen
van toen: welgesteld maar weinig belast. En ik ken er meer dan een die daar enige gêne bij voelt,
en daarom vermoedelijk de volgende suggestie zal verwelkomen.
Laten we een ‘Piazza Schuman Fonds’ oprichten, gespijsd door crowdfunding, het hedendaagse
equivalent van de ‘openbare inschrijving’. Dat zou de Europese Brusselaars een mogelijkheid
geven om concreet bij te dragen aan de kwalitatieve verbetering van de Europese hoofdstad.
Het zou ook een boodschap zijn van de Europese burgers aan de Brusselse, Belgische en
Europese overheden: doe eindelijk wat nodig is om iets minder afschuwelijks te maken van deze
symbolische plek waarvan het beeld bijna dagelijks op miljoenen schermen verschijnt.
Wie kan, wie wil zo’n initiatief nemen? Wie heeft ideeën om het verder te verfijnen en
concretiseren? Wie wil eenvoudig samen dromen over wat de omgeving van Schuman zou
kunnen worden? Misschien een groepje enthousiaste Europeanen. Misschien enkele Brusselse
kandidaten voor de verkiezingen van 25 mei. Misschien uzelf. Ik stel voor om elkaar te treffen op
zaterdag 17 mei om 12.30 uur in het ‘parkje’ in het rondpunt, waar dan een feest plaatsvindt in de
marge van de opendeurdag van de Europese instellingen. Indien het regent, kom met uw paraplu.
Indien niet, kom met uw picknick. Ook als het niet regent zal ik er zijn met een oranje cape, ter
herinnering aan de grootste Brusselaar aller tijden, Willem Van Oranje. Zijn leuze was: “Point
n’est besoin d’espérer pour entreprendre, ni de réussir pour persévérer.”
Reacties en suggesties zijn welkom op [email protected].
Philippe Van Parijs is Brusselaar en hoogleraar aan de universiteiten van Louvain, Leuven
en Oxford.
Dit initiatief wordt gesteund door:
Romano Prodi, former president of the European Commission
Hannes Frank, president of the Groupe d’animation du Quartier européen de la Ville de Bruxelles
(GAQ)
Eric Dekeuleneer, president of the Comité des propriétaires de la rue de la Loi
Isabelle Durant, president of the task force Bruxelles siège unique
Christophe Leclercq, founder of Euractiv
Frank Schwalba-Hoth, organizer of Brussels' monthly "Soirées internationales”
Alain Deneef, chair of Aula Magna, intendant of Brussels Metropolitan
Eric Corijn, secretary general of Aula Magna, chair of the Brussels Academy
Bernard Cardon de Lichtbuer, chair of the European Quarter Fund
Sven Lenaerts, director of the European Quarter Area Management Association