brochure

leuze-en-hainaut n gevangenis
Regie der Gebouwen
Leuze-en-hainaut n Gevangenis
Achtergrond
De gevangenis van Leuze-en-Hainaut vormt een onderdeel
van het Masterplan dat mikt op een meer menselijke
gevangenisinfrastructuur. Dit plan voorziet onder andere
in de bouw van nieuwe detentiecentra om een antwoord
te bieden op het probleem van de overbevolking in de
Belgische gevangenissen.
Twaalf consortia namen deel aan de wedstrijd
georganiseerd door de Regie der Gebouwen (de
bouwheer), en de FOD Justitie. Uiteindelijk werd de
offerte van het consortium FPR Leuze (Cordeel –
Cofinimmo – Willemen) weerhouden via een Design
Build Finance Maintain-procedure (DBFM).
Via deze procedure wordt een beroep gedaan op een
privépartner die niet alleen verantwoordelijk wordt voor
het concept, maar ook voor de bouw, de financiering
en het onderhoud van het project. De Belgische staat,
eigenaar van de gevangenis, betaalt gedurende 25 jaar
een beschikbaarheidsvergoeding aan het consortium FPR
Leuze.
De werken zijn gestart in augustus 2012 en werden
beëindigd in mei 2014.
De nieuwe gevangenis biedt plaats aan 300 mannen en
12 vrouwen in een apart paviljoen.
Gevangenis van Leuze-en-Hainaut
03
Ligging
De penitentiaire instelling bevindt zich aan de rand van het dorp
Leuze-en-Hainaut, op een viertal kilometer van het centrum.
Het terrein wordt langs twee kanten omzoomd met wegen (de
rijksweg N60D tussen Leuze en Péruwelz en de rijksweg 7 tussen
Leuze en Ath). Op het kruispunt van de twee rijkswegen zorgt een
rotonde met een specifieke afslag voor toegang tot de site.
Het centrum is gemakkelijk bereikbaar met de auto en met de
trein. Het station van Leuze-en-Hainaut bevindt zich op 2 km
afstand. Het terrein is 14 ha 47 a 11 ca (lengte ± 470 m, breedte
± 420 m) groot en ligt in een landbouwomgeving, maar paalt
tegelijkertijd ook aan een industriezone.
Een meer
menselijke
gevangenis
Mens en omgeving staan centraal in de ontwikkeling en de uitbating
van de gevangenis, wat een positieve invloed heeft op het gedrag
van de gedetineerden en dus op het veiligheidsaspect.
De verschillende activiteiten die worden georganiseerd in de
gevangenis (werk, sport, bezoek, contacten met personeel, enz.)
hebben een belangrijke invloed op de gedetineerden. Om tot
zoveel mogelijk interacties te kunnen komen, werd het complex
gebouwd op basis van open en korte circulaties en op duidelijk
onderscheiden entiteiten.
Het concept wil niet alleen de levenskwaliteit verbeteren en
de achteruitgang van de zintuiglijke prikkels beperken van de
bewoners, maar ook het personeel een aangenaam werkkader
bieden. Deze gevangenis onderscheidt zich van andere complexen
door de afwezigheid van tralies op bepaalde plaatsen en door het
belang dat werd gehecht aan het spel van licht en kleuren.
Gevangenis van Leuze-en-Hainaut
05
03
Architectuur
Ath en Doornik, twee naburige steden die werden versterkt door
Vauban, dienden als basis bij het ontwerp van de gevangenis. De
omgeving werd als dusdanig geconcipieerd om een bijkomende
architecturale kracht aan het bouwwerk te verlenen en een zin te
geven aan de vorming van het landschap. De gevangenis wordt als
het ware in het landschap opgenomen. De muren, in de vorm van
een vijfhoek, vormen de omheining. De beschermingstaluds volgen
de bewegingen van de gronden wat toelaat ze te integreren in het
landschap. En ten slotte zijn er ook de grachten, draineerzones en
moerassen.
De geïntegreerde commandopost aan het uiteinde van de
centrale circulatie-as, in de buur t van het inkomgebouw,
vormt het hart van het complex. Hier bevindt zich de centrale
commandopost van de gevangenis. Zij staat in voor de beveiliging
van de deuren en sassen en de alarm- en controlesystemen van
alle vitale onderdelen, zowel in de gevangenis als erbuiten.
Op de eerste verdieping, boven de centrale gang, bevinden zich
de kantoren van de griffie, de boekhouding, de personeelsdienst,
de arbeidsgeneesheer, alsook de kantoren van de directie en een
aantal andere diensten.
Drie materialen domineren: beton, glas en staal.
Het penitentiaire complex omvat verschillende entiteiten en
wordt omgeven door een betonnen muur van 6 meter hoog.
Deze muur vormt de omliggende beveiliging en de versterking
van de gevangenis.
Het inkomgebouw vormt een paviljoen met twee verdiepingen.
Het gebouw, vervaardigd in glas en metaal, is licht, ruim en
toegankelijk. Het fungeer t als sas voor bezoekers en voer tuigen.
Om het vlotte verloop van de zittingen voor gedetineerden te
garanderen, beschikt de instelling eveneens over een verdieping die
speciaal werd ingericht voor de rechterlijke orde. Dit omvat een
kantoorruimte, een zittingszaal voor de strafuitvoeringsrechtbank,
een polyvalente zaal en een deliberatiezaal.
Het complex beschikt ook over een keuken, een onthaal- en
opnamecentrum, spor tzalen, zalen voor het personeel (refter,
spor t, fitness, enz.), een paviljoen voor vrouwelijke gedetineerden
en de verschillende technische lokalen.
Het concept wordt vervolledigd door open ruimten tussen deze
entiteiten: de koer tussen het inkomgebouw en het hoofdgebouw,
de koer voor de vrouwenafdeling, de tuin bij de refter, de
loskade, de binnenplaats waar kabels over gespannen zijn om
ontsnappingen per helikopter te vermijden.
Een paviljoen dat is afgescheiden van het hoofdcellencomplex
maakt het mogelijk om 12 vrouwen op te nemen in een regime
van gemeenschappelijke detentie.
Het bezoekersgebouw bevindt zich aan de voorkant van het
hoofdgebouw. Het is rechtstreeks toegankelijk via de koer die het
inkompaviljoen scheidt van de cellenzone. Door de transparante
structuur is de bezoekerszaal heel licht. De verschillende ruimtes
zijn er ingericht rond een patio. Kinderen die op bezoek komen,
beschikken over een op kindermaat ingerichte tuin. De ingang
voor gedetineerden is gescheiden van de ingang voor bezoekers.
De circulatiegangen, die toegang geven tot de verschillende
bezoekersruimtes (individuele ruimtes, spreeklokalen, bezoek
zonder toezicht) worden op natuurlijke wijze verlicht via een
dakraam. Hierdoor baadt deze aangename ruimte in het licht. De
vloer van de gemeenschappelijke bezoekerszaal is verfraaid met
tekeningen.
In het stervormige hoofdgebouw kijkt het panoptische centrum
(controlezone) uit op de vier cellenvleugels.
Elke vleugel heeft een apar te kleur die zich spiraalsgewijs slinger t
over de vloer en de muren.
Het panoptische centrum is heel ruim en bedient de andere functies
die betrekking hebben op de gedetineerden (cellenvleugels, het
spor t- en sociaal-cultureel gebouw).
De cellen zijn functioneel ingericht (bed, bureau en kasten zijn
vastgemaakt aan de muur). Ze zijn ook uitgerust met een sanitaire
zone met douche, wastafel en een toilet. De in hoofdzaak blauwe
muren en witte plafonds van de cel zorgen voor meer licht en
dragen bij tot een aangename sfeer.
De werkplaatsen zijn grote, hoge en functionele ruimtes die met
daglicht worden verlicht aan de hand van dakramen. Sommige
gedetineerden zijn er verschillende uren aan de slag.
Gevangenis van Leuze-en-Hainaut
07
Gevangenis van Leuze-en-Hainaut
09
03
Duurzaam
bouwen
De vereisten met betrekking tot de energieprestaties
overschrijden de vereisten van de geldende reglementering
met een globaal isolatieniveau van 30 K en met een totaal
E-peil van 60. De gevangenis moet zo economisch mogelijk zijn
wat energie betreft. Er wordt gestreefd naar energieneutraliteit
waarbij toch ook altijd het comfor t van de bewoners
gegarandeer t blijft. In elke cel is sanitair geplaatst (wasbak,
toilet en douche). Om een duurzaam beheer te garanderen
is de programmatie van de dagelijkse warmwaterdouches
beperkt.
De ontwerpers van het project opteerden voor het
internationaal erkende BREEAM-cer tificaat (Building Research
Establishment Environmental Assessment Method). Dit
cer tificaat heeft betrekking op de milieuprestaties van een
gebouw tijdens zijn hele levenscyclus.
Het project omvatte verschillende duurzame maatregelen in
alle fasen (ontwerp, bouw en gebruik):
•
de keuze van de materialen op basis van de Green
Guide to Specification;
•
het gebruik van duurzaam en performant
isolatiemateriaal om het energieverbruik te verminderen,
een warmtekrachtkoppeling;
•
het plan voor het afvalbeheer van de site;
•
de invoering van een plan voor duurzaam beheer waarbij
de klemtoon ligt op energie;
•
het gebruik van regenwater en duurzame bevoorrading;
•
de landschappelijke inplanting;
•
de inrichting van de groene binnenplaatsen voor
gedetineerden;
•
de installatie van een paar honderd zonnepanelen (van
245 Wc, 405.23kWc 342830kWhg netto geproduceerde
elektrische energie) op de daken van de spor thal en
het logistieke en administratieve gebouw. Deze panelen
hebben een terugverdientijd van ongeveer vijfenhalf jaar.
Gevangenis van Leuze-en-Hainaut
11
Een penitentiair regime
gebaseerd op
sociale verantwoordelijkheid
Welzijn van
het personeel
De instelling biedt het personeel een lichte en open werkruimte
die mikt op de vlotheid van de communicatie tussen de
verschillende diensten. Alle administratieve diensten zijn
gegroepeerd op een verdieping, de toegang tot de cellenvleugels
is open, de technische diensten zijn verzameld in eenzelfde
ruimte, activiteitenzalen zijn aanwezig op de secties, enz.
De refter voor het personeel biedt uitzicht op een tuin en
beschikt over een terras en een groene ruimte.
Het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen stelt 265
mensen tewerk (alle graden) in de gevangenis. Daarnaast stelt
het consor tium FPR Leuze ook nog personeelsleden tewerk die
instaan voor het onderhoud.
Het basisdetentieregime in de gevangenis wordt gekenmerkt door
gemeenschappelijke minimale vereisten voor alle gedetineerden. De
hoofddoelstelling bestaat erin om er voor te zorgen dat de gedetineerde
de kennis verworven tijdens zijn gevangenschap, op een nuttige manier
valoriseert voor zijn latere herintegratie in de maatschappij. De klemtoon
wordt daarbij gelegd op het bewustzijn van een individuele en collectieve
verantwoordelijkheid met betrekking tot correct gedrag, zowel in de
interpersoonlijke relaties als inzake redelijk energieverbruik en deelname
aan afvalsortering.
Het detentieregime en de detentieplanning zijn gebaseerd op een
omvangrijk en coherent aanbod inzake professionele activiteiten,
opleidingen en persoonlijke ontplooiing.
Er bestaan drie soorten gevangenisbezoeken. Het bezoek aan tafel
(de gedetineerde zit tegenover zijn bezoeker), het bezoek achter
veiligheidsglas en het bezoek zonder toezicht (gebeurt in een apart
lokaal). De gevangenis heeft 30 tafels met twee ruimtes voor de kinderen,
vijf spreeklokalen met veiligheidsglas, 12 sociale spreeklokalen (advocaten,
externe diensten, politie…) en drie zalen voor intiem bezoek.
De gevangenis past een gesloten cellenregime toe waarbij alle
gedetineerden hun maaltijd in de cel nemen, behalve in de werkplaatsen
en in de keuken. Daar beschikken de gedetineerden over een
gemeenschappelijke refter waar ze hun maaltijden kunnen nuttigen. De
gevangenis beschikt hoofdzakelijk over éénpersoonscellen en over 32
duocellen.
Om de breuk met de digitale wereld tot een minimum te beperken en
om ervoor te zorgen dat de gedetineerde de evolutie van de multimedia
niet aan zich voorbij ziet gaan, werd, mits de naleving van een aantal zeer
strikte regels, vanuit elke cel de nodige technologie voorzien in de vorm
van het systeem Prison Cloud. Dit systeem biedt een geïnformatiseerd
en geglobaliseerd beheer van het telefoon- en televisiegebruik, van de
kantines, de contacten met interne diensten, het gebruik van internet
en de e-learningmodules. Via dit systeem wordt de gedetineerde ook
op de hoogte gebracht van de activiteitenperiodes (sociaal-culturele
activiteiten, sport, erediensten, wandelingen) voor zijn specifieke sectie.
Hij kan zich inschrijven via zijn kalender.
Aan de gedetineerden worden zowel opleidingswerkplaatsen
(keuken, informatica, naaien) als tewerkstellingswerkplaatsen (keuken,
wasplaats, opdienen) aangeboden. De ervaring en de kennis die de
gedetineerden opdoen tijdens hun detentie worden gevalideerd via een
bekwaamheidsattest, een competentiegetuigschrift of een erkend diploma.
Gevangenis van Leuze-en-Hainaut
13
ˮ
ˮ
Dat de mens, weergekeerd tot zichzelve, beschouwe wat hij is in vergelijking met
wat is, dat hij zich beschouwe als een verdoolde in deze afgelegen streek der natuur, en
dat hij, van uit deze enge kluis waarin hij geborgen is - ik bedoel het heelal - de aarde, de
koninkrijken, de steden en hemzelve op de juiste waarde leere schatten. Wat is een mens
in de oneindigheid?” (Blaise Pascal)
2
6
6
4
5
1
Integratie
van
kunstwerken
Verschillende kunstwerken zijn
geintegreerd, ziehier enkele
voorbeelden:
Twee grafische werken van Franca Ravet, tegenover elkaar, op ongeveer 3m hoogte, hebben als
thema “Evolution de la trace mémorielle” bevinden zich in twee van de vier lichtschachten van
de hoofdgang. (1).
We vinden hier ook twee sculpturen terug van
George De Decker, de ene in hout en de andere
in hout bedekt met een loden laagje. Deze sculpturen zijn horizontaal opgehangen in de gang en
zweven ongeveer 4m boven de hoofden van de
bezoekers. (2)
In de zitting- en polyvalente zalen staan linnen
doeken op een kader van hout/aluminium van
Franca Ravet op verschillende plaatsen opgesteld. Drie hebben als titel “Etat d’esprit” (3),
twee heten “Les chasseurs de sable” (4) en vier
dagen de naam “Tes secrets m’appartiennent”
(5).
Tot slot bevindt zich nog rond het panoptische
centrum een grafisch fresco (6) van Franca Ravet.
3
Gevangenis van Leuze-en-Hainaut
15
Technische fiche
Adres
Gevangenis van Leuze-en-Hainaut
Avenue de l’Europe 1A
7900 Leuze
Eigenaar: Belgische staat
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Gebruiker: FOD Justitie
Consortia DBFM: FPR Leuze (Cordeel -– Cofinimmo -– Willemen)
Duur van het contract: 25 jaar (de gevangenis wordt daarna kosteloos overgedragen aan de Belgische staat)
Oppervlakte: 14 ha 47 a 11 ca
Capaciteit: 312 plaatsen
Duur van de werken: 2012 - 2014
Beschikbaarheidsvergoeding vanaf 2014: € 12.061 miljoen per jaar
De Regie der Gebouwen
De vastgoedexpert van de federale staat
De Regie der Gebouwen zorgt dat de federale ambtenaren in kwalitatieve kantoren kunnen werken en houdt ook het federale architecturaal patrimonium in stand.
Integriteit, professionalisme, samenhorigheidsgevoel, teamgeest en verantwoordelijkheid zijn haar kernwaarden.
Haar vastgoedportefeuille omvat zo’n 7,6 miljoen m2 verspreid over een 1.305 tal gebouwen. Hiervan zijn circa 889 gebouwen eigendom van de federale staat
(ongeveer 4,7 miljoen m2) terwijl zo’n 427 gebouwen worden gehuurd (ca. 2,9 miljoen m2).
Voor de federale ambtenaren huurt zij kwalitatieve kantoren of treedt zij zelf op als bouwheer. Bij het huren van kantoren wordt nauwlettend rekening
gehouden met de specifieke behoeften van haar klanten. Bij nieuwbouw besteedt zij bijzondere aandacht aan de globaal bouwkundige kwaliteit van de
bouwplannen. Deze kwaliteit wordt onder andere bepaald door de functionele geschiktheid van het gebouw, de beoogde levensduur, de esthetische kwaliteit en
de stedenbouwkundige inplanting in de bestaande omgeving, de kostprijs, de onderhoudskosten en het duurzaam energiegebruik.
Op architecturaal en historisch vlak omvat het beheerde patrimonium enkele schitterende pareltjes, zoals de site van het Jubelpark met de Koninklijke Musea
voor Kunst en Geschiedenis, Autoworld en het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis. De Regie der Gebouwen waakt als beheerder van
dit patrimonium over het behoud van deze monumenten en opmerkelijke gebouwen die een getuige zijn van ons rijk verleden en een weerspiegeling zijn van
onze cultuur.
Sinds jaren breidt de Regie der Gebouwen haar knowhow uit in restauratie- en conservatietechnieken. Elk jaar slaagt zij erin om enkele waardevolle gebouwen
en monumenten in ere te herstellen. Denk maar aan de Koninklijke Muntschouwburg, het Paleis der Academiën, het Muziekinstrumentenmuseum, de
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, de Hallepoort, het Paleis voor Schone Kunsten, enz.
De Regie der Gebouwen voert ook de verbintenissen uit die de Belgische staat is aangegaan met internationale instellingen met betrekking tot
gebouweninfrastructuur, zoals de Europese Scholen (Europese Commissie) of de Raad van de Europese Unie.
Dankzij haar kwalitatieve dienstverlening en haar specifieke en unieke knowhow op het vlak van bouw, restauratie en vastgoedbeheer, is de Regie der
Gebouwen de vastgoedexpert van de federale overheid.
Realisatie
v.u.: Regie der Gebouwen - Persdienst
Gulden Vlieslaan 87 bus 2 - 1060 Brussel
Tel.: +32(0)2 541 70 66 - Fax: +32(0)2 541 70 70
pers@regiedergebouwen
www.regiedergebouwen.be
www.nieuwegevangenissen.be
Fotos: Regie der Gebouwen, FOD Justitie, Jean-Marc Bodson
Mei 2014
Wettelijk depot: D/2014/10.945/12

Download Report